장음표시 사용
41쪽
DL ALTERCATIONE ECCLESIAE ET SYNAGOGAE DIALOGUS.
G iee hane idem passionem in Deuteronomio ait, Et erit
vita tua pedens ante oculos tuos die δἰ nocte. s Y N A.
respondit. Ergo si in ervee suspensus est,si pependit si
occisus est, quo modo resurrexiti Quo modo tu illum asseris uiuere, resurrextilia, ct in cellis in dextera patris res deie3 Doce ergo me,si morte vieit,si resurrexit, qui videtur oeeicissita tamen ut mihi quae dicis, de Prophetis assignes. LCCLE. dixit. Audi misera,audi in focli
cisiima , audi mulier parricida, quae adhue de Christi morte, de resurrectione subdubitas. Lege quid dixerit ex persona saluatoris Dauid in psalmo quintodecimo, Non derelinques animam meam in inserno,nee dabis sanctu tuum videre corruptione. Quis est sanctus nisi Christus3 Quis est incorruptus, nisi filius dei3Stetit ait Ipsalmo vicetinio nono,Domine deduxisti ab inferis animam meam. Item in Psalmo tertio, Ego dormitii Sesomnia cepi, de exurrexi, quonia dominus suscepit me. η- - luisti, Dauid ex persona patris ad filium ait, Exurge gloria mea, exurge' exurgam diluculo. Na dilucu lo quod ait.hoe est post diem tertia calcata morte inseia tisit: danatis. reciduat vivus ex mortuis venturus vi attrita , . Propheta, Ad vesperum demorabitur fletus, ct ad niatu tintim laetieia. s YN A. respondit, Aliud interrogaue, ram. S aliud immisisti: de resurrectione cognoui, de φinnio, superauit,addidici. Sed quonia dixisti die teitia resurrexiste dominu saluatorem,quod an fuerit factum
ignoro. ECCLE. dixit, Scio quia memor es,sed poenitentiae causa non vis confiteri quod nosti, Error ma. cerat eo scientia, de crimen memoria tollit. Audi ergo Christum ab inferis ut nos vivificaret die tertia resurr
o .6. xisse.Lege Osee Prophetam qui ait. Vivisseauit nos die tertia. Et in Deuteronomio sic ait, Dixit dominus ad T l. s. Nnsem Descende de sanctifica populum meum, sancti fiea illos hodie Se eras,3 lavent vestem suam.& sint parati in perendinum diem, id est,in diem ultra crastinum. Die enim tertia descendit dominus in monte Si-- ra. na. Et in Evangelio se ait, Progenies nequam de adultera signum petit, ct signum no dabitur ei. nis fgnum Ionae prophetae. Quo modo enim Ionas fuit in ventre ceti tribus diebus εἰ tribus noctibus ita erit filius homi. nix tribus diebus S tribus noctibus in corde teri c. s YN A. respodit, Recognoseo, vera sunt quae mihi testei prophetia narrantur, Nune scire desidero ubi sit, ubi lateat Christus qui de terra resurrexit: volo enim videre,
s postea per Prophetas aliquid post pastionem vel post
resurrectionem habeat potestatis. Legi enim ad salvan dum populum venturum esse Heliam unctum dei. I CC L E. dixit. Ergo misera quod negare no potes,consi iere & audi omnia quς veritas celare no potest: tota sev l: ad erelos elaritatis libertas extedit. Lege Daniel hinta .r. quia it. Videba invisone noctis,ct ecce in nubib eo liquasi s litis hominis veniens venit usq; ad veterem die rum, & stetit in eonspectu eius, de qui astastebant obtulerunt eum. Et data est ei potestas regia,& Omnes restes terrς per genus,& Omnis claritas seruiens ei:& potesta,
eius a terna, quae non auferetur,ct regnum eius aeternuquod non corrumpetur. SYNAGOGA respondit,
Gloriam habere unctum dei: hoe est Christum negare
non possim sed hoe mihi dicito.ii posteaquam palliis
est Se resurrexit, gloria istam adipisci potuit de tenere. v c c L r. dixit. Lege Esaia Prophetam, qui ex persona
saluatoris ait. Nunc exurgam dicit dominus. Nune clari scabor R exaltabor, nune videbitis,nunc intelligetis, nune confundemini,vana erit sortitudo spiritus vestri,
sitios. ignis vos eosumet.Sed de David ait,Dixit dominus domino meo, sede a dextris meis, Donec pona inimicos κtuos, scabellu pedis tuor v. Virgam virtutis tuae emittet dominus ex Sion.& dominaberis in medio inimicorutuorum. s Y N A. respondit Ergo S detis ct filius dei.
ECCL E.dixit, Vtique stulta Qui de homine gignitur homo est ita de qui de deo oritur, deus profecto sag .
natur. S Y N A. respondit,Non assertionibus credo,sed
lege reuinci desidero. Non enim te, sed Prophetas audire contendo. ECCLE. dixit, Respice quod piabmidicus ait.& scies dominum deum elle saluatore. Exurgat.inquit deus S dissipentur inimici eius,cteiiugiat U. . ου, . qui oderunt eu a facie eius Sicut descit fumu, deseia Ed si eut tabescit cera a facie ignis,sic pereant peccatores a facie get. Cantate deo, psallite nomini estis, viam faciate ei qua ascendit super oeea sum, dominus nomen est illi. Qui producit vinctos in fortitudine, qui habitat in monumetis. strursus idem David, Exurge domine &iudica terram, quonia tu hqreditabis in Omnibus gentibus Et alibi, Deus deorti dominus locutus est Et, Pariet rid. ην. virgo filio,& vocabitur nomen eius Emanuel,quod est M.αi.
interpretatum,nobiseu deus. Et, Propterea unxit te de labri η. deus tuus. Habes ergo S deum Se dominum de regem. s Y N A. respondit, Et deum de dominum recognosico,sed regem mihi probari desidero. ECCL E. dixit, Stultissima mulierum, s deum confiteris,regem fateri non debes3 Aut nunquid deus potest esse, nisi regnauerit Omne regnum sub pedibus des iacet, Et quiequid
regna tenent, maiestas posta det dei. Ergo rege dubita quem deum profecto cognoscis .s Y N A. respondit.
No quide dubito sed volo mihi Israel veritate signari. E c C L dixit, Lege David S inuenies in psalmo septuagesimo primo. Deus iudicium tuum regi do,ct iusti-e iam tua filio regis. Et in psalmo lxxiii. sic ait, Deus autem rex noster ante secula,operatus est salute in medio terr .st in Psalmo ij. Ego aute costitutus sum rex ab eo super Sion montem sanctu eius,an nuncians imperium eius. Et apud Malachiam se ait,Rex magnus sum ego, dicit dominus, de nomen meum illustrabo apud getes. ' 'Et in Psalmo nonagesinosexto, Domin' regnauit, e ultet terra,laetentur instilae multς. Et alibi, Eructauit cor Isai. . . meum verbum bonum, dico ego opera mea regi. s YN A . respondit, Praevenisti me, respondere nihil pos- M sum: non assertione verborum,sed lege videor esse da
nata. ECCL L. dixit, Interroga qu cumque volueris, ct ego de tuo testamento tetiuicam. s Υ N A. respodit,
Cerie diei, te di isteri non posse, ψ Christus Deus si Abrahe. deus isaac, de deus lacob. Vtique Abraham Ii
d ustuit quo modo ergo me dicis damnandam 8 x CC L L. dixit, Bene,q, iam coepisti reciprocare sermones, Ade obliquitate verborum per flexuras parabolarum membra palpare nain de Petrus S Paulus praedicatores mei luditi fuerunt: sed derelicta te, ad sontem vit ternam gratiam conuenerunt. Nam Abraham,quem nominasti cum paganus esset,es idola confringeret se ad diuinae maiestatis amicirias couolauit: inde incolumi,
iam dei amicus ad te rui sus accessi sed de postmodum
a te ad gentes,hoc est ad nos. iterum redire mandauit. Sie enim in Genes ait, Dixit,inquit, dominus deus A- tabrahae.Exi de terra tua,& de cognatione tua, de de do 'mo patris tui,& vade in illam terram,quam tibi osten dero: ct faciate in petem magnam, de benedicam te de magnificabo nonae tuum. Vides ergo Abrahae prccep.
tum, ut exiret de terra tua, & de cognatione tua, ct de
domo patrjs tui: de veniret ad terra gentio,& princeps seret super getes,ct magnu nome acciperet. Na ct in figura
42쪽
A gura saliuatoris benedixit Isaae lacob, Seruient tibi, inclis .ir. quit gentes, & adorabunt te principes,ct ei is dominii,
fiat libus tuis & adorabunt te filii matris tuae.s Y N A G. respondit, Ergo omnes ad te venerunt,& ego, quς totct tantos filios habui, ct filiorum multitudine gloriata sum. ut derelicta despicior , qtiae sui mater populis: aut si libi . t plures filios habeas in lege madatu est probare
debes ex lege. E C C L I.dixit, Nunc flecteris, nune te antiqu' rigor extollit mox, ct ad ima licia rephearis. Di-rse .s . eit enim dominus, Dilata locum tabernaculi tui S aulaeorum tuorum longas ne mensuras,s Dalos tuos co- firma. Adhuc in dextera tuam. & in s ni stram extende: S semen tuu gentes post debit, & ciuitates delerias in habitabis . Noli timere, quia deuitia esmeque verearis, quia maledicta es: quoniam confiisionem aeterna obliuiseeris. Fui utiq; maledicta cu idola sequereri fui eos i-sa, eum diuinitatis mandata nescirem: sui sterilis, quia baptismi, no habeba,quo imperio maiestitis sitos enutriremmune exaltata sum in filios,& per dominu Christia aeterna regna suscepi. Mόrito S in id est L mis i. regnoro ait, terilis peperit septem,& quae plurimos si s lios habebat,infirmata est, Et Apostolus ad septe eccle. Ois , . sas epistolas mittit. Et lacob accepit uxores duas,maiorem Lia oculis infirmioribus, typum synagogς:s minorem speciosam Raches,typum ecclesiae: quae & sterilis diu mansit.& postea peperit,ct benedicta estMerito ait in Genes, Et dixit dominus ad Rebecca, Duae geniates in utero tuo sunt, & duo populi de ventre tuo diui deiuri& populus populi, superabit S maior seruiet mi Osee. t. nom.ltem apud Osee propheta,vocabo,inquit,non poRama. s. pulli meum populum meu , ct non dilectam dilectrum. Erit enim, quo loco dicetur, non populus meus,illo lors. i. eo dicentur si iis dei vivi.Na & in Esaia legis,Terra ve stra deserta, ei uitates vestrς exustae: regione vestram incospectu vestro alii comedet, ct ecce deserta est.& sub uersa populis alienis. Derelinquetur filia Sio setit ea lain vinea, de sicut custodiarium in cucumerario,& quaseivitas quae expugna Nunc ergo si iuxta legem derelis
cta es & de lolata & quid ego feci,quq quia credidi do-
. talibus tabulis, regnum magnu accepi:quod & tu proculdubio habere potuisses, si non te criminis furore Rprofano parricidio pr damnasses:nam memor es quid ex persona tua Esdras ille propheta tuus exclamet, ubic filii, tui, miserabilem seruitutem indixisti. Ite filii, quia
vidua sum, S derelim: educaui vos eum laticia. amisvos eum luctu & tristicia. s Y N A G.respondit, Ergo homicidium feei3 ECCLEsIA dixit, Video,s apud te humani sanguinis persecutrix. homicidii crimen admiseris,na negare non potes quin iustos dei Prophetas oecideris. s Y N A G.respondit .QHis mihi probat,umaculauerim manus meas sanguine prophetaru L CCL s. dixit, Gladius tuus per apicem mucronis madido adhue eruore distillat.& reuinci desidet at3 Audi er-3.' g. s. go quid Helias testatur, Aemulando, inquit,aemulatus sum domino meo omnipotenti, quonia dereliquerulte filii lsrael,& altaria tua demolierunt,& pphetas tuos interse eertit gladio S remas ego solitarius,& qu runt anima meam v t auferant eam.Vide etiam quid Esdras pr dixerit, Diciei sertit a te & abierunt post legem tua,
ct Prophetas tuos interfecerunt, qui obtestabantur eos Hiere. r. Vt reuerteretur ad terile etia & Hieremias seripsit. Misi ad vos seruos meos prophetas ante luce mitteba S noexaudiebatis me, neque intendebatis auribus vestris ne abularetis post deos alienos ut seruit elis eis, R praecepta mea au ire noluistis. s Y N A C O. respollit, Nunc Tomus sextus. recolo,nune recognosco.Sed quid diceretur ante. neς Dciui,quia prophetas illos negligenter audiui. L C C L h.
dixit. Non quod loqueris. sed quod intellexeris in loge etiam videtur esse testamentum ut ait Isaias, Erunt 1 a.'. hi omnes sei mones, sicut seriaiora libri qui signatus est
quem si dederis homini nescienti literas ad legendum, clicet,Non pollum legere,s gnatus est enim. sed in illa die audient surdi sermonem libri, S qui in tenebris, &qui in nebula sunt oculi caecorum videbunt. Et vi Hieremias ait , in nouissimo die cognoscetis eum vos. Sic III me. s.ct Daniel scripsi. Nuni sermones,sgna librum v*: ad Danis. i,.
tempus consummationis,quo adducantur multi,ct impleatur cognitio, quoniam quum fit disperso cognoscent omnia. Haec cognita sunt omnia, ct in suo ordine
cuncta Leliciter cucurrertit, Et ideo tuo te gladio scito
esse damnatam,tuo te testameto percussam, tu otia Prophetatum,hoc est omnium Iud Otum eloquiis. Ad hoe
protuli quae monstraui, Euangelia & Apostolos mihi meisq; seruasso. luet si legisses amplius lininugisses. Gaudete populi gaudete christicolς, sterilis peperit,& quae filios habebat, cum filiis luis antia defecit. Finis. E
I mihi Honorate , unum atque cisiis Isidem videretur esse,haereticus,& re is,ia cre redens hcreti eis homo, tam lin q,ι morigua quam stylo in hac causa con pre Nania quieleeridum mihi esse arbitrarer . Nunc vero cum inter duo tUI,' ἀ- plurimum interst: quando ili- cur is eari, dem haereticus est, ut mea refert LGp.r.
opinio, qui alicuius temporalis ea. eommodi,&maxime glori' principatust sui gratia, misi is falsas ae nouas opinionesvel gignit vel sequitum ille au s. .DLtem qui huiusmodi hominibus credit homo est in agi- LII. ia .ra. natione quadam veritatis ae pietatis illusus . Cum hae Matium. ergo ita snt,non putaui apud te silendum esse, quid mi phi de inuenienda ae retinenda veritate videatur, cuius ut seu ab ineunte adolescentia magno amore flagratim mus sed res est longe remota i vanorum hominia mentibus,qui nimis in lice eorporina progress atque laps, nihil aliud putant este quam quod istis quinque notiss- .mis nunciis corporis sentiunt:& quas ab his plagas atq;
imagines acceperunt eas secum volunt etiam cum eo nantur recedere a sensibus: S ex earum mortifera ct fallaeissima regula, inessabilia penetralia veritatis rectissime se metiri putant. Nihil est facilius mi charissime, quam non solum se dicere, sed etiam opinari verum
inuenisse: sed quam re ipsa disicillimum iit, agnosces,
vi cons do his literis meis. Quae ut tibi prosint,aut certe nihil obsint,omnibusq; omnino,quorum in manus forte deuenerint, & rogaui deum S rogo. S spero ita foedis bene mihi conscius sum quod ad hune stγlum pio& ossicio animo, non vani nominis appetitione, ac nugatoriae ostentationis aec est. Est igitur mihi propostum,ut probem tibi s possim, quod Manich i sacrile
ge ae temere invehantur in eos, qui catholicae fidei M. thoritatem sequentes antequam illud verum quod pura mente conspicitur intum i queant. credendo praemiae iiij niuntur,
43쪽
Dp vπILITATE CREDENDI AD HONORATUM
G niuntur. R illuminaturo praeparantur deo. Nosti enim
Honorate, non aliaria ob causam nos in tale, hominesine id ille. nisi quod se dicebant, terribili aut horitate se
parata. mira es simplici ratione eos qui se audire velalem intro diicturos ad deum , ct errore omni liberatu li. i. G . ros. Quid enim me aliud cogebat annos ferὰ nouemla. . n. spreta religione . quae mihi puellato a parentibus insita Di .s a. s. erat, tomines illos se liti ac diligenter audire nisi quod nos sup ei stitione terreri. & fidem nobis ante rationem imperari dicerent: se autem nullum premere ad fidem. nisi prius ducitisa S enodata veritate Quis no his pollicitationibus illiceretur, praesertim adolescentis ani mus cupidus veri, etiam nonnullorum in schola doctorum hominum disputationibus superbus es sarrulus : qualem me tunc illic inuenerunt, sperarentem scis ieci quas aniles fabulas, de ab eis promi ilum. apertum S syncerum verum tenere atq; haurite cupierem sed
quς rursum ratio reuocabat ne apud eos penitus haerere in , ut me in illo gradu quem vocant auditorum tenerem . ut huius mundi spem atq; negocia non dimit
terem: nisi quod ipsos quo ψ animaduertebam plus in ' refellendi, aliis ait ei tos S eopiosos elati. tuam in suis probandis firmos & certos manere Sed de me quia dicam, qui iam catholicus Christianus eram. qui nunc v-bera ecblesiae.post longissimam sitim pene exhaustus at que auidus,tota auiditate repetitii .eaq: altius flen ct gemens eo neu si s expressi. vi id maneret quod mihi sieassecto ad recreationem satis eire posset, S ad spem redueendam vitς ae salutis Quid ergo de meipso diea
Tu nondum Christianus,qui hortatu meo cum eos ve hementer execraretis vix adducitis es, ut audiendi tibi atque explorandi viderentur,sua quaeso alia re delecta tus es, recordare obsecro te, nin magna quadam praesumptione ae pollicitatione rationi, i Sed quia diu multums de imperitoru erroribus latis, inae ac vehemen
tissime disputabat, quod euiuis mediocriter erudito esset faeillimum,nto didici.Si quid etiam suorum nobi
inserebant neeesitate retinendum, cum alia no occuriarerent, in quibus acquiesceremus,arbitrabamia r. itaque
nobis faeiebant. quod insidiosi aucupes solent . qui viscatos surculos prope aquam defigunt, ut sitientes aues decipiant. Cbruunt enim, A quoquo modo eo operi uti alias quς circa sunt aquas: vel inde etiam formidolos, mol4tionibus deterrent, vi in eorum dolo; no electione, sed inopia decidatur.Sed cur non ipse mihi respondeo, quod istae lauta ae lepidae limilitudines atque huiusmodi reprehensiones in omnes qui aliquid docent. a quo uis aduersario effundi urbanissime ae dieaeisim
possunt 3 sed ob hoe putaui aliquid tale inserendum si
teris meis, ut eos admoneam,desinant talibus agere ut quemadmodum ille ait,separatis nugis locorum consmunium, res cum re,causa cum causa, ratio cu ratione
confligat. Quare des nant dicere illud quod in ore ha bent quasi necessarium, cum eos qui'; deserat qui diutius audisset, lumen per illum transitum fecit. Vides enim tu in ea maxima cura, na de illis non nimis aestuo,
u hoe mane & facillimum ad reprehendendum euiuis eise possit. itaque hoc discutiendum dimitto pruden
tiae tua. No enim vereor ne me arbitreri inhabitatum lumine. cum vitae huius mundi eram implicatus, ten
brosam spem gerens de pulchritudine uxoris,de pom. pa diuitiarum, de inanitate honorum exteris i noxiis S perniciolis voluptatibus. Haec enim omnia, quod te non latet .cum studiose illos audirem. cupere es perare non desisteba. Nes hoc eorum doctrinae tribuo, Fateor enim S illos sedulo monere,ut ista caueantur sed K modo me dicere desertum lumine, cum ab his omnibus umbris rerum me auerterim, solo a: victu ad valetudinem corporis necessatio contentiis este decreueram:
illustratum autem atque fulgentem iiiisse cum illa diligerem. ct his inuolutus tenereti hominis est, ut mitis;- me dicam, in iis acute considerantis res,de quibus imqui multum amat. sed veniamus ad causam ii placet. Nam bene nosti Q reprehendentes Mam chei catho Misis is εἰ licam sdem, Se inaxime vetus testamentum discerpen- a, tesct dilaniantes, commouent imperitos qui profecto H is, γε nesciiint quatenus sint accipienda illa, ct suemadmo- morum. dum hau ita utiliter in venas quali vagientium adhuc OILanimarum medullasque descendant . Et quia sint ibi tu da in qu suboflendant animos ignaros ct neglige tes tui, quς maxima turba est, populariter accusari possunt: de tendi autem populariter propter mysteria suae
his continentur,non a multis admodum polliunt. Qui vero pauca hoc facere nouetunt, non amant propatula& famigerula quaeda in in disputatione certamina, Rob hoc minime noti sunt, nisi his qui eos instantissime Lrequiriant. De hac igitur Manichaorum temeritate qua vetus testamettim Oe catholicam fidem reprehendunt.
accipe Obsecro quae me moueant. Opto autem ac spero te hoc animo accepturii,quo a me dicuntur scit autem detis,cui nota sunt arcana conscienti mee .nihil me inhoe sermone maliciose agere,sed ut existi Oaecipiendii esse, veri probandi causa: cui uni rei vivere iam diu statuimus. incredibili solicitii line: ne mihi errare vobiseum facillimum sierit,iter autem rectum tenere vobiscum sit, ne durius loquar. difficillimum. Sed pi Ω-moqi ct in hac spe qua spero vos viam sapientiae me obtenturos non me deseret ille cui lacratus sum: quem dies noctesq: intueri conor: S quonia propter peccata mea propterq; consuetudine plagis veternosarum opinion si sauciatum Oculum an vim gerens,inualidum me ei se cognosco, saepe rogo cum lachrymis. st que admo- CDarii
dum post longam e citatem ac tenebras luminibus vix apertis, S adhue lucem palpitado ato; auei sando, qua tamen desiderant, recusantibus, prate uim si eis solem istum quispiam conetur ostendere: ita mihi nunc euenit, non neganti esse inessabile quoddam ct singulate animς bonia, quod mente videatur, L me ad contem. Mplando nondum esse idoneuth cum fletu ct gemitu eo fitenti. Non me ergo deseret, si nihil fingo si osscio ducor si veritate amo. ii amicitiam diligo.si multu metuo ne fallaris. Omnis igitur seriptura,quq testamentum stilara vetus vocaε.diligenter ea nosse cupietibus quadrifaria tradi ecudis histoliam .seoin duae tiologi secundum Drara in analogiam, secundum allegoriam. Ne me ineptum p u. testi . tes, Grςcis nominibus utentem. Primum quia sic acce- cap. II Lpi. nec tibi hoe aliter audeo intimare q accepi Deinde tu quoq: animaduertet is, non esse harum rerum apud nos usitata nomina quae si fabricassem interpretando, essem profecto ineptior: s autem circisi loquet eri minus essem in differedo expeditus. id tanto oro ei edas,quo quo modo erre, nihil a me insato ae tumido fieri. Se
eundi; historia ergo traditur cum docetur quid scrip tis aut quid gestum iit:quid non gestum sed tantummodo seriptum quasi gestu st. cundum liologian .cum Ostenditur quid. tua de causa vel factum vel dictum st.
Secundum allegoria, cum docetur non ad literam esse
aecipienda quaedam quq scripta sunt,sed fgurate intelligeda. His omnibus modis dominus noster Iesu, Chri
stui & Apostoli us sunt. Nam de historia illud sumptu
44쪽
est,cum obiectum esset, i, die sabbati diseipuli eiti, spicas euulsit te iri: No legistis, inquit, quod fecit David es
esuriret S qui cum eo erant. quo modo intrauit in domum dei es panes propOstionis manduca irat, quos nolicebat ei manducare, net eis qui cum eo erant .mii soli, sieerdotibus3 Ad alio logiam vero illud pertinet, a, cum Christus prohibuisset uxorem abiici, nisi fornica. tionis causa.relat sq: esset ab interrogantibus, Moy semlibello dato repudii pei misisse licentiam. Hoe, inquit, Novi es fecit propter duraciam cordis vestri. Hic enim causa reddita est, cur illud a Moy se pro tempore bene per militum si,ut hoc quod Christus prccipiebat,alia iatempora demonstrare videretur. Horum autem tem
potum vices atq; ordinem, mira quadam diu in pro uidentiae dispotitione digestum at s compostum. longum est explanare. lam porro analogia, qua utriussi sta meti congruentia perspicitur, quid ego dica in v ssuisse omnes quorum authoritati illi cedulaeum Geum ipsi considerare postint. ι multa soleant dicere immixta t esse scripturis diuinis, a nescio quibus corruptoribu veritatis 3 Quae vox mihi semper quidem etiam eueos audirem inualidissima visa eth nee mihi isoli sed ei. iam tibi nam bene memini,& nobis omnibus,qui paulo maiorem diligentiam in iudieando habere conabamur, 'i turba credentili. Nue vero posteaquaim hi sunt
exposita atq; enodata multa quae me maxime moliebat,
ea se ilieet in quibus illoria pleros se iactat de quo ineu-rius sine aduei lario eo effusi' exultat oratio: nihil mihi videtur ab eis impudet ius diei, vel ut mitius loquari in is eurioia' & imbecillius, qua seripturas diuinas esse coe- ruptas: eum id nullis in tam recenti memoria extanti bus exemplaribus posint conuincere. Si enim diceret. eas tabi penitus accipiendas non putasse. et ab eis essent conscriptit: suos verum scripsisse non arbitrarentur enset vicumque tergiversatio eorum te bor,vel elior humanior. Hoc enim de illo libro fecerunt. qui Actus A. postolorum inseribitur,quod eorum consilium .cti in eis ipse pertracto, nequeo satis nurari. Non enim sapientia hominum in hae re sed eor medioere desidero. Tata enim liber iste habet quae similia sint his quae accipi unt,ut magnς stulti cic mihi videatur, non , hune ae ei pere,& ii quid ibi eos offendit, falsum atq; i inmissum dicere. Aut si talis oratio impudens est, sicuti est .cur in Pauli epistolis,cur in quatuor Elian gelu libris ea valere aliquia putent, in quibus haud scio an multo plura sint proportione, q in illo libro esse potuerunt, quq a corruptoribus interiecti credi volunt sed nimirum illud
est quod mihi videtur,quod peto plaei dissimo A sere
nis imo iudicio mecum consideres. Nosti enim Q ait
thoris sui Manichaei personam in Apostolum numerum inducere molientes dicunt spiritum sanctu quem dominus dileipulis se missuria eise promisit, per ipsum ad nos venisse ii a s si illos Actias Apostolorum acciperent, in quibus euidenter aduentus sancti spiritus prae dicatur,no inuenirent,quo modo id immisium esse dicerent. Volunt enim nescio quos corruptores diuino
tu librorti ante ipsu Manichci tempora fuit se Corrupisse aute illos qui lud oriim legem Euangelio miscere cupiebat Hoe autem de spiritu sancto dicere nequeiat.
nisi sorte diuinasse illos alterat. & posui in in suis libris
quod eontra suturum aliquando Manichaeum qui spiritum sanctum per se missum esse diceret . proferretur. Veria de spiritu facto alias planius aliquid eloquemur. Nunc ad hoc otia intendenam redeamus.Nam S lii storiam veteris testimenti,& qtiologiam ct analogiam in nouo tecta meto inueniri satis,ut puto est demonstratu: Dde allegoria restat os endere. ipse Lbeiator noster in Evangelio allegoria utitur ex veteri tes amento, Gene- arare. u.
ratio, inquit haec tignum quaerit, A non dabitur ei nisi signum lonς Prophetae.Sicut enim lonas in ventre ceti tribus diebus A tribus noctibus fuit ine Afilius hoministribus diebus S tribus noctibus erit in corde terrae. Naquid ego de Apostolo Paulo dicam3 itii et ita ipsam Lxodi hi storiam futuic Christianae plebis allegoria fuisse
signis eat ad Corinthios epistola prima, Nolo aute vos t. or. o. ignorare fratres, quia paties nostri omnes iub nube fuerunt, R Omnes per mare transieriti .& omnes in Moyse baptitati sunt in nube S in mari: ct omnes eundem cibum spiritalem manducauerunt, ct omnes eundem potis spiritalem biberunt. Bibebant autem de spiritali, eo sequente eos pstra, petra autem erat Christus. Sed non
in pluribus eoisi beneplacuit deo. Prostrati Iut enim in
deserto.H c autem figurae nostrae fuerunt,ut non simus
cupidi malorum, sicut & illi concupierunt. Ne s idola colamus scin quida ex illis sicut scriptum est. Sedit po
huius manducare S bibere,s surrexerunt ludere. Neq; si ornicemur,sicut quidam ex illis fornicati sunt. & ceci- NAM derunt .na die vigintiiria milia hominum. Neque tentemti, Chrissum, licui quidam eorum tentaverunt,ct a Num . M. serpentibus interiet ut . Neq: murmuremus, sicut quida ex illis murmuraverunt, ct perierunt ab exterminatore. αδsb. .
Omnia autem ista in figura contingebant illis. Scripta autem sunt ad correptionem nostram,in quos fines se culorum deuenerunt. Est item apud Apostolum allegoria quaeda in sane ad causam maxime pertinens.ideo q, iidem ipti eam iu disputando proferre atque ostentareeon sit erunt. lde enim Paulus dicit ad Galatas.Scrip- cati. 6 isi est enim ψ Abraham duos' filios habuit, viati de an- Getie. o. cilla. X unu in de libera: sed is qui de ancilla,seeundum carne natus est: tui autem de libera, per promissionem: quq sunt per allegoriam dicta. Nani hae sunt duo testamenta. via Dira quidem de monte Sina in seruitute generaris. quod est Agar. Sina enim mons est in Arabia,qui confinis et quc nune est Hierusalem S seruit cum sitis suis, Quae autem sui sim est Hierusalem, libeia est,quae
est tititer omnium nostruin Hic igitur illi homines nimium mali, dum frustrare legem conantur,eas scripturas approbare nos cogunt. Attendunt enim quod diactum est, in seruitute esse eos qui sub leae sunt. S id utitim una prae exteris ventilant. Evaeitati estis a Chi isto
qui in lege iustificamini,d gratia excidistis. Nox b omnia vera eis e concedimus nec illam legem necessariam
esse diei mus, nisi eis quibus est adhuc utilis seruitus: ideo : utiliter esse latam.ς homines qui rei iocari a peceatis ratione non poterant, tali lege coeli cendi erant,pce
nartim sei licet inarunt. suae videri ab stultis possunt minis atq; terroribus: a quibus gratia Christi eum liberat, non legem illam damnat, sed aliquando nos obtemperare sue cliaritati non seruire timori legi, inuitat . ipsa est gratia id est bene fietu, quod non intelligunt tibi umia ille diuinitu qui adhue esse eupitit sub vineulis legis. mos metito Paulus obiurgat tanquam infideles, quia a seruitute cui certo tepore iustis lina dei dispositione subiecti erant, iam per dominum nostrum les in se li. beratos esse no credunt. Hinc est illud eiusde apostoli. Lex enim paedagogus noster erat in Christo. ille igitur pedagogum dedit hominibus que timerent,qui magi- cati . i. strii postea. que diligerent. in quibus tamen legis prae- i .cepti atque mandaris, quibus nunc Christiatios uti fas Ex, io. est,quale vel 1 abbatum est,ue circuinctiio,vel sacrificia Gere. ir.
45쪽
G 5 squid huiusmodi est: tanta mysteria continetur, ut omnis pitis intestigat nihil esse perniciosus, si quie dibi est acciri ad litera: id est,ad verbum nihil autem lata lubrius quam spiritu reuelari. lnde est, Litera oceidit,spii cis. i. ritus autem viii ficat. lnde est, id ipsi im velamen in te istione veteris testamenti manet, quod non renelatur, quonia in Christo euacuatur. Euacuatiar na a: in Christo non vetus testamentis,sed velamen eius, ut per Christum intelligatur,&quasi denudet utiquod sine Christo obscurii ar m adopertu est.statim quippe ide apostoliis ylis, a sublieit, Cti aut e transieris ad Christi aufera velamen. No enim ait auferet lex, aut testamen tu vetust Non igiε per domini gratia tanqua inutilia ibi tegerentur ablata sunt,sed tegmen potius quo utilia tegebantur. Hoe modo agitur eum his qui studiose ae pie, non turbide atqimprobe sciipturarum illatum sensum rς uir ut, demostratur u sedulo es ordo rerum, & causet factorum at sdicto eum,& veteris testamenti ad notiti tanta congruetia,ut apex nullus, qui no consonet relinquatur:& fguraria tanta secreta. ut Omnia quς interpretando erutin-tur, miseros esse cogant fateri, qui haec volunt antὸ condemnare quam diicere. sed ut omissa interim altitur Mariari dine scientiae, se agam tecum quo modo agendu arbi inari. tror cum familiari meo: id est, sicut esto possum, no se- cap. irre ut doctissimos viros posse miratus sum, Tria generarita re sunt erroris,quibus homines errant eum aliquid legi t.
ra ,riri, sngulis dicam .primu genus est in quo id quod Ala
ista LI; sum est versi putatur, cum aliud qui seripsit putauerit. j iij- Alterum est quailis non tam late patens, non tamen mitarii.is. nus noxium, cum id quod falsum est verum putatur id tamen putatur,quod etiam ille qui scripsi puta int. Tertium est,elim ex alieno scripto intelligitiir aliquid veri, in hoe ille qui scripsi no intellexerit. In quo genere non parum est utilitatis, imo si diligentius consideres, totus legendi fructus eu integer. Primi generis exemptu est, vi s quisquam verbi gratia,dicat & credat Radamanthum apud inferos audire ac diiudicare causas Aenei9. s. mo: tuorum , eo Q Maronis in carmine id legerit Hieenim errat dilobus modis is & rem non credendam
credit, neq: id putandus est credidisse ille que legit.Alterum genus animaduerti sic potest . si quis quia Luere lius an ima ex atomis esse scribit ,eam ψ post mortem in easdem atomos solui atq: interire, id verum ae sibi ei edendum arbitretur. Nam ct hie non minus miser est,si
de re tanta id quod falsum est pro certo sbi persuast,
suaqua id Lucretius, cuius libris deceptus est. opinatus hi Quid enim huic prodest de aut horis sententia ceriuesse.quando sibi eum non per quem erraret,sed eu quo erraret elegerit Tertio generi est illud accomodati . squis spieurum lecto eius in libris aliquo loco, ubi continentiam laudat,in virtute illum summum bonum posuisse asseveret, ct ideo non esse eulpandum. Huie enim quid obest error Epicuri, s summum bonum hominis, voluptatem ille corporis credit, eum iste non se dederit tam turpi noxiaeq; sententiae . ne φ ob aliam causam
ei placeat Epicurus nis Q eum sensile non putat quod
sentiri no oporteat Hie error non modo humanus est.
sed sepe etiam homine dignissimus Quid enim si mihi
de aliquo quem diligerem nuncia retiar,' sbi cum esset barbatus puericiam atque infantiam ita placere multis audientibus dixerit . ut etiam iurauerit se s militer velle
vivere. ita mihi probaretur. vi impudenter negare, nii reprehendendus. iderer si eum existimare clim hoe
diceret fgniseare voluisse.sibi plaeere innocentiam,&ab eis,quibus hominum tenus inuolueretur cupiditatibus animum alienum. & ex eo illum magis magis di. Kligerem, i antea diligebam, etiam si fortasse ille in puerorum aetatibus libertatem quandam in ludendo re eLhado,atq; ignauum ocium nultus adamasset Fae enim
eum esse defunctum postquam hoe milii nunciatum est, nee interrogari a me potuisse quicquam ut aperiret sententiam suam : Alet ne quisquam tam improbus qui mihi succenseret, eum hominis laudarem propositi &voluntatem per illa ipsa verba quae acceperam Quid 'etiam iustus rerum existimator non dubitat et fortasse laudare opinionem ae volutatem meam, cum & innocetia mihi placeret,& homo de homine in re dubia bene potius existimarem,cum etiam inale diceres Qillae s Nisiacti ita sint, audi etiam earudem seripturarum totidem , , ,eonditione, & differentias. Na necesse est totidem oc- capri V. currant. Aut enim utiliter scripsit quispiam,& non uti. liter ab aliquo intelligitur . Aut virum inutiliter si aut utiliter intelligit lecto cu ille contra qui legitur scripserit. Horia trium primum non improbo, ultimum nocur Na neq: post im reprehendere homine,qui nulla Lma culpa male intellectus est nee moleste habere que- qua legi qui verum non viderit,cum obesse legentibus nihil videam. Vnum igitur genus est probatissimum.&quasi purgatissimii, cum S bona scripta sunt, ct in binam partem accipiuntur a legentibus. id quoque tameadhue in duo diuiditur, non enim penitus excludit e rorem. Nam euenit plerit s. vi cum bene senserit seriditor, bene etiam lector sentiat, sed aliud si ille. ct scpe
melius. sipe inferius, utiliter tamen.Cum autem S hoe
sentimus quod ille quem legimus, ct id est vitae bene
gende accomodatissimi,. eumulati si me sese habet veritas , nec aliunde aperitur falsitatis loeus. Quod genuscude rebus obscurissimis lectio est, rarissim uomnino est, neci; id mea sententia liquido sciri,sed tantummodo credi potest. Quibus enim argumentis absentis vel mortui hominis voluntatem ita colligam, ut de illa iurare possim cum etiam si pissens interrogatetur. multa esse possent, lac si malus non esset Onetosissime absco-deret illud autem nihil ad tem cognoscendam valere arbitror, qualis fuerit ille qui scripst:honestissime tamebonus ereda, cuius literis generi humano posteritatis consultum est. Quaobrem vellem mihi isti dicerent in quo genere ponant,ecclesς catholicς quem putat errorem. Si in primo, graue omnino crime,sed defensione longinquam non requirit, satis est enim negare ita nos intelligere, ut illi cum inuehuntur existimant. Si in se eundo,non minus graue est, sed eade voce refellentur: Si in tertio. nullum crime est Age,ae deinde scripturas
ipsas considera. Quid enim in libris obiiciunt veteris, quod dicitur testa inenti Nunquid nam et boni sunt, sed male intelligi tur a nobis3 At eos ipsi non accipitat. An quia nec boni sunt,nee bene accipiuntur Athoe superior defenso satis expugnat. An illud dicent. auauis bene a vobis accipiant,mali sunt tamen Quid est aliud
vivos cum quibus res agitur aduersarios absoluere, at lolim mortuos cum quibus nulla cotentio est accusare
Ego quide illos viros & omnia utiliter memoriae mangasse, ct magnos ae diuinos fuisse, S illa lege dei iussuae voluntate promulgatam esse S conditam credo: Sid quamquam perpauca eius generis librorum sciam, perii adere tame facile possum,s mihi ς quus ae minime
pertinax animus adhibeatur: atque id faciam. cum copia nobis data fuerit beneuolari, aurium ac mentis lux: sed hoc cum potero. Nilne autem nonne mihi satis est,
quoquo modo se ista res habeat, deceptum non suisse Testor
46쪽
Λ Testor Honorate conscientiam ineatra,& puris ani- satra sit , mis inhabitantem deum, nihil ine existimate pruden- rara nivi lius,castius,religiosus, i sunt illae scriptum omnes quas
manda testamenti veteris no in ine catholica Eccletia retinet.
'M 9 si eis miraris, noui. Non enim dissimulare pollum longe alida. c. . ter nobis fitille persualum. Sed nihil est profecto temeritatis plenius,qua nobis tunc pueris inurat, i quorum- euin ip librorum expolitores deserere, qui eos te tenereae diicipulis tradere posse prostentur,ct eorum sententiam requirere ab his qui conditoribus illorum atque authoribus acerbis linum,nescio qua cogente cauta,bellum indixerunt. Quis enim sibi unquam libros Aristo telis reconditos,& obscuros ab eius inimico exponendos putauit.ut de his loquar disciplinis, in quib' lecto e fortasse sine sacrilegio labi potest Quis deniq; geometrieas lueras Archimedis segete, magistro Epicuro, aut distere voluit: Cotra quas ille multu pertinaciter, nihil earum quantum arbitror intelligensaigerebat, An istae
seripturae legis planissimae sint,in quas isti quasi vulgo expositas impetum faciunt frustra ct inanitem Qui mi. v hi simile, uidentur illi muliercula, quam iidem ipsi 1olent deridere,quq itata V ei sol ille laudaretur.& a Manicha a quadam tremina colendus commendaretur,ut
erat religiose simplex. concita exiliuit: S eu locum que sol per senestram illustrauerat, crebro pede percutiens. eeee solem deiiq; tuum ea leo clamare coepit stulte omnino atque muliebriter, quis negat Sed nonne tibi tales videmur isti, sui ea quae non intelligui, aut cur,aut omnino qualia sunt, quavis iacen tibus lina ilia, subtilia ta men intelligentibus atque diuina, magno impetu orationis tiraledictis l. lacerates,quia eis imperiti plaudui,
aliquid se proficere existimant Quicquid est mihi erede, in seripturis illia, altum S diuinum est inest omni
no veritas &' reficiendis instaurandisq; animis accommodatisima disciplina: a plane ita modificata,vi ne
nio inde haurire non possit quod sibi satis est, si modo ad hauriendi, deuote ac pie, ut vera religio poscit.accedat. Quod vi tibi probem, multis rationibus S logiore oratione opus est, Agedum enim tecum prius est ut authores ipsos non oderis,deinde ut ames: S hoe agendum quouis alio modo potius . t expone dis eorum senC tetiis S literis. Propterea quia si Virgilium odissemus, imo si non eum priusquam intellectus esset maiorum
nostrorum commendatione diligeremus,nuquam nobis satisfieret de illis eius quaestionibus innumerabili , quibus Grammatici agitari S perturbari solent.Nee audiremus libenter,qui cum eius laude illas expediret, sed
ei faueremus.qui per eas illum errasse ac delirasse cona retur Ostendere.Nune vero cum eas multi ae varie pro suo quisq; captu aperire conentur, his potissimum plauditur,per quorum expostionem melior inuenitur poeta, aut non solum nihil peccasse sed nihil non laudabiliter cecinisse, ab eis etiam qui illum non intelligunt, creditur. itaque in quastiuneula magistro deficienti, Squid respondeat non habenti succenninus potius, i ulum mutum vicio Maronis putamus. Iam si ad defensonem sua in peceatum tanti aut horis asserer evoluerit,
, ix apud ei, discipuli vel datis mercedibus resala nebul. Quantum erat ut similem beneuolentiam pr beremus eis,per quos locutum esse spiritum sanctum tam diuturna vetustate firmatum eiu Sed nitieet intelligentissimi
adcilescentes. & miri rationum exploratores,non Oluti, saltem illi, literis, non quaestis magistris, non ali- ruantum nostra tarditate accusata, non deni s vel me-iocri eoide coe o,eis qui eiusmodi lueras per totum orbem tam longo tempore legi eustodiri tractari s vo Diuerunt, nihil apud illos credendii putauimus,eonii qui istis inimiet infesti s sunt, voce eo moti apud quos falsa pollieitatione rationis, inaudita milia fabulari, ered re S colere cogeremur. Sed nune quod institui per- Des
aga si possum, L se apud te agam vi fidem catholicam piscatim non interam aperiam, sed ad scrutada eius magna in v. istud o steria,eis quorum animae tibi curae sunt, spem diuinis tu Am. carictus S inueniendi; veritatis ostendam. Nemo dubitat νι I. Qeu, qui veram religionem requirit, ut iam credere im mortalem esse animam cui prost illa religio, aut etiam id ipsum in eade religione velle inuenire Animae igitur
causa omnis religio. Nam corporis natura quoquo modo se habeat, nullam curam ac solicitudine incutit ei, praesertim post mortem, cuius anima tenuerit quo beata iit. Animae igitur causa vel solius,uel maxime vera siqua est,religio constituta est. Hac autem anima,videto quam ob causam,& Obscurissimia esse cos teor, eri at tamen ac stulta est ut videmus, donee adipiscatur pere, piatq; sapientia, R Artasse ipsa est vera religio. Num te ad fabulas mitto nil aliquid cogo te stemereJ credere EAnima nostram dico errore ac stulticia irretita & demersam, viam si qua est, quaerere veritatis.Si hoc in te non est. la venia, ct participare me , qu o. sapietiam
tua ,sin id quod dico agnoscis in te, simul obsecro quς-
ramus veri Puta nos adhuc neminem audisse cuiuspiareligionis insinuatote. Ecce res noua est a nobis nego
ciumq; susceptuin,inavedi sunt,credo,huius rei si ulla est,professores. Fae nos reperisse alios aliud Opinantes, ct diuersitate opinionum ad se que s trahere cupietes Sed inter hos excellere famae interim celebritate quos da in atq; omni u penὸ oecupatione populoria. Vtris isti verum teneat,magna qiuestio est.Sed nonne prius sunt explo radi, ut quadiu erramus.squide homines sumus,
cum ipso genere humano errare videamur At enim apud paucos quosdam est veritas. Scis ergo iam quae sit, ii sei, apud quos sit. Nonne dixeram pauloate,v t quasi
rudes quaereremus Sed si ex ipsa vi veritatis paucos ea tenere coniectas. qui vero snt,nescis : quid si ita pauci sunt qui verum sciunt, ut authoritate sua multitudinem teneat unde se in illa secreta expedire, ' quasi eliquare paucitas possit Nonne videmus quam pauci summam
eloquentiam consequantur,cu per totum Orbem rheto erum schola adolescentium gregibus perstrepani3 Nun rquid nam imperitorum perterriti multitudine quicu sboni oratores euadere volui. cilii tibi potius aut Erucii orationibus, a Tullianis navanda opera existimant
Haec appetunt Omnes,quae maiorum authomate firmata sunt. Eadem imperitorum turbae discere moliuntur,
qua a paucis doctis discenda recepta sunt. Assequuntur autem perpauci, a sit pauciores, clarescunt paucisimi. Q, id si tale quiddam est vera religio3 Quid ii multitudo imperitoria frequentat ecclesassed nullum ait Otum est, ideo neminem illius mysterio factum esse perfectum3 S tamen ii tam pauci studerent eloquentiae, qpauci sunt eloquentes, nunqua nos parentes nostri magistris talibus coin me dandos putarent. Cum igitur adhaee studia nos multitudo inuitauerit, quς imperitolii
parte copiosa est,ut id quod pauci adipuei potaiunt adamaremus: cur nobis eue smilem in religione inolum'
causam, quam cum magno animς disci imine Gitasse contemnimus Si enim verisimus S synceri silinus dei cultus,quauis si apud paucos. apud eos tamen est quilis multitudo,quaquam cupiditatibus inuoluta, ct 4 putiatate intelligetis remota, consentit: quod fieri potiti quis
47쪽
DE v Til l TATE CREDENDl AD HONORATUM
G dubitet qucro, s quis temeritare vecordiam : nostra arguat, q, non apud eius magistros eam diligenter inue-itigamus.cuius inuemedς nobis magna cura inest, ii id respondere posti mitis Deterruit me multitudo. Cur ab studio attiti libera hii, vix huic pr senti vitae aliquid co- modi arsei et tum cur ab inquirenda pecunia, cur ab honore adipiscendo, cur denio a comparada ct retine labona valetudine postremo cur ab ipsa beatς vita appetitione,cum hi omnes occupentur.pauci excellat,nulla deterivit multitudo Atabsurda ibi dici videbant. Quibus asserentibus Nempe inimicis,qualibet caus a quati, bet ratione. non enim hoc nune queritur,tamen inimicis. Co legete per me ipse cognoui. itane est Nulla im. butus poetiea dilciplina,Terentianti Maurii sine magistro attingere no auderes. Asper, Cornutus Donatus Salii innumerabiles requiruntur, ut quilibet poeta positintelligi. cuius carmina & theatri plausus videntur capta tu in eos libros. qui quoquo modo se habeant sanacti tamen diiunatum s rerum pleni prope totius gen id rix humani confestione dista mantur,sne duce triuis Rde his sne praeceptore aude ferre sententia: nee si tibi aliqua oecurrunt quae videantur absurda, tarditate itia ct putreficiis tabe huius mundi animii,qualis omnium stultorum est. accusas potius 'i eos qui ibi lasse a talibus
intelligi nequeunt. Quaereres alique pium simul S doctum vel qui tales esse inultis cosentientibus diceretur,cia ius S pixceptis melior, es doctrina peritior seres Nofacile reperiebatur. eis labore in uestigaretur: Deerat in ea terra que incolebat. Qigae causa utilius cogeret peregrinari incor menti prorsus latebat,aut non erat, nauigaretur: si in propinquo trans mare non inueniebatur, progredereris vi m au illas terras, in quibus ea quae illis
tibiis cotinentur gesta esse dicuntur. 4i id tale fecimus Honorat e S tamen religionem sorta ite sanctissimam. adhuc enim etias dubita tu sic loquor,cuius Opinio to tum latra terraru orbem occupauit, miserrimi pueri prono illo arbitrio iudieioq; danauimus. Quid si illa quae nonnullos imperitos in eis se scripturis videntur Aendere, eo sunt ita polita, ut cum res abhorrentes a sensu qualiumcii in hominum nedum prudentium atq; sancto citin legetetur, secreta significatione milito studio sus quς teremiis-Nonne cernis vicatamithii bucolicii, eui pallor durus est uxit conentur homines interpreta i iti de Alexim purium.in quem Plato etiam carine amatorium iee ille dieitur . nescio quid magnu fgnificare, sed imperitorii iudiciti iugete assii mant, cum sine ullo sacrilegio Poeta Vbeirimus videri possit libidinosas eat iunculas edidit Sed rei iera reuocabat nos atque prohibebat a suci endo, i ut alicuius legis sancti aut aduersantisi potetia. aut sacratoris persona vilis,aut fama tur pis, aut instat titioni, nouita aut occulta pnsio. Nihil hors est omnia diuina ct humana iura permatiunt quaerere catholi eam fidem. Tenere autem S colei e per hu- ma nu cetiE iii, lieet.s de diuino quamdiu erramus, incertum est. Nemo imbecillitatem nostram terret immicus: quaquam veritas atq; animae satu, si diligeter quasta ubi tutissime lieet, inuenta non fierit, eum quouis
discrimine quaeri debeat: omnium dignitatum S potestatu gradus, hute diuino eultui deuotissime inserui ut, honestis vitium est religionis nomen re pr elatissimi,. Quid impedit tandem perscrutari atq; si leutere pia Rsedula inuestigatione.υm4 hie si illud quod syne eris, i me nosse, de custodire paveo, necesse est, etia si omniuin id gentium uoluntas fauor meonspiret Quae eum itas naiae nos ut dixi,nune primum quarere, cui nam religioni animas nostras purgandas instaurandas' tra- κὰamus. Proculdubio a catholica eccita a sumendii exordiu.plures enim ia Christiani sunt. si ludaei s mulachrorum cultoribus adiungantur. Eorudem aute Christianorunt eum sint haereses plures, atq: omnes se catholicos velint videri alios ψ prater se hς teticos nominet. una est ecclesia, ut omnes concedunt ii torsi orbem c cis seres,refertior iniittitudine: ut aute qui nouerunt affirmant, etiam veritate syncerior cateris omnibus, sed de veritate alia quaestio est.Quod autem quaerentibus satis est, una est catholica. cui haereses alia diuersa nomina
imponot.cti ipse singulae propriis vocabulis quς negare non audeat appellentur. Ex quo intelligi datur iudieantibus arbitris, quos nulla impedit gratia, id si callim 1 d. q. aulicum nonae, ad quod omnes ambiunt, tribuend s. sed ei. ne id loquaeillime aut superquo quispiam disseredum putet,vna est certe,in qua ipse quod a modo etia humanae leges Christianς sunt. Nullum ergo hinc pr iudiciis fieri volo sed exordiu quaeredi opportunissimum iudi co, No enim metuendum est,ne verus dei cultus nullo Lproprio robote innixus,ab eis quos fulcire debeat siletendus esse videased eerte pellectς follicitatis est. ii potuerit ibi versi inueniri ubi & inquistio eius & retentio neuti sim, estos non potuerit, tu demum alio quocii a pelictilo adeundum at rimandum. His igitur con cra via
stitutis,quae ut opinor ita iusta sunt,ut obtinere apud te ad asi; uiuam causam quouis aduersario debeam, eda in tibi ut G oti,i,
possum. cuiusmodi via usus fuerim, cu eo animo qua- cap. V II.
rere vera religionem,quo nunc exposui esse qu tenda
Vt enim a vobis tras mare abscessi, iam ci iactabundus si A s. M s haesitans.quid mihi tenendum quid dimittendum L. .cetos esset quae mihi eunctatio in dies maior Oboriebatur, ex ου quo illum homine, ius nobis aduentus vi noui ad explicanda omnia quς nos mouebant,quasi de calo promittebatur, ait divi, eu l: ocepta quadam eloquetia tale quales exteros esse cognoui: rationem ipse me eum habui, magna deliberatione iam in Italia costitutus, n5 trum manerem in illa secta, in quam me incidisse prenitebat .sed quonam modo verum inueniendii esset,in
cuius amore suspiria mea nulli melius 'a tibi nota sunt. S pe mihi videbaε non posse inueniri, magniq:iluctus Meogitationum mearum in Academicorum sustragium ferebatur. Saepe ritusus intuens quantum poteram mente humanam tam vivacem,tam sagacem tam perspicaee,non putabam latere veritatem, nisi q, in ea quaeredi
modus lateret. eside* ipsum modum, ab aliqua diuina tia .rent
authoritate esse sumendum. Restabat quςrere qua nam Oilla esset authoritas. ei in tantis diissensionibu, sequissis iam traditurum polliceretur . Oceurrebat igitur in explieabilis tylua cui demum inseri multum pigebat, atq; inter hae ine ulla requie, cupiditate reperiendi veri animus agitabatur. Diuueba in me tamen magis ira agis sab istis, quos ia deserere pposuera. Restabat aute aliud nihil in tantis periculis, i vi diuina prouidentia lachioniosi & miserabilibus vocibus .vt opem mihi sciret deprecaret. Atq; id sedulo facieba, ct iam serἡ me como uetant nonnullς disputationes Mediolanesis episcopi, ut non sine spe aliqua de ipso veteri testamento multa qu rere cuperem, q- ut scis male nobis commendata
execrabamur. Decreveraq: tamditi esse catechumenus in eeelesa.eui traditus a parentibus eram donec aut in
lienire quod vellem aut mihi persuadere non esse quaerendum. Cpportunissimi; ergo me ae valde doeile iste
initentie potiet , sivisset J qui posset docere Hoc ergo modo de s mili antinc tua cuia sit, diu te quos affectu s. v. vides,
48쪽
A Vides, de s iam sati, tibi ira aius videri, finem huius
modi laboribus vis imponere, sequere viam catholicae
disciplinae, quae ab ipso Christo per Apostolos ad nos
usque manat it, s ab hine ad posteros manatura est. o LL, Ridiculino, inquis,istud est,cu in Omnes hanc se pro-a, sui is steantur tenere,ac docere. Prostentur hoc omnes hae--iam. retici, negare non postum, sed ita vi eis quos illectanto rationem se de obscurissimis rebus polliceantur reddi
turos : eo': catholica maxime criminatur. I illis qui ad eam veniunt pi aecipitur ut credant se autem no iugum
credendi imponere, sed docendi sontem aperire gloriatur. Quid, inquis, dici potuit quod ad eoi u laudem
magis peltineret Non ita est. Hoc enim faciunt nullo robore pr diti, sed vi aliquam cocilient multitudinem
nomine rationis. Qua promissa naturaliter anima gaudet humana, nec vires tuas valetudinem 4 consideias, sanorii cscas appetendo, quς male comittuntur nisi valentibus, irruit in venena fallentium. Naiti vera religionas creaatur ea quae quis p postea si se bene gelaniit dignusque fuerit, altequatur atque percipiat, omnino sine quodam graui aut hol itatis imperio initi recte nullo pat, cto potest. sed quaeris sorias vel de hoe ipso aliquam
accipere rationem, qua tibi persi radeatur,non prius ratione j s de te esse docendii. Quod faeile potest si modo aquisi te praebeas: sed ut coitio de sat volo quasi res pondeas interroganti. Et primo dicas mihi, quare tibi videatur no esse credendum. Quod ipla in uis credulitas, a qua creduli nominatur, vicium quoddam mihi videtur eise,alioquin hoc nome non pro conuicio ob tectare soleremus. Nam ii suspiciosus in vicio est, eo lnon coperta suspicatuit quato magis credulus, qui hoc vi modo a iuspicioso diuert, i ille incognitis aliquam,ille nulladiis hi tribuit dubitationem. Interim accipio hac opinionem stis ui se, ae distinctionem.Sed scis etiam curiosum non nos i P. lere appellare sine coibicior studiosum vero etiam eum GH - δε laude. Quaobrem attende,s placet, etia inter hae duo. dis mi his quid tibi dillare videatur. id certe respondes φ quavis ri L O vterq: agatur magna cupiditate noscedi .curioiia, tamesudibis. ea requirit quae nihil ad se attinent: studiosus aute eon tra quae ad lese attinent requirit. sed quia no negamus ad homine pertinere coniugem ac liberos, ct eoru salutem .si quispia peregre positus quemadmodum valeantae sese agant sua eoniunx ac liberi. Omnes aduenientes C ledulo percoietur magna vli 3 ducitur cupiditate noscendi:& tamen hune studiosum non vocamus, qui &magnopere scire vult, ct ea quς ad se maxime pertinet. Quare iam iiitelligis eo vacillare istam definitionem
sudiosi, q, omnis quidem studiosus ea nosse vult quae ad se pertinent, Non tamen omnis qui id agit studio sus voeandus est, sed qui ea qui: ad animia nutriendum liberaliter atis ornandum pertinent, impensissime requirit .eii studentem recte appellamus praesertim adde tes, uia studeat audire. Nam etiam suoruin studiosum polluiauis appellare, si suos tantum ditistit: non tanaen adiunctione nulla. communi nomine studiosorti dis num putamus. Audiendi autem cupidum queadmoduse sui haberent non appellare illidiosum audiendi, nisi gaudens tam a bona id ipsum saepe vellet audire, studentein vero etiam si semel. Refer nunc animum ad curio
sum. A die mihi, virum s quis fabellam libenter audiret , nihil sibi omnino profuturam, id est, rerum ad se non pertinentiis, ne o id odiose at merebro, sed rariss-
me ae modestissime, vel inconuulio, vel in aliquo circulo. vlisve eocessu videretur ne tibi curiosus No Opinor, sed celte habens illius rei euram, quam libenter audiret, profecto videretur. Quapropter etia curiosi defi- Di mo,ea regula qua studioli emendanda est. Vide igitur
viri, & illa superiora emendanda sint. Cur enim no ct
si iciosi nomine indignust sit oui aliquando aliquid i clausi
suspicatiir, ct creduli,qui aliquando aliquid credit Ita- Que ut inter studentem alicuius rei, & omnino ibi di sum, rursum linter curam haben em atque curiosum,
ita inter credentem & credulum plurimum interest. Sed nunc vide, inquies, virum in religione credere a rem debeamus. Neq; enim si cocedimus aliud eise ci edere, ME Maliud credulum esse, sequitur vi nulla culpa ut in reli- est ad religioni luis credere. Quid enim si S. credere & eredulum esse victos una est,quemadmodu ct ebrium S ebriosum . Meile Quod qui certum existimat, nullum milii habere polle amicum videtur. Si enim turpe est aliquid credere, aut turpiter facit qui amico credit, aut nihil amico credens, quo modo amicum, vel ipsum,vel se appellettion video. Hic riaile dicas, Cocedo aliquid aliqua ado esse crede luimnunc expedi quo modo in religione turpe non sit credere,antequam scire. Faciam si potero. Quocirca ex te quq ro,quid existimes in grauiore culpa ei se, religionem ti adere indigno, an id quod ab eis qui illam tradunt. dicitur credere Si queui dicam indignum, n5 intelligis, eum dico, qui ficto pectore accedit. Concedis,ut arbitror, ungis culpandum esse, tali homini pandere, si qua sunt sancta secreta, ' religiosis viris,
de ipsa religione aliquid affirmantibus.ci edere. Neque enim te aliud respondere decuerit. Quare nunc ne pii dies eum adesse, qui tibi religionem sit traditurus: quonam modo illi fidem facturus es, vero animo te accedere, neque quicquam in te quod ad hanc rem attinet doli atque simultionis esset Dices,bona tua conscie tia nihil te fingere, quantis poteris id ipsum asserens verbis, sed tamen verbis. Non enim animi tui latebras, ita
ut intime sciaris, homo homini aperire possis. At ille sidixerit, Ecce credo tibi sed nonne est aequius ut etia tu credas mihi, in tu beneficium sit aliquid veri teneo s saccepturus, daturus ego quid respondebimus. nisi esse credendum Sed inquis, Nonne erat melius rationem nulli reddere, ut ea quo cunas me duceret, sine ulla sequerer temerata te Erat sertat se: sed cum res tanta sit, vi deus tibi ratione cognoscendus sit, oninesne putas idoneos ei se percipiendis rationibus, quibus ad diu maintelligentia inens ducitur humana, an plui es,aia paucos 3 Pauco ais, existimo. Hortim ne in numero esse te icredis Non eli meum,inquis, Hoc respondere.illius er- pgo putas, etiam hoc tibi credere, quod quide facit.Tu tantum memento, iam eum bis credidisse tibi incerta
dicenti: te illi religiose admoneti, ne semel quide velle
credere. Verum fac ita esse,& vero animo te ad accipiendam religionem accedere:& ita paucorum te esse hominum, v t rationes, quibus ad certa cognitionem vis
diuina perducit capere possis, quid caeteris hominibus, qui ta sereno ingenio praediti non sunt. negandam religionem putas An eos pedetem in quibusdam gradibus ad illa summa renetralia esse ducendos Vides pla-n E quid si religiosius. Nes enim tibi quiuis homo in
rei tantae cupiditate ullo modo delere diis aut respuendus videri potest. Sed nonne censes,nisi primo credat se ad id quod instituit peruenturum,mentem l suppliceni praebeat, & quibusdam magnis necessariisq; p
ceptis obtemperans quadam vitae actione perpurgetur, non eum esse aliter illa que pure vera sunt adepturum
Censes profecto. Quid ergo istis,quorun de genere te elle ii ci edo,qui facillime diuina secreta, ratione certa
49쪽
DE UTILITATE CREDENDI AD HONORATUM
G eapete possunt, s hae via veniant, qua illi qui primitu,
eredunt, nun uid tandem oberit Non aibitior.Sed tamen ais, Quid eos morari opus est Quia eis facto sibi
nihil nocebunt nocebunt tamen exemplo caeteris, Vix
enim est qui de se tantum sentiat quantum potest. Sed qui minus excitandus est, qui amplius reprimendus: ut ne sille desperatione frangatur, neq; iste praecipitetur audacia. Quod facile si s etiam hi qui valet volare, ne cui si perieulo inuitamentum,paulisper cogantur incedere, qua etiam cateris tutum est. Haec est prouidentia verae religionis. Noe iussum diuinitu hoe abeatis maioribus traditum,hoe ad nos usque seritatum: hoe perturbare velle atque peruet tere, nihil est aliud quam ad veram religionem, lacrilega viam quaerere. Quod qui faciunt, nec si eis concedatur quod volui, possunt quo intendunt peruenire. Cuiusmodi enim libri meellant in aenio nisi deus asit,humi repunt.Tunc autem adest,
s societatis humann in deum tedentibus cura st . ino gradu nihil firmius in coelum reperiri potest. Ego qui, dem hule rationi non pollum resistere,Nam nihil sine cognitione vile credendum.qui postum dicere3cum Samiciria, nisi aliquid eredatur quod certa ratione d monstrari non potest omnino nulla sit,& saepe dispen, id satoribu, seruis lane ulla culpa dominoru eredatur. in religione vero quid iniquius fieri potest, q vi Dei antiastites nobis non fictum animum pollicetibus eredant, nos eis prcespientibus nolimus credere Postremo quae
potest esse via salubrior, i idoneum primo fieri pereipiendae vetitatis adhibendo his fidem, quae ad prceolendum & ad praeeurandum animum sunt diuinitus constituta 3 Aut si iam prorsus idoneus sis, eircumire potius aliquantum qua tutiitimum est ingredi, q ct tibi este audiret utre, thore perietili, S c teris temeritatis exemptu. Qitareeriam ν- ia superest ut consideremus, quo pacto hi sequendi noti in . sint. sui se pollicentur ratione ducturos. Nam quo nam csAt XL do sne eulpa possimus sequi eos qui credere iubent, iadictu in Ab ad hos autem sponsores rationis,nsi modo sine vituperatione secl etiam cum aliqua laude se venset. Retro. re,nonnulli putant, sed non ita est. Duae enim personaecv. i . in religione sunt laudabiles. Vna eorum qui iam inue nerunt, quos etia beatissimos iudicare necesse est Alia eorum qui studiosissime & rectissime inquirunt. Primi ergo sunt etiam in ipsa possessione,altera in via,qua tamen certissime peruenitur.Tria sunt alia hominum g l nera .profecto improbanda ae detestanda. Vnum est opinantium. id est . eor iiii, qui se arbitrantur scire quod nesciunt. Allelu eorum qui sentiunt quidem se nestare. sed non ita quaeriit ut inuenire possint. Tertium eoru. fui ne iue se scire existimant,nee quarere volunt. Tria uni item velut sinitima sbimet in animis hominum distinctione dignissima. intelligere credere,opinari.Quς
si per seipsa eoniaderentur, primum semper sne vicio
est secundum aliquando cum vicio, tertium nunquam sine vieto, & hoe ad eande beatitudinem referre oebe mus . in hae enim vita quantumcunas id sesatur, nondum est beatisimum. quoniam incomparabiliter logei. Retro. est amplius, quod inde nescitur. Nam intelligere mag- eq. ι . na Se honesta. vel etiam diuina beatissimum est intelli gere aut e superflua, nihil nocet sed fortasse diseere nocuit cum tempus necessariotiim oecuparent.lpsa enim c., mog, noxia non intelligere, sed facere aut pati miserum est.
δ Non enim s quis intelligat quo modo posit inimicus
sne suo periculo occidi intelligentia ipsa ae non cupiae, bd ditate reus est: quae si abst, quid in nocetius diei potest uinari. Credere autem tue est culpandit, eum vel de deo indignum aliquid ereditur vel de homine faelle creditur.In Κ teris vero rebus si quis quid crediti s se id nes ire intelligat nulla culpa est. Credo enim sceleratissimos co iuratos virtute Ciceronis quondam interfectos: atqui
id no solum nescio sed etia nullo pacto me scire posse certe scio. Opinati autem duas ob res turpissimum est: ' distere non potest qui sibi iam se scire persuasit,s modo illud dicii potest: & per seipsa temo itas non bene affecti animi signum est. Nam etiam si hoc ipsi in quod
de Ciccione dixi.seire se quisqua arbitratur. quaquam 3 . Retrare nihil eum impediat a discedo, quia res ipsa nulla scien- cap . tia teneri potest: tamen quod no intelligit multum interesse, viruin aliquid mentis certa ratione teneatur,
quod intelligere dicimus an cinae vel literis credenduposteris utiliter eomedetum profecto errat,nes qiiii qua error turpitudine caret. Quod intelligimus igitur, dobemus rationi: quod eredimus, aut holitati: quod opinamur errori Sed intelligens omnis etiam ei edit: ere dit omnis & qui opinatur: non omnis qui credit intelia
ligit: nullus qui opinatur intelligit. Hae ergo tria si ad
illa quino hominum genera, quae paul ante comem rauimus,referantur id est duo proba da quae priora pisuimus, ct tria reliqua vietosa inuenimus primi, beatoria genus ipsi veritati credere. Secudum autem studio Lsorum amatorti s veritatis, aut horitati. In quibus duobus steneribus laudabiliter creditur. In primo autem vi
cios oriani: id est.eorum qui opinatur se se ire quod nesciant, est profecto viciosa credulitas. Caetera duo im probanda genera nihil credunt, de illi qui voti quartieeum desperatione inueniendi, & illi qui omnino non quirunt. S hoc di7taxat in rebus ad aliquam vertinen tibus disti plinam. Na in alio vitae actu prorsus nescio
quo pacto possit homo nihil credere. Qi Ian qua in illi,
etiam qui se in agendo probabilia sequi dictit,seire pitius nihil posseu nihil credere, volvtvideri. Quis enim quod probat no credit aut quo modo est illud quod sequuntur si non probatur probabile Quare duo genera
possunt esse aduersantium veritati: unu eorum qui sciet iam tantum oppugnant, non sde: alterum eorum, qui utrum codemnant. Qui tame virum in rebus humanis inueniri possint,mirsus ignoro. Hae dicta sunt,ut intelligeremus nos retenta s de, illarum etiam rerum quas nondu comprehendimus,a temeritate opinantisi vindicari. Nam qui dieunt nihil esse eredendum nisi quod
seimus, id unum cauent nomen opinationis, quod faten d si est turpe ae miserrinati, sed si quis diligenter con Msideret plurimum interesse,virum se scire quis pute Lan quod nescire se intelligit, credat aliqua aut hol itate co- motus: profecto erroris S inhumanitatis at superbiae eximen vitabit. Quaero enim, si quod ne icitur, cre- TH; madendum non est.quo modo serviant parentibus liberi, rino eos ae mutua pietate diligant,quos paretes suos esse non seriis Meredant. Non enim ratione v llo pacto sciri potest, sed cis , ML interposita matris authoritate de patre creditur,de ipsa vero matre pletu a. nec matri sed obstetricibu , nutriribus, famulis. Nam cui furati si ius potest. aliusq; supponi.nonne potest decepta decipere Credimus tamen, desne ulla dubitatione eredimu quod seire no posse co- sitemur. Quis enim no videat pietatem . nis ita sit, sanctissimi ina generis humani vinei lum, sup obissimo scelere violari Nam quis vel insanus eum culpandum pii tet, ut eis osscia debita impenderit, quos parentes esse
ei ediderit, ei iam s non essent Qtiis contra non exterminati dum iudieatierit. lui veros fortasse parentes minime cillexerit, du ne falsos diligat, metuit Multa poniant
50쪽
A sunt asserti, quibus ostendatur nihil omnino humanae
societatis incolume remanere ii nihil credere nati erimus, quod no possumus tenere perceptu. Sed nunc accipe quod ia facilius me tibi persuasurii esse eos do.Cude religione:id est,cu de coledo atq; intelligendo deo
agitur hi minus sequendi sunt, qui nos credere vetant, taurini ratione piostii sine pollicetes. Na nemini dubium est, omnes homines.aut stultos, aut sapietes esse. Nune autesapietes voco no cordatos ct ingeniosos homines,sed
eos quibus inest,quanta inesse homini potest, ipsus himini, de iis sintissime scepta cognitio, atq; huic cognitioni vita moroq; congruentes: caeteros aut e cuius smodi artibus inerti iso: affecti sint: quolibet victu pro-budi sitie improba li,stultotu in numero deputauerim. Quae cu ita sint, quis medioeriter intelligens, no planὰ viderit stultis vii suis ais salubrius esse praceptis obtriperare sapientio, i suo iudieio vita degeret Nam omne factum.s recte factum non est, peceatu est Nee recte factti esse ullo modo potest quod no a recta ratione proficiscitur. Porrὀ recta ratio est ipsa virtus. Cui aute hos mini; virtus,nis sapietis animo praesto est Solus igitur sapi a m sipiens non peccat, stultus ergo omnis peccat, nisi ius crat,sed hi, factis, in quibus sapieti obteperauerit: a recta enim Liui s. ratione talia facta proscistunt, nec, ut ita dica diis sui facti stultus existi inadus est, eu est tanq instrumentu ministeriliq: sapietis .Qu re si omnibus hominib' no peccare,q peccare melius est melius profecto stulti omnes viveret,s serui possent esse sapietis. At hoe si in rebus
minorib ut in mercado vel cole do agro,in uxore dueenda. in suscipiendis educadis liberis, in ipsa deniq;re familiari administranda expedire nemo ambigit, multo ma is in religione. Nam S res humanae promp- .
tiores ad dignoscendii sunt , i diu ins: de in quibuscu a
sanctior ibiis es praestantioribus,quo maius eis obsequiu litiq. debemus,eo sceleratius periculosiusq; peccatur. Nihil igitur nobis restate amodo vides quamdiu stulti sumus. ii nobis vita optime de religiosa cordi est nisi visu ramus sapientes,quibus ob teperando dominatione stulticiae,ne u ita multum sentire dum inest nobis, ct e-Di ard - uadere aliquando possimus. Hie rursus oritur dissi latia a . cillima qu stio, quo nam enim modo stulti sapientem p. XIII. inuenire poterimus, cum hoc nomen. taei si nemo fer 8C audeat palam pleriq; tamen ex obliquo sibi vendicant, cum de rebus ipsis,quaru cognitione constat sapientia.
ita inter se dis letiriat: ut aut nullum eorum, aut certum
vnti necessie si esse sapientem.sed qui nam iste sit, cum ab stulto requirat, quo pacto queat dignosci plane atqupercipi,omnino non video: ne : enim lagnis quibuslibet cognoscere aliqui3 potest.nis illud ipsum, cuius ea signa sunt, nouerit. Atqui sapientia stultus ignorat Noenim vi auru de argetum, c tera m id genus,& cognos.cere e si videas,& non habere eoneest in elita sapiena tia mentis eius oculo, qui ea careat.videli fas est sensu enim corporis succumq; attingimus. forinsecus nobis offeruntur. Et ideo licet quoque res alienas oculis cerianere, cum earum vel eius generis nos nihil habeamus. Quod aute intellectu capitu intus apud animo est nee
id habere quicqua est aliud, q videre Caret autem stultus sapientia mon igitur nouit sapientia, non enim oculis eam posset videre. No aute potest videre Se non haber eq: habere ae stultus esse Nescit hane igitur,le dunescit in alio loco cognoscere non potest. No ergo potest quamdiu stultus est quisquam,certissima cognitione inuenire sapientem. cui obtemperando tanto stulti- .' eia malo liberetur.Huic igitur talii immani difficulta.
ii quonia de relisione nutrimus deus solus medeti po Dies, que nisi ct elle, ct humanis mentibus opitulari credimus. nee m rere quidem ipsam vera religionem debemus. Quid enim ladem tanto molimine inuestigare cupimus Quid optamus attingere Quo peruenire de
sideramus Eo ne quod este, aut ad nos pertinere no eredi niti, Nihil est tali mente peruerisus.Tii ne cum bene seium a me petere non auderes, aut certe impudenter
auderes inuetionem religionis postillatum venis, cum dei, neq; esse, neq; si sit, curare nos putes3 Quid s tanta res est , quae nis sedulo atque omnibus viribus quasta
nequeat te periri Quid ii ipsa diiscillima inuentio ad
capietidia quod inuentum erit,memem quarentis exercet Qq id enim oculis nostris hae luce loeundius de familiarius ὶ Quam tamen perpeti atq; tolerare post diuturnas tenebras nequeunt. Quid exhausto qgrotatione corpori accommodatius, i cibus de potio Videmus tamen conualescentes refi nari atq; cohiberi ne saturita- ti valentium comittere sese audeant: cibisq: ipsis agere, ut ad illum morbum', qui eos repudiabat. reuertantur.
De conualescentibus loquor. Quid ipsos aegrotantes Nonne urgemus ut aliquid sumat In quo profecto no ηbis cia tanta inolesia non obtemperarent, ii se illii moebs, euasuros est e D5 crederent. Quando ergo tu te operos si me ae laboriosissimae inquisitioni dabis: quando
tanta,quantum ipsa res digna est,clara negociumq: tibi audebas imponere, cu id quod quaeris, esse non potest t raedas. Recte igitur catholicae dii et plinae maiestate institutum est,ut accedetibus ad religionem fides persuadeat ante
omnia. ita ille haereticus,siquidem de his nobis set Christi, semo est, qui se Christianos dici volunt. quam mihi ra- se niari tionem efferat qu se te3 Quid est,unde mea credendo m exegis
veluti a temeritate reuocet Si nihil me credere iubet . . hane ipsam vera religionem ulla in rebus humanis esse capaIIII. non ci edo quam cum esse non credo, non quaero At ille.ut opinor, quaerenti mostraturus est, ita enim scriptue'Qu rens inueniet.Ad eum igitur, qui me vetat credere, no venirem,nis aliquid crederem. Est ne ulla nuior dementia, q vi eis sola, quae nulla scientia subnixa est fide displiceam. quae ad eum ipsum me sola perduxit ' Quid φ omnes haeretici Christo nos credere horis tantur possunt ne magis sibi aduersari in quo duplici. Flet urgendi sunt. piam ii qucrendum ab his, ubi si ratio oua pollicebantur,ubi obiurgatio temeritatis, ubi praesumptio scientiae. Si enim turne in s ne ratione cuiquaeredere, quid exnectas quid satagis vi alicui sire ratione credam,quo facilius tua ratione duci possim An s mum aliquid super discabit ratio tua fundamento temeritatis secti litin illos loquor, uibus credendo dic
plicemus. Na ego credere ante rationem,cum percipiendi rationi non ss idoneus, id ipsa fide animum excolhre exeipiendis seminibus veritatis, non solum saluberrimum iudico, sed tale omnino ine quo agris animis salus redire non possit Quod illis eum deridedum
S plenii temeritatis vidcatur, profecto ut Christo credamus, agunt impudenter. Deinde fateor me iam Christo eredidisse, R in animi; induxisse. id esse veru quod
ille dixerit, etia ii nulla ratione sulciatur. Hoe haeretice principio me docturus es. sine paululum mecum ipse , cons derem Christum ipsum, quo modo apparere hominibus voluit,qui istis etia vulgaribus oculis visus esse pr dicatur,ego non vidi quibus de illo crediderim, ut ad te iam tali fide pixstructus acceda, nullis me video e edidisse,nis populorii atq; gentium congrmatae opinioni,ac fama admodu celeberrimc hos aut e populos ecclesiae