장음표시 사용
321쪽
ycio AMPHIT. PROVID. AETERNAE.
gligeret hic vero omuia peisitus Deorum portentacentempserit, ut i que idem fer e extum fuit. Augustus quoque multa pericula euasit praeuidens fatum,idemque refert Val. Max.in I. . lib. Sed quid hisce diuitius immoror nugis cum Ptol. Astrologorum princeps in Aphoris. 8. pro vero accipiat illud, Minens dominabitur auris , ut plurimum, tamen euenit, ut
plerique congenitam astrorum sequatur i clinationem ad scelera,perpauci enim sunt, qui rationis auscultent dii hamini M inorem gerant, quam plurimi vero sensibus ducuntur de reguntur,qui praedictis dispositionibus Astrorum infe hi anctique sunt, cuius rei rationem hanc assignat Ptol. lib. 3. de Astr. Iud c. I 6.wX 6 s.quia Mercurius rationi,Lu- animae sensi tuaeprae st, at Luna plerumque validior est Mercurio duabus ex causiis prima quia longe maior est corpore dc validior lumine': alte quia Mercurius propter par distanti ino eius a Sole, semper plerunque in sub radiis eius.Praeterea quemadi dum una vitius disponit ad Mias virtutos,cum sint conexae, ita unu peccatu disponit ad aliud, de fit habitus, qui dissicillimEexuitur aut deponitur quare Salustius in Ca tilinario dicit in patriae evertendae desideriuincidisse CMilina quia Orestilla, quae ipsas filium
322쪽
filium pertimescebat amore captu propriusilium veneno sustulerat. ἰ Stoici leniores licet existimant astra tam tum inclinare,ex hoc tamen a malorum est cientia Deum non excludunt, sic arguentes:
hae dispositiones ad scelera diuersa,quae muLtis in haerent, proculdubio sunt a Deo , qui autoresttotius entis. Vel igitur sic dispositi labuntur in vitia, vel non:si primum, ergo ex Dei dispositione:si secundum,igitur Vana, Msuperuacua & ociosa redditur actio diuina, cum c hae dispositiones ad similes lapsus a
Deo ordinatae,effectum non consequantur. Respondeo has dispositiones datas esse a Natura, quae diuinae potentiae vis est atque facultas, non ut volutatem superarent, scd potius ut ipsae a voluntate superarentur, quare voluntati dedit potentius isertiusque dirigens, quam , cro inclinans. Dirigens namque voluntatem est ratio quae immat rialis est & aeterna, dispositio iuclinans v luntatem corporea & materialis. I
obiiciunt Secundo. Hae dispositiones ad peccata sunt causa peccati,at hae dispositio nes sunt a Deo, Ergo Deus est causa pec
Respondeo negando Maiorem,non eniim dispositiones,sed voluntas est causa peccari,
323쪽
plerum, humanus animus sibi ipsi innotesceis non potest, nisi vires sibi non verbose experimento tentatione DoLmmodo interrogante ,
resonaeeat. Vbis Dei munus agnbuerit, tunc u Ui nc datur firmitate Vatiae, non infatur in
Est&alia disparitatis ratio, nam sisyd re inclinationes ad malum reducantur, il- lud ordinatur ad bonum, es maius bonum: At secus est in impiorum perseisionibus ad malum, quia non nisi peruersum finem intendunt:sit exemplum, Socrate nasccte,Saturnus respexit ex Scorpio, & veneno ipsi comminatus est inferendam necem, in ipsius tame Socratis emolumentum, ut fortitudinis illusti e ederet specimen, M in uni- uersorum c5modu,ut nimiru eius illustrissimo exeplo inducti, pro veritatis tutela mo te no pertimescerent: Arestypus interrog, tus,qualis mortuus esset Socrates, respodit, utinam mihi similis mors cotingeret. Vnde natura despiciens partem, spexit totum,& mediocre permisit matu, ut inde maius cω sequeretur bonum. Socrates autem intemfectores uno eodemque peruerso permoti
sunt fine. Haec ex abditissimis Astrologonim secretis accepimus, reliquae perplebeiae Astrologorum rationes non sine fuco, sed
324쪽
364 AMPHIT. PROVID. AETERNAE, .
sine rationis fulcro disputantur a m6dermis Caeterum, qui omnium optime de hoc a gumento stripserit, est Dominus Iohannes Maria Genochius Clauar Genuensis vivsane Reipublicae literariae colendissimus, in
suo celebri opusculo de Gratii & lit, Arta
Eccata in orbe sunt necessaria, a Deo.
Rcipondeo, Antecedens non modo esse satium,sed etiam implicatoria includere, informali namque ratione peccati includit xliberum arbitrium, & contingcns: hoC in
Qui apud nos habentur sapientiores existimant uniuersali inesse necessarium, qualibet singulari existente contingenti:- luti haec,quilibet homo existit, est necessa ria: quaelibet tamen eius singularis est mim. tingens:&ί tu es,de ne necessitate es in a quo loco, cum tamen quocunque loco assi-γ1to , contingenter sis in eo. Consimiliter aliquem Dccare necesse est, quilibet tamen
peccans Conringenter peccat Quare nostri rationi respondent,necessitatem, dc contii gentiani
325쪽
EXERCITATIO XLVI. 3os gentiam pugnare inuicem, respectu unius determinati:necessitatem verb in uniuersalide contingentiam in particulari non opponi:quare verum erit dicere: necessarium est aliquis ut homo peccet indeterminate quidem,quilibet tamen peccans libere, & Con-tuagenter peccabit.
Sed hae rationes illusiones mihi potius videntur: simile namque est, ac si Rex aliis quis conderet legem ut unus e subditis de necessitate Caium interficeret, quisquisic men esset ille qui Caium occideret capitis poena plecteretur, quoniam potuit ab homicidio se abstinere, nam alius id praestitisset. Atqui nonne Rex ille non modo iniustiis verum Ss fatus haberetur Talis autem se- cudum nostros Theologos lex Dei est, vult enim inquiunt Deus sint de necessitate scelera,& tamen quicuq; scelus comitii, libore peccat,& per coseques iure merito punitur. Sunt autem ipsorum ratiunculae ineptissmar:Primae asserenti aliquam uniuersalem esse necessariam, qualibet sua singulari existente contingenti , ut quilibet homo est, necessario semper est verum, quί libet tamen eius singularis est contingens.Respondeo in iis, quae a libero arbitrio non dependent,si aliqua vi liuersalis est necessaria, sin-
326쪽
3os AMPHIT. PROVID. AETERNAE, ta
gularem determinate esse Contingentem, indetorminate vero singularem esse neces
sariam. Sit exemptu. Si mundus est aeternus, necessariu est homine esse:singularis autem determinatus homo ut puta) Titius erit contingens, singularis autem indetermin ta, videlicet esse in mundo plures singulares homines, necessaria est, alioquin suum esse uniuersale non esset necessarium:licet enim nullum singulare materiale sit aeternum, non possimi tamen omnia singularia exhauriri, nam de necessitate generationi succedit generatio, supposito quod mundus sit aete nus secundum unamquamque speciem inama: in iis autem quae ex libero arbitrio de pendet,si necessariu est cri in uniuersali, ita quoq; in particulari determinate,& in determinate,quonia haec contrarietate includui.
Quapropter patet solutio ad instantiam: esse hominem est necessarium, & tame esse singularem hominem est contingens,dico,si libero arbitrio dependeret hominem csse,non foret necessarium hominem esse, si- .cut necessarium non est Talis visit. Quare cum peccare dependeat ex libero arbitrio, necessarium non est nec in uniuersali, nec in particulari. Secundae rationi, te existentem necessa-
327쪽
' riti est esse aliquo in loco, quocunq; tamen assignato,in illo contingenter existis Respondeo in te esse aliquam libertatem,& aliquam necessitudinem: quoad locum determinatum liber es, quoniam deducto impedimento in quocunque loco esse potes : Est & necessitas, quia simpliciter non potes te absoluere a loco, unde si ex uno discedis,in alium te coseras necesse est. Sccus
tamen est de peccatis, quia si unum euitas, non de necessitate committis alterum, quare non est necessarium te peccare, sed dum existis,necessarium est te esse in aliquo ubi. Concludamus igitur aduersos Stoicos implicatoria continere hoc ipsorum axioma.Peccata simi necessaria. Sed plumbeos nunc ipsorum pugiones, quibus suas ratiunculas propugnare' co
Primo, quae semper sunt, necessaria sunt, Respondeo maiorem veram esse de his quae semper sunt ex causa naturali,n Oppo nitur voluntariae,non autem de his quς sen persunt ex causa libera:ideo enim sempersunt in mundo M mala & bona , quia Voluntassemper fuit libera ad operandunt bonum & malum ; quare ad probationem ma
ioris , dico diuisionein illam de contingenti
328쪽
in pluribus,in paucioribus,& aequali, intelligi de contingenti naturali,non Voluntario. Aristotelis autoritatem in hoc no admitto , na sibimetipsi contradicit, asserit namq; in libris Ethicorum,in lib. I. Perier. cap.7.Malibi,volutatem nostram esse liberam, quod si voluntas est libera, recte asseritur aliquid semper futurum,quod tamen non sit necessarium.
Secundo, possibile haud est homines non peccare, igitur homo necessario peccabit, Respondeo negado antecedens. Ad probotionem. nunqua extitit mundus sine peccatis , ergo non est possibile, nam proprie de uniuersaliter possibile aliquando deuenit adactum;consequenti concessis antecedes nego : nam Adamus dc Eua, qui soli erant in mundo per aliquod temporis spatium pec- . cati filerunt immunes. Item post uniuersale Diluuium fuit orbis per aliquot lepus pc torusordibus non coinquinatus. quare sic retorqueo argumentum, Ad hoc ut aliquid dicatur possibile fieri, non requiritiar ut in omni tempore fiat, sed sufficit ut aliquando sinum fuerit:atqui ex adductis demonstra tur mundus aliquando fuisse absque peccatis , illis igitur orbem opus non habere, sed
facile carere credibile est. Tertio:
329쪽
, EXERCITATIO Lxvi. 3os Tertio:posse peccare inest homini ex natura, Ergo dc actus peccandi.Resp5deo ne gando consequentiam. Ad probationem. Cutin est potenti eius est actus:dico id esse intelligendum , quatenus posse facere est eius qui facit,& facere est eius qui potest facere, non tamen oportet, ut si potentia est a natura, ab eadem quoque sit actus. nam potentia volendi a natura est, non a nostra potestate, actus tamen volendi, id est, velle est a nobis, & in nostra potestate, non a n rura , quia, ut sic, non esset in nostra Acutitate,esset enim necessarium. Ad quartum posse peccare est opus naribrae, sed naturae opus incassum redigi non potest, igitur necesso est, ut haec potentia exeat ad actum, M sic de necessitate homo peccabit. Respondeo ingenua confessione argumentum in via Aristotelis esse insolubile, quia nihil frustra in natura, potentia vero a ' natura est data, ut ali Mando actum Conse-.quatur. Vnde si undum Aris t. monstr
sunt necessaria , quia nisi natura aliquando a deficeret, frustra dedisset ut possit deficere t quare apposuit impedimenta ne vana esseti Naturae facultas,ut dicit Commenti2.Phrs
330쪽
Attamen apud nos Christianos nullius est ponderis,dicimus enim,naturq Opus non es- le otiosum δί superuacaneum, d c si potentia peccandi ad actum non reducatur, quia da-. Ita est homini haec potentia non ad peccandum , sed ut potens peccare non peccet ad χmaiorem sui persectionem ac meritum. 3Dices:potentia respicit actum,ergo potentia ad peccandam, ordinata est ad actum peccati. Respondeo negando consequentiam nore tenet enim argumentum de potentia ad O dinationem , potentia namq'le peccandi in se respicit actionem peccati ut aute a Deo& a natura ordinata est, respicit sotu actum tentationis. E. G. potentia irascendi in. icolerico, in se respicit actum irae, data ta-
men a Deo est non ad irascondum, sed vi se icilis quis incitaretur, SI quoquomodo ad liram commoueretur , citra peccatum tame, Iimbad maiorem perfectionem virtutis, si
enim quis non incitatur, non irascitur, prae clarae virtutis actionem minime mercet:
gloriosissimam tamen qui iri; stimulis agit tus, iracundiae motus rationis no coi pescit am ut ait Scriptura virtus in mi mi iste perficitur , dc non coronabitur nisi qui imgitime certauerit: Potentia ergo peccandie non