장음표시 사용
31쪽
CONTRA IUDAEOS, PAGANOS, ET ARRIANOS
G None quado Potile fac dissim' inter sua carmina,
lam noua progantes coelo demittitur alto, dicebat Christo testimoniis perhibebat in dubio hoc veniet, niti alios ex gentibus idoneos testes plura dicetes in medium introducam. illum regem qui vestram superbiam eaptiuado perdomuit, Nabuchodonosor regem seisicet Babylonis no praetermittam. Die Nabuchodonosor quid in fornace quo tres viros iustos iniuste im-
amove. s. miseras:die,dic quid tibi fuerit relatum None,inquit, tres viros misimus in fornace ligatos Et aiunt ei, erero. Ecce,inquit,ego video quatuor viros solutos de bulantes in medio ignis, S corruptio nulla est in eis,cti s io η- aspectu, quaeli similis in silio dei. o alienigena,vnde. σν tibi hoc uuis tibi annuelauit filium dea Qua lex,quis Ac Propheta annunclauit tibi silium dei Nondum quidemundo nascitur,& smilitudo nascentis a te e gnoscitur.Vnde tibi hoe uilis tibi istud annuelauit, nis quia
se te diuinus igni; intus illuminauit, vi eum illi e apud D Lir. te captiui tenerentur inimici ludaei, segieetes testi ino
D sibita nium filio dei. Sed quia in ore duorum vel triti te
his is i ,- stium stat omne verbum, sicut ipse dominus eo iutans cap. vestram contumaciam, in lege,inquit,vestra scriptum m. est, quod duorum ho inintim testimonium verum si, I. .r. etiam ex getibus tertius testis introducatur. ut testimoli nium veritatis omni ex parte roboretur. Quid sibylla vaticinando etiam de Christo elamauerit, in medium proferamus,ut ex uno lapicle virorumque frontes percutiantur, ludaeorum scilicet atque Paganorum. atque
suo gladio itetit Golias Cluisti omnes percutiatur ini- Ila ιcinia miei.Audite quid Sibylla dixerit, iudieii signum tellus sudore madescet. E coelo rex adueniet per secla suturus.
Scilicet in carne praesens,ut uidicet orbem.
Vnde deum cernent incredulus atque fidelis Celsum cum sanctis, aut iani terminci in ipso. Sic animae eum carne aderunt quas iudicat ipse. Cum iacet incultus densis in vepribus orbis. Reueient simulachra viri cunctam quoque gazam. Lxuret terras ignis pontumq; polumq; Inquirens terra portas eisin taurem. Sanctorum sed enim euncta lux libera earni
Tradetur,sontes aeternaq; flamma cremabit. Occultos actus retegens,lunc quilque loquetur Secieta,atque deus reserabit pectora luci.
i Tune erit S luctus,stridebunt dentibus omnes. Eripitur solis iubar a chorus interit astris Voluetur coclum,lunaris splendor obibit. Deuci et colles,valles extollet ab tino. Non erit in rebus hominum sublime vel altum.
Iam aequantur campis montes S cerula ponti. Omnia cessabunt,tellus conti acta peribit. Sic pariter fontes torrentur,fluminas igni. Et tuba tune sonitum tristem demittet ab alto Orbe gemens facinus miseriam variosq; labores, Tartareum s chaos monstrabit terra dehiscens. It coram domino reges sistentii r ad unum.
Decidet e coelo.igna, i sulphurisa innis. . Hae de Christi natiuitate,passione S resurrectio ne,atque secundo eius aduentu ita dicta sunt, ut si quis
in Graeco capita horum versuum discernere voluerit, inueniat i- ως- e V e rit etv : id est lesus Chri: ius
situ, dei saluator.Quod Se in Latinum translatis eisdeversibus apparet, praeter quam qu3d Graearum literarum proprietas non adeo potuit obseruari.
Alios .eistis Suebillinos christi passionem apertius
demonstrantes intentissime audiamus. In manus iniquas ct infidelium postea veniet. Dabunt deo alapas manibus incessis. Et oribus immundis expuent saliuas venenosas. Dabit autem in verbera omnino innocens dorsum. Et colaphos accipiens tacebit,ne quis agnoscat Qigod verbum S unde venit,ut mortuis i loquatur. Et coronam portabit spineam, In cibum autem fel,& ad stim acetum dederunt, inhospitalitatis hanc monstrabant mensam. ipsa enim stulta deum tuum non cognouisti Ludentem mortalibus mentibus,sed & spinis Coronasti eorona horridum ψ fel miscuisti. Templi vero velum scindetur,ae die Media nox tenebrosa nimis tribus horis Et mortis fatum finiet trium dierum somno suseepto Et nune a mortuis regressus in lucem venit i 'Primus resurrectionis initium retioeatus ostendit. Credo iam vos o inimici ludaei tantis testibus ita obnitos confutatosque esse ipsa veritate, ut nihil vltra repugnarem, nihil quaerere debeatis. Qui etsi ipsa veri tate cui nimia insipientia vel potius amentia eum ostnia nolletis quς de christo estent dicta atq; conscripta,
inuerecunda etiam fronte dieebatis,Tu de teipso testi. monium dieis testimonium tuum non in vertim.' V runtamen ut diuinae maiestatis veritas luces eat, supra tot testiti praeclaras voces, suo erratoth uniuersa creatura testimonium Christo dixisse visa proclamat. No ne eeelum testimonium dixit, 'vado nouum sydus in noua hominis progenie velut lingua I digito, quo potuit natum deti hominem gentibus demonstrauit. N ne male testimonium dixit, suado oblitus quod a modo natura suae liquidus humor, liditate suscepta, sui domini portauit impressa vestigia: ut impleretur illud quod dictum est, in mari enim vita tua, ct semitae tuae in aquis multis quado eleuatum serinun Christi supra
se sapientem,t ut demonstraret quantum interesset in ter creaturam ct creatorem, lymphis unda Petru ab sorbuisset,nis dominus rei uri mergenti Petro manum porrexisset N5nne terra testimonium dixit,quando e
ius conspersa saliua,ex ea cςei nati Oculos intingens, lumen no videnti restituit:& fabrica quod minus habuite limo terrae artifex reparauit, qui totum hominem de terra ante formauit Nonne inferna Christo testimo nium perhibuerunt,quata vita sua perdia Lagarumuem dissoluendum acceperant, integrum per quatri-uum reseruatim unt, ut incoluntem redderet cum vo
eem domini sui iubentis audiret Quid in ipsa eius pacsone actum est Nonne contra vestra ini pudet iam se roeemq; amentiam ipsam quodam modo publieam lueem testem citabo sicut putabatis homo tantum a vobis interseiebatur Christus. Quod S s tantii esset vibi, pareere debuistis, ut manus vestras alienas redde retis a sanguine innocentis. Quae eaeitas in f si st in cordibus vestris, ut nec illa vos tanta terreret medio. die solis obseuritas, ct inter ei' radios claros amputata lux nox reeon data in die imo nox usurpauit die, nee eursum ordinis sentauit:& obtenebratur coelum, luget
terra velum templi eonscinditur,petra scinduntur,im ferna reserantur, Omnis penὰ creatura expauescit mo
tem Christi. Nee tamen in his tantis aperti sunt oeuli vesti ho sudaei,dcinones qui vestra corda possederi intdixerunt, Scimus qui iis, quid venisti ante tempus p e dere nos Et vos dixistis Tu de teipso testimonium di.
eis testimonium tuum non est verum. Sed non in telligentes
inferis regressisis Iace venis.
32쪽
A testigetes actiones vestras egistis causas vestras . Denique nostr ς saluti militabat vestra malleia: ille enim qiii ad hoc venerat ut pro nobis moreretur, insanas voces, tacinis. Crucifige erucii ge clamantium, ut homo no expauit, uia ut deus ante eas praevidit. Quantum laborastis,utiseipulum Iudam pecunia corruperetis,& a malo ve-ditore mali emptores Christum no possidendum eo
pararetis, nundinas malas agentes antinae vestrae quando fundebatis preeium salutis nostrae. Quantum labo- uis ij. rastis,ut iudicem a vestro scelere manus latiantem, ea lumniis Caesaris nomine opposito opprimeretis, ut iaimpleret quod fieri volebatis. Quantum laborastis,ut Christus oecideretur & latro dimitteretur quantum laborastis vi Christus contumeliam pateretur, spinis emronaretur,in ligno suspenderetur, lac ea perforaretur: uantum clantissis, iliati tum sudastis, quatum labor, i, i sed omnis iste labor vester fructus est noster. De nique a vobis Christus oeciditur,nobis resurgit A v bis in ligno suspenditur, clauis confixus in cruce detinetur, es a ducibus nostris discipulis suis in medio eo B rum clausis ianuis inuenitur. Pecunia milites corrum. pendo Christi resurrectionem opprimere voluistis,&ecce eius resurrectio toto mudo ia celebratur, & quod
dedistis,ia perdidistis. Implere non potuistis quoa v
luistis,audite iam quod audire non vultis. Die tertio a mortuis resurges allum plus in coelum, sedet ad dexte ram patris: disperiit vos per nos, per uniuersas terras, ut ubique prophetias de eius natiuitate,passione, resuerellione, aleen tione, J quaecunque dicta sunt vos perfexatis,atque lucernam legis,tanquam lignea eandelabra sensu carentia, getibus ministretis. Quod propterea factum este cognoscite, ne gentes haec omnia quae aguntur,dum praedicantur a nobis, dieerent iise conficta.
Hane etiam ipsam vestram dispersionem fui in praedi. Ud. t. ω,Dauid propheta declarat dices, Ne occideris eos, ne quando obliviscantur legem tuam, sed disperge eos in virtute tua. Dispersio haec ergo vestra testimonium Dan.ti perhibet Christo cui dixistis, Tu de teipso testimoniudicis testimonium tuum non est verum: R eaetera. Vt ex vestro testimonio inimicorum alii inimici confiin dantur,qui Christi, magicis artibus fecisse dieunt quae-cuque fecit miracula. Nam ct hoc quod mortuus ecilia C tur magicae potetiae deputandum esse cotendunt. Pr ferte codices propheticos o Iud xi Christi inimici, ut ex ipsis alii Pagani eouincantur inimici. prophetas longe antequam nasceretur ante se praemisit, qui omnia quae superius diximus, praedixerunt. Hinc iam iudieate qui recta sapitis. Nu quid si magicis artibus fecit ut coleretur mortuus, Magos miserat anteqtia natus Cofundi
mini, corrigimini qui talia de Christo vel sentitis vel
creditis vel cilcitis.Confundimini R vos ludaei qui tua cernam legis in manibus habentes, aliis lumen erat,et d.is ea. tis, ct vos in sanctist intendere non curastis,sed expectatis quidem de vos vi veniat qui venturus est. Et v niet,sed non sicut vultis veniet: veniet excelsus ille quia vobis inierfect' est nullius criminis reus: manifestus veniet deus, ct videbitis iudieatem quem contempsistis miracula iacientem. Qualis erit tunc S vestra conscientia, cum vobis ille nudam iam exhibet pati etiam. quia vos inuenit in anima mortuos. qui veturus est ii Gntia iaci cicare vivos S mortuos. Credimus in spiritis sanariavit. ctum,que nos credimus deum, aequalem patii ct filio, 3 MX. manci cum in patre es filio, s inseparabilem patri & s-lio, J regnantem cum patre S illior trinitas una, ct te tia in unitate pei na spiritus sanae, qui operatur ononia in omnibus. Hunc & Arriani blasphemat, patre s- Dlioq; esse minorem. Hune eorum errorem ille Euage lista reuo eat dicens, si quis dixerit verbis in stium stim Martii. minis,4 remittetur illi: si quis dixerit verbum in spiritu sanctum, non remittetur illi nee in se io isto, nee in futuro se lo. Quid est Arriane, quo progressa fuit in manitas tura Dicis verbum in filium hominis, quia se eundum diuinitate filium dei alleris esse minorem. Di ius verbum in spiritum sanctum, in ipsa illa indiuidua
unitate etiam filio esse minorem, Dicedo tale verbum de verbo tale verbum de spiritu sancto non remittuntatur nee hie nee in futuro seculo peccata tua,& tu rebaptietando pollicetis dimittere aliena Donum spiritiis sancti agnoscimus este remissionemo innium peccat rum , suffragante nobis ipsa veritate, quae post resurrectionem suam ait discipulis si is,Aceipite spiritum sanctum,si cui remiseritis peccata, remittuntur illi. Vos autem sacrilego ausu,quibus iam Christi dono ct spiritus sancti. per baptismum & originalia S propria euncta limitit omnino peceata, in iam baptiotis exuctasti; Christum respuim, spiritum sanctum: ct renatum non E abluere sed sordidare: no liberare,sed obligare: no . uincate,sed mortificare contenditis.Nee mirum si has ruinas quotidie fabricatis, qui petram integram Christes in fundamento habere noluistis qui a vestro errore separat veritatis filios,quos se fouet ut nutriat non se ut tu blangiendo deeipit ut occidat. Apud catholia ηὐ-- eam fidem dilectissimi noueritis tantum esse veram fi- .dem germanam pacem,perpetuam salutem. NO enim op xx. in angulo est,sed ubis tota est.Si quis ab ea discesserit, atque in haereticorum errorem se tradiderit, ut fugiti lius seruus iudicabitur,no ut filius adoptiuus: nee ad vitam aeterna resurget,sed potius ad damnationem quonia bonis multis promittitur resurrectio. Omnes quidem resurgemus ait Apostolus,sed non Omnes immutatabimur. Et quid prodest fratres mei resurgere, ct non immutari 3 Qui enim in illa vita no suerit immutatus, a iusto iudiee inuenitur esse damnatus. Danatus autem l . aeternam non eosequitur vitam, qui de aduersario dia--,lta iis bolo victricem non valuit accipere palma.Quid enim .iati iis ,riphod est dilectis,imi, illius vinculis in idolorum cultu AHi,his non inhaerere, quos diabolus haereticorum caput iuste pdecenterj possidet. Qui vult ad aeternam vita perum se dia ni re, eontra omnes diaboli laqueos debet sortiter inui- is, , tigilare.No enim qualis est ista vita,ita inueniet ur S illa. - . Quantum autem distat inter hane S illam, debet si isa o nosmetiaritas vestra Hie fallitas ibi veritas. Hic petetur a viam: batio .illi e fida possessio . Hic pessimamaritudo, illic t des, sempiterna dilectio. Hic periculosa elatio illic est secu O..ra exultatio. Hie timetur ne qui erat amicus, e sciatur dig. , a subito inimicus: illie semper manet amicus,quia nullus Hillue admittitur inimicus. Hie quicquid est bonum,ti- iametur nesereat illie quicquid aceeperis, ab illo serua bitur qui fecit ut ne tu transeas, & quod acceperis non cap. I.
amittas. Hie mors ibi vita. Hie omni/ quae creauit des,' illie ipse pro omnibus de in omnib' deus,& quc digna
dicuntur .li tame aliqua dicuntur. Non enim sufficit humana lingua laudare, quod sensus mortalium non va ici comprehendere. Veniemus illuc fratres mei, unde& ibi videbimiis quod oculus hie non vidit, ibi audie- , Otamus qliod auris hie non audivit,ibi intelligemus quod eor humanum coprehendere hie non valebit, videtes iente, t exultabimus inenarrabili gaudio. Et qua- le gaudium erit ubi nullus timor erit QMale gaudium l. Di tierit cum te videriseise sociunt angelorum, participemrmni
33쪽
G regni eaelorum ,regnare eum rege,nibis concupiscen do omnia possulere,sine auaricia diuite, sine peeunia administiantem,sne successore iudicantem,sne metu
Barbarorum regnantem, sine morte aeterna vita viven
te V ad leni Sed ut ad ista veniamus viam tutis imam quae
pM m, illue ducit non amittamus insa est via Christus ex to p. XXII. to ex capite,ex corpore. Ex eapite aequalis ilius, in ma- p . s. nente manens. Ex corpore minor, viam istam ut gigas velociter transens.Caput S corpus, Christus S Eeele
sepio , sa. Nee ab illo separemur, i aliquid aliud de illo, sicut
haeretici eredendo mee ab ista, prauis nostris motibus declinando. Haec est mater vera, pia mater es eam, in tein lectis sui viri dignitate ornata non rinsecus me ducto fallente turpiter eo lorata. No nos ab ista matrect nomen eonscium seducat alienum, non nos Ecclesiae species aliena decipiat.sponsa no est quiet viris suum non cognoscit: turpis est quae tali viri speciem suis sermonibus suscare cotendit. Frustra tune Ecclesς nomeimponet lud a speeie subdola decipiens,quia decepta. Video quidem quod captes formam tuam sub speeie
aliena Quid te componis,quid latum te exornas, quidia fimbri, tuas expandis, cur te contra veram sponsam aquare eontendis Non te respicit sponsus, quia no esImerr.3. sponsa. sed pulchram te dicis esse,& de auro atque ori Ua 44. nam elis plurimis gloriaris: reseodet tibi speciosus Arama prae filiis hominu : species fornieariae tacta est tibi, inri- ω irretieres facta es t in omnibus. Quod si dixeris,quare Mui. respondet,quia sub specie sponsaJeomponis te, es metitis sposum tuum ole me. Npecies fornicariae facta est tibi irreuerens facta es in omnibus, non sicut patre appellas me,sEgo enim & pater unum sumus. Non sicut patrem appellasti me, J S principem virginitatis tuae.
Verba sunt Christi per propheta, Si ego essem priceps
virginitatis tuae,seruares integritatem tuam, scut integram seruaui matrem meam. Quia ergo nec principem virginitatis tu ,nec patrem agnoscis,nec aequalem,nec ego te agnosco virginem. Noli te amplius iactare esse quod non es,agnoiee turpitudinem tuam: Arrius abs
tulit integritatem tuam a No es igitur sponsa, quia nones integra. Frustra enim illum sponsum vocas qui non est tuus. Turpem enim viduam non aceipit Christus. Redi,redi,repudiata redi,cosusa redi, serpentinis fraudibus violata redi, non diuinitare coelesti eoposita, sedi humanis assertionibus reconuenta redi, fallere temet
et a sed ii ipsam potes,illum no potes. Nouit enim ille qua quae
p. tim. rat,agnoscit quam vocat:semper enim vivit mater Nouerca quid te supponis No potes excludere pulei ram. Nam eum turpis sis ancilla, species fornicariae facta est tibi. Non enim seruas uni viro fide,quae eatholica non tenes unitatemJue enim sponsus matre quaerit veram, quae pie filios suos nutriat, no turpem quae alienos si audulenter occidat. Vide qua si hac mater vera,quq adhue te tolerat suos filiostpraefocantem, suo viro iniuariam facientem. Tolerat, quiaJ patientiam exhibet sui sponsi & expectat auras libertatis, vi vindicetur ab eo eius humilitas, quoniam eam viri sui obtinet charitas. Ipse est enim qui vivit & regnat cum deo patre de cum spiritu sancto in secula seeutorum Amen.
Diui Aurelii Augustini Hipponensis Episcopi
orationis contra ludaeos,Paganos,
s, spiscopi, oratio aduersus ludaeos.
litatus Apostolus Paulus, doctor curui L
lgentio in s de S veritate exhorta itans nos, ut in eadem s decuitis itidoneus minister esectus est,sta albile, firmi maneamus praecep llio admonet terret exemplo, Vi des,in uit, bonitatem ae seueri; D. a is itatem dei. in eo, quident qui cecidet tit, severitatem: in te autem
bonitatem let, si per seris in bonitate Hoe dixit vii 'tie deludaeis qui tanquam rami ex illa olea,quc in sanctis Patriarchia, tanquam in radice ibi aisera, propter in edulitatem fracti sunt: ut gentium propter fide inseremur oleaster,ct fieret particeps pinguedinis oleae,
ramis naturalibus amputatis. Sed noli,inquit gloriar aduersum ramo manas gloriaris,non tu radicem por- .las,sed radix te.Et quoniam saluantur aliqui ex illi, em tinuo subluxit/lioquin ct tu excideris: sed de illi si nispermanserint in infidelitate,inserentur,potes est enim deus iterum inserere eos. Illi ergo qui permanet in in-s desitate, ad illam sententiam domini pertinent ubi ait, pilii autem regni huius ibunt in tenebras exterio res ibi erit fletus Se stridor dentium. Gentes autem per manentes in bonitate,ad illud quod superius ait. Multi ab oriente Ae Occidente venient, ct recumbent eum Abraha S lsiae de lacob in regno calorum. Ita s, illi Patriarchis in radi et vivetibus, ct infidelis superbia naturalium ramorum, iusta dei seueritate cofrangitur, de
fidelis humilitas oleastri gratia diuini bonitati, inseri tur Sed quando ludaeis ista dicuntur,Euagesium Apostolumq; contemnunt, de quod dicimus non audiunt,
quoniam quod legunt no intes ligunt. Nam uti v s in telligerent de quo praedixerit Propheta, quem legunt,
Dedi te in lucem gentium, ita ut iis salus mea usque in m fines terraemon sic caeci essent, non se aegroti,ut in do 'mino Christo nec luce agnosterent,nec salutem. Items intelligerent quod infructuose atq; inaniter eantant, de quibus si praenunciatum, in omnem terram exiuit datis.'sonus eorum & in s nes Orbis terrae verba eorum: ad so Mnu in Apostolorum vigilarent, ct verba eorum diuina esse sentirent. De sanctis ergo seripturis, quarum S - apud ipsos magna habetur aut horitas, sum eda sunt te 'so, stimonia, quorum eis nolint oblata utilitate sanari, a ha perta possint veritate conuinci. Sed primo eorum ille redarguedus est error, quo putant ad nos ideo no per 'pactinere instrumenti veteris libros, quia iam non vetera. sed noua sacra meta seruamus.Dictit enim nobis, id
upud vos faeit lectio legis de Prophetarum, cuius princepta seruare non vultis Eo quὀd carnem praepue no
lex dieit immundas. rec sabbata,& neomenias,& dies festos eorum carnaliter obseritamus,nec victimis pecorum sacrifieamus deo, nec paselia in ove es aetymis similiter eelebramus:& si qua sunt alia vetera sacramen ta, quae generali vocabulo umbras futurorum appellat Apostolus, quia ea Dnificabant suo tepore reuelanda, cid. quae nos reuelata suscepimus,ut remota umbra ludae rum, luee seueremur. De quibus sngillatim nimis longum est disputare quemadmodum exuendo vetere hominem circuncidimur non in expoliatione corporis Ilia .
34쪽
Α earnis:& quos eibos vitat in pecoribus,vitamus in niviribus, ct exhibemus corpora nostra hostiam viva sin Elam,deo placente, eui S animas nostras in desideriis sanctis pro sanguine intelligenter eisundimus, ct Christi velut agni imma lati sanguine ab omni iniquitate
Lai. Inudamur. Qui propter sinii litudinem earnis peceati, etiam caprino pecore in veteribus saetisciis figuratus est,nec eum negat in erueis cornib' taurum qui in illo agnoscit maxima victimam. In illo requiem cum imum imus,vere sabbatietamus: & lunae nouae obseruatio, r. r. . vitae nouae est sanctificatio . Et Pascha nostrum immitatus est Christus, ct aryma nostrum est synceritas veritatistermentum non habens vetustatis: S si qua alia sunt,in quib' nunc immorari opus no est, quae illis v teribus adumbrata sunt signis,in isto habent finem, cuius regni non erit tinas. In illo quippe omnia oportebat Nas'. s. impleri,qui venit legem S Prophetas non solueresse chri is λ implere. proinde illa vetera signa rerum non eua o n3 asote cumit arguendo,sed implendo mutauit: ut alia essentiai sed -- quae nunciarent venisse iam Chi illum, quam fuerat il- ρυια la quae pranunciabant esse venturum.Quid sibi autem pati. vult,quod se pr notantur quidam Psalmi, quos & ipsi B Iegunt', ct habent in literarum authoritate sanctarum, ut in eorum titulis scriptum sit, pro iis qui immutabiliatur textus vero eorundem Psalmorum praeditat Chri stum: nili quia eorum mutatio per illum futura praediacta est,per quem nunc apparet impleta:vt populus dei, qui nune est populus Christianus, iam no cogatur o seruare,quae propheticis teporibus obseruabantur:non quia gamnata,sed quia mutata sunt,no ut res ipsae quae
signifieabatur perirent, sed ut rerum ligna suis quaeque t. N. temporibus conuenirent. Denique in Psalmo qua . caviti dragesimoquarto, Nam ipse primus est eorum qui hii iusmodi titulum prueserunt,pro iis qui immutabuntur, ubi etia legitur,caticum pro dilecti pertisit me Chri Ut . stus ostenditur,speciosus Arma prς filiis homino. Qui
NE .i. cum in Arma dei esset, non rapinam arbitratus est, esse se aequale deo. ibi ei dicitur, Accingere gladio tuo iuxta fimum quod in carne esset hominibus locuturus.per gladiis quippe sermo,per femur caro significatur: quia C semetip1um exinanivit ormam serui accipiens, ut ille per diuinitatem speciosus forma prae filiis hominum, etiam illud fieret per infirmitatem, quod de illo alius Propheta,Vidimus eum S non habebat speciem, neq; decorem: sed vultus eius abiectus, ct deformis politici eius.Nam in eodem Psalmo,quod non tantum nomo, sed etiam deus sit Christus, apertissime osteditur,cum dieitur,Thronus tuus deus in seculii seculi virga ςqui-r Em. tatis 1 virga regni tui. Dilexisti tumeta & odisti iniqui
in talem, propterea unxit te deus, deus tuus oleo exulta
-- tionis prae participibus tuis.Λb unctione quippe quod Grace χρίλια dieitur, Christus est appellatus, ipse est
deus unctus a deo, qui Se ipsam cu caeteris sacramentis carnalem in spiritale mutauit unctionem. ibi ei de Ee etesia dicitur Astitit regina a dextris tuis in vestitu d aurato,circvamicta varietate. Vbi significatur linguirum varietas in omnibus gentibus quarum tamen una
es simplex fides est intus, Omnis enim pulchritudo fialis regis intrinseeus,inam Psalmus alloquitur dicens, Atiai filia & vide. Audi promissum,vide copletum, Robliuiscere populum tuum & domu pati is tui. Sic noua implentur,si e vetera commutantur. moniam concupiuit rex speciem tuam. Speciem quam fecit ipse perse,no inuenit in te.Quo modo enim speciosa esles eiusta oculis,quando eras tuis scedata peccatis 3 Ne tamen spe tua arbitreris esse in homini Usequitur R dicit, Quo- Dniam ipse est dominus deus tuus. Ne forma serui spe nas, ne potentis infirmitatem excelsi s humilitate de rideas ipse est deus tuus. in eo quod paruus apparet, magnus lates, in umbra mortis sol iusticiae, in contumelia
crucis,dominus gloriae .Quasa uis eum perseeutores ne cent,infideles neget,ipse est dominus deus tuus, per huius corpus immutantur, quae antea per umbras figura
bantur. Psalmus quoque sexagesimus octatius hcibes 'U ιη in titulo,Pro iis qui co mutabuntur. Et cantatur ibi panso domini nostri Iesu Christi, itassguratis in se quandam etia voces mebrorum: hoc est, fidelium suorum. Non enim ipse ulla delicta habuit,sed nostra portauit. Vnde dieit Et delicta mea a te no sunt ab ondita. ibi η ας .seriptum est de pia nuneiatu,quog in Euagelio legites factum, Dederunt in escam meam fel, ct in siti mea potauerunt me aceto. Per hune ergo immutata sunt vete
ra,quae titulus Psalmi praedixerat immutada. Qusd limdci legentes S non intelligentes, aliquid se dicere existimant,cum requirunt a nobis quo modo accipiamiis authoritate legis S prophetarum, in sacramenta no EObseruenius quae ibi praecepta sunt. N5 Obseratam' quia
mutata sunt. Mutata sunt autem quae mutada pratiunciata sunt, ct in eu credimus euius reuelatione mutata sunt No ergo obseruamus sacramenta quae ibi praecepta sunt , quia intelligimus quae ibi praedicta sunt, ct tenemus quae ibi promissa sunt. isti autem qui hae e nobis obiiciunt.adhuc amari sunt ex parentibus suis, qui dederist in escam domino sel, S aghue veteres ex aceto, quod ei potandum obtulerunt:& ideo non intelligunt quia in eis impletur quod sequitur,piat mesa eorum eo I ' 'ram ipssis in laqueis,& in retributionem, & scandalum.
Ipsi enim fel S aeetum t facti sunt, felleas ct acidas pa- tapetani vivo epulas ministrando. Quo modo enim hac via O G deant,de quibus ibi praedictum est, Obseurentur Oculi - eoru ne videant.Et quo modo sint recti ut sursum eo da habeat de quibus pra dictum est, Et dorsum eorum semper incurua Nee de omnibus haec dicta sunt, im3 veto de omnibus ad quos pertinet quae praedicta sunt. Ad eos enim qui vel tune ex illis erediderunt in Chri stiam,vel nunc usque credunt, vel deinceps usq; in fine sectili credituri sunt, ista no pertinent aduersum Israel, psellieci qui videbit dominum facie ad faciem. Neque enim omnes qui ex Israel sunt hi istael: neq; quia sone sunt Abraha, omnes siti sed in Isaac, inquit, vocabitur
tibi semen:hoe est,non ii qui filii carnis, hi filii dei, sed filii Oromissionis deputatur in semine. Sed hi pertinet ad spiritalem Sion de ciuitatem Iuda id est, Ecclesie de quibus Apostolus dicit, Eram autem ignotus facie E cal cclesiis Iudaeae quc sunt in Christo: quoniam,sicut in e dem Psalmo paulo post ponitur, Deus salua faciet Sio,
Se aedificabuntur ciuitates ludς. Et inhabitabiit eam,&h reditate ac litirent eam. Et seme timorum eius pons debit eam S qui diligunt nomen eius, habitabunt in GSed cum h c audiunt ludet carnaliter accipiunt, reterrenam Hierusale cogitant, que seruit eum filiis suis: non matrem nostram cternam in coclis. Item Psal se uismus septuagesimus nonus similiter pr notatur, Pro iis et s.ci qui immutabuntur. in quo Psalmo inter tera scripta est, Respice de coelo S vide, S: vista vineam istam. Et perfice eam quam plantauit dextera tua & super filium hominis quem confii illasti tibi. Ipsa est enim vinea de qua dicitur,Vineam ex Aegypto transtulisti. No enim Christus aliam platauit, sed ipsam veniendo in melius commutauit. Sic S in Evangelio legitur, Malos male a tir ,r. perdet,
35쪽
perdet,& vinea luam locabἰt aliis agricolis. Non enim ait Eradicabit aliamq; plantabit: sed eandem ipsam locabit aliis agricolis. Eadem nanque est sanctorum so .cietate ciuitas dei,& congregatio filiorum pronussionis mortalium decessione ac successione complenda: atque in fine seculi simul in omnibus immortalitatem debitam receptura: quae alio modo in alio Psalmo per olivam Dufiiseram lignificatur,& dicit, Ego autem sicut oliua fiuctifera in domo dei speraui in miserico dia dei in aeternum, S in seculum lectili. Neque enim quia nacti sunt infideles di superbi, ac per hoc innuctuos rami,ut insereretur oleaster gentium .ideo perire potuit radix Patriarcharum S prophetarum. Quia etsi tuerit, inquit Esaias, numerus filiorum lsrael sicut ar na maris, reliquiae saluae fiet: sed per eu,de quo dicitur, Et super filium hominis que confirmasti tibi:& de quo reperitur,Fiat manus tua super vitu dexterae tuae, & Ω- per filium hominis, quem confirmasti tibi. Et non discedimus a te. Per huc filium hominis. id est Christum Iesum& de suis reliquiis,hoc est Apostolis, S aliis multis,qui ex Israelitis in Christum dominum credideriit, accedente plenitudine getium,vinea sancta perficitur:
l ut remotione veterum,atque institutione nouorum sacramentorum titulus eius Psalmi,Pro his qui commitabit tur,impleatur. Apertioribus itaq; testimoniis cum eis agendum est,quae liue dissentiant, siue consentiant, tamen lentiant. Ecce dies veni ut dicit dominus,& co- firmabo super domum Iacob testametum nouum. non secundum testamentum,quod constitui patribus eoru, in die qua apprehedi manum eorum, ut educerem eos
de terra Aegypti. ista cerid praedicta mutatio, non per Psalmorii in titulos intelligentibus paucis significatur, sed manifesto praeeonio propheticae vocis exprimitur. Aperte promtisum est testam etiam notium, non secun dum teli amentum quod fastum est ad populum, qua-do eductus est de Aegypto. Cum ergo in illo veteri testamento praecepta lint ista, quae nos ad nouum pertinentes Obseruare non cogimur cur no ludaei se potius in vetustate superilacua remas isse no cognosciit, quam nobis noua promitia tenentibus, quod vetera non O seruemus, obiici ut Quoniam ergo sicut scriptum est in Cantico Canticorum,Aspirauit dies,remoueatur Umi brς: iritalis significatio lucescat,earnalis celebratio iarequiescat. Deus deorum dominus locutus est,& vocauit terram a solis ortu usq; ad occasum: utique omnem terram ad testametum nouum,cui dicitur in alio Psalmo, Cantate domino calicum nouum, cantate domino omnis terra.No ergo sicut antea ex monte Sina locutus est uni populo que vocavit ex Amypto de' deorum sed sic locutus est, ut vocaret terra a solis ortu usq; ad occasum. Quam si Iud iis vellet intelligere locutio. nem,audiret hanc vocationem: S in eis ei let quibus in eode Psalmo dicitur, Audi populus meus,& loquar tibi Israel,& testificabor tibi:deus deus tu' ego sum. Nosuper sacrificia tua arguam te, holocausti autem tua incospectu meo sum semper. Non accipia de domo tua vitulos,neque de gregibus tuis hircos, Miloniam meae sunt omnes bestiae H luς pecora in montibus,ct boues. Cognoui omnia volatilia coeli,& species agri me est. Si esuriero, non dicam tibi: meus est enim orbis terrae ct plenitudo eius. Nunquid manducabo carnes taurorum, S sanguinem hircorum pota immola deo sa erifieiu laudis,& redde altissimo vota tua. Inuocame in die tribulationis,ct erua te,& glorificabis me. Certe & hic si crificiorum veterum aperta mutatio est. Illa enim deus accepturum se non suisse praedixit, eultori- Kbiis suis sacris erum laudis indixit:& hoc no quὁd a nobis tanquam indigens expetat laudem, sed ut in ea n bis conii ilat ad salute: nam eundem Psalmum ita conis
clusit , Sacrificium laudis gloris cauit me,& ibi via est, ubi ostedam illi salutare dei. Quid est salutare dei, nisistius dei, saluator nitidi: dies filius ex die patre, hoe est
lumen de lumine: cuius aduentus reii elavit testamenta nouum. Unde etiam ibi dicitur,Cantate domino caticum nouum,cantate domino omnis terra. Catate do- prumino, benedicite nomini eius. Statim euangelitandus ipse monstratur,atque additur, Bene nuncia te diem ex die salutare eius. Ipse igitur sacerdos ct victim sacra Dcium laudis impleuit, malorum operum tribues indulgentiam, & bene operandi largiens gratiam. Ad hoc enim domino sacrificium laudis ab eius cultoribus ini Hiere. ν. molatur,ut qui gloriatur in domino glorietur: Sed i .c r. i. hoc Iudaei cum audiunt, erecta ceruice respodent,Nos Im Iira sumus de nobis hoc dictum est: nos enim sumus Israel tri γῆ
populus dei. Nos in verbis dicentis agnoscimus, Audi Cap. VII. populus meus,& loquar tibi Israel, & testificabor tibi. τμ- Quid sumus ad ista dicturi Nouimus qui de Israel spia Lritalem de quo dicit Apostolus, Et quicunque hanc re- Galas. s. gulam sequuntur pax super illos, ct misericordia S su per Israel dei. istum autem Israel scimus esse carnalem de quo idem dicit,Videte Israel secuduin carnem.Sed ista isti non capiunt,& eoipta seipsos carnales ole conuincunt. Quos paululum quasi praesentes alloqui libet. liane vos ad eum populum pertinetis, que vocavit de deorum a solis ortu v si ad occasum None vos ex Λ gypto in terram Chanaan transsati estis Non illite v eati a solis ortu us p ad occasum,sed inde disperii in solis ortum & in occasum. None vos ad estis inimicos potius tertinetis,qui dicit in psalmo, Deus meus miseri. NE Leordia eius praeueniet me, Deus meus demonstra milii inter inimicos meos,ne occideris eos, ne quando obli uiseantur legis tuae. Disperge illos in veritater tua Vnat τλxtride non obliuiscentes legem dei, sed eandem circunse rentes, getibus ad testimonium, vobis ad opprobrium, nescientes eam populo ministratis qui vocatus est a solis ortu usque ad occasum. An vero negabitis S ea que tanta aut hol itate praedicta, tanta manifestatione completa sunt Aut maiore caecitate non intuemini, aut mirabili impudentia non fatemini Quid ergo ad illud Mresponsuri estis,quod Esaias Propheta proclamat, Erit nai
1n nouissinus temporibus manifestus msis domus do mini paratus in cacumine montium, S exaltabitur super colles,& veniet ad eum uni tersae gentes, ct dicet, Venite ascendamus in montem domini,& in domum dei lacob,& an nunciabit nobis viam salutis, S ingrediemur in eam: Ex Sio enim lex prodiet,& verbiid
mini ex Hierusalε & hic dicturi estis, Nos sumus quonia audistis domum Iacob S Sion S Hierusalem: quasi nos negemus de semine Iacob esse Christum dominum secundum carnem, qui significatus est vocabulo montis parati super cacumen montium, quὁd omnes celsitudines eorum eius celsitudo transcendit: aut negemus Apostolos & illas E esas ludaeae, quae post Christi resurrectionem in eum continuo cred id erunt, ad domum Iacob pertiner diaut vero alius intelligedus sit spiritaliter lacob quam ipse popul' Christianus: qui cum sit minor natu, quam populus ludaeorum, tameneu crescedo superauit,& subdidit: ut impleretur quod de duobus illis statribus in figura prςdicitam est, Et ma Coe. ι .ior territi et minori. Sion autem dc Hierusalem, quantiis
36쪽
Λ spiritaliter intelligatur Ee lesia,magis tamen aduersus illos idoneum testimonium est,q, ex isto loco, ubi Christo crucifixerunt, & lex & verbum domini proeessit ad gentes. Lex enim, quae illis per Moyseni data est de qua
superbius extolluntur es de qua melius conuincuntur,
non intelligitur prodisse de Sion & Hierusalem ted de mole Sina. Ad terram quippe promisionis, ubi est quα appellatur etia Hierusale, post quadraginta annos cum
ipta lege venerunt: non aute ibi ea vel inde acceperiit.
Evangelium vero Christi, ct lex fidei quod certum est, inde processit.sicut etia ipse dominus posteaquam re surrexit, loquens discipulis suis, & ostendens praedicta diuinorum eloquiorum in se esse completa. Quoniam IM., . sciat scriptum est,inquit esse oportet Christum pati.&resurgere a mortuis Uie tertio, & pradicari in nomine eius poenit etiam & remissonein peccatorum per omnes gentes, incipientibus ab Hierusale. Ecce quod pro ea. phetavit Esaias dices, Ex Sion enim lex prodiet , S ue hum domini ex Hierusalem: ibi enim veniens Aesupero A. . . secundum domini promissionem spiritus sanctus, eos quos tune una domus cotinebat, impleuit,& loqui lin-B guis omnium gentium ferit: ct inde exiet ut praedicare agellum in noticiam omnium gentium. Sicut enim
lex illa, luc processit de mole Sina, quinquagesimo die post celebratum Pascha eonseripta est digito Dei. quo lignifieatur spiritus sanctus ita lex ista, quς processit de 3 Sion a Hieiti salem. non in tabulis Iari deis. sed in tabulis cordi, sanctorti euangelistarum lcripta est per spispiritum sanctum quinquagesimo die post verti pascha pastionis S resurrectionis domini Christi quo die spiritu, sanae est missus qui si deliter fuerat ante promissiis. Ite nune 5 lsraelitet secundum earne, non secundia spiritum .ite nunc, ct adhuc eontradicite apertissimae v a. i. ritati:& cum auditis, Venite ascendamus in monte do.
mini, ct in domis dei laeob: dieite. Nos sumus,ut caeci offendatis in montem, ubi collisa facie peius perdatis frontem. Si vere vultis dicere,Nos sumustibi hoe dici te,ubi auditis,ob iniquitatem populi mei dumis est ad mortem. De Christo enim dictum est, quem vos in pa-U. .R. rentibus vestris duxistis ad morte: sui sicut ouis ad ima molandum ductus est vi pascha quod nescientes in percς . s. cude celebraris, nobis per Christum, qui est agnus Dei,
C eonsectaretur: napas eha nostrum immolatus est Christus Si vere vultis dicere, Nos sumus: tune dicite quan-FDM. s. do auditi . lnerassa cor populi huius. S aures eoru oppila. S Octilos eoru graua.Tue dicite,Nos sumus: quati do auditis,Tota Aie expandi manus meas ad populum
non credentem, es contradicentem Tune dicite Nos Uzm. 63. sumus: quando auditit, Excaecentur oculi eoriam ne videant.S dorsa eorum semper in tua. In his atque huiusmodi prophetieis vocibus dieite Nos sum': ubi sine ulla dubitatione vos estis: sed se ea ei estis, ut esse vos dicatis, ubi non estis:S non vos agnoseatis ubi estis. V. HUIA Sed in haee manifestiora quae dicturus sum paulisper G. c M attendite.Certe eum auditis in bono lsrael dicitis Nos Vlii, sumus. Et cti auditis in bono Iacob.dicitis, Nos sumus:
Et eum nobis causa requiritur, respondetis, Quoniam
lacob ipse est X lsrael, ex quo patriarcha propagati sumus,unde merito patris nostri appellatione censemur. Non ergo vos alto S graui somno dormientes ad spiritalia qu non capitis excitamus: neque nunc quo modo spiritaliter aeeipienda sint ista vocabula, vobis in , auditu & visu spiritali surdis & eae cic persuadere conamur. Nepe S vos sateinini S lectio libri Genesios manifeste declarat Ves homo erat lacob & lsrael: S unde
gloriamini,ipsa est domus Iacob quae domus est istael. DQuid e go est quod ide ipse Propheta, ei, praenuciasset Ua .a.
montem futurum paratum in cacumine mollia, ad quevetur essent uniuersς gentes: quia non de monte , inasum geli J sed de Sion S Hierusale lex es vel bum do
mini processurii esset omnibus gentibus: quod inanimstissimὸ in Christo. & Christianis videmus impletum,
Paulopost dieit,Et nunc tu domus lacob.venite ambulemus in lueem domini Hie profecto dicitis ut soletis. Nos sumus. Sed quod sequitur,paulisper attedite, ut cudixeritis quo A vulti etia quod non vultis audiatis. NaPropheta eoniungit & dieit, Dimisi enim plebem sua donati lsrael. Hie dieite, Nos sumuse hie vos agnoscite, ct nobis quia ista comemoramus ignoscite. Si enim libeter auditis .ad vestria dicuntur alloquii, si vero indignanter auditis, ad vestris dicuntur opprobriij. Dieatur
tamen Oportet,sue voletibus,sue nolentibus vobis. Eece no ego ,sed Propheta que legitis, per que des locutis
non potestis negaretque de aut horitate diuinatu scripturarum non potestis auferre, quemadmodum illi do. minus imperauit,exclamat vehemelei: S sicut tuba exaltat voce silvos linerepat dicens,Et nunc tu domus
lacob, venite ambulemus in lucem domini, Oeeidisti, ri . . Christo in patentibus vestris. Tamdiu non eredidistis, ES cotradixistis: sed nonduperistis, quia non dii de corpore existis:& nune habetis spacium poenitendi S nue venite, lim quidem debuistis, sed S nunc venit: nodum sititi sunt dies, cui non venit ultimus dies . Aut si vos tanqua domum lacob Prophetam secutos. ia in luce domini creditis ambulare, quae sit domiis Israel qua dimisit, ostendite. Nos enim virosque monstramus,&quos ex illa domo voeado discreti erat, ct quos illi e r manentes dimiserit. Vocauit enim inde non solum Apostolos, sed etia post Christi resurrectionem populi
magnum: unde superius iam diximus, Dimisit autem illos quos etia vos non erededo imitamini: ct vos psos. qui eos imitando in eadem pernicie de moramini. Aut
si vos estis quos inde voeauit,ubi sunt quos dimisi Noenim potestis dicere quod nescio quam aliam gentem dimiserit cum propheta elamet, Dimisit enim plebem suam gomum Israel. Ecce quod estis, no quod vos esse iactatis. Dimisit enim & vineam, de qua expectauit ut
saceret vitas, fecit autem spinas: S mandauit nubibus
suis ne pluerent super eam imbrem sed etiam inde eos vocavit, quibus dicit, ludicate inter me & vinea mea: FDe quibus S dominus ait, Si ego in Beela ebub elicio Mati ri. d monia .s hi vestri in quo eiiciunt ideo ipsi iudices runt vestri. Quibus hoc promittens,Sedebiti inquit,su amisi, is per duodecim sedes. iudicates duodecim tribus lsrael. Sedebit itaq: domus lae ob quc in lucem domini vocata ambulauit, iudicare domum Israel ,hoe est plebem ip . .. sus quam dimisi. Quo modo enim iuxta euiidet Pro- lphetam, Lapis quem reprobauerunt aediscantes hie fa et ctus est in eaput anguli: nisi φ ex eircuncisione S prae- pucio populi tanquam parietes de diuerso venietes, in angulo sibimet tanqua in pacis osculo copulantur3 Vnde dieit Apostolus pse est enim pax nostra qui fecit v-tra': unum.ini ergo ex domo lacob, siue Israel voeante sietiti sunt ii ii sunt lapidi angulari coharetes, S in domini luce ambulates:Quos vero ibi dimisit.ipsi sint
ruinam aedificantes,& angularem lapidem reprobates.
Postremo si lice verba prophetica secundum cor ve si alistatim in alium sensum detorquere conamini δ ludaei, pristiti. contra salutem vestram resistentes silio dei. Si hac, in rae quam, verba se vultis accipere, ut eadem si plebs Se domus
37쪽
vocata, in aliis dimissa, sed uniueis apropterea vocata, ut ambularet in lucem domini: quonia propterea erat dimilla,quod non ambulat in lucem domini Aut certe se in aliis vocata, in aliis dimissa, ut nulla facta separationem enix dominie od Christi sacrifieiuni pertinen
eet qui in luee domini ambulates, eius pracepta seria runt: & hi qui iusti eiam respuentes ab eo deseri merueriint. Si lice ergo se intelligere vultis,quid dicturi estis. S quo inodo alium Prophetam intellecturi, qui vobis
omnino hanc amputat voce, tanta manifestatione cla
ratio. i. mantem Non est mihi voluntas in vobis. dieit dominus omnipotens, de iaci is eium no accipiam de manibus vestris. Quia ab Oriente sole usque in Occidentem nomen meum clarum factum est in gentibus: & in omni loco sacrificium offertur nomini meo, sacriseium
nitandum quoniam magnum est nomen meum in gentibus,dieit dominus omnipotens. Qua tande voce t tae rerum euidentiae reclamatis 3 Quid vos amplius nimis impudenter extollitis, ut grauiore ruina miserabi-
H litis pereati,' Non est mihi voluntas in vobis, dicit, noquietiq;.sed dominus omnipotens. Quid tantum de , brahq semine gloriamini. aut ubiciis auditis laeob aut Israel. aut domu lacob aut domu Israel cum aliqua laude diei eontenditis hoe no potitiise diei, nili de vobis tu. ου ην--dominus omnibus dicat, Non est mihi voluntas innm . vobis,& saerifieiis no accipia de manibus vestris Certe hie negare non potestis, non solum illum no accidere
saerificium de manibus vestris, sed nee vos illi offerre manibus vestris.Sed qilare hoe illi offerti de munibu,
vestris non vult f Locus enim unus est lege domini constitutus Vbi manibus vestris saeriscia iussit offerri, praeter quem locum omnino proh iuuit. Hunc ergo locum quonia vestris meritis amisistis,etiam Aeris eium quod ibi tantum lieebat osserti, in locis offerre aliis non auia detis. Ecce omni modo impletum est, quod ait propheta Et sacris etiam non accipiam de manibus vestris. Nasi in terrena Hierusalem maneret vobis templum S altare , possetis dicere in eis hoc esse completum, quoruiniquori, inter vos costitutoria sacrificia dominii, non aeceptat: aliorum vero ex vobis atq; in vobis acceptare
I sacrificia qui dei praecepta custodiunt: hoe non est cur possit diei ubi nullus omnino vestrum est,qui secundulegem, quae de mole Sina processit, manibus suis sacrias eiu potiit offerre. Ne hoe ita praedictu & impletumis vos prophetica sententi l respondere permittati
as milia. quia manibus non offerimus carnem , sed eorde & oles oris . o offerimus laude.secundu illud in psalmo immola deo
sicliscium laudis. Et iam hine contradicit vobis,qui dieit. Non est mihi voluntas in vobis. Deinde ne existi metis non oscentibus vobis,nee illo accipiete de ma psal. is . nibus vestris, deo sacriscium non offerri, quo quidem ille non eget,qui bonorum nostrorum nullius indiget:
tamen quod sine sacriscio no est,quod non illi, sed vobis utile est, adiungit & dieit Quia ab Oriente sole ussin Oecidente nomen meum clarum est factum in o manibus getibus:& in omni loco sacrificium offertur nomini meo, sacrificium mundiam: quoniam inagnia nomen meum ingentibus dicit dominus omnipotens
Quid ad haec respondetis Aperite oculos tandem ali quando.&videte ab Oriente sole v*: in Occidentem: non in uno. sicut vobis sierat constitutus sed in omni lo eo offerri sacrificium Christiano minit non euilibet
Ese. . deo, sed ei qui ista praedixit deo Israel Vnde de alibi dicit Ecclesia suae.Et qui eruerit te, ipse deus Israel uniuer Ksae terrς vocabitur.Scrutamini scripturas, in quibus pu- n. s. tatis vos habere vitam aeternam. Et profecto haberetis,
si Christis in eis intelligeretis de teneretis . Sed perscrutamini eas, ipsi testimonium perhibent de hoeneris. eio mundo,quod offertur deo istaei non ab una gente vestra, de cuius manibus non se accepturum praedixit, sed ab omnibus gentibus, quς dicunt, Venite ascenda- rsa. mus in montem domini. Nec in uno loco, sicut vobis praeceptum erat in terrena Hierusalem, sed in omni lo eo,us i. in leniti Hierusalem. Nee secundum ordinem Aaron sed secundum ordinem Melehisedech. Chii enim dictum est. S de Christo tanto ante praedici mest iuravit dominus, de non poenitebit eum tu es saceta Vatio
dos in aeternuiectidum ordinem Melchisedech. Quid est, iurauit dominus, nisi inconcussa 'eritate firmauit Et quid est, non poenitebit eum: nisi hoe sacerdotium
nulla omnino ratione mutabit Neq; enim sicut homi- .nem. poenitet deum: sed dei dicitur poenitentia, quam-ui, ab illo instituis rei cuius ' mutatio, quς credebatur
esse mansura .Proinde cum dicit,Non ponitebit eum, tu es sacerdos in eternum secundum ordinem Melchisedech, satis ostendit eum punituisse: hoe est eum mu- Liare voluisse sacerdotium, quod costituerat secundum ordinem Aaron: sciit de viroque videminus impletu. Nam S Aaron sacerdota iam iam nullum est in aliquo templo, & Christi sacerdotium in aeternum perseuerat in cisi . Ad hane ergo luce domini vorat nos Propheta cu dieit,Et nunc tu lacob domus venite ambulemus a. in lucem domini.Tu donatis lacob, quam vocavit de elegit,non tu quam dimisit. Dimisi enim plebem suam domum Israel. Quicum s inde venire vultis, ad hane pertinebitis, quam vocabit illa carebitis,quam dimisi. Lux quippe domini, in qua ambulant gentes.illa est de qua idem Propheta dicit, Dedi te in lucem gentium,ut Ua. s. si silus usque in fines terrae. Cui hoe dictum est , nisi Christo De quo impletum est. nisi de Christo Non est ista lux in vobis,de quibus id elidem dictum est, Dedit Mina . u.
illi, deus spiritum copunctioni Ocillos,ut non videat: de aures,vi non audiant,vsq: in hodiernum diem. Non
est in qua in vobis lice lux:ideo omnit caecitate lapide 1 reprobatis. lui factus est caput anguli. Ergo accedite ad , u eum, Ed illuminamini. Quid est, accedite. nisi credite die.
Quo enim eatis, ut ad eum accedatis. cum ille sit lapis, Mde quo Daniel Propheta dicit, q, ei escendo tam magnus mons factus iit, ut impleret uniuersam facie terrae Sie enim & gentes quae dicunt, Venite ascendamus in montem domini,nusquam terrarum pergere, ct peruenire contendunt. Vbi sunt,ibi ascendunt: quia in omni loeo saetificii, ositur secundu ordine Melchisedech. Et scut alius Propheta dicit, Exterminat deus omnes deos gentium terrae, de adorant eum unusquis': de loco sito.Cti ergo vobis dicitur,Accedite ad elim, no vobis dicitur. naues aut iumenta praeparate, de vestris v ctimis onerate & de tam longinqua terra pergite ad lolocum, ubi deus sacrificia vestrae deuotionis accepi et: sed aecedite ad eum. qui in vestris auribus praedicatur, Aecedite ad eum sui ante oculos vestros glorificatur, Ambulando non laborabitis,ibi enim acceditis ubi creditis. Haee fiatres charissimi. sue gratanter. siue in- diast, dignanter audiant Iudaei, nos tamen ubi possumus, cu czudo eorum dilectione pr dicemus. Nee supelbe gloriemur . . se Daduersus ramos fractos, sed potius cogitemus, cuius D. gratia Se quanta misericordia. ct in qua radice in seiti cri ι X. sumus, ut no alta lapiamus ,sed humilibus cosentietes, Roma. D.
38쪽
DE ALTERCATIONE ECCLESIAE ET SYNAGOGAs DIALOGV s. ir
Λ non eis cum pr sumptio ite instilla do, sed cum tremo re exultando diramus, Venite ambulemus in luce domini,quoniam magnum est nomen eius in gentibus si enim audierint, ct obaudierint, erunt inter eos, de quia
bus dictum est, Aecedite ad eum ,& illuminamini: &vultus vestri non erubescent. Si autem audiunt & non obaudiunt uident & inuident,inter eos sunt,de quibus Nae . ni. dictum est, peccator videbit. S iraseetu ridentibit, suis frendet, ct tabescet. Ego autem .dicit Ecclesia Christo, UPri . i. velut oliua fluctifera in domo domini, speraui in miserieordia dei in alternum,& in seculuin lectili. Finis
ribus causam videor suscepisse, v-traque negocia magis lateribus pa-diturus, vi quicquid ex iudicio umstro veritas expostulata direm erit, id una de duabus obseruet idcirco in hoc coetu vestro ius recito, tabulas onero ege agatiir quia de possessione cotentio est: S reuoluere imperiali lanctione sententias non morabor i ut quicquid veritatis ordo perspexerit, ii ixta lege diuinitus datam. eoncentus vestra sententia promulgetur. Vna quibusdam temporibus adulterio deprehensa
possessionis nostrae praeco qua persuasi ne tuta temera uerat: alia merito castitatis per sententiam donatoris,
pos identem illam quet auribus vestris videtur exacta, nonnulla apud sectilum prius elandestina fraude priuauerat redhibitione compellitur quotidie reddere:&adhue quantum reddiderat debet.T tum enim,quic. quid possessioni defenderat, abiuramus. Ergo si causae Utam ii. faciem, ii frontem parabolς vultis audire,Gentes haere clitarem nostram possessionem, S terminos tetrat no C bi, augustali ilire concessam, potens quondam, diues auro mulier synagoga persuasit. Mox supplicauimus. preces retinemus in manibus.introductio protinus fiundi habita polle uici in nostro iure consistit. Resolui nolumus tamen .quicquid ornamentorum mulier inqui ta persuasiti Quae cum postularetur ut redderet, lentiusquam deberet exoluit. Nunc ergo ad hanc niatremfamilias ct viduam. nostra materfamiliis, hoe est ad synagogam ECCLEst A dixit. Recita quid merueris.& ego quid meruero, recitabo. SYNAGOGA respondit, Prophetae ad me omnes venerunt, quod tu diffiteri non potetis. ECCLEsIA dixit. Certum estv Prophetae. dum ad te veniunt, remorandi pro tem pore velut ad hospitam cucurrerunt: nam probo eosdem sponsi mei tu lienes metatores, set licet Christi sterulos literarum. madatorum etiam portitores,inuidiae
eausa a te fit in interfectos. Nunquid si ad te venissent, a te quispiam eorti potuisset oecidused quia ad me voniebant, causa reli homines meos recipi eum non sustineres, gladio S stis ibit x assuisti. sYNAGOGA respondit. Etiam ii istud quod asserti feri, recte S hon
ste peccaui: quia ego regem noueram cuius literas De quenter acceperam:& tu sylvicola qu rebaris, que Bar-
Tomus sextus. barorum ritu rure collibus intra invia, vel secreta,agre. Dsti quodam tugurio commonebas. Na quid te aliquando rusticius fiui3 Tu cum gentibus cum quibus ego saepe pugnaui, pastorali more balantia credo pecora se- qtiebaris: ego sceptro S legionibus f illa,apud Hier soli num purpureo amictu regnabam: ego Romanum postidebam imperium: o reges,milites,& alienigenarum gentium duces occidi mihi Persa S lndus aurum,
gemnias,ebur,argentum S iam cum, totas ψ opes adue xi. tu montana rustica,apta pecoribus,tu presis in vallibus tantum diuersabare solicitat tu ex vasta rupe con-
densori, cui rimosus lapis timidum quondam pit sta
bat hospitium, lac de caseo,vaccinia cum glande man debas: ego Pharaone suis curribus, ego Aegyptios,ego Chanancos, Hiebusios,& Cethaeos, ct Pheresaeos reges occidi. L C C L E. dixit, Recognosco qua loqueris,&laudes tuat distiteri non possum. Scio quia urbis tuae &ambitiosa fora, ct eapitolia celsa vidisti: armorum tuo
rum impressio, L fulgentia cl1peorum signa, spicula,
enses, iacula missorum telorum, expressus equestrium exercituum gemitus magnos ornatus duces & tyrannos strauit. Scio potentiam tuam, quam Hierosolyma
illa popatili fastu ructuabat. Seio enim quia tibi quon- gdam Romanus orbis intremuit, ct terra genitum palpitauit: sed memor es'. debes quid propter vitam mulierem Dinam feceris in Sichem. imbelles homines, ct cm. 34. innocenti; suae honore ivlgentes,latronum ritu vasta. sti. s Y N A C C. respondit, potestas regni permi ita libertatis accepit audaciam. Nunquid in eo peccasse me credis, s sub imperio meo maculaui quos volui aut meos forsitan rebelles Occidi Qui potestatem regnandi dederat, faciendi utiq; quiequiti vellem indulserat dignitati. Aut die mihi,s legem non habet qui proprio regnat imperio.S qui possidet totu.necesse est vi regnipotentiam quocumque volet extendat. ECCLE si Λdixit, I n eo me gaudio sublimatam , quod eelsis Obsor sum ficta.& regna regnantium disieci: ct ecce sub pedibus meis purpurata quondam regina versaris. Ille est enim rex regum, qui eidem imperare coeperit,quae se viderit aliquando regnasse, Regnasti fateor, Romana tibi terra subiacuit reges S principes ceciderunt: &s quando conflixeras, captiuus hostis succubuit. Noli ira i , s tu quae fueras domina, mihi facta videaris ancilla. s Y N A. respondit, inia te tanto prcconio d Harasti,proba ancillam,S dominam recognosco. Eo pC L E dixit, Habeo tabulas recito testamentum,quod seriba quondam tuus vates scripsi.' Aaron magistratu praesente signauit. s Y N A G.respongit, Scio testamentum sub regno meo conseriptum sed volo discere ubi me dictator voluminis seruire mandauit. ECCL.
dixit. Lege quid Rebeeta sit dictum cum pareret,Dux
gentes in utero tuo sunt, ct duo populi de ventre tuo diuidetur.& populus populum superabit, ct maior seriti et minori Certe maiorem te pauloante dixisti reg- . nasse, triumphasse, sceptrum tenuisse, purpuram polle-diiseune mi mistulam vallibus delituisse quondam,vel in collibus habitasse saxorum te auro, ornamento,bynso soleo gemmis claruisse nobilibus, me minorem peeorum lacte vixisse. Ego oues & pecora tu militem possclebas. lnde est quod ego minor atque pauperior, tu maior & diues subiugata mihi, eligas populo seruitura 1 ἡ δε minori. sYNAGOGA respondit,Recognosco tituli, testamenti,video literas quas ipsa in thesauro meo Sin bibliotheca seruaui. Sed dieito mihi quo modo tibi seruio, quς adhuc filios meos liberos esse recognosco.
39쪽
DE ALTERCATIONE ECCLESIAE pT SYNAGOGAp
G Vacant negotiis, nauigandi potestas est libera,eompedes nesciunt nullus vineam laboriose neeessitatis soliuia dicierpit nescio an tibi sin seruitute subiecta. x GC L r.dixit. Testamentum recolis pices recognoscis, ct adhue non reeipis seruitutem. S Y N A. respondit,
Die tu mihi quod allecisaeeognosco Moγsem, audio. ct refugere non possum,sed qualiter tibi seruia seire nopossum. L CCL F. dixit. Mutare te non potes, semper negas ct fallis, semper de sal state contendis. Certe regnasse te ante dixisti eum populus Israel loeu tenuistat titum set imperiit .si adhue regnas liberam te esse cognosco, in i su ct necdum mihi seruitute subiectam. Alioquin si recte imperiam . populo Israel Christianus populus regna constat te ancillam esse non liberam quam video ieruituti subiecta. Respice in legionibus signa, nome saluatoris intende, Christicolas imperatores aduerte, ct cos dera te de regno esse discutum: Se nobis iuxta testa menti fide quod
seruas.conti teret tributum mihi soluis .ad imperium nocomes bis accedis.habere no potes praefecturam .llidium esse Codilatratu mitem non licet,senatum tibi introire prohibetur: prae-mmenes. secturam nescis, ag militia non admitteris: mensis di-H uitum non attingis,chari latis ordinem perdidisti toto tibi non licet, eui etia ad manducandii, ut vel male viveres, paucula condonamus. Ergo si his quae summa
quae prima sunt caruisti. lege quid Rebeecq sit dictum,
cum geminos pareret. Duc gentes in utero tuo sunt. Seduo populi de ventre tuo diuidentur,ae populus poplitu superabit S maior ieruiet minori. s Y N A .res podit, Quid tamen feceram ut me diuinitas de regno discuteret,& priuaret impello LCCLE. dixit, si tu vigrauiter peccasti, tam grauis poena sit seruitutis stib in
, teritu mortis debit nec ancilla potes esse nec libera. Nam cum primum Moyses in monte Sina charaxatas decalogo duplices tabulas acceptilet,vos contra deum die. a1. idola poposcistis,dieentes ad Aaio Fae nobis deos quinos antecedat. s Y N A. respondit, Hic me miseram
erraile cognosco, sed mox eos qui idola poposcerunt,vsque ad ultimam mortem damnationis peritast intoritus. Quid ergo posteri fecerunt, si mox illi seniores qui istud admiserant, poenae suae merita susceperunt L C C L L. dixit, Certum habeo Q legisti sed quae leg l rix retinere non poteris, S ' sum agnosco. Sed recolescriptum, Et annueient si is stiorum suorum, quoniam
peccata parentum eorum in filiis creuerunt. S non la-rυ 5. is. Nabo illis dicit dominus Et alibi ait Parentes uuas aerebas manducauerunt,ct filiis detes stupuerunt. s Y N A.
respondit. in quo tibi plaudis sub cuius regno imp ita tenes 3 prius a 3 me,vel in populo meo Christus aduenit. ECCLE. dixit, Sic erat dignum, ut totum qui equidsierat astruendum,diuina sapientia praeuenitet. Si eni in ad me Christus principaliter aduenisset, de te sub aduentu ipso primae natiuitatis repudiare voluisset.hodie diceres No venit ad me, ne tui quid eoleierna si S in populo meo dignatus suisset accedere,quem
Propheta deum dixerant consterer. Ad te venit,mor tuos tuos virtutum imperio suscitauit,loquaces praesti tit mutos, gressibus reddidit claudos,cccos oculauit para ticos absolutis artubus expedivit, leprosos sanitati restituit:& non eise deum, que in deum legeras, profana mente dixisti. ideireo, quia dixisti Saluatore S do
minu prius ag te venisse reeolo,ct elogio tuo rursus colendo. Lege quid tibi Esdras ex Psona Saluatoris scrip
sit, Ad meos veni, & me mei non receperunt. Quid ii bi Deiani lacob Noluit me audire luda transferam me ad alteram gentem.Vnde vides te non debere gloriario, videri; Christum. Maior enim eausa criminis est via K
ciere cui seruias, ct contemnere cui debeas seruitutem. Defenderes fortitan test diceres Non noui dominum, nesciui prophetas fuisse mentitos Attamen X Prophe ta dixerunt,& ipsum dominum, quem Prophetae cecinerant, cum suis mirabilibus agnouisses, ct miserabili resitatiuncula blasphemasses, vides te sub tanti climinis reatu excusare non posse. s Y N A . respondit, Dixerant qui de Prophetς esse venturum sed unctum dei, sed pileis sancto de virgine. Vnde an ipse dominus v nire velit, penitus ignorabam. LCCLE. dixit, R cie ergo Esaias ait,Vade,& die populo iiii,Aure audi FI ..ου.
tis, ct no intelligetis: & videntes videbitis, Se non cognoscetis Incrassavit enim corpopuli huius, ct auribus grauiter audiei iit,ct oculos suos clauset unt, ne forte videant oculis,ct auribus audiant, ct corde intelligant 'reuertantur, & eurem illos. Nam S Hieremias ait. Me immdereliquerunt fontem aquae vitiae, effoderunt sibi laeus detritos, ct non potuerunt aquam potare. Et quid adiecit idem Propheta3Miluus cognovit tempus suum,tu itur S hirudo. grues, passeres custodierunt tempora in- Ltroitus sui: populus autem meus ine non cognouit. Nade in Salomone credo Q legeris, qui ait, Quaerent me pri, r. i. itiali, & non inueniunt: odio enim habuertit sapientia, sermonem autem domini non receperunt. Vides ergo
te deum dei stiti blaspheini, oculis,es profano pectoret elee ille. Ergo si legis Esaiam, legis Prophetas, Deum Christum fiequenter audisti: sie enim ait, ut tibi S 3e virgine S de filio. leuti ipsa dixisti,respondeam, Pariet pia divirgo filii , ct vocabitur nomen eius Emmanuel, quod interpretatur, nobiscum Deli Et David ait, Propterea UUM vnxit te deus, deus tuus. Et in Genesi se ait, Et fecit des Ciso. hominem ad imaginem suam. s Y N A. respondit Nolo te in tanto plausu esserant lectiones sed ad illud conuertere,quod milii arbitror profuturum. Respice te nee legem accepisse, nec circumcisionem ineruisse,in quo
signo gentilitas segregatur .inde est φ & signum meum habeo, ct legem quam Moyses protulit, non amitto. t C C L. dixit, Legem te accepisse testaris sed legem veteris testamenti, Ego autem euangelior ii notiam legem accepi. Et ut scias veterem nouitate compressalia, lege MEsaia qui tibi ait, Illa vetera transerunt, ecce ficta sunt Tm.., .noua,nunc orientur. Nam quod dicis te in salutem po puli circuncisonis lignaculum accepisse, hodie probo stulticiam tuam fuisse deceptam. Si ergo per circuncisonem aeternitas donabatur, vides te caput accepisse, non pedes,& vno Oculo,uel una manu fiuili truncata: mediam vixisse.& mediam futili emortuam. Nam s dicit populum tuum in signo tuae panionis esse saluand si, quid facient virgines tuae, qii id facient viduae quid matres etiam lynagogae, si circuncisonis fgnum populo
ad aeternam vitam prosecisse testaris Ergo ludiasse ininas habere non deee viri enim circunciduntur mulieres autem prς pucium non admittunt: ergo salue esse non possunt. si circincisone saluamini. 'ides eigo te lio .hoe est circuncisos habere posse lude cis mulieres aute, itie circuncidi non possunt,nec ludaeas nee Chri stianas sed paganas ei te prosteor. Audi. doceo te clarissime cireucisonis insignia, quam circuneisonem saccipere potuisses nunquam prodigium de regno perpeti cecidisses. Respice quod i lieremias ait: Haec di- M. N. 4.eit dominus viri, ludaeis qui habitatis in Hierusalem,
Renovamini inter vos nouitate , ct ne. seminaueritis
in spini . circuncidite vos deo vestro, S circi incidite
praepucium cordis vestri. Quod & ipse Moyses ait,
40쪽
A Wiem tu smiliter sequebaris, licet mihi mandata potis
Detit. ao. taret, Erit,inquit,in nouistinus diebus, ei reueidet D tis cor tuum, & cor seminis tui ad dominum deum tuum . amandum. Et apostolus Paulus ait,Circucis estis circu-cisione non manufacta non in expoliatione carnis,sed
in ei Geisione Christi. Q id ad hie die imus synago
sa Ecce non carnis. sed cordis cireuellio mandabatur, scilicet ut vicia cordis incideres, ut libidinem desecares ut idololatriae caput auferres ut tunicam sornication is . i. nis seinderes, Quia ait Propheta, In lapide imeeliatae, R in ligno, Vides ergo te non accepisse in signum salutis circiseisonem, sed in signum potius pudoris Sturpitudinis. Nam putas signum esse quod vellitu tegiatur quod prae vere dia non profertur,quod vicori tantii modo debitu esse cognoscis, quia officina ct mulie res tuas depilato capite ac de caluato in asinis sipe vidi damnatas. Vtiq: si signum sistitis est illud quod adult
ram stuprauit,q, virginem viciando compressit mulierquet de circueisionis salute sibi turpiter ititit, damnari non debeti nee ille puniri, qui adulteram de salutiferociretici soni, signo compres ana,vel in mortem reiecit.
Nescio an illie lignum salutis este potuit set, unde Dei-ψ noris admissa damnatur. Populus autem meus signum salutis in non re gestando, totum homine viros ac mulieres , de alto signaculi, easta de sublimibus S publiea libertate defendit. sYNA G.respondit. Vellem addiscere ubi signum fi oti; aeeepetis, vel quis Propheta signum illud quod diei , hoe est signum fronti, ligna eu-lo sanctis eationis inciderit. ECCLE. dixit, Habes Erechiele in Prophetam, qui ex praesentia maiestatis ex- mech. s. et amat.lte & dite.& nolite parcere oculis vestris, Nolite misereri senioribus, linienes, virgines. paruulos &mulieres intrescite usq; ad internicionem Oinnem autem luper quem signum seriptum est in non te, ne teli geritis. Idem quoq; ipse Propheta sic ait, Uade per me diam Hi eiusalem,S notabis signum super frontem vi rorum, qui ingemit eunt S moerent Ob iniquitates quae A a. . sunt in medio ipso m. Item in Apocalyps, Vidi agnum stantem in monte Sion. & cum eo centum quadraginta quatuor milia, s habebant nomen eius S nomen patris eius seripium in frontibus suis. Vicies ergo signum mihi datum insgne crucis quam dimi 1la teat s derelicta. pasio saluatoris ornauit. sYNAGO.C respondit, De s gno si ontis interrogata criacis signa- eulum proposuisti quasi vero antequam saluator vene rit vate, anti altissimi insignia pr dieatierini R ideo dieito mihi ii legisti q, Clii illu paliurus et set S in cruce penderet. ECCL L si A dixit. Audi tynagoga S novi docearis, sed ut puniaris. adueite legem, S inuenies ubi saluator manibus extensis cruce figuraliter prophe -rs. . . tauit: Et sc enim Esaias ex persona saluatorix ait, Expandi manus meai tota die ad plebem contumacem S c tradicentem mihi. quc ambulauit vias non bonas, sed nisi . h. post peccata sua. Na ct Hieremias ait.Venite mittamus lignum in panem eius. Et in Deuteronomio,quia peti M. 8. , a tracticho utebaras, si erit, inquit. vita tua pendens antessu 1, . oculos tuos die & nocte. Sie S Psalmidictis renit, Ex clamaui ad te domine, tota die expandi ad te manus meas Ni in Numeri .hoc est in lege tua quam tu prior acceperas .et Christus sti estis esset.& in coice pederet, se ait Non quasi honiti deus suspendit neq; quas filius N is .ij. hominis minas patitur. Et alibi propheta ait Dominus regnauit a ligno. Ecce miraeola pallionis ecce specululucis.e e populi tui iniqua commenta. vi deum dei fi lium in crucem suspenderent. sYNA G.respondit, Tomus sextus.
Facta re io, & dicta similiter recognosco, sed quae tu Des quae me inclepare videaris Tu rustic Tu aliquando montana. tu dei legibus aliena, quς gentilico more vivebas: ego in lege ver labar, ad me Prophetae venerunt, mihiq: iuila S praecepta portabant. ECCLEsIA dixit, Audi synagoga audi vidua audi derelicta ego sum quod tu es te non potuisti, ego sum regina quς te de regno deposui, ego sum sponsa quc derelictis idolis de sylua R de monte descendi: ut ait Patriarcha tutis, Ecce Graminodor filii ines seut odor agri pleni quem benedixit dominus, Vnde uenis virgo cum lacte cum floribus intomerata iiii iencula opaco de nemore, ciuis smplex, laeta
pallio niuali composita sponsus meus speciosus prae stus hominum, rex regum, qui caput m in mitra comis posuit :ae me protinus purpurauit, venientem excepit.
sYNAGOGA respondit, maliter illud poteris co- probare, ψ ct tu sponsa iis, s Christus in lege videatur sponsus. ECCLES A dixit. Si ad me principaliter Prophetet eueurriisent, hodie dicere, ignoraste legem, non habui se Prophetas. nescire te quid esset scriptum. De tuis igit Prophetis reuincenda te recognosce. Audi
ergo quid Prophet de sposo S sponsa mandauerint.
Nain ite loel Propheta ait, Canite tuba in Sion, sancti- Del. r. ficate temta in m. S in dicite orationem, aggregate pii pii Elun sanctificate ecclesam,excipite maiores natu colli
pite paruulos lactentes: procedat sponsus de cubiculo suo.& sponsa de thalamo suo. Naira certum habeo liti illa es Hierusalem de qua L sponsus S sponsi,ut ait David, Et ipse tanquam sponsus procedes de thalamo Isai. ig.
suo. Exultati it ut gigas ad currendam viam, a stinam ccxlo egressio eius, hi occursus eius usque ad summum eius. nee est qui se abscondat a calore eius, Et in Apoca--II. lipsi Ioannes ait, Veni ostendam tibi nouam nuptam, sponsam agni. Et eduxit me in spiritu in montem magnum, & ostendit mihi citi itatem lanctam Hierusalem deseendente de coelo, habetem claritatem dei. Sic etiaipse loannes ait. Regnabit dominus deus omnipotens, exultemus & l temur, demus ei claritate ni quoniam venerui agni nuptia, ct uxor eius se p parauit. Viges et-go & sposam S uxorem dictam suisse per legetii: sponsam, q, spondeo sdem me reddituram domino salua tori: uxore, i, per conceptum baptisini spi itu mari tante, filios uteri inei lauachro turgente producam in quo puerperio generationis gratioris spiritus & anima nup stiali iocietate iunguntur. sYNAGOGA respondit,
illud scire des dero, ne forte putes me oblitam filii e quod dixeris, totum ut uidear serutari, quid est quod Prophetam doctile colendis, quid est quod ait in Deuteronomio, Et erit pendens vita tua ante oculos tuos
die ct nocte r CCL s. dixit, Non quod te doceam, eloqui vel effari contendo, sed nee taeiturnitas dubitationis linea ducat: ae per hoc de tuo te testamento contianeo. Saluator enim die & nocte pepedit in cruce hoe est sexta feria per dic m. ct huius diei per noctem usque ad sabbatu,quo dixisti, iuxta legem hominem in ligno non licere pendere. Haee tibi interim,ut fecisti dicta essivideantur: nam ad causam veritatis,& ad dogmalis nodum illud cotemplare quod dicimus, Et erit,inquit,
vita tua pendens ante oculos tuos die ae nocte. in v naenim die si it dies ct nox. Lucem die tibi totenebrarii in horrore nocturna caligo distinxit: seut saluator cum suspenderetur in ligno, ab hora diei sexta v sq: ad horam nonam tenebrae fictς sunt, nox lumen abstulit, ct totam diem feralis S luctuosa caligo cxcauit. Vides