장음표시 사용
451쪽
quentissima sit, accurate tamen loquendo peream non tam ipsum bellum iniustum redditur, quam iniuste geritur. Difficile quoque es hu ius criminis aliquem conuincere, cum causae suasoriae ut plurimum lateant, saltem summo studio: industria a plerisque mortalium occul-
Ast tertia species, ut non minus freqtvens est, ita facilius eiusmodi bellorum iniustitia detegi tur Possunt autem ad eam referri iniussu in - ex potentia vicini, aut, si vicinus tale quid molitur, quod nobis quidem metum incutit, sed nondum ullo documento certiores facti sumus, eum decreuisse nos inuadere aut opprimere. Saepius enim eiusmodi metus nos fallit, adeoque, qui ex mera suspicione alterum pro hoste repu-at, sine dubio illi iniuriam infert. Porro spurius acquirendi domini aut imperii titulin e g. inuentio eorum, quae ab aliis licet barbaris & inspiis, possidentur, it donatio ab illis facta, quin ultatem donandi, it si quis in gentem ideo sibi imperium vindicet, quod clim ingenio usu rerum non valeat, illi conducat, a praestantioribus regi&c. Denique fas iuris rutilus quando scilicet aliquis contendit, alterum
sibi aliquid tu nerti et debere, quod tamen
452쪽
38 GA P. V. EC T. H. DE BELLO IN GEN.
tute saltem imperfecto debet. Huc pertinent, qui ob denegatum transitum extra casum necessitatis, it ob denegatam matrimoniorum libertatem in magna foeminarum copia, aut alia off-cia humanitatis ex illorum sententia non exhibita, statim arma arripiunt. Huc refero etiam studium se in libertatem vindicandi. Quamquam enim libertas naturalis est, postquam tamen se. mel est amissa, sine consensu eius, qui imperium in nos habet, illam recuperare non possumus.
I. V. Quod si causa belli dubia sit, adeoque haesitemus, sine bellum iustum an iniustum: aut si quis per errorem bellum iustum putet, quod iniustum est, & vice versa,aut ex utraque parte se ostendant argumenta probabilia, eaedem obseruandae sunt regulae, quas de eonscientia dubia, scrupulosa, erronea, probabili&c tradidimus.
I. XVI. Quae t etiam solet, an bellum utrinque iustum esse possit' quod si de causae iustitia intelligatur, citra controuersiam negandum est. Facultas enim moralis non datur ad contraria, idque per ipsius rei naturam. Interim contingere potest, Vt alter quidem ha beat cati famiustam, alter per ignorantiam inuincibilem nesciat, se habere causam intuliam S adeo uterque ius bellum SQ s t, cuin ignorantia in-
453쪽
vincibi sis non permittat,ut haec actio pro iniusta reputari possit. Raro admodum tamen tale quid euenire posse persuasus sum,cum qui bellum su- scipere volunt, omnes causas summa industria excutere&soleant, debeant.
Neque tantum pro nobis, sedo pro aliis licite quandoque arma capimus. Quod imperantes pro subditis hoc facere debeant Spossint, nemo inficiatus fuerit Pacto ad hoc obstricti sunt. Eadem ratio militat in sociisvi foederatis. In iis, qui iisdem nobiscum imbuti sunt sacris accedit ipsius religionis viri ulum eiusque conseruatio, ad quam quilibet obstrictiis est. Succedunt ami. ei, qui ex lege amicitiae hoc a nobis exigunt tquin omnes homines a nobis contra aliorum iniurias defendendi sunt,si sine nostro periculo hoc fieri possit. Eadem enim lex naturae,' e aliorum commoda promouere iubet, multo magis aliorum defensionem intestigii, ita quidem, ut si nais cessitas accedat, iure perfecto ad hoc obrigati simus pro alioruin sabditis tum demum recte a masumere licet, cum ipsi aduersus imperante' insurgere, eiusque iugum excutere possunt.
454쪽
s quae momentum tra salia exercent f. Il.
VAti bellum dispescitur. Ratione a Uae aliud iusium aliud missum est utrumque vel dest tuum vel ossessuum. Quoad ritus ia-riarum gentium mores vel solenne vel-δε - est: illud quidem, sed minus accurate rusum, hoc iniustum appellitatur. Si autem ipso bestigerantes spectes, primo in ρνiuatum jublicum diuidi solet non male qui- clam, si vocabulumbe in significatu generaliori accipere liceret. Namque &stiuati siue singuli
homu-, tum coram iudiae se accusando lae-fendendo, tum cessantibus iudiciis per vim cert te possunt sed usus repugnat quem penes est& iusin norma loquendi, ex cuius adeo praescripto, quod publicum est, s summorum imperan stium, bellam appellitatur.
455쪽
F. iii. Nonnulli etiam a bello. quod summi imperan
tes inter se gerunt, discernunt, quod feriores e ga superiores gerunt Ast vero inferiores aut iuristam causam habent arma contra superiores capessen d ii aut non habent. Si non habent rebeιtio potius quam bellum vocabitur, in habeanet. habere autem tum demum possiant, cum imperantes animum hostilem erga rempublicam induunt, adeo imperantes esse desinunt non
amplius cum superioribus illis res est sed potius inter se aequales is in statu naturali positi Conseis ii debent. Cesiat enim ibi omnis racio imperiti Tandem dein imperfectum it esse tam bellum
diuidi potest. Pemectum voce, quod ita gerular. ut pax plane abrumpatur,4 status hostilis,in vis niuersalis laedendi licentia, in eius locum succe dat. Imperfectum autem est, quod a summisimperantibus, aut a subditis ex illorum concessione ita geritur, ut cerii tantum actus bellici stirpet tur. Et huc pertinet illa belli species quam Gra ci λεαυριασμον, recentiores barbare repνessalias,
nonnulli minus accurate pis norationem dixerunt.
Possunt autem νσνsiliae destribi, quod sint billum imperfectum quod a summis imperantibus, aut subditis, summis imperantibus con-B a senis
456쪽
388 AP. v. SEc T. Ii ARIs BEL Lisentientibus geritur quo ob denegatam vel malitiose protractam iustitiam, alterius reipublicae ciuem, aut res, capiunt, easque detinent, ut illi, qui prius laesus est sitis fiat. Nonnulli huc referunt ἁνhολη ψών Graecis quondam maxi. me frequentatam, qua alterius ciuitatis homines propter homicidam Rec deditum, nec punitum capiebant, detinebant, donec alterutrum impetrarent.
S. I. Vade quidem patet, repressias non posse ex .erceri nisi a summo imperante aut eius auctorit te. Est enim species belli praeterea cum fa-eile in bellum plenum transire possim, quin ut plurimum sint quaedam belli pleni praeludia, omnino totius reipublicae interest, ne sine sum. mi imperantis consensu aliquis tale quid audeat.'
f. VII. Necesse quoque est, ut causa siquid sito mo
mentum trahat in causa dubia aut non satis clara, vel re nullius momenti,alterius reipublicae magistratum iniquitatis arguere,in belli pleni, inde forte secuturi, periculum subire, imprudens non minus ac illicitum est. Vt vero intelligatur, iustitiam denegari, aut malitiose protrahi necesse est. vllaesus aut eius magistratus, a xilium magistratus, cui laedens subest, imploraverit, aut plane non fuerit auditus, aut auditus quidem, sed lis ita tractata, ut omnibus inde
457쪽
constet, magistratui isti non esse constitutum, ibtem finire, g. vi II. . sed requiritur insuper, ut nullum medium oνdinaνium illud ,quod nobis debetur consequendi supersit. minc si per compensationem nobis siti, fieri possit, aut a magistratu inferiori salieni denegata sit iustitia, & adco ad superiorem adhuc prouocare liceat, nondum fas est ad repressalias prosilire Necesse quoque est, si quis iuste e. pressabis uti velit ut laesi magistratus ipse laede iis magistratum ad litem decidendam sollicitet,& fundamenta ac rationes, quibus laesus innixus famia onem postulet, per legatos, aut alia ratione luculenter proponi curet.
Quod si ergo aerus hae ratione ni id obtinere queat, tum demum licebit repressalias usurpare, ita quidem, ut alterius reipublicae ciues ea-piat, si ipsius subditi in altera ciuitate detineantur. bona autem, si bona fuerint prius capta: sin bona haberi neque ant, nihil obstat, quo minus ipsi homines capiantur. Interficere autem eos directe non licet, cum finis repressiliarum hoc nec requirat, nec permittat. .
sed quod de subditi dictum, de rem&m
458쪽
petuis eorumque bonis est intelligendum, mini. me autem de temporariis hoc est illis, qui aut transeundi, aut exiguae morae causa in civitate aliqua ruunt inter hosce enim in civitatem, quae nos iustitiam denegando laesit, non est eiusmodi nexus, ut ab ipso, qui restitutionem vel sitisfactionem nobis debet, ea exacta esse, existi- .mari possit. Legati etiam hinc merito eximuntur, cum in bello pleno in biolabiles sint. Foeminas autem, et ricos, literisque operantes
. nisi sorte periam illi fuerit prospectum,
s. l. vectus νερνεssaliarum hie est, ut homines capti tam diu retineantur, donec aut ipsi. aut illo rum amici, satisfactionem a laedente, oleius magistraturi impetrauerint si impetrare nequeant,videntur instar obsidum habendi Bona autem, si tempus ad satisfaciendum exspirauerit aut
lac dari aut vendi etiam iusto pretio eossunt, ut inde solutio mi ita tamen ut deductis impensis, quod superest priori domino reddatur. Is autem cuius bona hac ratione capta sunt aut a civitate sua, aut illo, qui huic damno occasionem
dedit, restitutionem exigere potest. s. l I. Ceterum natura σνsaliam. ipsa ratio clarissime docor, repressallas non es exteriden.
459쪽
dendas intra damnum passum in executione quoque non esse discedendum a praescripto concedentis; porro nihil licentius in personas captas eommittendum, nec res negligentius custodiendas, priusquam tempus ad satisfaciendum destinatum, effluxerit. Quae omnia ex hactenus dictis intelliguntur.
Solent quidem a nonnullis repressaliae damnari ex hoc capite, quod nemo teneatur ex facto alieno. Enim vero, si accurate rem metiaris, hic ex facto alieno nemo tenetur. Factum en magistratus pro facto proprio cuiusuis ciuis non quidem immediaιe, Dd mediate merito habetur, cum unusquisque, qui in aliquam societatem civilem intrat, tanquam membrum se tacite obliget,&corpore,&bonis, pro fictis istius ciuitatis. Accedit, quod ciuis, qui italaeditur per magistratum suum indemnis praestari debeat, adeoque reuera non laedatur. - SECT. In de
460쪽
eompromissium, hoc est, eligatur communi consensu arbiter, qui instar iudicis litem arbitrio suo decidat. Stare autem partes litigantes sententia ab arbitro lata tenentur, ob pactum quod inter il-Ias arbitrum intercessit. Albitet contra omni affectu procul facessere iusso pronuneiare debet, quod sibi aequum videbitur, idque ex lege naturali, quae maes homines pro aequalibus agnoscendos esse iubet.
Modus iudiciandi per rationis dictamen allus. esse nequit, quam ut rationes momenta conistrouersiae utrinque luculenter proponantur; hinc probationes per instrumenta, testes fide dignos, iusiurandum c. adhibeantur,is tum sententia ab arbitro feratur quod si alterutra pars sententia stare contra datam fidem nolit, nee manifestum sit,arbitrum munere suo minus recte functum esse, executi contra renitentes armi expedienda.
Denique , si natura negotii hoe ferat partibusque placeat, per νιem etiam Juibus imponi finis potest. Per quam neutri parti iniuriam inferri inde constat, quod utriusque consensus praecedat. Atque hue refero etiam ιeνiamina svutiria siue ebia, ut vocari solent, Npnis semistitia, si scilicet duo aut plures, ad litem finiendam armis certare parati sint, ne to-