장음표시 사용
531쪽
46 cap. v. D E VERA CNI 1 L. Nec remus sentiunt, qui ceteros rectiora docere debebant in adplausu &concursu auditorum, infimais existimatione, in diuitiis opibusque, felicitatem,diuinaeque,ut loquuntur,benedictionis fluctus quaerunt cum ratio contradictitet, tum demum felicem esse dicendum doctorem, non qui multos numerat auditores, aus pro viro docto, ingenioso, diserio, habetur, sed qui iis in structus est sat ulta ibus mentis corporisque, ut ad vitam miliorem multos transserat Certe serio, quantum in se est, transferre laboret.
Felicem porro opificem mereatorem, rusti
cum unco, non qui multas congerit opes, quas
rite ipse dispensare nescit, ut plerique existimant, sed cui facultasmon deest artem, opificium, sine
ullo impedimento exercendi, Mea tantum luiserandi, quantum ad vitae necessitatem, reipuo blicae onera ferenda, sussicit. Et sic in relici isse res habet. Quemadmodum vero in selicitate singulo. rum hominum designanda plerique aberrant, ita non rectius de felicitate integrarum societa maentiunt. Haec enim cum praecipue in interna structura, partium firma unione, vitiorum hane unionem impedientium remotione consistat, pauci tamen hoc intelligunt, aut intelligere volunt, tum demum o-
532쪽
aTAT vs FE ici rar 46smnibus societatibus, collegiis ei uilibusque corporibus recte se consulere arbitrantes, si dessi ciant, ut diuitiis, potentia, auctoritate, iuribus, priuilegiis, supra alios eiusdem conditioni soci
Eundo hoc per omnes societates naturales, ut coniugalem, paternam, herilem,tum ciuiles, quocunque etiam nomine veniant, demonstrare poΩsem, nisi res por se manifesta esset. Cumprimis tamen in ipsit rebus publicis,ceu maioribus locietatibus, hoc patet Has felices dicunt si abundent
opibus, si aliis sint formidandae, si imperii fines limitesque extendant longe lateque, si bella seli citer seransivi si quae his sunt similia. I. XII. Sed grauissimus is error est, maximeque peraniciosus. Cum enim respublicae ideo constitutae sint. introductae, ut omnium ciuium saluti& securitati ex aequo consuleretur, non potest respublica felix dici, nisi quae ad hunc finem quam optime est comparata iam vero potest omnis respublica potens esse florere auctoritate, bella quamplurima gerere, dilatare imperii sui fines, saltem ad tempus, ut ciues tamen simul exhauriantur opibus, quae inagno labore acquirunt, statim in usus publicos conferre teneantur,&ita vitam summe miseram, plane servilem degaui.
533쪽
Ex quo etiam patet, ut respublica felix dici possit, requiri, structurae eius nullum insit imsigne vitium, & ut genio populi, fini reipublicae haec sit accommodataci praeterea ut omnes
summi imperii partes, leges, iudicia, religio, ceteraque rite se habeant, & recte etiam administrentur. Haec vero omnia ut ita se habeant, ut nullum prorsus in iis sit vitium, positum est supra conditionem rerum humanarum. Quare ut respublica absolute felix detur, nunquam sperandum una tamen felicior,4 ad verum finem accommodatior, altera esse potest.
Et sane pccurrunt hic duo errores , magno studio prudentiae ciuilis cultori euitandi pii. mus illorum est, qui statum reipublicae comminiscuntur, qualem natura hominum non per inittit, omnibus scilicet naeuis ac imperfectionibus immunem. Alter illorum est, qui in contrarium currentes, quod videant, emendari cuncta ad summae persectionis normam non posse, hosce status damnant prorsus atque elim
s. XV. Atque ad priores quidem quod attinet, facile quidem est, cum Platone, aliisque rempublicam quandam idealem fingere. Sed illorum eum demum locum inuenirent consilia, si x homines prolubitu formare, & aeque facile illore
534쪽
sTAT v FELI cITATE AD allorum emendare mores possent. Hoc vera eum ita pronum non sit, non est, ut maiorem antismo concipiamus felicitatem, aut perfectionem, quam res humana permittunt.
Neque vero hoc ita capiendum, ac si de mori. bus quoque hominum emendandis, neutiquam sollicitus esse debeat imperans. Imo ipsius in terest praecipue, ut quam maxime sit sollicitus. Sed cogitandum, quid per praesentem humani generis conditionem obtineri queat. Et si quae sunt, quae in effectum deduci possunt, illa sunt urgenda strenue in ceteris ratio habenda huma nae conditionis, ne quid suscipiamus, quod aute fici nequiiat, aut maiora adhuc incommoda noribis attrahat.
s. XVII. Qui vero ob impersectionem uncta statim
damnant, ac reiiciunt, itidem perperam ac imis prudenter agunt. Ita equidem est, si omnes homines vitae essent emendatae aut rectius, si
omnes essent veri christiani, nec rebvspublicis, nec imperantibus nec legibus, nee poenis, nec iudiciis, nec bellis, nec foederibus opus haberemus. Sed hoc cum vix sperandum sit,ut omnes veri christiani fiant, haec imbecillitatis humanas adminicula neutiquam sunt repudianda.
535쪽
sint illi scilicet qui talia suggerunt. Esto enim, eos tales esse, qua in re ramen diligenti opus est
exploratione, quamdiu omnes tales non fiunt, abrogatis externis statibus,nihil nisi rerum omni. um expectanda est contusio. Quae enim ratio esset immorigeros regendi, cum se ipsos regere nondum didicerunt Accedit,quod christiani hominis dignitas ierfectio praecipue in mente consistit, cuius hoc documentum est, si externa vitae incommoda patienti fert animo, modumque& rationem externa haec incommoda prorsustollendi, si quidem eiusmodi rerum status expoctandus est, Deo committit. CAP. V.
536쪽
quoquescietatibus est in-rezigendum, I. IV. In inguia porro hominibus sera siri, requiritur 6.
iam Filae felieitati inser. Miunt, I VI.
SpeMatim tamen temperan tia , fortitudo, patientia,
Mds deeori obseruatio huc ρεrti et, I VIII. Decorum quid PDIX. In quibi actibus maxime obsersandum. f. X. Regulae geneνales de decoro f. XI. De deeora et ea sermonem,
aeratis, aliarumque i eumstantiarum habenda iratio, f. XU. Viravies homileticae, de o-rum publicum solennisais res e ceremoniae ciuilesi
Tertium rudentiae praec pium ad media pertinet,
Obstacula quoque removenda re quidem sum ea, quae ab aliis hominibus oriuntur, I XVIII Tum ea,quae ab ipsi negotiis proueniunt, . XIX. Hinc ars cognoscendi bomianum animos necessaria uodpatet et am, si rerum
administri eligendi sint, I. XXI. uiuatieniamsi uι, gotii natura obstaculum XXII.
SI quis itaque ea, quibus vita hominum circumis septa est, incommoda, rite propulsare,& tranquille feliciterque degere cupit,is primo ad finem status sui, omniumque, quae unquam suscipit actionum, diligenter attendat, necesse est. S. II. Nimirum quod iam supra obseruauimus, ipsa experientia comprobat, saepius a mortalibus GD . tan
537쪽
Longe autem periculosissimum est hocce vi rium si sub religionis specie prodeat. Tum enim& eius Degitas tegitur, superstitio vires animis addit, specieque honestatis facile decipit incautos, ut nisi tempestiue huic malo obuiam eatur,
ultima tum rerum omnium pernicies in omni inbus cuiuscunque generis statibus ac societatibus, non possit euitari. Id quod de Machiauellismo est obseruandum, si contingat,in illum sub religionis specie homines decipere.
f. I. in alui flatibus eisili binou a ignorant, qui/ώ - -stitutorum. VIIIIX. ius sui anser tunem era felicitas inregrarum faciat. f. II. . societatum . x me undo intelligatur, ν reor pobticorum da felle quae vera sit felicita M.' Me Nipublicae f.XI. minum singulorum assio Refeltu's. XII, tute consideratorum.f.i II Quae respublica in dici ELim seiνtatibus constituto queat,s XuΙ. rum rasertim domesti Duo extrema hi vitandri cin, I. Iv. f. XlV. matriminali I. V. Vnum eorum, ut felicit
538쪽
tem si ist, quae non da cupiunt, I XVI. tur Moide rebus pablisis Aheνum istorum est , qui ob Mealibus, I XV. imperfectionem omnia Non autem damnandi ex damnant, β. XVII. hoc capite, qui ciues mo- Ριονam idem Uestu ribu chνsianis imbuis sententia, s. XVIII.
g. I. Cum omnes selices esse cupiant, paucissimi
tamen, in quo Vera cuiusque felicitas consi- stat, inteIligunt. Nec tantum insem ma ista a Gque interna felicitate designanda cupiditatibus suis praepediti homines aberrant, sedis cum in externis plerique omnem felicitatem quaerant,in his quoque ita coecutiunt, ut quid reuera sibi e pediat, non perspiciant.
In eo omnes consentiunt, ea, quae reuera ad
nostram conseruationem aliquid faciunt, nobis etiam expedire,& ad externam adeo aliquid conis ferre felicitatem sed si speciatim quid reuera ad nostram conseruationem aliquid faciat definiendum sit, multos iterum a recto aberrare tramite videas,in ea eligere, quae noceant potiusquam prosint. ut ergo generatim definiamus, in quo vera cuiusque status felicitas consistat, cumprimis ad naturam hominis, indolem cuiusque sta. tus est respiciendum Seorsim itaque&in se abs - . que omni statu si homo consideretur, ni scio, an aliud
539쪽
aliud quid desiderare queat, quam insanus sit corpore, nec careat ulla re, quae ad victum amictum sunt necessaria. Haec autem necessitas non ex hominum cupiditatibus, sed ex ipsi naturae conditione est metienda.
f. IV. Si ineerto statu homo sit constitutus, elix censendus est, si ea, quae ad finem istius status
consequendum requiruntur, ei suppetant. Sic felix dicendus paterfamilias,cui tanta constat auoctoritas , quanta ad familiam tegendam requiritur sicut eiusmodi funilia contigit, in qua tram. quille&quiete cuncta tegantur, denique quires suas ita administrat, atque tuetur, Vt necessitaria non deficiant, extremaque, quantum fieri honeste potest, evitetur paupertas.
Maritum, qui nactus est coniugem formosam, diuitem,splendido genere ortam, felicem omnes certatim praedicant, cum tamen haec ipsa plerumque eum summe miserum atque infelicem reddant Ratio contra recta docet, eum felicem esse. cui coniux contigit pia, modesta, prudens, reique familiaris intelligens, cum tu vero constanti amore unitus,vitam tranquillam dege.
540쪽
sTATV FEL IeITATE. 463 Plerique, quibus soboles contigit, nimis sibi se lices videntur. si tenera aetate ea discat puer quibus aliis sit miraculo, si certa spes adsul eat' eum virum eruditum, celebrem,potentem, diui rem futurum. Haec sunt, quae stulte parentea optant, quae si consequantur, prae laetitia nee alachrymi sibi temperant. Et tandem si omnia didicit filius, non didicit esse vir honestus, si omnia consecutus est, virtute tamen caret, haud raros animo grato, quem erga ipsos parentes
De ceteris statibus idem prorsus est ensen- dum. In veraautem imperantium felicitate definienda, nimis plerique politicorum aberrant Etenim eum haec arctissimo vinculo eum ciuium totiusque reipublicae felicitate coniuncta sit praecipue eo absoluatur, ut ciuium suorum amore veneratione temperato fruatur, ex quo secticitas, ceteraque bona quae saepius princeps optare potest, fluunt, plerique longe secus hie sentiunt, ex diuitiis, potentia, auctoritate, qua apud ciues exteros gaudeat fama, gloria omnem imperantium felicitatem stulto profecto consi