장음표시 사용
201쪽
EXERCITATIO XXVIII. I77dem audes affirmare nonne equis,canibus,
passeribus,& caeteris id genus animalibus iblos qualitatum illarum exces has vere pote Jas attribuisseZin quibus insatiabilis quaedam& expleta ad 'ingluuiem voracitas,vel ad libidinem praeceps quida naflammatus fui ror;sed N haec,cui tu adscribis,causa veritati repugnare videtur omnibus modis : Gulae libidinem ad summum refers calorem,summamque humiditatem. si calori humoris vis sit aequalis, calori humor resstet quominus' tantum fiat resolutionis,& ad immoderatam ingluuiem omnis tollatur prorsus appetitus , siquidem ipse appetitus affectus est habendi,at quod habetur non appetitur, pra cipue vero sedara fame non appetitur illa intemperata vcntris, abdominisque eL sarcinatio ; neque vero ctiam humidissimi cst appetere neque calidissimi apud Gale
Sapientes,inquis, sunt humidissimi,& ca- lidistinxi; si hae ad genera referantur qualitates cum suis causas, Aries erit omnino animalium sapientissimus;si ad sexum, mulier consilio,atque ingenio Caeteris omnibus praesti erit:s ad habitudine , sanguineae icta pe- naturae e teris omnibus cpntinget antecel ter stinguineum tame0 sominem haud ra-- M so
202쪽
ro videas hebetem,& stupidum, sapius vero popin On m. Accessione vero melancholiae augeri inquis sapientum peruersitatem , quod tam falsum est,quam absonum libi ipsi repugnas, quod si enim sapientum natura praeceptis vel potius Philo ophiae loris ac fraenis ad C rcendam petulantiam, Ac quamcumque perperam agendi libidinem compescendam opus habet, in ipsa excessus ille caloris &humoris mitigetur tempereturque melancholici succi accessione, qui frigidus est&siccus,quam peruersitati aliquid accedat incrementi, Aut enim ita sit neccsse est,aut,ca-
. lidissimi iidem & litimidissimi erui, qui frigidissimi pariter & siccissimi. Concludis deinde sapientes omnium esse
pessimos,immo optimosi ego omnium pro- . 'nuncio sapientes, in omnibus enim iiistoribrum monumentis in omni exemplorum vetustate,unum ego saltem e sapientibus Herculem inueni qui sese aliquo nefatio facino re contaminarit. Sed in hoc ego excusandum puto facile Cardanum,quippe qui a se- ipso ad caeteros desumpsi rargumentum , sapicns videri audire voluit, Cum se omnibus coopertum sciaeet flagitiis in expositione suae Geniturae, quae octava cst in ordine, de .
203쪽
seipso ita loquitur. Cum Mercurius in L Do tam culo positu6it,'cὴm se uti ex natura propria, ct Veneris insigno humaro, se retrogradus ingenium optimum , es profundis imum, tardum tamen es turbidum praestant es conuersitione gra- iam. RAdi, quoque vigoni Saturni cu ellis UZustribus positi , retrogradi e , memoriam profundum, bilem ,sed fulgarem : sapientem se
praedicat Cardanus,nequissimum tamen.
nus est loci Lunae, se Mercuri, domina, o Mercurio multum,Saturno mediocriser commixta, facit igitur in diem viventem,nugacem religionis contemptorem, iuria illatae memί rem, inuidum, tria flem, filiatorem, o itorem, magum, in antatorem equelibus calamitatibus obaeoxium, με mosiore,turpi libidini deditum, zelf pum,lasciuum, ob aenum,maledicum, varium, ancipitrem, impurum, o do multem obnoxium, calumniararem,oc . Rursu Venus Saturno commiscetur , ut e Mercurio.Saturaus in Mercurij, ct propriis dignitatibus est. nde et enereorum a Siduam cogitarionem praestat , t nunqui m quiescam. Cositam
venereorum perpetuo me tor sit, se qud facto implere non licui aut secisse potente puduit, cogitatione assidua mentisus sum voluptatem. At vitia laaec Philosophia in ipso horrexit prorsus & eluit, ipsi fatenti sit fidem adhibemus) quare & hic dum sapientes omnium
204쪽
Pessimos promulgat,subdit tamen, nisi Philosophia proficiant.Sed dic sodes, qui potest
esse sapiens, qui in sapientiae studiis nullum omnino fecerit profectu ρ dicesne cytharoedum,cui nihil profuerit cythara Sed Card ni sententia quid Atticis ad confirmandam, opinionem suani momenti asseret & ponderisZSint sapietes pessimi, sint voluptatibus dediti, effrenata peccandi ferantur libidine; quid indeZde animorum dubitant immortalitate, negatur consequentia. Istorum namque semiepicureorum error in voluntate est
non in intellectu: familiaris tamen quidem noster hanc scholasticorum distininionem
non approbat,inquit enim,voluntas, omniuconsensu,& adstipulatione, est potentia coe-ca,quae non nisi praeuia intellectus consulta tione operatur,non igitur potest esse error involfitate,quin prius fuerit in intellectu : quis tam vesanus fuerit, ut coecum aberrare dixerit a via,non vero eum,qui ducit)Error sane huic adscribatur oportet, si recte ratioci
nabimur, qui qua debuit non est ingressus via,prout sui erat ossicu & nouisse de ingre di,non verb illi, Oi nullo modo dcflexit,sed sequendo ductorem,suis partibus satisfecit,
consimiliter non errat voluntas quae coeca est,
205쪽
est, sed intellectus qui voluntatis re hoc est& moderator. Respondent scholastici tutellecturia excusari ab crrore,quia proponit bonum voluit rati,quae illud amplecti recusat, O homines acutosZO ingenia subtiliatqui tam pascis totum negotium confectu putantmoane si ultum dixerimus & amentem,qui colore& cc Co proposuerit ξ Longe autem stolidior fuerit intellectus qui volutati proponat aliquid agendum, coecus enim licet non videat,potentiam saltem videndi habet, voluntas autem potentia coeca est ex scholasticoru spianione,quem e rorem infra confutabimus Cum contro Stoicos liberum arbitrium propugnabimus-
EXERCITATIO XXIX. De Viluptate, j Beatitui .
Vm Epicurei tu ore nihil aliud habeant, nihil aliud praedicent; nihil aliud circunferant quam Voluptateui , ω Beatitudinem, quid haec duo sint quam diligentissimE poterimus, scrutabimur, atquc adeo ipses altissimos Philosophiae fontes ρdibimus , SC ipsius primo voluptatis syphunculos aperi muS.
206쪽
Philosophi ita comuniter illam definiunt,
Est res animae affectibus conueniens: inscitissime tamen atque ineptissime, non enim Voluptas quq vitiu est,conuenire potest ani- Inde, neq; Voluptas uniuscuiusque affectus animae est,sed c5positi. Ad haec sint vel res, ivel habitus, vel asscinus non pauci non rard anima: C5uenientes,qui tamen nulla afferutvoluptatem ; Sicut ex aduerso alii ab animae commodis rationibus ad eb discrepatates, adeo illi inconuenientes, Ut mortem etiam quandoque afferant praesentem, neque ideo doloris villiis sint autores. Cuiusmodi fobris,quae a Graecis Hettica dicitur,eius habitu non sentitur: sic nullam affert Voluptatem habitus Sapientiae, nisi ea in actu sit, quem Philosephi secundum vocant. quid somno magis conueniensZquis vero se dormire sentis quin ne illo quidem modo plena voluptas est, nisi fiat intellectionis reste xio sapen intellectionem. neque Midas, vel roesus, aut Crassus, ex diuitiis diuitem percipient voluptatem, nisi consideret suas
copias Talentis Tantali filisse superio res. Addendum igitur & definitioni huic
Verbum,percepta. Subtilius autem diceremus rei, Couenteirtis perceptionem. At ego
ero aduersus omnes Philosophos, neque dolorem, neque voluptatem sensu percipi:
207쪽
dolor cum iit impactio speciei naturam laedentis , ipsamet laesio sane dolor erit ipsa sensio.nihil enim aliud sensio est, quam impressio in sensum delatae speciei. Q species si sit naturae Conueniens, eius perceptio voluptas erit:si sit aduersaria, eius actio erit dolor; veluti calor, ut duo, sensuin afficiet couenienti constitutione, calor,Vt Matuor,
destruet sensum, ea sensio erit dolor, Sice gemma, in ceram dum imprimitur, duo
transferuntur, & impressio, Sc imago. V. G. MercuriJ. Ex quibus concludo,neque dolorem neque Voluptatem sensu pescipi, Vol
ptas enim, re dolor sensiones sunt. At sensio non sentitur, sed species vel commodae vel incommoda: rei: luς species est efficies causi impressae imaginis in ceram, ut ita sint haec; Gcmma quasi res,quae sentietur, Imago Mercuris quasi species rei, id est sculpturae, quae in gemma est, Cera quasi sensus, Impressio qua i sensio;quae si ceram non offen, dat,sit quasi voluptas;si laceret, quasi dolor. Sed omittamus hanc definitionem ab esta ciente causa deductam, & formalem quaeramus. Duplex est voluptas altera est perceptio conuenientis speciei. Altera est fruitio perceptionis. Prior sita est in apprehensio- vel sensus, vel intellectus ; Altera posita
208쪽
r 84 AMPHIT. PROVID. AETERNAE,
csst aut in prauentis iudicio, aut in memoria, quae reducit in mcntem perccptionem factam. Tertia voluptatis definitio est a fine, is cum homini sit triplex, tot idem modis Voluptas accipietur , Primus est indiuidui conseruatio, Secundus conseruatio speciei; Tertius perfectio partis potioris, id est: animi : Propter piamum datae sunt a natura Voluptates sensuum, atque imprimis gustus: propter secundum parata est delectatio,
quam excitat Venus: propter tertium con cessa est ab eodem Parcte omnium nostriim
Deo intellectio, cuius siris beatitudo, ad quam Sapientia quasi quibusdam gradibus
conscendimus .Propter indiuidui conseritationem datae sunt homini a natura sens umVoluptates.c.m vero ex corpore constemus
dc animo, utriusque usili sensis inseruirent natura voluit,nobiliori tamen sine parti potiori. quamobrem ad animi commoditatem atque persectionem duo potissimum nobilissimi concessi sunt visus, & auditus,primo naturae cosilio,studio, & solertia, tametsi secundaria quoque opera corporis item cXan-εillentur conuavidis. Ergo visas neque smlum,neque primum datus est,ut tela, Vt mi nas,ut foueas vitaremus,fiigeremusque,sed ut tollerem' crectos ad Sydera vultus coeli orbe.
209쪽
EXERCITATIO Xx IX. 18sorbes ciantem plaremur,mundi s peciem admirareritur,summum illum omnium rerum molitorem,architectatoremque Deum co- 'gnosceremus,atque adeo ad ipsum similitudine quadam dc cognatione accederemUS. . Diuidamus. igitur ea quae aut intrinsecus sentiuntur aut extrinsecus, stabstantiae quae per qualitates sentiuntur,aut corpus sube it, aut non, quae intrant gastu dignoscuntur: quae Vero non ingrediuntur , qualitatibus tantum mouent.Haec Verb aux non nisi proxima sunt, atque ad tactum modo spectant; aut etiam remota esse possunt, eaque aut eX aduersis tantum recipiuntur, VisionemquQ
cificiunt,aut ex obliquo, a quibus auditio Scolfactio. Horum fines sunt diuersi omnino prout illi diuersi : Odoratus ad iuuandum
cerebru, spiritusq; in eo recreandos. Audi tus ad discis i nam, coniunionlemq; societ tuis. Tactus ad corpus extrinsecus, Gustus ad corpus intrinsecus spectat. Visus vero concessu primo propter animum ad inuentioneria. Auditus propter animu primum ad
Communionem. Olfamis ad mediam natu ram inter animum,& corpus,quae natura cinspiritus. Omnes autem ad inchoationem specierum quae sunt materia intellectionis ad elicitatem.
210쪽
Sed fortasse acutius sic. Oculum delectant Pulchra,quia oculus est propicr intellectum, intellectus ad beatitudinem, beatitudo fruitio summi boni, hoc autem pulcherrimum Praeterea quod pulchrum non est, est quasi non iit,ergo quati non bonum, bonum vero finis. Apud Aristot. bonum & eiis idem. Id circo Graeci kαλὸν SI bonum & honestum, Mpulchrum dixerunt una voce , M ex diuerso ἀγαθὸν quod nunc bonu significat , olim pulchrum designabat. Ex odors magnam homo capit delectationem, ita quidem, ut nullum esse aliud ani mal,quod odore ducatur, Aristoteles dixerit: quamuis minus sibi ipsi conuenienter, nam, .sictu M ipse, multi alij Philosophoru projdiderunt, Pantherae odore reliquum geous
forarum usque adeo trahitur, ut cateruatim illam comites Consequantur. Ex aduerso verb videmus animalia malis odoribus,no quidem omnibus omnia sed aliis alia fugari,sulphure muscas,Galbano serpentes: quamobret cx aduerso in natura possitum videtur aliqua odoris voluptate capi. In primis tamen odorum fragrantia homo deiectatur, quod ipsi quidem a natura secundum Cardanum ad beatitudinem inditum est, So his sensus,m-quit,in l.de Ur corpori communis essemidetur,