장음표시 사용
502쪽
g. I. Ctione hominum hi in rationis suo lota docui eonside ah '
503쪽
M 'AP. I. DE NAT RAETIM DOLEtati conseruationem faciunt & ita ad prudemption significatione pertinent. Per prudentiam itaque status seu civilem eam actiones hominum diogit, prou ustatum ite conseruandula pertinent. Ularet, k insuper super canoam,
504쪽
vilis raro admodum de illorum, qui ciuilia tractant, statu praecipere, hinc specialis haec tractatio per eminentiam prudentiae civilis vid ollim ι nomine insignita sulti
De politieae voce tamen obseruandum, quod diuersimode admodum accipiatur. Namque ut alia taceam ab ea, quam hic obtinet significatione, nonnulli eousque deflectunt, ut mox p ritiam quandam iuris, mox nescis quam peritiam alios fallendi aut morum etiam elegantiam,
aut simile quid eadem innuant , Qui si totum prudentiae ciuilis vel politices ambitum eiusmodi significatione se circumscribere putant, nec aliud quid admittunt, quod politices nomine tituloque dignum sit, falluntur turpi
Sedri si ab isto vocis usu distedamus, itidem
vel pro prudentia ciuitatem constituendi, quam alii polituam architectonicam vocant. dc constituis tam rite administrandi, tum quoad iuris natura &gentium praescripta, tum quoad prudentiae ciuilis regulas, acci Rrtur vel tantum pro ratione ciuitatem quoad prudentiae ciuilis regulas administrandi. Prior significatio utut valde sitata hic in censum non venit cum praecepta iuris in civitatis administratione obseruanda, ad tuis risprudentiam naturalem gentium spectent,
505쪽
quam a pollina discernendam esse, merito coim
tendimus Constitutio autem Hructura c uitati comnon mimis politico . quam iuris naturalis inentium perito notaςsse debeat, perinde esse puto, siue in politica, siue in iuris prudentia naturali tradatur, cum iam suo loco explicata sit tricneutiquam est repetenda. Si quae autem ita a ciuilis prudent e monita speciatim hic obie vanda sunt, ex ipsa ciuitatis natura nusquisque
g. l X. Nec tamen tam arctis limitibus pollicam in angistiori licet significatione spectatam, cirCumis scribo, ut tantum in ea de reipublicae adminbiba. tione agendum sit, sedis simul statum summorum imperantium,a statu reipublicae distin mim, quin&eorum qi ad reipublicae admi ii strationem qncurr int, modumque horum status con
soruandi, sub hac notione comprehendo. Ceterum tum prudentia status in genere, tum speciatim politica, recte habetur pro philosophiae praeticae parte . cum quicquid de hac dictio est in illam quoque quadret Nee desunt& principia certa, imo nec in demonstrationibus suis euidentia ac celtitudine destituitur, licet non semper, nec ubique ea obuneri qutat.
506쪽
queat. Etenim propter circumstantiarum Vari tatem, applicatio non aeque seliciter ubique pro-eedit, quod tamen certitudini eius &suideritiae, si in se spectetur, nihil derogat,4 cum omnibus
insuper philosophiae practicae partibus illi com
g. XI. obiectum itaque, ut ex dictis patet prudentiae quidem status, sunt actiones omnium hominum, siue seorsim,ssue in certis statibus spectatorum speciatim autem politices, sunt actiones amperantium & ministrorum, prout tum hae, tum illae, ad prudentiam status sunt componendae. Finis est status tum omnium&singstorum hominum tum speciatim integra cum ciuitatum, imperantium quoque: ministrorum conserua
, Et hie quidem est finis specialis Generalis est hominum felicitas, ad quam tota philosophia
practica est comparata. Nimirum omnis vera e felicitatis fundamentum, intima hominis cum Deo coniunetio in ethica ostenditur: conseruare hanc internam felicitatem iurisprudentia naturalis docet externa vero . quae hominem circumstini, incommoda, rite amoliri, prudentia status ciuilis commonstrat.
q. XIII. Tractandi ratio haec erit, quam in practi e
507쪽
philosophiae partibus obseruare solemus, Ut primum de homine in diuersis statibus considerato, tum de incommodis, quae eum in s statibus premunt, agamus porro ut veram felicitatem externam in omnibus statibus designemus, tandem media hane felicitatem consequendi subiungamus in his autem iterumprimo quid. generatim omnibus hominibus , tum speciatim statui oeconomico, ciuili, imperantibus, horumque ministris, seu aulicis expediat, ordine edisseramus.
CAP. LVARIIS HOMINUM STATIBUS.
da Uaνtis Iominum fla vita ciuilia AreoAxi aibas hie agendam ps L praecipuagenera I VlLouid vox flatus generatim Statuum horum comparatis, denotet f. II. s. VIII. Δinchoe Oeo significet e voidam flatas a societat I. III. bus introductos cum se vaesaι- his flatus tumo hominumfelicitat eo Plorum hominum, tum flere nonρosse, I. X. intinarum scietatum, ob imperfectionem flatus LIV. , i non flatim sunt,aiiciariatus fingulorum hominum endi I. X. abssolute eonsideratoram, Statu integrarum societa. I. U. tum varii sunt, I XI. Rιιatis ad alio spectato Status societatis coniugalis,
508쪽
um eo comparata sit haec practicae philos phia disciplina ut quisque tationem statum suum prudenter conseruandi ea e doceatur initio omnino quid status sit, quanta sit illorum varietas, paucis edisserendum est Generatim itaquein prout etiam ad res ratinis ne sensu destitutas extenditur, vox haec dinotat complexum eorum omnium, quae ad cuius , libet conseruationem laurationem pertinent. Speciatim autem in moralibus denotat certam dignitatem, vel respectum potius m o alem, hominibus ex consensura conuentione aliorum sominum impositum, ut ad certos hinc effectus morales aptus reddatur, quos ceteroquin haud producere potuisset. f. III. . Hoc lo co autem ea omnia, quae ad cuiuseun-que homini statum, siue in eo a natura ipsa collocatus sit, siue ab aliis ei impositus sit , conser- Ee s vario-
509쪽
ηψ2 CAP. II. DE U RIIs Vationem perti pent, totumque adeo externae se
licitatis complexum dcnotat. . . Cum vero integrae quandoque societates instar singulorum haminum sese habenat, ita ut iis certi quoque status imponantur, qui identidem haud exiguam prudentiam, ut rite conse Ventur, requirunt imo eo maiorem, quod plurium plerumque interest, ut saluae sint eiusmodi societates atque incolumes: manifestum est,quod&horum vel maxime hic habenda sita a Io. g. V. Et singulorum quidem hominum si in statu velut naturali & extra omnem societatem constitu ti, consideranturi summa haec videtur esse felicutas externa, si mens sana sit in corpore sano, sique gaudeant iis quae ad famem sitimque pellendam requiruntur,in ad tegendum corpus, acaliorum forte iniuriasin insultus repellendos Atque iae quidem status illorum consistit. f. VI. sed postquam in societates , praesertim maiores coaluerunt homines, tam aretis Iimitibus circumscribi status illorum non potest. Praeterquam enim quod crescentibus plurium coniunctione vkiis, luxuria, auaritia, ambitione, invidia, plurium quoque rerum introdu
cta est neςessitas , quibus ceteroquin haud
510쪽
HOMINUM TATI Bus. 4 3 dissicia her mortales carebant, ipsa natura societatis postulauit ut certi hominum velut ordines, in qu bus suus cuique assignaretur locus constitue. rQnt r. Hinc rc spectus istic miles, munera diagn Vates, tituli, iura quibus eorum, qui in ciui- tu .ibus degunt, status abibluitur g. VII. Florum ergo statuum, quos vita civilis introduxit cum magna sit varietas, generatim tamen ad res velutiatd ne praecipuos referri solent ut primum quidem constituant, qui reipti blicae ad- miris rationi praesunt alterum, qui docendo populum ac iuuenti emerudiunt, aut ad vitam civilem aptam reddunt, certe reddere debebant, tertium denique illi, qui commerciis, opificiis, agi cultura, quae ad vitam commode splendide transigendam. pertinent comparant. Ne quid nunc de illa diuersitate, quae ex dignitate Oritur & secundum quam ahus status nobilium,alius plibeiorum esse censetur, dicam.
sed de hisce statibus singulorum porro obseruandum quod si inter se comparentur, tanto qui, que merito censeatur metior, quanto is est Limplicior, tanto perfectior, quanto magis necessarius, tanto sanctior, quanto minus varias hominum cupiditates irritat. Nec de