장음표시 사용
361쪽
31o F A B E F o R. T V N REI .mur; m n libertate sermonis, de in tacisura nitate: Dequentius libertatem usurpantes; at , cum res postulat, flentium. Liberiusquidem: netiam alios invitat&provocat, ut pari libertate erga nos utantur; & sie multa deducit ad notitiam nostram et At taciturnitas fidem eoneiliat esse itque, ut ament homines secreta sua apud nos, tanquam in sinu, deponere. Tertio, is nobis paulatim acquirendus est mishitus , ut vigilante & praesente animo, in omnibus colloquiis & actionibus, simul de rem, qua inflat, geramud : & alia, qua incidunt, obse emus. Nam sicut Epitietus praecipit, ut Philosephus in singulis suis actionibus ita secum loquatur; Et hoc vo-D, ω etiam institutumservare: Sic Politieus in singulis negotiis, ita secum statua hoc volo, atque etiam aliquid, quod in futurum usui esse possit, addiscere. itaque.
qui eo sunt ingenio, ut nimium Hoc
re toti sint in praesente negotio . quod in manibus habent, de iis autem, quae interventuut, nec cogitant quidem id quod in se agnosest Montaneus. illi certe ministri Regum , aut Rerum pub. sunt vel optimi. sed ad proprias fortunas claudicant. Interim, Cautio ante omnia adhibenda, ut impetum animi. 3e alacritatem
nimiam cohibeamus; ne multa sciendo, ad
362쪽
Fa a x Fo R T v N A1. 32 Inos multis immiscendum,seramur. In selix enim quiddam est, & temerarium ; ragmosene. Itaque ista, Pram com ranis dam praecipimus, notitia reru- ct pers uarum variettas,huc tandem redit;ut & κου--n, quas suspicimus, & hominum, qu Ium opera utimur, magis eum iudieio delectum saetamus , unde cuncta & magis dextre, & magis tut..disponere & administrare sciamus. Notitiam aliorum sequitur notiι stii. Etenim non minor diligentia adhibenda est. sed maior potius,ut nos de nobis ipiis, quam de aliis , vere & aecurate informe mus. Quippe eum Otaculum illud, Noscara ipsum, non tantum sit Canon prudentiae universalis, sed & ia Politicis praeeupuum locym habeat. Optime enim homines monet S. Iacoburi Eum, qui vultum insecuti eonsideravit oblitisci tamen ili coi qualis fuerit: ut omnino frequenti inisectione sit opus. Idque tenet etiam in Politieis. Sed is euia scilicet sunt diversa: Nam Speculum Davimon, in quo nos emintueri debemus,est Verbum Dei, Speculum autem Politicum,non aliud est quam status rerum, & temporum , in quibus vivimus. Examen igitur accuratum, nec qualα esse solet sui nimium mantis, instituendu
363쪽
321 F a B E R. F o RT v N Ag.tibus&adminiculis onee non de defectibus, inhabilitatibus,3e obsaevia r ita rationem subducendo ut haec perpetuo in majus; illa autem minoris potius quam revera sunt, aestimentur. Ex hujusmodi autem Examine in Considerationem veniant quae
Prima Consideratio sit,quomodo alicui homini , moribusque & naturae suae, cum temporibus conveniat, quae si inventa sue- Tint congrua , omnibus in rebus magis liabere & 1olute agere & suo ingenio uti ILeeat: sin sit aliqua Antipathia, tum demum in universo vitae eursu magis tauredi tecte est incedendum; minusque in publieo versandum. Sic Tiberius beeit; qui
morum storum sibi eonscius, eum seculo suo non optime eonvenientium , Ludos publieos munquam spectavit: quinetiam per duodecim eontinuos annos postremos nunquam in Senatum venit: ubi eontra Augustiis perpetuo in oeulis hominum viis xit: quod & Taeitus observae; ialia Ttherio morum via: Eadem & rielis latio Rit. Seeunda sit Consideratis, quomodo alicui eonveniat eum profesonibus O generibus vita . quae in ussi & uretio sunt,quorumque sibi delectus sit taetendus i ut si iam decretum non sit de genere viri. ; ma- xime
364쪽
Fa a E R Fo R T v N A1. 323xime aptum & ingenio sito congruum su- mat; sin jam pridem id genus vitae, ad quod minus a natura iactus est, nerit ingressus, sub prima occasione se subducat,& novam conditioirem arripiat. Id quod a Valentino Borgia videmus iactum, ad
vitam sacerdotalem a patre innutrito, quam tamen postea eiuravit, suo obseeuius ingenio, & vitae militari se applicuit: Quanquam Principatu aeque acSacerdotio indignus, cum utrunque homo pestilens 4ehonestaverit. 4 Tertia sitConsideratio,quomodo se habeat quis,comparatus ad aquatis & -rulos Dos: quos verisimile sit eum habiturum in fortuna sua ompetitores: eumque vive cursum teneat, in quo maxima inveniatur virorum egregiorum solitudo iamque in quo probam te sit, se ipsum , inter caeteros , maxime posse enitere. Id quod a C. Caesare iactum est ; qui ab initio Orator fuit, & eaucis egit: & in Toga pol ita
simum versabatur: Cum vero vidisset, Ci--onem, Honen v, Catulam eloquentiae gloria exeelleret rebus vero bellieis clarum admodum neminem, praeterPqmpeium, destitie ab ineepto.& potentiae illi Civili multum valedicere jubens transtulit se ad artes militares, &Imperatorias ex quibus summam rerum fastigiiam eoascendit. O s Quaria
365쪽
Quarta sit Consideratio, ut naturae suae,& ingenii rationem, habeat quis, in deligendis amicis ae nee artis: Siquidem diversis , diversum genus amicorum convenit ; aliis solenne, & taeiturnum; aliis .au
nus. Certe notatu dignum est, quales fue rint amici Iulii Caesaris, Antonius, Hir- . tius. Pansa, Oppius, Balbus, Dolabella, Pollio.reliqui: Illi scilicet jurare solebant; Ita vivente Casare morian infinitum studium erga Caesarem prae se serentes; erga
omnes alios arrogantes δc contemptores:
fueruntque homines, in negotiis gerendis, impigri, sima, & existimatione, mediocres.
Quinta sit Consederatio, ut eaveat quis sibi ab Exemplis: neque ad imitationem aliorum se inepte componati quasi quod aliis suerit pervium, etiam sibi patere necesse sit;neutiquam secum reputant,quanis tum fortasse interfuerit, inter suum, & illorum, quos ad Exemplum sibi delegit ingenium & mores. In quem errorem manifesto ineidit Pompeius, qui, ut Cicero scriptum reliquit, toties solitus erat dicere a Sylla potuit, ego non poterat Qua in revehementer sibi imposuit, cum ingenium di rationes agendi Syllae a suis toto calo sue uor dissarent ι Cum alter ferox esset,
366쪽
violentus, quippe factum in omnibus uris
geret;alter grav is, legum memor, inniaque ad majestatem & famam compotRussunde longe minus erat,ad perficienda quae cogitarat, essicax & validus. Sunt Se aliae hujus generis praceptunes; verum hae ad Exemplum reliquarum susscient. Neque vero, homini sunficit ; sed ineunda etiam est ratio secum, quomodo se declarara, denique flectereseste gereaommode & prudenter , pcra H. Ad Uantandum se quod attinet, nihil videmus usu venire frequentius, Quam ut qui virtutis habitu sit inferiori specie virtutis externa sit potior. Non parva igitur est prudentiae praerogativa, si quis aue quadam,& deeore, speeimen sui apud alios exhibere possit;virtutes suas,merisa, atque fortunam etiam quod sine arrogantia aut fastidio fieri possit conuniae ostea 'tando; contra, vitia, defectus, insonunt de dedecora, artificiose Meuitando: illis immorans, easque vel uti ad lumen obvertens; his subterfugia quaerens . aut apte ea. interpretando eluens: & similia. Itaque, de Mutiano,viro sui temporis prudentissi- mo, & ad res gerendas impigerrimo , T
citus ι omnium, qua dixerat, feceratque. arte quadam ostentator. Indiget certe res haec arte nonnulla, ne taedium di contem -
367쪽
31s F A B E R Fo R T v N AE.ptum pariat: ita tamen, ut ostentatio quaepiam, licet usque ad vanitatis primum gradum, vitium sit potius in Ethicis, quam in . Politicis. Sicut enim dici solet de calumnia ; Audacter calumniare, semper aliquid haret: Sic dici possit de jactantia, nisi plane deformis fuerit & ridicula; Audacter te vendita, semper aliquid haret. Haerebit certe apud populum , licet prudenti es subrideant. Itaque existimatio parta apud lPlurimos , paucorum fastidium abunde l, compensabit. Quod si ista, de qua loqui- lmur, jus Uentatio, decenter,& eum judi- lcio , regatur; exempli gratia; si natiνum quendam pectoris candorem & ingenuitatem prae se serat; aut si illis temporibus adhibeatur, vel cum pericula circunstent, ut apud viros militares in bellis; vel eum alii invidia fiagrent; aut si verba , quae ad laudes proprias pertinent, tanquam aliud agenti, excidisse videantur, minimeque vel serio , vel prolixe nimis, iis insistatur; aut si ita quis se laudibus honestet, ut simul etiam censuris & jocis erga se non abstineat; aut si denique hoc facit, non sponte, sed tanquam lacessitus, & aliorum
insolentiis & contumeliis provocatus: non - parvum certe haec res existimationi ho- . r, minis eum ulum adjicit. Neque sane exi-' suus est eorum numerus, qui, cum natura .
368쪽
FAalla. FORTUNAE. 327 sint magis solidi,& minime ventosi;atque propterea hae arte honori suo velificandi, careant; moderationis sitae, nonnulla cum dignitatis jactura, dant poenas. verum huiusmodi ostentauionem virtutis utcunuue aliquis infirmiore judieio, Scnimium tortasse Erhiem , improbaverit; illud nemo negarit . dandam saltem esse operam , ut virtus per incuriam justo suo pretio non fiaudetur in minoris,quam revera est , aestimetur. Haec vero, in virtute
aestimanda, pretii diminutio. trihus modis solet contingere et Primo, quando quis, in rebus gerendis, se, & operam suam, osseride obtrudit, non vocatus, aut accersirusrHujusmodi enim ossiciis, remunerationis ioco esse solet, si non repudientur.. secumdo, quando quis in principio rei gerendae viribus suis nimium abutitur;& quod se sim erat praestandum , uno impetu esse dit, id quod rebus bene administratis praeproperam eoneiliat gratiam,in fine autem satietatem indueit. .Tertio. quando quis virtutis suae fructum. in laudibus, plausit, honore, gratia sibi praebitis..nimis eito leviter sentie, atque in iis sibi complacet; de quo prudens habetur Monitum, Caetione insuetus rebus majorabsia videarum hasis res ρ- , sicuti magna, delectat. . . Defectuum enimvero sedula emutatio,
369쪽
3ii Fallax FORTUNA 1 minoris haudquaquam momenti est,quam virtutum prudens & artifieiosa ostentatio.
Desectus autem oceuit: ntur,& latent ma .
ime , tripliei quadam industria, & quasi
tribus latebris; cautione, pratextu, o con Mentia. Cautioismo die imus, quando iis rebus prudenter abstinemus, quibus pares non sumus r Ubi eontra, ingenia audacula, & inquieta, se faelle ingerunt, sine judicio , rebus, quibus non insueverunt; & proinde desectus suos proprios publigant, di quasi proclamant. Praetextum dicimus, cum sagaciter, & prudenter, viam nobis. sternimus δc munimus, qua benigna Meommoda, de vitiis & risectibus nostris,
fiat interpretatio;quasi aliunde provenien tibus , aut alio tendentibus, quam vulgo existimatur. Etenim, de latebris vitiosum non male Poeta; - Saepe iatet vitium praximis te boni.
Quare., si quem dasectum in nobis ipsis
perceperimus, opera danda, ut personam & praetextum virtutis finitima mutuemur, sub cuius umbra lateat.Verbi gratia, mrdo gravitaν praetexenda, lenitius di sie de eaeteris. illud etiam utile probabilem aliquam eausam obtendere, M in vulgus spargere, qua adducti, ultimas vires nostras promere refugiamus, ut quod non
370쪽
F A B a R. F Ο R. T v N ΑΕ. . tiam attinet. impudens certe est remedium, sed tamen certissimum atque essicae issimum; nempe, ut quis ea omnino contemnere S: vili pendere se profiteatur, quae revera assequi non possit: Mercatorum prudentium more, quibus solenne est, &proprium ut pretium mercium suarum attollant , aliorum deprimant. Est tamen &aliud Coa dentia genus, hoc ipso impudentius ; nimirum , per Dicta fronte δερ- Em suos etiam opinioni obtrudere,&venditare ; quasi in iis, quibus maxime destituitur, se eminere credat; atque ut hoc facilius caeteris imponat,se in iis rebus, quibus revera plurimum pollet, fingat dissidentem .Qiiemadmodum fieti videmus in Poetis. Poeta enim Carmina sua recitan-re , si unum aliquem Versiculum non admodum dixeris probandum, audias illico; Atquihic Versus pluris mihi constitit qua
reliquorum plurimi. Tum vero aliu quempiam Veisum adducet. quasi sibi suspectu.& de eo, quid putes, sciscitabitur . quem
satis norit, inter plurimos esse optimum,& eensurae minime obnoxiu. Ante omnia vero, ad hoc, quod nunc agitur; ut se ilicet.
speeimen sui quis edat coram aliis illustre. id jus suum in omnibus retineat; nil magis interesse judico,quam ne quis per nimiam sum naturae bonitatem, & fravitatem, se