장음표시 사용
91쪽
An Iex Mnum Q. D.de Rebus ereditis, reserenda st ad condidit nem certi, vel ad condictionem triticariam ΘLEx vinum dia. D e Reb. ereditis. ait, Vinam quod mutuum datum erat, per Iudicem petitum est: quaestum es, esureemporis ae matio fieret, utrum eum datum esset, an eum ritem conrsatus fuisset , ι n eum res iudicaretur Z Sabinus respondit, si dicium esset quo tempore redderetur, quanti tunc cum petitum:esset, Sc.
Interpretes quaerunt qua actione vinum petitum sty an triticaria quae de aestirnatione est, an condictione certi Z Quaestio ct lex cui hodie non nota Z quae diatribae cam non habent γ tam est in disputationibus scholasticis frequens, quam vini uis quo tidianus . Et quod ait Cuiacius temulentos pleraque ad eam strisbere quosdam Interpretes, non ausim ipse dicere e sed ira permotum adeo virum alias Qrtissimum mihique nunc & olim amicissimum in ea agitanda , dum iam ratam esse vult opinionem ,
aliquando insensam sens , ut cum duriusculum aliquid & sorte fit hcontumeliosum arbitrio QO oblocutus essem , subinde ab eo
Vapularem & quas temulentus ego ob impa, tum non perinctorie sane colaphum viderer mihi videre micantes igniculos, steli Iasque media luce disturrentes e quae tamen apud me castigatio non tantum essecit, quantum bona ratio potuisset. Nefas id vereri de Merillio, cujus nec tela eminus seriunt, neque animus ut puto sne caussi excandescit. Ast illi me mea Qrs opponit , ut & Boe capite censtam nulla. m ex parte stare cum Cusacto , & in ae vinum a a. iudierum coepisse a certi condictione , mutatumque iubinde vel temper tum adi edtione formulae triticariae. Et vero cui certum debetur ex mutuo vel stipulatione , ille non nisi stridia actione petere Potest: & quemadmodum aliud pro alio invito creditori non silvit debitor, ita nec a debitore aliud pro alio pura intentione petere creditor potest . I si quis Miud pro ario 3 s. Insit. de act. I. a. I. I D.de Reb.ered. Quis adeo imprudens est qui cum frumentum debeatur , pecuniam petat Z inquit Tullius Verrina 3. eap. 8a. At Diqi jam by Cooste
92쪽
triticaria condictione non petitur quod est in obligatione r Igitur in specie L Iegis Vinum adi. ab initio , tritiearia actum non est.
Lex ait Vinum petitum es r Prmula igitur fuit haec , Si paret
adversarium Dini amphoras tot, dare oportere . Vinum autem non habente debitore, nec valente ejumem bonitatis qua ei datum erat reddere, communi consensu ad triticariam ventum est: vel ab initio sermulae condiditonis certi, creditor hanc clausialam
adiecit, nisi mallet reus aestimationem solvere quomodo usu strensi hodie cis demandeur eoncIud au ρ ement de teiae quan-ιθὸ de bled, vin , obordinement, ou si mieux Uaisne Ied enisur en puer tesimarion , au dire de gens a te conmissans Jquod auctoribus nostris est , boni viri arbitratu vel ossicio judicis. Hic est usus Qri, qui cum sere totus ex iure Romano prOdierit , multum etiam ei intelligendo conducit r ut iustissime indignentur quidam, non invitari serenses homines ad capessenda sudia nostra , quomodo ex sapientibus plerique olim, a rerum administratione feliciter sese ad contemplandam rerum naturam transtulerunt, quod de Thalete stribit Diogenes L . & de Pνthagora , Democrito, & Anaxagora, Marcus I ullius IV. 3. de Oratore cap. I F. Ex his apparet in specie ax. potuisse agi certi condimone, mixta seu temperata formula adjectione triticariae sirmulae , vel certe confestim immutata & emendata intentione ex consensit, & maxime id desiderante debitore, & judice ad id sese accommodante, ut apud Ciceronem Iib. 3 In Verrem cap. 8a.
Nemo , inquit, initio fuit tam impudens , qui eum frumentum deberetur, pecuniam posceret. Certe hoc ab aratore prMM- es,
aut ab ea civitate cui imperabatur , cum aut frumentum Dendia
disset , aut servare Deuet, petiola in benescii loco ει gratiae, ut i pro frumento , ouanti frumentum esset , dare Iiceret r ex eiuymodi principio atque ex liberalitate atque accommodatione magistratuum , tonsuetudo aesimationis introducta es . Neque
aliter Cuia eius Usquam. Ιmo inquit Merillius, ad lib.4. Iuliani ex Minicio, Cuiacius ait vinum in petitum fuisse condictione triticaria , vel condictione certi & factam esse aestimationem vini quod notandum in condictione certi. Aliter vero idem Cujacius , tracta
su-8. ad Africanum . Nam inquit Merillius 2 in I. centum k Capuae
93쪽
' 4 os Ius Aust Et Ius Dist. Ir Capuae 8. D e Eo quod certo foco. laudata Iege Viuum a2.8c aliis ruibusdam, accipiendas eas esse ait de condictione triticaria, noαe condictione certi.
Nego vero , Merilli, haec orba, ouae tu nimis audacter &leviter profers , protulisse Cudicium , Iactam esse aestimationem vini in conictione certi Ne igitur immnamus illi, & fateamuria agnoscamus ingenue , ubique Culacium sensisse vel ab initio actum esse triticaria ex consensu debitoris, vel condictione certi quae tandem ad triticariam redacta fuerit mente reo se debere , di in confitentem cessantibus iudicis partibi. . Proseram tibi alium eiusdem Cujacii locum, Bb. a. de itionum P p/.iqui, in I. a 8 I .de Dat ubi duplex stipulatio proponitur , un a fundi Coi n hani, altera aestimationis eius et Ex utraque, inquit Cujacius, agi potest , quia cessat novatio ς hoc tantum interest quod ex priore si agatur condictione triticaria ad aestimationem nilicet, puta ut si non fundus qui stipulatione continetur , saltem fundi aestimatio praestetur, ut I. Dinam Q. Nota illa verba , uti non
nundus, quae omnino confirmant eum quem supra diximus usum esse sorensem,& instituendis actionibus aptissimum . Observa denique , nil tale censere Cujacium, in condictione certi, rei petiatae fieri aestunationem iaHic opportune subiiceretur quaestis , An cum res peti turcondictione triticaria, aestimatio fieri de t ex litis contestatae tempore t sed cum eam Merillius reficit in eapat Q. Nos qui eum aequis hac in re passibus sequimur , & eo loci consequemur . Nec mihi niuic tamen temperabo, quin quod Meri Ilius hic o sit , admoneam c qui tamen hic antevertit scribere aliter fieri aestimationem rei debitae in bonae fidei judiciis, aliter in strictis, scilicet in his ex tempore Detitionis , in illis rei indicandae r &dicam disserentiam petendam esse ex sormulariim diversitate. In bonae fidei iudiciis sormula totum ad arbitrium iudicis negotium refert ut tanti damnetur debitoriquanti iudici aequum videbitur tunc cum rem judicabit: in strictis autem iudiciis, io mula tempus praesens, id est , ipsum petitionis in iure tempus
94쪽
De distinetione iurisiurandi in voluntarium , necessarium
di judiciale. Rubrica tituli Digestorum de Iurejurando, triplex facit iis
jurandum: voluntarium, necessarium, & judicia Ie . Graeci paulo aliter si verba spectes qui stripserunt περι ορκου μο - s α τεπαγο,ἐνου-. Ceneouodnam sit voluntarium a nullo plenissime demonstratum vidi. Nec Cujacius ad Lb.s.Sententi
rum Pauli tit. quidquid objiciat Merilli voluntarium
desinivit praecise ac nominatim , ibi enim hoc tantum habet necessarham iusjurandum ex conventione proficisti, scut & volum tarium . Nec in Observationibus Lb. Ia.eap. 37. ubi Promiscue V Iuntarium aut necessarium jusjurandum dici ait , quod a parte delatum est r nec distinguit in iudicio, an extra judicium. In Paratillis autem Digestorum aperte quidem tradit voluntarium jusjurandum esse , quod a parte desertur in iudicio, vel extra j dictum , necessarium vero quod refertur, nec ibi tamen demonserat quare ita denominetur. Non igitur palam sbi oblocutus est
Cujacius in operibus quae ipse edidit. Restit igitur ut Merillius cuniculos suos repetat, & ex Postumis probationes petat, id est, ex praele monibus ab ipsb Cujacio praelis mandari vetitis , quas si valere contra Culacium Nerillius statuit, pene est ut & legata valere dicat relicta nedum in Codicillis testamento non confirmatis , sed etiam prohibitis . Age vero quid profert Z Locum ex praelectione ouadam ad LJusiurandum I . D. de . rejurando lib. I 8. Paulia a Mictum . istud autem esse necessarium quod λIicet, ut Graeci rectius interpretantur quam Latini, pari porti
defert in judicis: quod V ex conventione , nimirum ex purito δε- tigantium quodammodo princisitur , maximesi fuscipiatur ab eo eui defertur. Et postea. Et foc jusjurandum necesarium dicitur, quoniam Praetor ut Edictosrofitetur, eum mi pars detulit jus
arandum , auis Dere aut urare togit, Bidelitus notit referre, I. 34.I. ait Praetor 6.Γ.foc tit.dedurejor. Ex his verbis, an aliud
elicias quam quod est ad lib. s. Sententiaram Pauli & in Ch rv. Libro I 8.capite 3 r. y Non sane . Quae tua igitur Merilli objectio
95쪽
τε os Ius Au REL Ius Dio. IS. hic t NoIodissimulare r Merillius omist quod suae causae longe magis patrocinabatur. Praeterea enim Cniacius ad M. In deis retiar. lib. I 8. Pauli ad Edictum, habet; dusjurandum ex conventisne partium extra judicium diser i , nec rferri posse et Iusj randum igitur voluntarium reserri non posse et aliut1 autem esse necessarium quod stilicet pars parti desert in iudicio . Sed velim etiam animadverti eo loci, non plane inficiari Cujacium, neces, sarium jusjurandum aliqua ratione voluntarium em, cum ait eae eonventione G ex placito ritigantium proscisci . Ut quid Ac sator non objiciebat & commentationem ad Q. I.cidae reb.ereaepNunc quid ex mo jecore promat Merillius , videre liceat In ista, inquit, Graecorum G Latinoram Daria distinctione triapncis iurisrurandi , Irobarem magis, Ge. An fuit apud Graecos di Latinos varia diuinctio jurisiurandi i Secundum te quidem Nerilli non fuit varia distinctio, sed varia inteipretatio . Initio quidem hujus capitis stripsisti , non modo Graecos interpretes a Latinis , sed & Graecos inter se & Latinos inter se quoque di μsensisse ; Graecos in Ecloga Basilicων, aliter distinguere et aliter Balsamonem in Nomotanone Photii tit. I 3. cap. I 8. ubi quatuor iurisiurandi speetes eonstituit. Mox rem Omnem rein
retens: In iso , inquis, Graeeorum S Latinorum Paria immctione triplicis jurishrandi , probarem magis vo untarium esse quod defertur extra iudicium . Haec non distin tio varia , seclc si mihi sana mens est . interpretatio est . Quid igitur ais, in isto varia disinctione Z Deinde, quid facis Bais monem alii, Graecis adversum quod 4.jurisiurandi species, cimo quinque constitue rit y An non & alii pariter Graeci ultra species jurisiurandi litia decisorii, agnoverunt species illas jurisJurandi in litem , & jura-nrenti calumniae Z-συκοφαντιας - DI:Ibro a a .in uso tit. l
Ergo in diti in ictione Graeci minime inter se dimnserunt . Sed nec Latini prosecto. In interpretatione aulcm, quaesis te Merilli, quid habes quo Graecorum inter st dissensonem probest Sperabam aliquid , mistrasti me . In re satis perpIexa atque incerta, dum cuiqUe licet esse m- igenii, Q ; Merillio videtur in tanta opinionum varietate, Volu tarium jusjurandum esse quod desertur extra judicium : Quia ,
inquit, nemo jusjurandum bi dualum extra judicium, susscis
96쪽
re , aut rferre cogitur e ergo Doluntarium es . Mihi contraria longe resedit opinio . Et quia coepi me immiscere honestissim rum hominum gregi, audacior factas iam audebo nova proferre,ia aliquid observare . Hoc censeo , voluntarium & necessarium insjurandum inter se distingui ab effectu: Et species omnes quae de jurejurando tractant sive voluntario sive necessario, non esse de interponendo, std de interposito r his porro consequens esse , illud omne necessarium esse jusjurandum , cui necessario standum sit , ac proinde necessarium esse id quod etiam extra iud cium delatum sit atque interpositum . Et vero cum dicunt Iure
consulti delato jurejurando finiri litem , hoc intelligimus , delato & praestitor omni enim modo custodiri debet , Lqui jurasse D edurejurando. Ita I. I.Cod e reb.ere . Caus, inquit , jurej rando ex consens atriusque partis, via adversario in erente, δε- Iato G praesito , veI remGD decisa , nec periurii praetextu re fractari potes . Haec verba ex consens utriusque partis, res
renda sunt ad jusjurandum tam delatum,quam relatum,Vel certzad extra judiciale . Haec autem Dei adversario inserente , ad iaquod in judicio delatum est . Reliqua legis necessitatem utrius que demonstrant. Quod delatum est in judicio, utique postquam interpositum est, necessitatem habet : & ideo nocere dicitur ei qui detulit, L . I. 7. D epuboeiano in rem ata. Extra iudicium
quoque interpositum , non minorem auctoritatem ac necessitatem habet r Nam delata extra judicium conditione jurisiurandidi conventioni & religioni standum est , aeque ac si in judicio j Tatum sit, Lin duobus a8.6.uir. D.δoe ni deIureiurando IF erente I 3.D.Quibur modis pig. Lopotheca fomitur. Tantam habet necessitatem id quod delatum est , quantam illud quod est
Telatuni ,- fit.de simitam.& multis casibus jusjurandum desertur tantum, non etiam refertur, L. I I.S I 3.D.Rerum amoto Et plerumque satis habent Auctores nostri casum unum notare
ut & alius intelligatur, L6.kq.D.de Iis qui not nom. . I sit.de exceptionib. I taque duae species urisiurandi non sunt, deIatum ,& r latum e sed potius una species, quae habet duos casus, ut dicitur de illa condietione, si viginti dederit aut iuraverit, L a6. D. de Condie. ει demons. Et inde sequitur litis decisbrium non esse triplax , ut est creditum liactenus ab omnibus, sed duplex tantum
97쪽
Os Ius AURELIus Di . I . tum , Necessarium scilicet & IudiciaIer Indeque Auctoribus nostris assiduum esse, haec duo tantum genera coniungere ac commemorare . Rem tibi novam nuntio Merilli; Enimvero desinet esse nova magnanimis & veri amantibus , qui vim legum alte dent , Ut I. D. hoc tit. Maximum remedium expediendaram
Iiritim in Hum venit Drisjurandi religio , qua Dei ex paraone ipsorum Iitigatorum , Dei ex auctoritate iudicis deciduntur eomiroversae. En tibi duplex tantum jusjurandum, conventionale scilicet, & judiciale . Item legis 3 I.'eoaetit. Admonendi mus, inquit, interdum etiam pos iusiurandum exactum, permitti con- tutionibus ex integro caussam agere. S insta . Sed eo tituti nes locum labent eum a jtidice quis ab Iulus se . Sohent enim
sepe judices in dubiis eausi exacto jurejurando , fecundum eam jtidicare qui iuradierit. Quod alias inter ipsos jureiurando tram
factnmst negotium, non conceditur eandem causam retractare. Hic dithrentia notatur uti iusque speciei a quod stilicet ex consitutionibus, judiciale iusiurandum nonnunquam retractari posest, conventionale autem non possit . Ergo quod est conventi nate , id ipsum necessarham est, sue delatum sit, sue relatum. Necessarium igitur unam speciem facit, alteram, judiciale. Quod si ita est ; ubinam tertia i in nam est voluntarium jusjura dum i Dicam illud esse quoci ultro datur ab eo qui ex mera V luntate irrequisitus, id est, non delata conditione iurate de quo dubitari potuit, an vim aliquam haberet , argumento I. Si ne 9.D.de Interrogata ubi qui sponte interrogatus dixit se haeredem esse , pro interrogato habetur . Et soletior dubitandi ratio fuit propter religionem, quae si mper aliqua est, etiam in eo qui nemine deserente juravit . Quo pertinet Iex Ait Praetor 3.in print. Boe tie. dejurejurando. in qua optaonitur tale Iusiurandum N
cessario iurijurando , id est , ei quod delata conditione juratum est : ulpianus, Ait Praetor Gis eum quo Metor tonitio, dia Iajora erit Neem, Ura a/ititur eonitione deIata. 9 Nam De reus juravit nemine ei jusjurandum deferense , Praetor id jusiurandum non tuebitur, ibi enim juravit . Et tale iusiurandum sponte datum , dicitur ultro interposrum, L Si Iegatariusa'. DAe Dolo. ultro, id est , sne pactione.Seneca Suaseris 'M rito herculas Use tempore vixissi, quo Caesar ultro te rogoit ut viveres inne ut apacitone. Et Graeci satis intellexerunt sponi
98쪽
DE VARIANT CMACII IOERPR. Diss. Ig. nei huius rurisjurandi nullum esse essectum, Bb.ax. Θnostyli Boi-Be. tu. cap. I. o μηδενος δε ori WMνυς si ι Quapropter tentari potest & dici in gratiam eorum , Titulum illum suum. ὀρκά επιορτὴ s έππαγομένου ac διαιτικοῦ de Voluntario nil comtinere , std de judiciali tantum esse, ac de necessario, quod ut docent priora verba , delatum est vel relatum Alias enim si ποδα voluissent latinam Rubricam exprimere , promtissimum erat eis reddere imitando ut plarumque faciunt ,-βολουμπταρla s νεπισυρίου εια vel sita elegantia L n7ω λογω , stribere
Ait Merillius , necessarium esse quod a parte parti defertur in Iudicio, VeI resemir. Imo vero, ea de causa voluntarium dici deberet, quia ultro desertur et necessarium vero illud remus diceretur quod relatum esset, propter referendi necessitatem. Papinianus , Si jurejurando , inquit, rigato , deberi tibi juraveris, cum habear eo nomine actionem e recte de eostituta agisia Sed ets u uuro detuIero jusjurandum , Ied merendi necessitate compulsus id fecero , quia nemo dubitae modestusfacere qui referat, quam ut ipse juret: nuua di inmo adbidietur, tames ob tuam Iacilitatem ad meam vereeundia ubsecuta It referendi neces cos. Ita Papinianus Las.I. I.Dtae Consituta prem qua plerique, voluntarii &necessarii iuris,irandi denominationem tormant. Quibus nisi superior illa nostra observatio ac demonstratio P tior esset proclivius quam Merillio adhaererem is
An species , Puer unimae Dinonia lane causa data cassa nos secuta , constituenda sit in permutatione , vel alio contractu in nominato ZCElsus in L. uir. D.se Condim causa data, ct c. ait, Dedi tibi pecuniam ut mihi Stichum dares , utrum id contractur g nar proportione emtionis venitionis es , an naua his alia obI gratio est, quam ob rem oti re nonsecuta Z in quo νωίivior sum. Et ideos mortuus es Stichur, Ge. Cujacius in omnibus quae edidit, Graecorum se sententiae se ex accedere testatus est, ut putaret quod illi: Permutati
99쪽
to os Ius Aust Et Ius Dissip. I9.nem in hac I. contractam fuisse , quasi pecunia non pro pretio Stichi, sed velut res & merx aliqua pro re alia data & comm lata fuerit . Merillius tamen & ex prioribus objicit commentarium ad L . D. de Pact. quo Ioci contendit Cujacium Graecos reiicere . Imo vero: cum aliud quidpiam Cuiacius ibi asserere tentat, tantum Graecis tribuere videtur, ut non obscure significet corum auctoritate se retineri . Verba ejus fiant . Nec ob at sexuu.de conicausa data, in cuius eas nee emtio, nee forte si Gra ei interpretes ferrent , qui me addubitare faciunto permutatio contrahitur . Est ne hoc Graecos rejicere Θ Consule Augustinum, An stet ille contra Ecclesiam , qui audaculum aliquid Prodere gestiens, id se fatetur non audere, Veritus Ecclesiae auctoritatem Multo minus moveor aliis locis Pomamorum operum , iuquibus praeterquam quod licuit ei ludere atque exercere ser ita tamen egit, ut Graecos nusquam aperte quidquid Merillius ei objiciat rejecerit . Et certe, ad Papinianum c quod est opus ad ea quae Magister probavit proxime coniungendum scilicet ad LIq.D.de Praescr.Derb. Graecos apertissime consequitur. Et ita,
inquit, in Lau. D. de Gnaeeausa data, s dedi tibi pecuniam non vetati pro pretio, ut mihi Stictam dares , permutatio es quas mercis cum merce: non meum emper vice pretii ungitur ,s etiam inereis r G adjiciunt Graeci recte , esse permutationem. Imo ausim affirmare, &lib. 33. ad Edictum Pauli, id est , adi. I.
D. de Rerum permul. camam .recte Culaciivg vindicavit illi libro 3 3. dc ad Tic Cori de Rerum permiat. Cujacium a priore Opini in ne non recessim . Quis enim n m animadvertat totam esse plenam erroribus recitationem illam Iegis I. D.de Rerum peris. ab illo linco col. r44. S in hoc es Iabor. & in aerit.Coaede Rerum prem. 8 In quo cum statuisset Cujacius nihil interesse inter articulum do ut des & permutationem, eoque nomine Accursum reprehendisset, quod putaret eo disserre permutationem a tractatu sive articulo do ut des. quo speciem a generer in calce tamen aliud plane COLIigat ; ut non difficile quis sibi persuadeat si modo diligens stin perlustrandis & explorandis illis locis magnam exceptorum indiligentiam fuisse in conscribendis illis recitationibus , & ma
gnam oscitantiam eorum, quorum sudio fideique ut recenseren Lur , concreditae fuerunt.
Merillius, magis yrobarem, inquit , permutationem non
100쪽
tatione datur actio praescriptis verbis r At ex negotio proposito in Celsias ait condictionem esse ob rem dati . Ergo tale negotium permutatio non est. Facile vero reqUndeat Cujacius, nec semper ex permutatione praescriptis verbis adtionem esse :& certe non esse , si non intersit . Nam & aIias ubi praescriptis verbis actio est, si non intersit, denegatur, & QIa condictio datur arg. DE. r. S. A. D. de Condinaeausa data, G DI. . D.de Prae-Ier t. rb. I res alias rationes dedisse se ait Merillius , Libro a .foram Obem atav. I 4. Expendamus & eas. In permutatione , inquit, eum ab astera parte res tradita initium permutationi dederis, res
quae contra dari debet, pericuIos ii ius, eat dari debet . At in .He. Date Condict.causa data. Sticlias non perit Titio qui pecuniam dederat. Ergo in ZLu t. permutatio non proponitur. Huic argumento Cujacius, Bb.a3. Ob m. cap. 29. collatis iis quae edia
clit ad Ui fundus 33. D.Locati. tract. 8. ad 4 ricanam ita res nino et, Stichum, qui dari debebat in specie d. Lum perire dici ei cui debebatur , quomodo S res perire dicitur ei cui debeatur, licet quod dederit repetat , ut in emtione venditione in casu d me Iegis Si undus 3 3 .D.Locati.
Secunda ratio est . In permutatione si rem alienam permutationis causa acceperim non prius agere potero praescriptis ver his actione, quam res eVincatur, LI.I. I. D. de Rerumperm. I.
permutationis a9. Coaede Mict.At in specie clogis uis. servo ali no tradito mihi, necdum evicto , pecuniam condicere possiam Ergo permutatio non est. Possit quis negare propositionem: quaere vera non probatur Iegibus a Merillio citatis , ex quibus tantum hoc emcitur , evicta re permutata , esse locum actioni in factum, sive praestriptis verbis; non etiam hoc, non esse locum ei actioni nis in casti evictionis r nec Logicae artis praecepta tum
hic , tum alibi & sane per crebro servat Alerillius r quod mihi
satis nunc si dicere , eandem alioqui causam tuenti , sed non iisdem rationibus . Enimvero dico , etiam in permutatione aliquando locum esse seli condictioni , si vel ita velit compermutator, ut prohat I. I.Coaede Rerum permul. illo loco , quo datam
ν ,s hoc elegeris, cum ratione redititui posuisbis. Idemque prin