장음표시 사용
111쪽
s, os Ius Au RE Laus Di .a I. meos aliquid pervenerit: quatenus tenebimurῖ Ρlana lex est . Pro ea parte qua haeredes extitimus . Ergo non pro parte quae pervenit : nam etsi nihil pervenerit, nihilominus tamen tenebimur. In proponenda autem ratione dubitandi, Merillius .
ab die obitatione s, inquit, an eondictio urtiva adverset has ede aris duri desol in solidum pro parte quae ad eum perD xit . Quae doctrina haec ε ε ξογεραη , an Δροαρωτα quae tibi
duntaxat aut iis quibus arcana revelas tua,cognobilis ses λονως ἀις εαυτου ακουσα- . Nam di ciun tu duriusculum videri posse praevideris hoc tuum dictum , mihi tale nequid aliud dicam visum est . Nec inare in hoc, LAd ea Ir'. alias est, L I97. f. a. D. de Reg. iis. quae cum ait , In contrambassuccessores ex dolo eorum quibwfuscesserunt, non tantum in id quod ad eos pervenit, verum etiam inIoridum tenentur: hoe es unusquisque pro ea parte quo Θaeres es; non id sentit quod tu scribis ; sed oppinnit selidum, ei quod pervcnit; & ne putet quis sngulos haeredes
in selidum teneri , explicatius ait singulos teneri pro parte qua haeredes sunt ; quas diceret omnes quidem simul haeredes in s lidum teneri, quia omnes Ioco unius sitnt, id est, quasi unus iasolus haeres , ita tamen ut non omnes uno iudicio & colle,stive conveniantur, sed singuli storem pro partibus haereditariis iuxta regulam iuris antiqui, I. I. Cods eertiet. Porro decisionis ratio in o. 9 D.Condictori. c quae & ipsa ratio est opinionis ac interpretationis nostrae haec est , Quod ipsa contrectatione rei alienae sur se obligat dum se constituit in mora ; adeo ut nec Iitis contestatio necessaria sit, nec conventio .llae plerumque pro litis contestatione est I. Confitiationibus 3 3. .de OH .es act. Ut litis contestatio est pro contractu , ita ipsa contrectatio pro utis contestatione,adeoque pro contractu est, DώDI de Condictinari. Triphoninus, , inquit, Sidetur qui primo invito domino rem contrectaDerit , semper in remituendo ea quam xec debuit a Ferre, moram facere . Nam & ubi ex comtractu & rei persecutione dolus descendit, haeres tenetur in solidum : hoaninem 7., atin I. D.Depost.Credictio rei ursi e quia rei habet persecutionem , isaeredem quoque furis obibat, L τ.I.a. D.de Hac ita constituta ratione , argumentis Cujacii & aliorum reqvndeamus. Primum tale est , similis est aduo rerum amotarum furtivae
112쪽
DE VARIANT. CurA II INTERPR. Din. a I. 93mndictioni, utraque enim est ex delicto, hoc eu, originem habet ex delicto , utraque rei persecutionem continet : At rerum amotarum actio in haeredem non datur in solidum , sed in id tantum quod ad haeredem pervenit . Ergo nec furtiva condictio . Ad hoc resmandet Merillius , non esse idem delictum m tum facere, Sc rem amovere; levius coerceri uxorem . Non ego ita ; nam etsi levius coerceatur uxor , idem tamen delictum est rem amovere & furari: Τriphoninus , Nam veritate , inquit, furtiam it, es levius coercetur mulier, Ilen. D. Mrum amotainrum . Fatebor itaque & in actione rerum amotarum haeredem
si unus est, in selidum teneri; & ad Duam tiItimam. Coae rerum amot ducam illa verba Decessores teneri in quantum ad eos perveratu significare pro partibus haereditariis .
Secundum argumentum sumitur ex L6. I. item Haeres 4.D Rerum amor. Ubi dicitur , haeredem mulieris ex eausa rerum amotarum tene 'i , cui condictionis nomine ex ea a urtiva. Ad quam Merillius respondet, verbum biculo denotare tantum similitudinem in eo, ut utraque actiis in haeredem detur. Verum dico hoc argumentum a primo non differre, sed niti eodem mmdio ; Nam ita debet assumtio procedere t Atqui rerum amotarum actio non datur in selidum , sed quatenus pervenit ex d. g. uD. Cod. Reram amot. Quae assumtio neganda , & ad illa verba ZIegis uir. in quantum ad eos pervenit, adhibenda superior illa
Tertium argumentum ejusinodi est. Patris c ut ex filii contractu teneatur actione de peculio θ eadem per omnia est quae haeredis causa et At pater non tenetur in Alidum peculium, si condictione surtiva conveniatur, I. Licet 3. I. surtiva eau Ia.D.de PecDI. Ergo neque haeres . Merillius ita huic argumento occurrit; Pater, inquit, non siiccedit in ius universiim filii nec in odium filii . Dico ego surtivam condictionem nec in solidum
peculium , nec in partem peculii dari , sed ex bono & aequo in id quo locupletior factus sit pater. Nec obstat Impen. D. de Onc urti . cum ait, ex persona Me quae res amomit, dandam in patrem condictionem in peculium: hoc enim ita accipiendum . patri condicendum esse id quod ad eum pervenit, ut L4. eoaeticquod & contingeret si filius filiave familias peculium non haberet . Nec est quod urgeas di sorte argumenteria ita . Si ipse con-
113쪽
trectatio pro litis contestatione est , sequi patrem statim mortuo filio qui furtum fecit, teneri de peculio, cum certum sit ex delicto filiifamilias transserri judicium in patrem , Ut pater de pec ho teneatur post litem cum filio contestatam , LV . e iudiciis. Respondebo enim & satisfaciam apposita distinctione , si quid in rem patris Versum sit, ex eadem ipsa Ly7. in verbis de preMio Gquod in rem versum es ; verba de peculio pertinent ad causas contradivum , haec autem'quod in rem versum est, ad causas d lictorum simul & contractuum ex quibus aliquid ad patrem pem venit . Et ita procedit drix. Tam ex contra Bbus, inquit, quam
ex duictis , in Ilunfamilias competit actio e sed mortuo rio mys itis contestationem, tranfertur iudicium in patrem, Zmtaxas de perutio, G quod in rem ejus Dersum es.
Postremum argumentum deductum est ex Ieg. Si tutor 9. g. ' Ht.juncta Tutu. G rationibus distrahendis. Ubi condictio surtiva dicitur extingui morte furis. Ergo non datur inhaeredem. Ita formanda consequentia; non quomoda Merillius, qui ita scribit , Igitur ad emus haeredem iuris eondictio non δε-tur , nisi quatenus σου eum perDenit. Et ad Entimema respondendum , non pertinere ad quaestionem , quae non est eiusmodi an haeres suris teneatur , sed an teneatur insolidum vel pro parte quae ad eum pervenit . Itaque deducentur adversarii ad onus
conversionis argumenti, ut argumententur a negatione substa tiae ad negationem accidentis . Sed hanc methodum aspernatur
serte Merillius, dum parvi facit logicam artem, quam tamen qui negligit, quomodo caeteras intelfigit artes pAge vero, rerum aIiorum satagamus, & dicamus. Qui omnino condictione non tenetur , is neque in Elidum, neque pro parte haereditaria , neque quatenus ad eum pervenit tenetur . At haeres iuris omnino non tenetur condictione furtiva , quia mo
te suris interire dicitur, G.9In . GLIO. D. de Tutine G r tion.distras. Ulpianus , Caeterae actiones, praeter tutelae, amversus tutorem competunt, ad ue turesam administrat. P sitimurti, damni, injuriae, condictio . Paulus, Sed non dantur pti IIo, dum tutor tutelam gerit et quamvis enim morte tutoris intereant, tamen pu IIus cum haerede eius actionem habet: μissis vere debnit. Ergo neque in solidiam &c. 7 Ad hoc rest ondit jam pridem Antonius Faber Bb. . Coni
114쪽
DE VARIANT. CUI ACII INTERPR. Dissin I. Hurar.cap. I.cFod dicitur interire eas actiones, non ad omnes sed ad poenales tantum reserendum et quod subtilitatis nonnihil habere videtur. Longe tamen melius Merillius, cum dixit in Uris Iegibus non esse intelligendum condictionem furtivam generaliter morte furiminterire, sed tantum cum tutor res pupillares sit, ripuit, hoc est , singulariter id didium esse de tutore . Et hadtenus quidem rese . At dum rem & se ipsiam interpretatur , non ita feliciter : veluti cum addit & durante tutela mortuus fuerit tutor. Idem enim est & si finita tutela mortuus fuerit o Deinde
ubi subiicit . Ita q&idem condictio morte furis interit , quia pu pluus durante tutela , a Perses tutorem condictione non potuit experiri actis, superfluum illudfuriis. Deinde . Sed pupiuus ad-
et Prfus haeredem tutoris bis actionibus experiri potes, Lege IO. em. dem titulo de tutelae G ration.distrasendis omnino male . N que Io. hoc habet , his actionibus experiri posse pupillum contra haeredem tutoris: his adtionibus, id est, furti, damni, injuriae, & condictione surtiva r sed ait Iuristontatus enim morte tutoris intereant , tumen pupliaus eum Merede eius actionem habet. Adverte Merillil non dicit actiones habet, sed actionem: Quam autem actionem Z tutelae stilicet: nimirum inquam omnis culpa ac negligentia omnisque ratio administrati nis venit, ideoque additur, quia bisomere debuit. Τutor enim idemque debitor ex supradictis causis sibi stivere, ct in rationes stas inferre debuit, se duplum a se ex causa furti accepisse&ita 'de aliis , Lquoties 9.D.de Adminis1 M. tutor. Quoties uberior est actio tutelae & utilior ipsi pupillo , toties adtionum conversio fit in actionem tutelae , LD vortio 3 I. I.uo. D.de Negges. Et in eo notanda disserentia actionis tutelae, & actionis negotiorum gestinrum . Scaevola , Diversumque es in tutore debitore, gaia ibi
interfuit, ex priore obligotione foret ut deberetur ex tutelae
115쪽
An cum res petitur condictione triticaria; aestimatio fieri debeat ex tempore litis contestatae , extempore rei iudicatae pHAEc quaestio magnae & arduae cogitationis indiget cum
propter varios multiplicesque locos , quos uno veluti i tuitu ob oculos habere debet qui volet eam definire, tum in varias Interpretum de eadem quaestione opiniones. Doctrina Merillii est, si merx petita sit, aestimationem fieri ex tempore litis contestatae, I. vinum aa. D. de Reb. eod. Si res alia , puta fundus, vestis, servus, quanti res fiuit a tempore morae ad tempus condemnationis Condict.eritis. M tam autem in strictis judiciis lite contestata committi.Cujacii vero doctrina haec in ad L9 . D e Verb.obAg. ubi generaliter de aestimatione facienda edisserit. In judiciiphonae fidei, spectari tempus rei judicatae, hae a. D. Comjod ii . eo quod , iudex in bonae fidei judiciis non adstringitur sommulae , actor enim petit quod judex aestimaverit ex fide hona dari oportere , & ideo totum refertur ad rem iudicatam . In strictis autem iudiciis, netitionis tempus spectari, d. Loinum a a. D. de Reb.ereae oviai ex in actionibus strictis adstringitur formulae , petitur scilicet res, uti nunc est. In utrisque autem iudiciis censet excipiendum esse cassim morae. Ut in bonae fidei iudiciis s venditor in tradendo vino moram secerit , reducendam esse aestimationem vini ad tempus morae , nisi econtra emtor ipse moram fecerit , I. 3.inin.S Ibi eruis a I. I.c iam per venditorem 3.D.de AA.emti. Et in strictis iudiciis si debitor etiam ante litem
contestatam moram fecerit, ut hoc cassa condemnetur utro tempore res pluris suerit vel quo moram fecerit, Vel quo res iudicata est, & ita accipiendam esse, I en.D e Condict.tritis. Et speciem quae ponitur infra eiusdem legis , pertinere ad totam legem . Idemque confirmare Legem D reuertiva 8.I. I. I. Ex araento I g. L .de Coninmurt.S Lpen.D.Rerum amor. At, inquit Merillius, aliter docuit Cujacius, tractatu 3. ad
116쪽
Laoτ.retulisti, nonne & haec retulisti Z Se permanere meritis es in Bis quae diximus , Lis D. Verb. obsig. Porro qui permanet in eo quod ante dixit , an is viri boni arbitratu variare dice
dus est put quae sanior sit ex textibus ipsis magis conveniens ac consentiens uoctrina ; simulque & verum aptius cognosci ac discerni possit , eosdem ipses contextus ponere in conspectu consilium
ΤEx Tus Iegis dia. D. de Reb. cred. Vinum ouod mutatim datam erat,per Iudicem petitum es. Qua situm est, euius temporis sesimatio fieret ; utrum cum datum effet, an cum Iitem constatus fuisset, an eam ν es iudicaretur. S binus remnit , i dicium esset quo tempore reaederetur, quonti tunc Disset: si non, quanti tune, eum petitum elisset. Petere per iudicem , adeoque proprie dicitur non qui in ius vocat, aut satis accipit iudicio sistendi caula, sed qui iudicio p tit , & ideo non committitur stipulatio a Bur non peti nisi in judicio petitum si, I. a Bur I s. D. Rem ratam haberi. Cum res in judicio petitur , reus judicium 'scipere dicitur dum se liti Osiseri , & adversarium actori opponit: ex quo litis contestatio est , ct quidam quasi contractus inter actorem & reum celebratur rhinc est lis, & iudicium , & negotii certamen , Luit. Cod. de plus
petit.Las.I. 8.D.de AEdi Edicto. Haec verba igitur in aeLaa.tunc eum petitum esset , significant aestimationem yeri ex tempore litis contestatae , ut & LuD.D.de Condict. tritie. U La 8. D.de Dat. ex quibus simul essicitum tempus litis contestatae spectari in facienda aestimatione rei petitae . Atque in eo fere consentiunt Merillius & Cujacius . Sed in eo dissentiunt, quod Merillius non
distinguit inter iudicia honae fidei, & stricti iuris, Cuiacius vero distinguit , dum ait in iudiciis bonae fidei spectari tempus rei iudicatae , nisi mora intercesserit. Dissentiunt & in eo quod ille distinguat merces ab aliis rebus , Magister autem non distinguat, sed perpensa & excussa omni dubitatione , generaliter id Uerum censet in omnibus rebus propter illa verba Iegis uis. D. de Condia. tritie. Quod de eaeteris rebus iuris es. Sublata itaque disserentia
mercium & rerum caeterarum,necessario veniendum est ad qua ,stionem facti. An mora facta sit vel non: ut si facta mora non sit n in
117쪽
s' ' os rus Aux EL Ius Disp. . in stridiis sudiciis spectetur litis contestatae tempus , si facta sit,s diei etur id tempus quo res plurimi suit; quod Merillius non
Τ Exaeus Iegis 3olae pennis. D. de cinae Tritu. In lae actione, si quaeratur res quae petita es, cujus temporis aesimationem recipiat: verius es quod Semius ait,condemn tionis tempus sectandum es. Si vero deserit esse in rebus hum nis , mortis tempus , sta es πλάπι fecundum Celsum erit spectandum. Non enim debet novissimum Duae tempus aestimari, ne ad exiguum pretium cesimatio redigatur in servosorte mortifere Uulnerato. In utroque autem Oi post moram deterior res factast, Murteuus scribit libro vicesimo, habendam aestimationem qua
to deterior rei facta se: G ideo i quis pos moram servum elus
σί- dederit, nee Iiberari eum . inare ad tempus morae , tu Hirerit reducenda aestinatio. ΤEXTus ait, res puta sundus, vestis, servus , Deinde quae petita es, in jure scilicet ad sellam Praetoris , quae propria est acceptio verbi petere, ut ante diximus r sed & idem obtinet, si res ante quoquo modo petita sit, rite facta interpellatione , ut ex mora debitoris crescat aestimatio ad tempus rei iudicatae . Est enim in Oae I. pen. Zeugma ab inferioribus: quo spectant ea verbaeonisinuationis tempus , spos moram deterior res facta e . Elegantissime Cujacius , propter moram, inquit, debitoris, condictio triticaria redigitur ad conditionem actionis bonae fidei , ut inspiciatur tempus rei iudicatae , si eo tempore pluris res fuit. Mora secundum Merillium in strictis judiciis lite demum contestata committitur . Quid fiet igitur si ante litem contestatam deterior res facta sit post diem obligationis i nonne ipse diei lapis
moram facit Z Ls9.LAd diem 77.D e Herb.ob u.Ieg. magnam Ia. Coide eonis ψ.Graeci dicunt o μ' ημέραν opωλων εαυτὸν ὐπσαι- μ.Ἀσκειν οoειλω . Harmenop. 3. Quid si antequam jure ageret creditor, debitori rite condixit ut selveret, eumque interpellavit Z An non interpellatio debitorem constituit in morat I. 3 a. D. de Usur. Imo vero & ante litem contestatam mora committitur . Si actionem habeam ad id consequendum quod meum non fuit,vetati exstipulatu , fructus non consequar etiams mora
factast : quod si acceptum es judicium, tune Sabinus ει Cassius
ex oequitate fructus quoque praefandos putant. Ita loquitur u
118쪽
pianus in I.videamus 38.I. .D.de Bari moram fieri ait ante acce4ptum iudicium , quod est ante litem contestatam , & in actione fricta, ut ex stipulatu . Imo, & dissicile esse Papinianus ait, ut mora non praecedente perveniatur si judicem,63. in pr. D.eodemtit. Haec verba mortis tempus, sic accipe, si eo tempore pluris res fuit.
ΤEx Tus Iegh DD. D. de Condiae tritis. Si merx aliqua quae eerto die dari debebat, petitast: veta-ιi Dinum, Metim trumentum ; tanti litem sesimandam Cassius ait, quanti titisset eo die quo dari debuit . Si de die nihiI convenit , quanti tune eum judicium acciperetiar. Idemque juris in Deo ese, ut primum aesimatio fumatur ejus Dei quo dare debuit: sis Ioco nihiI convenit, is locus sectetur , quo peteretur. Quod de caeteris rebus juris es.
Postrema haec verba quod de eaeteris rebus iuris es non favent Morillio, distinguenti inter merces & res alias. Est vero sententia hujus Legis He. simillima Iegi viniam a a. D. de Rebus cred.& in utraque ponendum, moram factam non fuisse a debitore, ut recte servavit odostedus . Alias ubi mora intercessit, id obtinet quod est in HLpen.D.de Condiction.tritis obstat quod dicitur certiorem esse moram ex lite contestata ; hoc enim dicitur de eo qui nullam litigandi causam habuit . Caeterum ut mora Omnis in facto est, ita si quis justam causam litigandi,& ad iudicium provocandi habuit, in mora esse dici non debet. Qui iudicium acclipere Paratus est, non videtur facere moram, La 4.D.de Usur.L63.
D.de Regjuri ratio litigandi iusta potest esse aliqua , Ieg. qui I
ΤEx Tus Letis In re furtiva 8. I. I. D.de Condictiure. S. Si ex causa Iurtiva res condicatur , euius temporis asAmatiosar, quaeritur. PIacet tamen id tempusnenandum, quores unquam plurimi fuit , maxime eum deteriorem re actam , fur dando non Iiberatur inemper enim moramo acere videtur. I' E x T D s Iegis Ex argento I 3 .D.eoitit. de Condictori. Ex argent ubi epto pocula facta condici posse Fu inius ait. Ergo in condictione poculorum etiam euaturae aselimatio et,quae
impens urisfacta es , quemadmodums infans subreptus adole- Derit , oesimarios adolescentis, quamvis eura Somtibus iuris
119쪽
ΥΕκ rus His pere. D. de M. Rerum amot. Rerum amoturum aesimatio ad tempus quo amotae sureferri debet, nam veritat unum sit, et levius coercetur m
Iberr quare nee a bonae fidei possessore res amotae usucapiuntur. Sed si psiri actae non resiluuntur , crescit oesimatio , ut iueonictione urtiDa rei. Suffragantur tres illi textus magno magistro jacio e quibus scilicet ladprobat exceptionem regulae strictorum iudiciorum. Regula est in stria lis judiciis aestinaationem esse faciendam eκ tempore litis contestatae . Exceptio est , nisi mora iacta sit, ut apparet in fure cuius mora etiam antequam conveniatur semper intelligitur & consideratur . Cui tamen obloqui videtur, I. a. g.
quaestuis 3 . D e Pridiatis detitas. qui sic habet ΤEXTus legis a. I. quaestum 3.D.de Privatis derictis.
Quaestum est si eondictus fuerit ex eausa furtiva annihilominus Iege Aquilia agi possit. Acrisit Pomponius posse et quia a
terius aesimarionis tegis Aquinae actio, aDertur, condictio evcausa furtiva. Namque Aquilia eam ascinationem complectitur quanti eo anno murimI fuit r condictio autem ex causorti non egreditur retrorsum iudicii seeipiendi tempus. Ex his postremis verbis objiciat quis neque furem propter Qam moram ten ri quanti plurimi res fuerit ante iudicium acceptum. Sed respondendum est , hoc dici per comparationem amonis legis Aquiliae quae sui natura aestimationem facit quanti plurimi res fuit, io
anno retroacto et cum furtiva condictio mi natura aestimationem
rei non trahat retro: HI quod ex Graecis refert Cujacius ad L .s9.D.de Verb.obrig. sensius aeg. quae tum 3. procedit si post se
tum aestimatio rei furtivae mutata non sit. Merillius ait aliam esse rationem condictionis furtivae,aliam triticariae : illa inquit rem dari & quasi nostra semper fuerit, fit aestimatio quanti plurimi unquam fuit, hac vero intendimus rem dari quae nostra non est , neque ipsam rem , sed aestimationem quae spectatur tempore condemnationis . Respondeo condicti nem furtivam vel esse corporis, Vel aestimationis . Cum autem fur aestimationem debet, ab alio quocunque debitore non est diastinguendus, qui debeat aestimationem rei mill moram pere tae e triticaria agimus perinde ex causa furtiva , atque ex alia,
120쪽
DE VARIANT. CuIAcri INTERPR. Disp.ra. Iordebitoribus, mora sua nocet. Hoc singulare est in suribus; quod cum caeteri debitores plerumque excusari pollini, puta si Parati sint judicium accipere, I quis utioni a D.de Usur. sures num
quam ea ratione excusentur, Luis. D.de Contactiuri.
S. In hae actione sicut in caeteris bonae dei judiciis , simit ter in Asem jurabitur,S rei judicandae tempus quanti reis observatur, quamvis in strictis, Atis contesatae tempus sectetur.
Hic textus apertissime confirmat distinctionem Culacii integiudicia bonae fidei S. stricti juris, quam spernit Merillius. Τ Exaeus Le is Ratio 4.D e M.emti. I. 3.d I per ven*orem vini mora serit quominus traderet, condemnari eum oportet titro tempore muris Diuum fuit, vel quo Penu , De quo iis in eondemnationem de citur . Dem quo Acyptarii fuit veI quo venit μι quo agaeur. I. 4. Quodsi per emtorem mora uisset, aesimari oportet protium quom eum agatur, G quo Ioco minoris c. Mors autem videtur ese , s naua disseuuas venditorem impediat quominus truderet , praefertilis somni tempore paratus fuit tradere . Ex
lac I. Probatur moram inique suam nocere , & Propter moram debitoris aestimationem crescere ut condemnetur utro temporQpluris res fuit.
Hominem certum pro te duri dejuss, GDI i. Cum manae
ii Motur,aVtimatio eitis ad id potius tempus quo sotatus c, non quo Matur, referri debet . Er ideo etiams mortuus fuerit, ni-ki minus uiuis ea actio est. A iter ins Matione fer tur: nam tunc id tempus spectatur quo agitur , nisi forte aut per promi - msuerat quo minus fua die Meret , aut per creditorem quominus occiperet, neutri enim fuseratiosa prodesse debet. Hau Iex docet in actione stricti ruris , scilicet in adtione ex stipulatu, spectari tempus quo agitur, I vinum a a. D. Rebaereae G LuD.D.de Conaetritie. G La 8. D.de Novae. Nisi per promiss rem steterit, id est, nisi mora a promitare facta sit, quasi diceret Propter moram debitoris crescere aestimationem , secundum 1ententiam Iegis pen.D e condictaritie. Quaerit Merillius cur propter moram commissam ante litem contestatam,fieret aestimatio tWpore condemnationis Θ R qim