장음표시 사용
141쪽
Iaa Os Ius Au REL Ius cum ei a Persarius iudicio Plaudi cans stron Esset, propter eamdem rem agat negotiorum gestoram, DeIcondicat Ge. Vere itaque Cujacius dixit c si modo dixit J id est dicere potuit in redemtorem sive conductorem oneris Vehendi utraque actione agi posse vel condictione, vel actione ex locato. Consti tissime vero docuit condictioni locum esse posse , si conductor, sine dolo & culpa esset e quod Jurisconsultus in d. I. Ex condum I s .9.Item eum quidam s. innuere videtur, cum repetendi verbo non semel usus est, quo verbo condictionem ob rem significari etiam videmus passim in Tit. de Condita. cano dat.& condictimnem indebiti, passim quoque Tit. de condict. indeb. Et vero quare non esset condictioni locus , cum di fulloni ad repetendum pretium vestimentorum a se amitarum, quae postea dominus imvenisset , lon tantum ex conducto agere liceat, quod citra dubitationem est , sed condictio etiam non denegetur , quasi sine causa pretium quod dedisset , solvisse videatur Τ L. Suum L. D. de Condict.sne caus . Nam etsi negotium inesse videatur cum d tur ut quid sequatur, non tamen minus ex aequo & hono condsectio est, Lismus 12.in .LInfun a G I. p . D. de com dict.indeb. Ait Merillius , Condictione indebiti si ageretur, vectura recpeteretur ἱ nec haberetur ratio ejus quod nauta oneris vehendi causa in navem instruendam impendisset. Metus hic inanis , p sta enim doli exceptione nauta quidquid impenderit , servare
Ecce quam fluxis di infirmis rationibus problema Cuiacianum Merillius hic im nugnavit . Dicet forte, An tu advena n Ve , melioribus potes s Minimo labore. Enimvero etsi non pro sus abnuam condictioni sne causa ta specieri Iegis Ex e ducto II.d.S. Item cum qui am s. locum esse posse . Nego tamen in ea locum esse condisioni indebiti . At concurrunt nepe numero lNon semper, non necessario, denique numquam , s jus non mnat: scilicet ubicunque per errorem quid datum est, concurrant licet . At ubi non intercessit error , indebiti concidito non est.
Ita idem Ulpianus eodem ipso loco, id est , libro 3a .ad Edictum unde est lex Ex conducto Ir. docet. LSed addes I9.-D.Loe ii conducti . Audiamus eum . Si quis eum in annum Babitatis-neni conduxisset, pensionem totius anni dederit: dianis in lupos
142쪽
Dg VARIANT. Cu AclI INTERpx. Disp. I 8. D 3fex menser ruerit , vel incendio consumta sit , pessionem re sit temporis rectissime Mela scripsit ex conducto actione reperiem
rum , non quas indebitum condicturum et non enim per errorem
dedit plus , sed ut i in causam conductionis proficeret
An necesse sit in permutatione dominium transferri: vel sussiciatrem tradi, ut in venditione ZSIleamus tantisper de Cujacio & de Merillio, dum quid rei sit
ex sententia nostra edisseramus . Certum est dicretos esse contractus propria quadam differentia , di esse igitur unicuique suam naturam , cui si detrahatur adieAione eius quod ad alium pertineat, aliud negotium fit quam quod agi videbatur: ut ecce, si rem meam utendam tibi do gratuito, commodatum est: si non gratuito loeatio conductio . s. Item is eis a. in .disic inibot modis re contrah. oblig. vestimenta servanda balneatori d , si nullam mercedem accepit, depositum est ; si accepit, locatio, LI. Pecuniam tibi commendavi, quid aliud est commendare quam deponere t Depositi natura est ut res commendata custodiatur sine mercede, restituaturque ipsa, non alia . Quod si convenerit ut tu mihi tantundem redderes , egreditur ca res notissimos terminos depositi, transit igitur in mutuum, L Lucius 24.D.Depsti . Idem de mandato & de societate , Ls tibi rem vendendam I 3.D.de Praefer. Derb. Plerique contractus cognati nem & affinitatem multam habent, ic tantam interdum similitudinem , ut similes pro iisdem incautus accipiat, cum tamen nubium simile sit 'mi r itaque discerni debent sira quique natura , quae ipsa dis. .entiam propriam constituit, vel potius ipsa differentia speciem facit,quod Porphyrius significat, cum ait dissere tiam esse priorem si ecie ς μἐν διαφορὰ προτέρα κατ-hδου Τanta vero est inter emtionem,uenditionem, & permutati nem smilitudo , ut dubitatum sit an unum idemque essent, an diversa: & Sabiniani quidem emtum dicebant quod emi permintatum . Nimirum emtio origine suit permutatio, cum esset Omne commercium in permutatione , dum quod aliis affatim erat &
143쪽
Iα os Ius AURELIus Dis. ag. petebatur r ut de Τartessianis & Phoenicibus scribit Aristotelesithro de mirabilib. Aufeiau. Phoenicum primos cum Τartessium
navigassent , pro oleo aliaque nautica vili merce tantam argenti vim exportasse, Ut armamenta navium pleraque, & ipsas etiam
ρυτον, Sed ρ ωτον melius . Nam Eustathius Hiad. N. MI. 9anc ubi docet unde μυτηi ρωτον etiam definitῖ , inquit,
λεπτος s ατ λ- ργορ- . Inde ρωποπωλις quem Vernacule di- .cimus petie mercier. Sordidae mercis negotiator. ut ait Quintil. D cum autem it Ium Aristotelis videtur respexisse M. Τullius Bb. 3.de Repub.Moenices , inquit , primi mercaturista mercibus sis avaritiam, S magnificentiam , G inexplebi scupiditates omnium rerum exportaverunt in Graeciam . Sed ex quo cusus est numus quo aequalitate quantitatis dissicultati permutationum occurreretur , datio pecuniae pro merce appellata est emtio venditio , & coepit distingui emtor a venditore qui in Permutatione dignostri non poterat I nec ultra merx utrumque fuit, sed alterum pretium , alterum merX et denique placuit permutationem rerum non esse emtioncm , L f. D. de Praefer. Derb. Adeoque apud omnes gentes obtinuit, ut sine nummis non esset venditio , utque stilo consensu emtio venditio perficeretur, suanque singulares notas atque praestationes haberet , quae omnia Paulus edisserit, LI.D.de Con ra8.emi. ULI. D.de Rerieris. Exinde duo secuta sunt. Pi imum est , ut emtio venditio vicerit utilitate sua ac prope supplantaverit permutationem , re-hus ita dictantibus ut facilius ad vendendum quis invitetur obIata sibi pecunia , quam ad permutandum , Oblata sorte re aliqua minime necessaria , dII DAe Contrah.emi. Alterum est, ut emtor omnimodo & necessaris pro pretio rei emine nummos suos non alienos venditori dare teneatur, hoc est , dominium transfferre, non etiam venditor dominium rei Venditae: quod tamen originis ratio aeque videbatur postere in venditore, atque in emintore ς cum permutationes olim , ut etiamnum hodie non nisi inter dominos , re utrinque data fierent. Sed ratio fecit ut aliut in venditore, aliud in emtore servaretur . Qui pretium debet, Iem certam, id est, certum corpus non debet, sicl quantitatem quam
144쪽
quam undecunque corradere potest, I. Quidam 36. D. de Leg. I. vendat pecora , mancipia , margarita , oestrahat supipellectilem vel res seli, conficiet pecuniam: ita facile ei est suam pecuniam, suosque nummos dare , & utique igitur dare debet, ut venditor statim quae sibi necessaria sunt comparet . At qui rem certam vendidit , certae rei debitor faetus est , certique corporis quod semel tantum est, nec sunctionem recipit in genere sito, ideoque tradendum est ipssim non aliud pro eo, tradendum , inquam, licet alienum, Ut ideo excusetur venditor si dominium non transferat quod non habet . Vix venditor servat pecuniam , sed pretium rei venditae statim erogat e emtor autem rem servat, Velut tantisper pluris vendat: ideoque visum est , & omnium consensu receptum , ut emtor teneretur pretium dare venditori, ita
loquuntur nostri, ut L 3I.I. 8.D.de AEtLito Edicto. Horat.Iis a. Da nummos , excepta niHI Ie s fuga Bedat.
quod non est receptum in venditore , obstante rei dissicultate, sed hoc tantum receptum , ut emtori rem traderet , praestaret' que habere ei licere , ex quo usu rem suam facere posset ex bona fide, utque idem venditor sine dolo sit, & evictionem praestet, G. I. D. M Rerumperm .ex emto I I. I.D. .emti. & aliis obgati T. locis. At permutatio mansit in sita natura r soli olim domini res suas permutabant, erat permutatio rerum propriarum non ali narum , est & hodie ejusmodi : vendendi & emendi necessitas maxima est , permutandi non tanta vel forte nulla . Itaque ut res aliena vendatur recipi potest, ut permutetur, non item . Et ut disputationem hanc ad nostros tantem deducam : aperte Pa lus Pedium dixisse refert , alienam rem dantem nuuam contrahere permutationem , d.I. I. D.de Rerum perm. Quid est permutare t Nihil aliud certe quam hoc agere , ut res nostrae d minio mutentur; ut mea tua , & tua retro mea fiat et quod prohatur facile hoc modo . In tractatu totius Ob rein dati, qui his articulis continetur do ut des , clo ut facias, facio ut des, facio ut facias: certum est dare, significare dominium transferre, Leg. nu. D.se Condidi.causa data .LNaturalis f. Diae Praeser. Derb. ut
in aliis speciebus puta stipulatione dandi , IJ ita a s. D. de Co trah.emi. & in formula condititionis c si paret adversarium dare
145쪽
δοῖαι γὰρ εΠι το ποι αι δεσπο- r & inim dicimus emtorem dare pretium debere, LI. 3I.I. 8.D.de AEtLΕdict. Atqui permutatio ut notum est , pertinet ad tractatum Ob rem dati, nimirum ad primum articulum , do ut des, G. s.f. I. D.Praefcr. Derb. E go in permutatione transsertur dominium .
Hoc confirmari potest, Iieribit 3 in ρr.Deoic. Ω- --rum. D.de Auro . ubi talis sbecies habetur. Aurum suum omnetessator legavit uxori , Hest , aurum quod eiusdem testatoris
esset mortis tempore, Idem testator aurifici aurum dederat, ut vastulum sibi faceret , non quidem ex eodem auro , std ex alia auri massa quae penes ipsum aurifabrim erat: mortuo testatore uaesitum est, an illud aurum quod testator aurifici dederat, ce-eret legato mulierist Pomponius demonstrat non cedere hac ratione , quia id aurum non esset testatoris cum moreretur jam factum artificis genere quodam permutationis, quippe , inquit ,
quasipermutationem fecisse videtur . Quod eo proculdubio dictum est, quod certum sit permutatione dominium transserri. Merillius autem in contraria est opinione: di contra expresist Pedii verba stribit cum hic nunc, tum olim in fuis observatio-nthus rei alienae permutationem esse. In permutatione , inquit, neuter tenetur rem facere accipientis , quia utrumque est merx , uterque venditor esse intelligitur r rurrus ille . In permutatione
susicit rem tradi , res tradita initium obligationi praebet. Adauthoritatem Pedii si aves scire quid respondeat , verba ejus sunt , Licet rei atienae permutatio non eontrahatur, non tamen
sequitur dominium tranferri debere , fiscit in permutationerem propriam dari dominio in bonis Puposelisionis , Iicet propria non sit dominio Itiris citans: fatis es ad eontrahendam permur
rionem,s res quoquomodo propria detur,dummodo non detur an no . Bonae dei possessor permutationem contrahit,qώia re usim dat. Ad I risit 3 4.D. de Auro. respondet, ut in venditione d minium transsertur si venditor sit dominus , ita in permutatione. Deus bone i quantas nugas quanto molimine I Cum Pedius dixit alienam rem dantem nutum contrahere permatationem , alienam intellexit quae non esset in dominio dantis,quod est iuris gentium , vel juris Quiritium e duplex hoc genus dominii in usu juris stlum attenditur, ut cum dicimus rei vindicationem comis
146쪽
DE VARIANT. Cud ALII INTERPR. Disp.28. Ia petere domino , I in rem a 3. D. de Rei ει ι . nae fidei possessior perpetuo separatur a domino, d. tit. de Rei Dinae toto tit. de publiciana. toto tit.de usurp. SN use . & passim: ut quid cavillamur Z Qui rem alienam emit, alius est a domino , I. ule. D. de Praecario Quae alicujus res est, alterius non est, I tuter me I s.D.de Except.rei iudicatae. ubinam scriptum , aut usquam relatum bonae fidei possessbrem dici , rem suam tradere quae ipsa aliena sit, aut eandem ipsam aIienam non esse : Si dominium infundo eluis habuit , Id tradendo transfert , s non habuit, ni/utran=t, inquit ut planus, LTraitio ao.inpr.D.de Acquir.rer. dom. Et Modestinus I. ra .eoaetit. Rem in bonis nUris habere intelligimur, quoties possidenter exceptionem, aut amittentes od recta perandum eam, actionem Habemus.
Finge, Titius rem suam , id est, iure gentium, vel civili
suam essectam Seio permutationis cauti dedit . Sesus econtra , rem a se bona fide emtam I itio tradidit, vel etiam non tradidit, cum de ea tradenda convenisset . An est contracta permutatio 3 utique contracta est. Ratio est, quia coepit permutatio a dati ne , LI.D.de Rerum permutat. An poterit Τitius agere praescriaptis verbis ad id quod interest rem a Seis datam non esse Z Et utique agere poterit, L Coaetae Rerum permut.S I. antepo.cod. de Evis. Quid igitur si Titius rem non suam Sejo tradiderit Z anagere contra Sejum poteriit Et sequitur a contrario & secundum Pedii sententiam, non posse : quia quae incipere poterat obligatio sive permutationis contractus a datione , non coepit , quod omnino necessarium suit. Quod autem Merillius adfert ad argumentum deductum ex L HAcribit 3 4. Levissima est conjectura: quasi Pomponius non potius de iure resiUnderit quam de facto, ut illa verba permutationem fecisse videri unctum omnino j contineant ut haec qua ocietatis jure, in I. as. I. 6. D. Loceri,
naturam fiscietatis designant. Negotium serte Merillio facessit quod ait AELI. D. de Rerumpemur. In permutatione inutrumque quod traditur pretium es, utriusque re eri oportere si mrex, neutrius . Possit enim ita argumentari . Non utrumque quidem pretium, sed utrumque in permutatione merx est. Ergo in permutatione, translatio do minii necessaria non est . Uerum quis non intelligit, quod mi rius dictum est , eo dictum esse ut doceatur permutationem non esse
147쪽
esse venditionem, & illud dictum , spectato eo quod in venditi ne est, non spectato eo quod in permutatione sit. Rursus dicat Merillius . Re aliena tradita, saltem est actio ut res reddatur , si alius ex sua parte non det , quod date eum convenit. Respondeo esse condictionem: non praestriptis verbis actionem quasi ex permutatione. Ex hono & aequo repetitio datur , AELI.D. de Reriam perm. I. s. I. I. D. de Praescript. Deo I. In summa 64.I.quod ob rem 4. D.de Condict. indeb. Iam quod ad Cujacium attinet, si momentum aliquod comtra eum facit ex eius Posthumis operibus profertur; videri possit id pene sensisse aliquando , quod hodie Merillius; permutationem scilicet non desiderare dominii translationem . Nam in eo Pedii dicto , alienam rem dantem nuuam eontra/ere permutationem , adlaborasse quidem videtur, lib. 3 3.ad Edictum Pauli, in explicanda I. I. D. de Rerum perm. Sed non tam colluctatio quam certaminis finis intuendus est: porro ita concludit. Proiu- de sesamamus, re aliena ab alterutro data, claudicare permutationem ex parte ejus qui dedit rem alienam . Quod alienissimum est a sententia Merilliana . Nec aliud idem Cujacius Lb. 23. Obsere .e .a8.ubi ita habet . Proinde re ariena ab aDerutro dara,
Gaudicat permutatio; quod saepe evenit G in uilis negotiis. Et eum unus re uam dedit G fecit aeeipientis , fauer ei quo evicistarem suam nolit dare , tum Iane Iiberum es et oui rem tuam dare occupaNit , vel agere praescriptis verbis quas ex permutatione quanti interes . Quae si integra Merillius retulisset causam suam prodidissent. Nunc credam Attico testi.
Praestriptis verbis actio unde diis a ZΡRostet a Cujacius , in notanda originatione actionis praestriptis verbis, non variavit: & ei selum potest variasse videri, qui nec sequitur eum, nec assequitur . Ille ergo ad I. I. Insit. DIocation. Praescriptis, inquit, Derbis dicitur quod detur ex praescripto conventionam , Ne proinde uti eoAvenerit, si conventio scripta nonsit, I. I. 9.Si quisferDum 9.D. Deposti. LSi dominus 8.D.M Praeser.verb.6i igitur praescriptis Perbis τυν προγεγραρι-
148쪽
μένων συμιτώνων actio . Me enim a Confantino nuncupata est .Epuom. tis. I 3. Haec ille ibi . Sed forte obscurum noc est, hoc enim est dicere secundum quod eonventione praescriptum est, vel narrata conventione, narrato facto ut idem alibi, era I. r. ad Africanum, sive ad Laη.D.de Praeseripi.Perb. nariata conventione , scilicet ut ea conventione praescriptum quid est e quod
Gallice dicimus; II faut expofer Iesu G Ies propres tremes dumarchgou de Ia convention . quia praescriptis Verbis actio ex conventionibus datur . Si non igitur praescribuntur conventionum verba, nec consequenter appellabitur praestriptis verbis, sed in Dictum simpliciter. Videamus an aliud Culachis voluerit ad I. 7. D. de Pactis. quam ei objicit Merillius . Ibi improbat Cujacius expositionem eorum qui simpliciter praescriptis verbis actionem appellatam volunt, quod ejus actionis Verba rei gestae explicationem contineant . me enim, inquit, ratione in factum eiviris aeeommodata
Iegi Mattiae, imo omnes in factum acitones praescriptis verbis v-petiabuntur quod admittendum non es . Md c objicit Merillius stanter in reeitationibus ad eleutam de praeferiotis vera. Mox haec prostri quas ex Culacio et Et notandum, Θane ideo vocari pra scriptis verbis ; quod reigessae narrationem contineat. Dicitur etiam in factum , quas in factum composta. Nae si ego tale facinus ; audiam libenter, Vana lippus ,'in tenui farragine mendax
Enimvero reddenda est negatio, unde detracta est illo loco: ubi legitur ex typis Lutetia nis r Et notandum hane ideo non Docari praeferiptis Derbis , quod reigesae narrationem contineat. Et legendum omnino ita , praecedentia Volunt . Dicitur cait Cujacius ) praescriptis verbis, quia datur ex praeferipto coner Bentium , caeterae actiones dantur a Praetore conceptis verbis; quod eripio earet contractus, datur actio ex rudi S si Aeteorum qui contraxerunt conventione . Et iterum addit, haee enim actio non datur nisi ex contractu. Si dolo vacuus Accusator est i non sane cuIpa . Lapsias est sorte quod videret scriptum a Magistro , non vocari hanc acti nem praescriptis verbis, quod rei istae narrationem contineret. Sed quis in iure sapit , nec intelligit hoc exaudiendum esse , ut nos simpliciter ex rei gestae narratione appelletur praescriptis
149쪽
I3o os Ius Au RELIus Din. 3 o. verbis, sed propter verba conventionis ῖ Denique ut rem teneamus , praescriptis verbis adtio est , quia secundum verba conventionis datur, & nunquam non ex conventione ἱ cum in factum actio detur etiam ubi conventio nulla.
Actio in factum utilis ex I. Aquilia; an civilis, an Praetoria silpACtionum instituendarum diligens obseriratio apud ROm nos fuit semper , ut inepta actione & negotio quod propinneretur minus congrua ageretur Dustra r qui mos ob antiquis Pontificibus duravit per varia Reipub. tempora , nec destitit sub Imperatoribus Theodosio & Valentiano, formulis agendi etiam sublatis, La.Coide Formiati . Placuit hoc & Christianis Pontificibus , cap.riaminata I r. extra de Iudiciis . nec Gallicis, ut sat scio , Tribunalibus displicuit . Causa vero tam religiosi delectus non alia fuit, quam veritatis explicandae studium, cujus in iud, ciis potissimam rationem esse debere intelligebant. Qua de cau s. & jusjurandi formulas ut liquido & ex animi sententia juraretur , accommodari praecipiebant, I. 8.ς.D.. satisda re cogantur. ut curiosus sacramentum praestarent ut ait Iex Hr. Coae de fide infrument. & cautiones etiam certis Uerbis concipi, ne promissbres deciperentur ut L Cum res 47. I. a. in sis. D. de Legat. I. Eo referendus usus actionum quas in faetum appellavere Nam cum plerique nec tamen Omnes contractus certam habeant naturam, qua hominum negotia & gesta concluduntur, & leges quoque certos casus habeant quibus delicta censentur, & aestimantur , nec tar en omnes casias comprehendunt: ut certis contractibus, ita & certis delictis & actionibus quae ex iis competunt, certa nomina dederunt ex quibus satis intelligeretur quia rei es set r incertis vero & negotiis & factis sive admissis , generalem actionem , di eidem actioni generalem appellationem imposiae runt, in fataim scilicet, in qua proponenda factum omni ex parte narraretur, adeo ut, si factum conventione aliqua sive scripta sive non scripta contineretur , Verba conventionis proponeren
150쪽
DE VARIANT. Cura II INTERPR. I 3Ieapite . sin res & factum ad conventionem non pertineret, aut incertam deliisti speciem non caderet, in factum adtio conciperetur. Et quod ad delicta attinet, ne res exemplis careat, quatuor haec privata delicta , furtum , rapina, damnum , & injuria , legibus vindicantur certa civi Ii actione ad singula comparata , uno quoque eorum certa definitione conchaso , ut certa eX causa ceI t
que facto intelligatur factum furtum , damnum &c. & ita certa sit amo ex omnibus r extra illam causam , non sit. LeX certa est ex certis atque expressis verbis r & certa inde actio in certo casu Competit, certisque persenis , & contra certas perstnas datur.
Quis fur dicatur & quid sit furtum , furti definitio palam facite fac surem inter furandum fregisse aut rupisse quid , quod non
furandi causa contrectaverit, erit ne furti actio I non erit, i. Si qui fur aa.D.de Furtis. erit ex I. Aquilia, Lap. I. s.Dind LMAU. Qui pecus fugavit dolo malo ut a sociis interciperetur , furti tenetur et si sine dolo & per lasciviam id secit, & pecus inciderit in fures, non tenebitur furti, sed in laictum actio in eum danda erit, In furii so. I.uit. D e Furt. Lege Aquilia tenetur qui servum vel pecus alienum occidit e occidere quidem dicitur vulgo, qui causam mortis quolibet modo praebet ; sed in l.Aquilia, occid re dicitur qui adhibita vi & manu sua occidit, a caedendo deducta appellatione, L Ita Ineratus sI.D. ad LMHL Itaque occidere proprie est corpore suo corpus vita privare e & l. Aquilia proprie tenetur qui corpore siro vivum corpus peremit, aut alias corpore suo alieno corpori nocuit . Quid igitur si non corpore suo, sed aliter Z puta si inclusum pecus fame mori coegit , aut ita fugavit ut praecipitaretur et an tenetur ipsa l.Aquilia i verba enim legis Aquiliae ad hunc casum non pertinent. At saltem hic
casus a sententia Ieg.Aquiliae non abhorrete paulum enim abest, quin corpore suo nocuerit, qui corpori alieno facto suo nocuerit,
qui causam mortis praebuerit , I. . I. Glyus 6. G LDems obst trix 9.D.Luod. tit. Ita est , proindeque etsi directa & propria hoc casu actio non competat, utilis tamen , ex sententia Legis & quas ex l.Aquilia dabitur, I.HLuside LAμα L Nam G praecipia rata ν I. D. de Furt. ad exemplum Legis Aquiliae , quia similis casus est, LBoves ad LAρια Et utilis haec actio in factum
est: nam cum directa non sit, id est, proprio casu Legis non competat, actorem oportet enarrare quo modo,quave ratione aduerar a sarius