Amphitheatrum æternæ prouidentiæ diuinomagicum. Christianophysicum, nec non astrologocatholicum. Aduersus veteres philosophos, atheos, Epicureos, Peripateticos, and Stoicos. Autore Iulio Cæsare Vanino, ...

181쪽

quintuli cunque voluptatis:Hidron. Ca . dianus in lib. i et .de subtil. C. de hominis natura , asserit ex doloris imaginatione venere excitari,quod Ioanne: Picus Mirandulanus in lib. 3.aduersus Astrologos cap. 22. confimmat exemplo cuiusdam , qui non nisi accerrimis ver beribus pulsatus, ad coitum disponebatur:causam vero uterque, ignarus fortasse,subiicci, nos in Philosbphiae adytis secretioribus adinvenimus, quia imaginatio cum sit apprehensio, recipit intellectus speciem doloris:quarc refugiunt spiritus ab illa tristi specie,atque sese abdunt in recessus interiores,unde flatus fit. Concomitatur item M adiuncta est voluptatibus illis tristitia,nam Vt a cibo, potiaque exordiamur,absque Cerere enim & Baccho friget Venus,pariunt illam nobis delectationem suis saporibus, hi autem omnes in tu cundum aliquid admixtum habent: Sapores in uniuersum sunt hi,Insipidus, adstringens, acerbus , acidus, acris, amarus, salsus, pinguis,& dulcis. Inspidus cu nihil agat in linguam, saporis potius dicit priuationem hinc insipida, quae nullius sunt saporis, Vocamus Adstringes cum non sit alius, quam acerbiis imminutus,& per consequens a frigore immoderato in cr)ssa substantia productus, sa-

182쪽

porem non retinet, non enim a solo frigore ullus sapor,ut nec odor in humido. Acerbus exosus cst , quod linguam maiorem in m dum astringit, quare soluitur continuitas, fitque dolor. Acidus mordet linguam magis quam acerbus, astringit ob frigus minimas linguae partes,nam tenuitate ingreditur intima linguae,& ob id acidus sapor maxime laedit ventriculum, quia tenuitate pendiset, S: substantiam eius exanguem permultum restigerat. Acris corrumpit sensum,unde quia pipere assiciuntur, dolorem sentiunt potius quam saporem , cumque acris

sit immoderath calidus, dilatando soluit limguae continuitatem, & ob id caeteris saporibus est molestior. Amarus sensui est ingratissimus, tum quia in unum eXtremum de Clinat,exircina vero vitiosa olimia tum quia siccitatis habet nimium, prae caeteris autem

animalibus homo, SI eius praecipue lingua humido delectatur, utpoth quia co solo nutritur , quare amarus sapor in extremo est non ratione solum substatiae, sed etiam operationis,caret namque saportam sine, tui nutritio est,nullum autem amaru nutrit, qui imb aliorum eduliorum nutrimentum d pascitur,est enim amarum siccius,& aridius,& ob id quoque crassius, quia magis te

reum,

183쪽

reum,fit enim ex illo absumpta tenuiori parte:ex salso igitur excocto fit amarum, diis to humido : Salsus autem sapor ob calorem laedit, quoniam mediocri materiae est adiunctus, hinc linguam dilatat, fierique acri similem quandoque aduertimus, i m materia ulterius producta in amarum transit, sui verb copia nimia,in acri similem: Si quis enim plus aequo salis obsoniis immisceat , ardorem piperis similem acrimoniae persentiscet, non tamen ex toto quod acre in tenui substantia . salsum vero in mediocri consistat. Idcoque acre vehementius pungit linguam, salsum diutius : si vero salsum non quantitate, sed caloris vi adaugeatur, subamarum fiet. Pinguem saporem iniucudum esse ostendit nausea, quam cX ipso concipimus, quinimo pingue sapor no est, sed ast ctus,sicut eius contrarium macies est, quis aut a maciem appellet saporem ξ nec pinguedinem igitur. Dulcis diataxat sapor gratus est atque iucundus, quoniam a Calore proficiscitur moderato, in tenui & medi cri. si1bstintia : attamen dulcia sola si si mantur, nauseam gignunt non mediocrem M saepenumero honor hi auribus ad vom tum prouocant: si amaris adiungantur,natuscam pariunt maiorem, ira dulce ad se rapit . sensum,

184쪽

sensum, ingrediturque quasi eo aperto amarum,laeditque magis. Edulia insuper nisi ipse odor quoque gratus sit, exiguam sane afferunt delectationem , quare mucum habens in naribus, nullam ex pretiosissimis esculentis , aut poculentis percipit voluptatem , quia od rem non persentiscit. Dulcia vero perporum olent, quia moderato fiunt calore in tenui, & mediocri substantia, magnam at tem oportet esse concoctionem ad odorem producendum. Ad haec saporum finis nutrire est ; Dulcia vero ad nutriendum parum conserunt,quippe non multum concocta sunt, quare mel licet dulcissimum,per mediocriter nutrit, quod si lac,cu dulce sit, copiose tamen nutriat,nego ut integrum est purum,ubi Vero pars aquea secernitur, si

que butyrum, concedo, sed tunc saporem habet pinguem potrus quam dulcem. Co cludamus igitur voluptates esculetas & c5- comitari tristitiam, & subsequi , repletus

enim dc cffarcitus venter cum molesti Mfoetore exonerandus est, & murus morbosse cuti multa ferunt Sen. l Ο.Rhetor.C. I T.

Cibus varius Hippocr. lib. I. Aphoris, Aphoras.I .morbosgenerat ,.subdit rationem, turbulenta enim se inaequalis es eius concoctio, quare

185쪽

EXERCITATIO XXVII. Icrqiuare ego dicere sum solitiis plures occidit Guti quam giarius. In ipso autem venereo compluxu itistitiani quandain inesse demonstro, peracto namque ludibrio quiliber contristarunt, Miristitia illa in summo cst, ut experti refe- ruint,nequit autem in summo csse,nisi fuerit prius in aliquo inferiori gradu, in ipso igitur coitus actis tristitia est, quamuis a Coeuntibus tanquam oestro quodam percitis.& Emente abstractis non percipiatur:Subsequitur autem ipsum aistum tristitia maxima, quod coeuntem pudeat in foetidos cloacarum recessus sese immisisse , quare cauta magistra natura, ne animal ab opere abhorreret, Venereae turpitudini quodda adiunxit incendium, ut pene a nobis alieni eo impellamur : Contristatur etiam propter depcrditas vires, quia id quod venere cxprimitur

robustulimum quid est inquit Hippocr. in

Iib. de Genit. & in lib. q. de morbis, pluri inum inamque subdimus nos effoditur ex arteriali illo sanguine,atque purissimo spiritu quod ita generatio opus habet, propter quam Venus ipsa iuuenta est, Dixi plurimu II ita homo pro aeteris animalibus propor . tione sui corporis plurimu emittit seminis, hinc fit,inquit Arist.sect. q. probi. s. ut ipso L praero

186쪽

prae reliquis maxime languescat in coitu, colliquat Venus corpora, cerebrii offendit, tremulos facit neruos, senili accersit immaturu , oculosque in primis debilitat. Quare Pythagoras interrogatus,quando esset cum foemina congrediendum, respondit,quando voles teipso fieri debiliolaitaque olim Atletae fuere nonnulli qui roboris conseruandi ergo,ab uniuerso Veneris usu abstinuere, ut

resert Plato in lib. 8. de legibus, & Galenus

permultis in locis. Facessant igitur Epicurei SI desinat tandem aliquando corporis voluptates summum bonum appellam, cum appetitio ipsa rum plena sit anxietatis, possessio tristitiae, salictas vero poenitudinis. Ad haec, si vera esllat Epicuri sciatentia, ge sane Delicior foret Gallus gallinaccus,. qui gallinas consertas secum habet,iaccntes habet, promptas & immotas habet, instillat, si lubet,licet, sine precibus, sine pretio, sine ulla poenitudinc, siquidem a coitu laetus C nit , cum cnim animal sit semine plenissimum canit propterea, quia non resoluitur,

sed exoneratur. 3Gallinae quoque gustu tantopere praestant hominibus, & antecellunt, ut sine succi expressione ulla statim quae rostro vel leuissi-

187쪽

me tetigerint, digna sentiant indignave, ab ipsis deglutiantur. Nec gustu solum, Led caeteris quoq; sensibus, qui voluptatum

1unt arbitri,hominibus c te sunt animan-

EXERCITATIO XXVII. intum

tes praestantiores,Simia odoratu, Vulpis au

ditu, Canis auditu simul M olfactu, Aquila. imultiS superat paras angis. T ctiam solummodo perfectissimum,subtilissi- mumq; hominem habere Cardanus existimauit lib. t α. de subtii cap. de Hominis natura : At meo iudicio in hoc sensu homo, quoque superatair ab.animalibus, quae vulgo imperfecta. vocamus, quare arbitror, lui maces, Ostreasq; tanto vegetiore tactus pollare Hrnsu,quanto citius dctectus, nudatusq; 1entit neruus, quam cute obductus, facilius itaquenae sentiant animantes, quae innuiore quam homo Cute Cooperiuntur, necesse est. ardalius autem resipuisse videtur in lib.de rerum variet. Cap. de homine. ubi ita dicit: Homo in omibus sty m ab aliquo vincitur ani

188쪽

ii, AMPHIT. PROVID. AETERNAE,

aduersus A theos scripserunt, adeo tamen friuolo, & insulse, ut maximoru clia Tlico logorum commentarios perlegenti dubir tio oboriariir do veritate: ingenue fateor

animae immortalitate ex Physicis principiis demonstrari non posse, clim sit articulus si-

dei, carnis enim credimus resurrectionem, non aute rcsurgec corpus sine anima, quove

modo anima erit, si non erit Z Ego Christia nus nomine , cognomine Catholicus nisi ab Exclesia, auq veritatis est certissima,& in- fallibilis magistra, cdoctus csctem, animam nostram immortalem cs e vix crediderim, quod dicere non crhibesco, sed glorior, nam adimpleo Paulinum praeceptum, capti lans intellectum in obsequium fidei, quae in me validior est, innititur enim huic principio, Deus dixit:quare & Sanctissinius Pater Augustinus in lib. . de Bapt.cap. 2 . Euangelio,

inquit,ub crederem, ni se Eessae me commoueret thoritari At in Evangelio reprehenduntur Saducaei , qui animi immortalitatem ne gabant: Ne autem ignorantiae vitio id inibi vertatur, subtilissimis a mo excogitatis rationibus animae immortalitatem propugnabo. Prima sit haeci, nullum simplex ros luitur ita sua principia , nullis erum componitur ,-c hi

189쪽

principiis,sed anima est simplex, ergo no re- ltibilis ita partes. Minor patet,apud Aristor. enim animaachus, nullus actus est potentia, non igitur composita est ,quia ut alibi docuimus com- podicum est potentia,partes Vero actus. Praeterea ex Aristot.Anima est principium essendi,&agendi, Ergo non est composita, quia si esset composita, eius partes essent principia

Secunda.nulla natura coelestis corruptioni obnoxia est,anima est natura coelestis, e go Corruptione nunquam consenescit Minor probatur. quia ex Aristotele anima est corporis,& actus materiae,no igiruripsa ex nanteria: at materia nihil aliud est qua elementa quatuor ., ergo ex his anima conflata non est,quinta igitur natura,& per consequens res coelestis:quare grauistiriae hallucinatus est Alexa ler,dum anima cX quatuor clementis compositam, conglutinatam Ju

affirmauit, ncc modos spientissimo, diuinis simoque Praeceptori Aristoteli appellanti

animam actum clementorum contradiXit,

sed etiam sibimetipsi,asserit enim,&ie ab id

quidem, in anima esse facultates ad mouen': dum se antrorsum , retrorsum, dextrorsia', sinistrorsum, hae autem in nullo clement,

190쪽

I66 AMPHIT. PRO Vio. AETERNAE, sunt,ergo non eX plementis anima conflata

est, nihil est enim in re quapiam quod non fuerit actu quoque in eiusdem principiis,

principia namque sunt actus eoru , quorum sunt principia, Minor quoque ex Aristotele probatur, qui in L de generat.animal.anima adeo agnoscit diuina, ut nefas putarit illam sine medio dicere corpori eorruptibili connexam,quo videlicet hoc cidem conciliaretur : Illud vero medium cum coeleste quod-

dam corpus dicat esse, idem de anima ipsa sensisse manifestum est. Tertia. ex nihilo nihil fit, Ergo animam immortalem dicamus oportet, Consecutio probatur subtilissime. Si non fit aliquid ex 'nihilo,ex aliquo non fit nihil, at si anima interiret, ex aliquo fieret nihil, cum enim sit simplex,neque in principia nullum enim h bet resoluatur , ad nihilum necessario redigetur.

EXERCITATIO XXVIII.

Argumenta diissoluit Epicureorum. Rimum erat id : si Deus est nostri prouidus,non est summe beatus, Consi queris in falsum) e go & antecedens. Reston Mo negando isequelam maioris. Proba-