장음표시 사용
691쪽
avLICA os bis aut amicis nocere possit, si manifestetur, reticemus; sed iniurias etiam nobis illatas non sentire videmur. Et talis dissimulatio quam facillime procedit.&semper cubique adhiberi potest. Cum verbis dissimulandum, maiori opus
est artificio. Nonnulli hic sermonem interrumpunt, aliud dicendi argumentum subito aril. piunt alii ad tria potissimum attendendum monent, ne veritatem dictorum praecise negemus, aut quid praeter decorum regeramus, sed ut v bii ambiguis loquentem suspensum teneamus. Factis denique V gestis externis dissimulamus. cum v. g. tristes oris corporisque habitum ad laetitiam componimus, viceversa, c. Sed eo usque haec a nobis saltem probantur, quousque honestatis limites non tran rediuntur.
Tandem' decori obseruantissimum virum politicum esse decet. Udque adeo necessarium est, ut nonnulli existimauerint, eo ipso totam politicam absolui perperam quidem.
Humanitas orbanitas, assibilitas, veracitas homiletica , ad beneuolentiam principis aliorumque illi conciliandam, ad existimationem comparandam is conseruandam , plurimum profecto conferunt. Cum primis huc perti-nς π Acrisi, qua subrustico, intempestino
692쪽
pudore excusta, fidenter ea agunt dicunt, quae ossicii ratio agere aut dicere jubet. g. XXIV. Solet hic ut proprium aulicorum vitium exagitari adulatim&merito quidem, si tale vitium hoc nomine tegatur, quod non tantum decori, sed honesti etiam limites migrat. Ast qui decori leges tantum adulatione violant, excusatius peccant. . Qui vero eos qui principem laudant, si quidem laudanda agit, aut veneratione ducti, perperam ab eo facta , paulisper emolliunt, vitamen ea neutiquam probent, statim adulationis accusant, vi satis,quid adulatio sit, pensi habere videntur. Interim quanto hic opus sit iudicio, Tiberius, nee s adulatores reiiciens, repreis hendens, quemvis luculenter edocere potest.
Tot quidem tantisque virtutibus, laturae sortunaeque muneribus, cum ciuilem virum instructum esse oporteat, cuilibet sane incumbit, priusquam aulicum aut simile vitae genus sectati incipiat, se ipsum accurate explorate, ut, sitne satis aptus ad illum, quem sibi proposuit, finem consequendum, inde condoceatur. Atque hoc est, quod nonnulli volunt, dum notitiam sui ipsi. us inter ipsa prudentiae aulicae elementa collo.
g. XXVI. Postquam autem aliquis, indole sua probe
693쪽
explorata, secum constituit eiusmodi vitae genus amplecti, de mediis ut sollicitus sit necesse est: in ter quae notitia hominum, quibuscum illi negotium intercedit,in qui finem eius aut promouere aut impedire possunt, haud omnino vitinium occupat locum Possunt autem homines,quibuscum politico negotium intercedit, ad tres referri classes, quarum prima ipsos principes rerumque dominos, altera ceteros aulicos, tertia subditos qui imperio regendi jubernandi sunt, continet. De omnibus in genere obseruandum, quod pro temperamenti, aetatis, status, fortunae ratione, varii illorum situ mores, ut in Ethica pluribus est expositum, quodue ad hanc diuersitatem sedulo sit attendendum. siue illorum beneuolentiam conciliare conseruare, siue odium&inuidiam amoliri, siue illis aliquid persuadere, eosque in nostras pertrahere partes, cupiamus.
Sed eum principis potissimum habenda sit ratio, eo quod omnis aulici fortuna ab eius beneuolentia pendeat , quid ciuili viro prosit, mores principis perspectos habere, uberius commonstrabimus. Nimirum .principum non semper iidem sunt mores, idque partim ab aetate loco, tempore, aliisque causis, supra commemoratis, partim maxime quidem atomperamcnto prouenit. etcrae enim causae
694쪽
nihil aliud efficiunt, quam visi conspirent, natu. ratem propensionem augeant, sine repugnent, imminuant, aut varia ratione temperent. g. XXVIII. Si itaque in principe temperamentum chole-νicum primum teneat locum, iuxta ea, quae alibi diximus,superbus erit,iracundus humilium obsequiorum man scimpatiens contaadictionis alieni iudicii, si ab ipso discordet,contemptor ad iniurias inferendas pronus, idem tamen placabilis, praesertim si laesi iniuriae illatae memoriam mox deponant.
Quaenam aulici hic partes sint, ut eiusmodi principi se probet,eleganter edisserit auctoraubia inculpat , quem in latinam linguam Abraham Marioneti a vertit oui cum tali rin ' νινen. dum es, oculos N aures apertas habeto semper, Nprompte mintestigat, exequatur mandantis uistum. nihil obieectans, nihil mora nectens ne conae adictionibus opinionem principi m neat arrogantiae , ac se sapientiorem ipso cνedere rideatur. Nihil dabitet ad infima se submittere ministeria, etiam ita , qaae fortunae suae parum conveniant, iniuriarum tolerans es'. nec diu memor, ac pes offosum tanto osscisor c. pari. II cap. X.
Contra in quibus sanguineum temperamentum praςualet priacipς ut voluptates la
695쪽
AvLIc A. eas litias sectantur ita humanitate, lenitate, clementia, liberalitate se commendant. Austerimores his valde displicent contra ex aulicis illi maxime probantur, qui animo sunt hilari lepidi, faceti, qui seria quandoque iocis apte temperarem Oisrunt. Atque hi dum facile ad principis familiaritatem admittuntur, magna prudentia requiritur, ne familiaritas contemptum pariat, aut alia ratione principis animus irritetur.
Ast melancholici temperamenti princeps tanxius, meditabundus, diffidens, suspicax, ac plerumque malignus est , ita difficile est eius
gratiam sibi conciliare, difficilius retinere. Interim circumspectes cautissime cum eiusmodi ingeniis agendum est. Linguam imprimis
moderari oportet, tae singulis verbis velut in consilium ire, nec aliquid loquendum, aut faciendum, quod vel minimam suspicionis occasionem praebere potest veneratione po-.tius nimium quam modicum esse decet, in conis siliis haesitantem potius quam Vrgentem inpostulando verecundum Dum enim auaritia laborant eiusmodi principes, non alia magis re,
quam importunis postulationibus, offendi pot-
g. XXXII. Iam quod ad ipsas actiones, quibus ad finem sibi propc situm vir aulicus contςudor deber, in atti-
696쪽
attinet, ad tria ea reuocari possunt capitari aliae sunt, quibus quis imperant innotesiis , aliae, quibus eius beneuolentia eo aratur, conseruatur saliae, quibus inimicorum mashinationes auenanis
Vt aliquis principi innotesat, non una ratione fieri poteti. Interdum sola tantum hic militat fortuna. Generis nobilitas plurimum quando que huc consert. si latiores viae tamen duae sunt: siquis insigni quodam&memorabili facinore efficiat, ut praeceteris principi innotescat; si aliorum, gratia Mauctoritate in aula florentium, commendatione adiutus, aditum sibi ad principem muniat. 6 XXXlV. Sed non sufficit innotuisse principi. Beneuolemia etiam e gratia eius comparanda, compa rata conseruanda est. Modi vel spurii sunt illiciti, minusque tuti, vel genuini, liciti, adeo ruti. Ad sturioso isiuitos refero, si quis affectibus principum, vitiisque quantumuis turpibus, obsequatur, illorumque amori venereo clibidinibus, conciliando illis foeminas auaritiae,
novos modos exactionum inueniendo, c. n. seruiat. Huc pertinent etiam seruiles&illiberales adulationes.
g. XXXV. Modo hones degenuini sunt: si quis in rebus honestisci licitis, quoad modum agendi incli
697쪽
nationi tropensioni principis se attemperet: si qui sidem industriam suam ubique principi probet si in consiliis principi dandis caute prudenter se gerat, hoc est, si suadeat honesta,
Certo profutura, neutiquam autem quae ambigui&ancipitis sunt euentus, aut periculum magnum secum coniunctum habent. Si princeps in praecipitia feratur, verbis modestis, Tummam venerationem spirantibus, ostendatur periculum. Nimirum cum hic officii ratio trudentia iubeat affectui principis reluctari, id vero sine periculo amittendae gratiae nunquam fiat, ab ipso modo consilium proponendi lauriora emolli
cndi,medela petenda est Denique domestici
familiares principum, aulaeque proceres, officiis, dessi fieri potest, beneficiis nobis obstringendi sunt, cum illorum fauor multum prosit, odium ita obsit, vi plerosque praecipite dederit. Iuvabit quoque,quod ad beneuolentiam conseruandam pertinet, causam, propter quam prin-Ceps nobis fauet, accurate explorare. Hac enim cognita, eo facilius quae hunc amorem imminuere possunt, euitantur.
sed ad proeeνes ubios quod attinet, magna rursus in illorum amicitia ambienda, opus est Cautione. Nimitum non inepse nonnulli pro-ῆςrum aulicorum quatus constituunt genera
698쪽
alii natalium splendore fulgent, gratia principis intimiore destituti: alii gratiosissimi apud principem, nullis tamen honoribus funguntur alii honoribus quam gratia validiores, alii denique&gratia florent, negotiis admouentur.
S. XXXVII. 1Primi ordinis proceres, non tam prodesse, quam aliquando nocere possunt. Colendi itaque lint, saltem eousque ne noceant. Sed se cundi ordinis procecum gratia omni modo captanda est, cum multiplici ratione, merita nostra apud principem commemorando, errata nostra excusando, aduersus aliorum iniurias protegendo nobis prodesse possunt. Tertium procerum genus apud eos maxime reperitur principes, qui voluptatibus dediti, publicarum rerum incuriosi, praecipuo ex ministris summam fere rerum concredere solent. Et horum gratiam studiosius, quam ipsius dominantis, quaerere solent,
Quod si principes ipsi negotia publica curent,
magna opus cautione, ne ministrum colendo principem offendas, aut ministrum negligendo eum contra te irrites. Tandem qui gratia principis valent, rerum administrationi pra sunt, pari fere cum principe honore colendi sunt, cum hisce inuitis, nemo feliciter ad ciuilium rerum tractatione eniti possit: S. XXXVIII.
699쪽
Tandem quae ratio sit inimis tim teti in aula vitaque ciuili declinandi, paucis addendum est. Nimirum illorum inimicitia, a quibus tua unita fere fortuna pendet, ut omnium aulae procerum, cum dissicultates quae superari nequeant, tibi obiicere possint, summo studio euitanda, cum summa stultitia esset, hisce inuitis aut renitentibus, fauentem sibi aulae fortunam pollicerti Quin inter prudentiae aulicae regu-Ias haud postrema est neminem temere esse offendendum, cum nemo facile adeo omniam virium expers sit, ut nocere nequeat. Interim eum saltem illorum , qui infra proceres posti sunt, inimicitias euitare dissicile sit, a prudentia aulici ursus remedia petenda sunt.
Nimirum odii, quo nos alii prosequuntur, causa aut in nobis, aut in iis, quorum partes sequimur, posita est. Si posterius est, odium
non adeo erit vehemens, interim prudentiae erit, nam partem ita sequi, ne alteram nimis offendamus, aut iniuriis nec necessariis, nec profuturis, irritemus. Iuvabit enim clanculum, ast sine proditionis aut perfidiae crimine, quosdam, qui alteram partem sequuntur, nobis conciliare. Si odii causa in nobis posita sit, quatuor eius fontes esse possunt aut enim
700쪽
si c AP. v. Ec T. XIV. DE PENDENTI A ipsi alios laesimus, aut alii nos laeserunt, aut invidia illos riti aut denique aemulatio vexat. g. XL. Quod ad primum fontem attinet, omnino titius&sapientius est, neminem, praesertim si potentior sit, laedere. Si autem lasmuc, nihil nubis intermittendum est, quo iterum placetur, necvllum satisfactionis genus temere detrectandurru Poenitentiae significatio, submissio, & quae et roqui a laedentibus exigi solent, ad animum
laesi placandum, magnam utique vim habem. Ast si lassierimus, maiori fere artificio opus eu Namque illi, qui nos laeserunt, semper deinde sibi timent, sibique a nobis cauent, nunquam Sdunt. Ita enim est plerorumque indoles quqs Deserunt, oderunt. Ergo prudentiae erit, iniurias, quantum fieri potest, dissimulare, ad recomcilitatonem se promptum praebere& nihil non agere, ut vindictae metum illis adimamus. Nihil veto imprudentius, quam minas spargere, aut in ultionem Implacabile odium exardescere, cum ita ckaliorum Odia ac inimicitias augerine.
cesse sit. 9. XLI. Vt inuidbsis evitemus , proderit inuidentibus ostendere bonum, quod ipsi expetunt, si in nostra potestate sit, ad ipsorum quoque decusae commodum facturum, amicitiam illorum