장음표시 사용
511쪽
iudicandum. aut nostri temporis moribus, cum experientia doceat, eos, qμ omnium maxime sunt necessarii, infimo ab omnibL loco poni. Non id praetermittendum, esse quosdam status, seu vitae genera, in quibus si homo constitutus sit, neutiquam animum a philautia praua repurgare, centrumque erae laeternae felicita.
ti, consequi potest. Qui quidem status cum insuper superflui sint,in minus necessarii, patet, stulte agere eum, siquis eiusmodi vitae genus ligat, adeoque &stustra est, si sperer, prudentiae verae ac genuinae praeceptis se ad eius conse vationem uti posse. Reliqui vero plerumque ita comparati sunt. ut in se spectat imperfecti omnino censendi sint, meliusque adeo homina foret, si absque illis vitam degere possit, sed iidem tamen pro vitae huius, variarumque circumstantiarum ratione, ne-eessarii sunt. Hi ergo Vt ob imperfectionem non sine temeritate reiicerentur, ita sapientiae pars est haud postrema, hisce omnibus sine verae seli. citatis ternae iactura, rite uti posse. f. XI. Statuum porro, in quibus integrae societates constitutae sunt, magna est varietas, saltem quot societates sunt, tot status peculiares inderesultanti autem societates maxime neces-
512쪽
HOMINvM STAT 3V - 4 ssariae sunt coniugalis, paterna, herilis, quae has omnes tandem complectitur, ciuilis ut eliquae societates Vt academiae, societates mercatorum, collegia opificum, ab ipsis demum rebus publicis originem trahunt, sine iis vix consistunt
s XII. Coniugalis societas cum ipsa humani generis
origine orta est, ut maxime est naturalis, ita summopere quoque necessaria, ad humani genearia multiplicatio'm, ordinatam propagati
β. XIII. Idem censendum de societate paterna, quippe
per quam itidem Mneri hominum uniuerso prospicitur,ut non tantum ad tutam aetatem proue. niant, qui ex coningibus nati sunt, sedo ita edua centur,ut homines sint, id est iis vir tu tibus imbu ti, quibus ad omnia socialitatis humanitatis officia apti reddantur.
Magis ab antiqua hominum simplicitate iam recedit, minusque necessaria est societas herilis, quippe sine qua consistere hominum genus potu. isset. Hanc autem Vt sine dubio ambitio quorundam induxit, ita lauaritia, luxuria 4 vitae commodioris cupiditas fouit mirifice, & fere necessatiam secit. Cum vero In quorundam sa- Iutem haec societas cedat, per sic vitio careat, quam rectissimo toloratur.
513쪽
Atque haec minores societate reliquarii seu maiorum, ipsarumque rerum publica minimam t. na sunt: elementa. Quo maiores a..tem sum laampliores, quae hinc Oriuntur societates, eo magis a primaeua simplieitate recedunt. Hinc crescentibus imperiis creuit etiam hominum luxuria, ambitio, auariti & aucti h fhe vitio, scelerum quoque atque crimini m rc qilentia crevi ,&Hastrictiori quoque ac seueriora impe- randi ratione opus suin tae si expendantur, causa patebit, cur non tant in ampliora magis magi que facta sint imperia, sed sic cur liber: ate in dies magis magisque coarctata Monarchiae dominationes passim introductae sint, imo introduci debuelim.
Nimirum quo propius a prima origine ge
nus Uminum abfuit, eo expressiora pristinae peisectionis in summa vitae simplicitate retinuit vestigia, Inter haec aequalitas veri amoris ac perfecti status documentum certissimum eminuit. Ab ista per seruilem cumprimis statum, mox autem per ciuiles consociationes, discesserunt. Hae cum apud probos ad securitatem ac omnium tranquillitatem essent comparatae, improbis occasionem, ambitibnem dominandi
que libidinem, Walias cupiditates explendi dederunt. minc ampliora imperia orta sunt,
514쪽
phresque occasiones hominum cupiditates ir-r, nossi exsatiandi Simul vero crescenti- bus hoc mo, o uti dictum, criminibus passim strictior dominandi ratio necessario introduci debuit.
Quare si dicendum quod res est, monarchiae ab lutae dominationes statum hominum cor ruptissimum&imperfectissimum arguunt, quia ab aequalitate primaeva quam longissime recedunt,ac cum maxima violentia ac coaetione con- iupctae sunt sed simul tamen necessariae quandoque sunt, propter corriiptos hominum mores.
Quo magis enim delicta hominum ac scelera crescunt, eo mictiori regimine ac acrioribus opus est remediis. g. XVIII. Iam cum tanta statuum, in quibus homines degunt, si varietas, nunc porro obserua dum, quod saepius contingat, ut unus idemque homo mul in diueis statibus sit constitutus, siue is diuersas personas simplices sustineat, siue etiam membrum aut principale aut minus principale sit eiusmodi sestemati, seu
societatis, quae velut personam moralem compositam constituit. Vnde diuersi status, quorum haud raro non satis inter se conuenire commoda videntur, interdum concurrunt,
singularemque adeo prudentiam requirunt
515쪽
Sie Princeps ad reipublicaevi ad familiae suae statum attendere debet, ne dicam, quod idem ut pater, Ut maritus,&sic porro, considerari queat. s. XIX. Quae si quis rite secum expendat, haud dissiculier, quid famosissima illa alio flatus sibi velit, intelliget. Nimirum reuera nihil aliud est quam prudentia status Ratio enim modum significat, quo status ille conseruari possit, id quod
prudentia status docet. Quod ut extra dubium ponatur, obseruandum, de ciuili dessiam morum imperantium statu per eminentiam hane vocem adhiberi. Sed ne istud quidem uno fit modo. Hinc variae oriuntur vocis huius significationes, quae tamen ad quatuor summa capita reuocari possunt. Nimirum hac voce generatim interdum indicatur ratioin modus conseruandi statum reipublicae. Cum vero media illum conseruandi vel honesta&legitima sint, vel turpia cillagitima, nonnulli eandem vocem ad scelera tegenda adhibenti illegitimos modos rem publicam consero vandi eadem innuentes.
Porro cum media vel legitima vel ordinatia sint, vel extraordinaria, alii rationem status Vocant, quae rempublicam conseruat mediis honestis quidem, ted extraoiamariis. tquc: haea
516쪽
ha recum non omnibus aeque perspecta sint, neque e specta esse debeatir, hinc haud raro vitu. perantur haec media, sed ab in peritis, qui pro
iniquis ea reputant, cum tamen intinlius exploarata, a iustitia ac aequitate non deflictanti
s. XII. Alii denique statum reipublieae secernunt a
statu imperantis, speciatim rationem status voacant, quae comm o imperantis consulit, quod cum iterum diuersimode fieri queat, scilicet vestatui rei publicae simul cossulatur, vel ut negleacta reipublicae salute, imperanti tantum prospi4ciatur, item ut media vel ordinatia vel extraordianaria adhibeantur, varias iterum vocis huius si gnificationes hinc oriri necesse est Mitum ergo non est, si ab aliis laudari, ab aliis vituperari via deas rationem status. CAR IL
517쪽
so A P. II. DE INcOMM. QUAE O M. quando societatem cum quae minores I. MV. aliis ineunι, I. V. Maxime autem ιMilis, XV. Deciatim iussocieιatemur causae horum incommoriis moniali I. V. rum in prauis omiae mM paterea, f. VI. viditatibus quaerendae,
sse hominem omnitim animalium longe mi. serrimum, licet praestantiorem omnibus anumalibus naturam nactus sit, fateri omnes necet se habent. Nec enim animus tantum variis cupiditatibus excruciaturin velut laceratur, sed extrinsecus etiam infinita incommoda eum circum sant, quae eius valde augent calamitatem.
g. II. Cum vero hisce incommodis utcunque aut propulsandis , aut mitigandis, status inuenti
518쪽
sint, aut a Deo ipssi introducti, tanta est num miseria, ne dicam, an stultitia, ut nouam inis de se excruciandi, suasque augendi calamitates, arripiant eccasionem ita enim in quae saluisberrima constituta sunt, optimo consilio tuis troducta si non recte administrentur,pro emoluismento, quod inde speramus, damnum potius as. ferunt: itiin medicamenta,non recte usurpata, nocent potius quam .
Praeterea quae naturalia maxime sunt, appetenda praecipue esse, si recte nobis consulere velimus, ratio ipsa dictitat. Sed pleriqte mortalium hic statim in primo limina aberrant, ciuminimis ponunt, quae primo loco inter bona externa erant quaerenda. Sic cum humanae felicitatis partem praecipuam sanitas corporis constituat, hanc plerosque adeo negligere vid as, ut nullam eius curam animum subire patia tur. Cuius suae stultitiae tum demum poenas dant grauissimas, cum ti ct sanitatis iactura, nec ullum ex ceteris rebus, quas tanto studio conquisiverunt, capere fructum possunt.
Vitae solitariae taedio, ceterisque necessi talibus, quocunque nomine veniant, consulis tum per societates fuit, certe consuli utcunque potist Sed tum demum, si quis in ut ineun-
519쪽
432 e ARIM DE IN COMM. QUAE HO M. dis,meque se erga eius membra gerendo prudentiae leges obseruaret. Quod cum plerique intermittant, i lia illorum cal. mitates augentur, inde tantum abest ut diminuantur ut leuenis tur. Nonne enim vita solitaria praestat vita altercationum, discordiarum, contentionum, intadiarum, hinc re subantium
quoque, livoris atque inuidiae plena g. V. vel matrimonialis status exemplo Isbe comprobari potest. Hic audire passim licet querulas aliorum voces,felices & nimis felices esse, qui
nunquam libertatis suae per matrimonii vinculum, fecere iactaram. Pro voluptate quam nonnulli quaerunt, taediorum plaustra pro opibus quibus inhiabant, paupertatem pro vitae sola iatio quod optabant,aegritudinem perpetuam se vitutemque intolerandam,non nisi alterius mo te finiendam, reserunt.
Hi ergo si procreata sobole hominum generi tandem inseruiunt, inuit quidem illud plorumque, nec sine magna sua molestia faciunt. Suo auterivitio cum rursus plerique ad educam dam sobolem Ionge sint ineptissimi, 'umanae societati pro utili membro, inutile terrae pondus obtrudunt, suaque mirifice adaugent incommoda, taedia ue Hinc frequentius ni-
520쪽
hil, quam conquerentem audire patrem, filium immorigerum, proteruum, prodigum in gentis dedecus natum qui exoptatam tantopere senectuti quietem in curas&cruciatus, quorum magnitudinem non capiat, qui non expertus sit,
Nee felicius inter dominos &seruos res agitur. Hi si conuenientes nequitiae suae atque ignaviae non sortiantur dominos, duros asperosque domini mores accusare non desinunt, illi perfidia, ignauia, petulantia, renitentia seriti, si non maledicti verbera, gemitus saltemis flebiles exprimit querimonias , aut si parum rerum istarum adficiatur cura, neglectam perditamque rem firmitarem, omniumque se ipsum expositum ludibrio videbit. Vt plerisque dominorum, si quam ex eo, quod alios sibi seruientes videant, dulcedinem capiunt, care satis ea venditur.
Domestica velut haec sunt mala, inicui. que propria, eaque grauia satis, & vix ferenda, nisi prudentia temperenturin auertantur. Sed accedunt plerumque ad haec communia. Quod enim is cholis docetur, mutuae secyritatis causa, Qui ciues omnes tranquille vitam degere possint, constitutas esse ciuitates, ad priuatae sortis homines vix eis vix qui