장음표시 사용
61쪽
ipsarn rectere, eci stentia debeat missisi et cogitosci debet in rduere ratione quidditatis et illa solaei pro sui cognitione se ficit. Unde etiam ecistere persecte cognosciturque iis ipsum non sit in actuali erercitio Sed si debeat appeti vel amari, debet induere ratione a malis existGὰSimiliter etiam ratio boni accepta ut ratio quedam vel quidditas eius,spectatad intellectum, in qua tu3 aa eum pertinet cognoscere quid sit bonum, etque ratio eius quidditatiua,etquomodo distinguuntur ab aliorrum rationibus. Sed bonum acceptumuleristens pertinet ad voluntatem, immatum nullus appetitis diligitbonum aliquod, nisi quia vel est. velut ipsem ut actualiter. Lumergo tam res ipsa, que ipsum
bonum m etiamtium ecillare ,tebeant induere rationem actualia existentie,ut pertineant ad voluntatem. Iecautem ratio non re quiritur ut persecte cisnoscatur ab intellectu Et pretereaec quor leni acceptum sub erercitio actualis eristente, est compontiva
stipso accepto sinetali eristendi erercitio, sed sub sola sua ratio
nequidditatiua,ideo cosequens est,miatenter ratio obiecti intrulectus simplicior iacensenda. Ratio vero obiecti volutatis coepositior,etiam ubi ambe he circitandem rem versantiar potat
rio L ei aretpreterea etiam etiam habitis. anus intellecσillius cois et mus assumptepropositionis volutas tendit in res monsessunt id est 'n esse existentie iam trabent,vcl ut illud habeant vel acquirant. Dis adiungamus Q mouere et agere confluenit rebus finesse proptium in quo subsistat. calor nam in igne calefacit,no in anima eristensu cum inclinatio est dispontio mouentis fini e efficiens monet, ideo comparatio voluntatis est in res, finieis competit moueri et operari. Unde cum voluntas sertur Operintellectum et alias potentias, sertur in eas tanque ut res quaiaam, quibus competunt actiones, in ians unaquam in propriamoperationem. Igitureti ipsa, non solum res extoriores adsuas operatim mouet,sedetiam vires anime. luc mi/rum,quia ipsa respicit finem et bonum in comuni pro sit obiecto
cuius rationem oportet operationes aliarum potentiarum parari are,1ld eas enim potentis Miliantur tant ad fines proci mos .Ipsa igitur mouere debet alias potentias ad maes silios Pticulares idest adea 3 operationes 3mas,tanque matrie viii nersalis,qua homo non solum appetit pe sectionem voluntatis, sed etiam omniti aliam qnu,qttianam tmest inclinatio adequata totius thominis, eo peam Jomo appetit pisti es omnium sitam particulam stii potentiam. Unde volutas no st
ipienda,quasi ipumet sit suppositu pacipale O appetit,
62쪽
homo ipse cuius fiunt omnes ille potetis appetitst eam Et exin de cotingit 'voluntasa .homost volutatem plus cupit pueri nem si cina intellectus sc3 visionebeatificam q nobilior est Qtimina perfectione opria sci beatificam si uitione. i. homo p voluntatem Ba,plus appetit visione liuellectus, que si uitione voluti
la volutas puniri ad buc sensum,* danu iliatum, ex hoc solo'hνbet peneratione,qr est cotra inclinatione volutatis, que est toti' hominis,adolaque sibi naturaliter coueniunt et debensadequa/ta inclinatio. Parisormiter etiam et ipsa sola premiari dicitur, ciuis principale piritu in se non suscipiat qr sc3 ipsa sola ad illud p/inta mouetur desiderio, agit quoque merita,que uunt media pente mendi ad ipsium.
Driptrio Dominio rationis.lliber stam tris. Capini. i.
Capitula prinati ostendit ratione existeninte i actu volutate no posse in in oppositu. A
itionis tractatu exorsuri, intendimus psimia dubi, g tatione illam antiqua ventilare En ratione practi caeci stente in actu volutas possit in oppositu eius quod per ratione dictatur. huius naq; psicrutatio plurimu coducit ad eam,qua finaliter intendini pe conecione virtutu reseritione. Namee negativa pie burisdibrationis,insilubiliter conexio virtutu micitur,quem ec paeas rimatiua infallibili argum to dest iiii .Et quidem vim 3 ste ostendit. Mudentia est virtus ,ratione recte disponens cirra ora mibilia generata pcise eeactib' practice rationis,circa pia agibilia vi ergo ratione erillanteriactu practico volutas non possit oppositum ut dicitpars negatiua,propolite diibitationis, lucrestitur,lquratio erit in actus sitos, 'ecesse est et vobilitas etia
63쪽
exeat in actus mos actibus rationis cosormes, et hoc circa easse
materias. ii autem exacta siteraris,seneratur habitus, cone
uens est,et sicut exactibus rationis generatur babitus prude ri ratione recte disponens circa ora agibilia.Ita etia ec actibus impatiuis vo lutatis pdictis actibus rationis cos ubiis et ccc respondentibus Gen ei abutur habitus appetitu recte dispoiictea circa ola agibilia. Et quideboces virtutes ipsas conecti. Si vor' ratione existente in actu voluntas posset in oppositum, malui, seste sequitur,oe amis ex quibus scitera prudentia Mossent elle iit ratione,absque hoc ipsi actus appetendi virtute quoru genera ri deberet virtus moralis es ut in voluntate et appetitii, Unde etia fiat hoc posset aliquis essemudens,non e cistens virtuos iis, corruetque tunc finidamentu Aristo lib.vi. ethico ini ex hoc vnon est possibile aliquem esseyrii detem sine morali virtute, instrest uni prudentie inexistenti imul omnes virtu tes incnuit octaret ergo,i fundametum conexionis virtutu, sumedum vonit er decisione 33posite dubitationis que tame specialem videtur habere difficultatem Ny eo,*magistia barisienses, quonda partem n aliua eius gaiam erronea danauerunt,sua tame Sris
durexsispassibus expreste approbauit. Unde in libro de motibua animaliti sic ait cap.q. Quonia aut intellectus, qum opatur,qivm non opatur videtur similiter accidere de immobilibus inmissentibus et syllogisantibus , sed ibi quidem ttuoreuinai pncipius est sinis. autem duas pinsitioncs intellexerit, inpletaoning sutelictitet composivit, ec que ex duabus Ppolitionib' conexio fit opatio ,ut puta cu intellecerit omni homini ambul indu est,
ipse aut bo otestim ambulatiSi aut nulli nuc ambulandu est, ipse aut ho statim quiescit. Et bec ambo facit si no aliquid prothibeat aut apellat faciodu inibi bonii est,tUin' aut bonii, secit do inii statim. Usum is indigeodiduco faciedu vestiuisto id seo et ergo vale faci dii, opatio est opaeaut a piicipio ete Et ista potabile cocupiscetia dicit Istud autpotabile, lenius dicit,aut pha/Wsia aut intellectus,statim bibet.Ite,v Etlbico* si inqt,lIecem uniuersalis opinio,altera aute de suigultiribiis , quoru sensita iam promtusci autem una fiat ex ipsis ratiocinatio, necessaria eii concutsum,lhic quid ii dicere anima, in factivis aut opari caerstilis puta si omne dulce gustare oportet, hoc autem dulce ivtvlim,aut aliquod singulari iecesseelipotentelia et nos ibitum,si mul lboc et operari, pec ibi. rosinu ili ergo de Grai neveritatis sciendu ω desine aliquo praculari, qui est h:icipiunt
64쪽
in qr sci no ita inaediate ad opus ordine habet sed uidistinciniistit inter limites cognitionis,muis bene dictat,quando et qualiter opandii sita cle l)oc dicatur mactica,qucadmodum et stientie practice diamar, vila complicentiis recedendu est. i.debitu est rivuli uiotaliuatis voluptatibus recedere sortiteragendu est id est iustu digitii et bonii cst sertiter agere.Talis autem cogit itioor scientialis est saluatur eque in troae virtuoso et vitioso talide et ibi una est pars solutionis immoposite questionisqr fm talem cogit itione,tenenda est pars affrinatiua questionis,mi qua etiavi telligendus est articulus abarisiensis , ptem eius negatriam codemitans. Stat em tali modo alique rectu babere itidiciti non solum in uniuertati,sed etiam in pticulari de agendis a tamen et simulast hoc maleet distorulis' ab illo iudicio cligere et oparinaque pbus moralis,intempatus,* nunque excedendii est in potu, et ιν hanc mensuram ebibere sit excedere in potu, et tamen nem vo
luntate item ope abstuletsed baustu coli tinuat. 6 Iallia Mest cognitio practica que est asterilia et imperativa partim ex ipsa astectioe vel actuali vel babituali originata. Quod aut ex adictione appetitus originetur interdii iussicisti ilitelleci' facile patet aduertenti Q de re eadem idem aliter iis d icat passionatus, aliter eserea passione costitutus Iratus em optimii putat bimc ledere,ex tra iram aut dolet de telis: ie 'ta est de incolinae ita de a lxis pasesionatis exemplificiari potest. Ulide affectio appetitus bona mala,magna habet vim ad iniurandii iudiciu rationis, in bonii vel in malu clueadmota de humore lingue respectu gustus solet declarari Et siciit affectio actualis id facit m actum,iruet habi/tus aflectilius simile opatur fili habitum.
nobis esse notitia sipeculativa. s. M practica A
, ergo dicendu est Wipsius principii praaici,quod ' regulariter sine in opabilibus ecprimit. Erempli grafi V i' l sertiter agendu ma voluptatibus tempanda, ruta ta est v voluptatibus et diuitqs fruendu est, taliu inqua est queda. cognitio affectiva que ut .i l Ethico*zrahelici poe rest) veler consitientduae acquiritur vel ex natiuitate ilia citur vi ec naturali volutatis inclinatione Unde talis cognitio no solum dictat,*a voluptatibus recedere debitu est,aut Q eis iuberere illicitum es ut Q serriter agerebonii et decorii est,ied cum quadam adsilietione tinpative motionis ipsius volutatis do i in ea dictat
insitam dispolitione. i. M mneficat secto Mimpliciter hoc opo
65쪽
tere fieri. Unde Bristio Ell)ic rimsiomnedulaegustare oportet etc. ut si quis efficacitera morte liberare aduertens doc sine mendacio sim non polle, mdicat metiendii esse m p cognitione speculatura uidicet omne mcdaciunt malu esse et illicitu.Tale aut iudiciu dicitur immur' vel iudiciu rationis poeotum et Neo accipiadiim est illud tertηEtbicoz.Qualis quisque si talis finis ei videtur studiosoqilicet
bonus prauo autem ut conlisit malus. 'x, e cundu enatalem simusicatione accipienda sinit gerundiaque nuturm emplis Tristo.quea odii etiam accipi dici in principqs p acticis finiti ex quibus sylogis itido versiis media genetiatur ipsas dentia da talis cognitio piicipioz prudentialiu repitur Pim
cipium babent, talis finis optimusest, alii atque sit exiliens Sit enimonionis gratia quodcum ex tu, laoc aut nonisi eno apparet dieruertitem malicia, et mentiri facit circa principi possibile est dominane in actu maioris et minoris I ismi primdetialis quin equatur bona volitio ei consorinis. Linsenuenter sequitur, si dicat intempatus a voluptatibus recedendii est ipse quida maeal sentit illipticipio finionis cognitio/nem qua speculatria dicimus dictans bonum est ab eis recedore et illicitu illis inberere,iro autem sim salam cognitionem ei adheret ineluesed ipsum pro qu modoebrius prolere verba difficilia Einpedoclis,que melite ipse non capit. Ethicq*ra Odmodii meti apthisiciliano attingui iuuenes sed dicut ovevi. micox Ammopenes noricia adictimam,sui dicti contrarua me ire telaet,sc3 or voluptatibus stilendueri Quare etiam noti 'cia ista pceptiua Dci in solo studioso est D. Quod ite' rin binc accipi potest,* appetitus bonisius,in solo bonoee potest. Motictaautem mactica iaci que finem emimit, icina petituisenisnecenario coformis est Pocautem sic ostendtrur iam si iratus oppositu ponatis tunc appetitus mersi finis sovoluptans staret curim principio priadentie,et ipsum non delinieret contra Bristo.vi. pla . Vbi volens declarare,quo tenipan
66쪽
bitur oporeae huius gratia ,rum Amter huc eligere omia et operat
nGristo. .Ethico*obi ponens dintiainter uacotinente et intoperatu. qr in incolinente saluas optimii,sia recta estimatio finis ,α ideo est racile reducibilis ad virtute ubi econtra in intemperato ea mirariva aliis virtuosis sic inut rius et malicia piscipiti respi/ciut trec d dem coriipit,bec'aut saluat,driactoim aut qu cui' gratia 'ncipia est,qii ad inodii in mathematicis tam onstratoim suppositones. lem in illic ro,id est temonstratio ,edoctiva est pnciεpiozmessi hic. Sed virtus vel naturar vel assuetudine ac fila δ' qb is recte opinari circa pncipili,eductiva est. Tosequens ergo esse; pdictis, p recta estimatio practica Uiuo 'acipii , sp est colorinis recto appetitui ui alludit illud serti ethicoz,practici aut intellectui bonu,cst veritas vfelle id est psorinitar letpalana appetitui recto. quis ergo, cognitio pceptiua seu affectiva cipioΣ,id est finia,m solo studioso ellaeum ergo ex talibus piscipus duden do,et generata generari debet prudentia circa dinia agi ilia,seqor prudentia inexstes,secu tradat ossies virtutes morales
. si pis,ui, resolutione uberiorem proposite materis inducit A
bis iteru ad recisionemposite questionis seqtur,* impostibile est roncm esse in assensu totalis syllogismi prac
tici,qn nullo phtante sequasvlarnais volitio ,et exterio operatiotro huius oeductoe attendendu pino* respiciendo ad natura et distinctoem cause naturalis et lilare pus ex. ix. metapbysice recitata licet volutas sit causa lilara et interiotis et exterioua operatois,in inter ipas opaloes ea que interior est,est causa naturalis effectiva exterioris opatois,queadmodu ignis est caula pbustionis de necessitate naturali,ad interiore volitoeni cmi cacem .seatur opatio exterior si no*bibeas p subtractocm alicuius ad actoena necessarii ,aut se appositoem impedimenti,ut qa vel casuperior no cooperae ad actu exteriorem,uelmno ad si cognitio medio* ad sine. . Danifestu nam est,et nemo di vi efficaciter velle ambulare,quino ambulatinullo existente philante. B, Ettedendusaeos sicut assensus an cedentis, naturast causat assensum si ad ipm cognita tiam maiore et mino roscere et clusione, pino posterio* γ stanis,causat naturalivolitocm omnium
eo; que crestitur possibilia et necessaria ad fine psequendii nam si quis in tempestate maria videat nacui catoem cste necessaria ad
67쪽
inuada vita nullus sane mentis dicet euxitii velle efficaciter sὶν uare nisi etia vellet merces eqcere,sicut nec eu dicet velle ambulareque notat nolle baculii arripe que nouit sibi esse necariu adlambitiandii. fit aut tric malo di volitoe efficaci ad recludeta simplices electoem et volitoem pditionata aut simplicis placentie, que plesse in desperantibo refinis psecutae et respectu impossibiliu ,α qua efficaci volitoe tertio ethico; S,Si pstituto sine in ali d medio/ru incidul,q1 impossibile inueniat discediit,id est disiniit efficacuter velle fine illii L e Tuccorollariumsinu pdictu diducillita maior discursus practici no solui sine efficaci volitoe finis Mucifincipiti ipm bt ee psequedit,ut ex pus dabitis py. et illa volitio naturasi necessitate causat volito Oimque sciun necessaria ad talesneaeu ergo minor adsecta q est nclusio psiri ponat illud, sine dfinis baberi no pi opn volutate efficaciter velle hoc medium, et ita o pari nisi phibras uxta pinuppositu Verbigra sit is decursus 3n hoc bello est me fortiter acendu p salute populi ibristratu sed lino possum,nisi subeam.pnuc periculu mortis igityoc nucesila ciendu, volens efficaciter fine pilitiatu in maior necario vult me diuqN minor pponit,tanq3 necessariu ad eu3. ita necessario vulto nuntia discrimine hostes inuadere et psequeter ita Nabis p st/cudu suppositu Uenita me efficaciter fine voles no neca rio efficaciter vult medui illud quod no cognoscirae necariu ad fine sequeduclr aut tuc reficit captialis aut salte cincit oditio ,si ne qua nopi volitio sinis causare volitoem iptus medii.
Capitula .iiij Hissoluit duas dissicultates de
cisiones precedenti obviantes. A, Ud trapinissam decisionem aliqui difficultant ex duo, bus. Mimo si rone eristente in actu necessario volutaa formiter errat in actu,tain voluntati tolleret sua liber o ttas. eterea iuriataternaurata volutas mouet intellectum ad exercitiu actus , rno ecouerso male ergo bicris,* ro inonedo necessitat volutate. Sed simu di puerile,qr no siderant siearguentes 7 etia apud eos dicut lilutas voluntatis respectu pro νpri actus,no est ad hoc vi quado actus eit,ipaeu3nJ bascat,aut cripsa possit eu p tuc no maere, lem em dciis est illius lilartatis vel facultatis, pomeus est quada estnecesse e lege*mo periber' mentis talis aut necessitas m eii Iditio nam,sive ex suppositione nulli repugnat litvreati,qr in actu etia liberrimo reperitur. Blaudinas volutatis est ad hoc,* in preterito ipsa lini edire potuit,lle
polia actas ab initio a potallistiniani positu suspendere dic
68쪽
ponatur in futuruaeausa eni libera effectus est illa, que picessarea causando eude effectu, ν aliquo instatKomito alus eo de modo se habenti sicut pus Uel sic,que prius m causat,onum a lxis eodemmo se halantiae potest causare et no causare Ilon inqua coliderant sic arguentes,* volutas etiam eadem retinet libertatem respectu pdicti indicit pceptim ,et ita ipm nihil aufert ae libritate volutatis,liamdiu tale ponis iudicae, volutas te necessitate ei asormetur.
tio pactum suu moueat volutatem ad sul actus exercitiu ,hoc noerit in virtute sma,sed in virtute poris volutatis. Iam ro mo/uet volutatem respectu medii ex ipa affectoe sinis ,ut sic voluntas existens in actu respectu finis eipsam moueat y mcdiu rotiis in actum respectu medii,sinu actus unius potentie,retinet in se vita tute actus alterius potast,prout reclaras prima st de qxvii arsi mo,ubi assiste actu illo preceptiuo Uerbi gratia, in discursu illo statim posito que facit vir fortis virtute maioris que suit practi m et amoti sinis colarmata,que3qdem fine maior ipa exprimit,et cuius amore virtus causat,sexto etthico v, virtute inqua maioris et originatur ex amore finis ,romouet volutatem adaau circa me dium,per coclusionem prudentie,que aene iacit se habere circa medita ,sexto ethico z.Uride si in tali syllogismo,nullo existente impedimento,uolutas no pdeat in actu med4 uc maior no erat pracilita,nem volutas balabat volitocui finis,scd potius quad vellet tem ,quamobre et ira maior erat speculatiua,solum dictans te bonitate,recentia,aut tabito actus sortitudinis IEt quo emturta aeterminata ,actus volutatis est motus in rem,sin et) in se acquisibilis est,Ideo si quis rem aliqua habere velit abstu conditone aut pprietate ine qua ipsum adipisci a possideri ipossibile dino/stitur tuc huius rei potius babit vellestate m volutatem, Un ta iis volutas potius est conditio natamabsoluta,vicu volo ee immortalis si possem olo esse vir fortis ,sed no volo subire pericula volo emendare vitam,sed nolo dimittere cocubina3.1M tales enivolitiones implactas ,codito nata ,seu vellitates,no est nata sequi operatio,propter earu impsectoem et tenuitate,ut siquis velit dire beatitudine3 ,sed nolit subire difficultatem menti. Unde talia istuniciique sciat meritu rise necessariu ad beatitudine squa sic vult habenda,lio tamenecesserio vult mereri,ssino vult reatitudinem simpliciter et volutate psecta seu efficaci,vidclio p quacum viam possibile eam adipisci. vin ta tali volime psecta efficaci ipius finis veru est,* facta reductoe ad mediu necessariu ,re necessitate eliget et
vota illud Sicit si sis simpli appetat sciam sine lato e sciat autu
69쪽
scietis inlagone ad boc est necessarii,aenet si textaertit sciernemllud i id est laus studio ainsibili. Et ecq dicta sunt equeveritate biit in actito vitiosis ficiit virtuosis. et apte plenant dictis D S ubi statim in materia re impio. parietia fuar quo articu tus parthisiciis in veritate stat at dicris Enstotelis . . .
e Capitula quintu dissoluit ratonem triarcili contra eadem conclusisnem A
ontra predicta sic reterminata nueni diductoemtoc
tiast ilicoplaxa,eiusde,p mota puenietis,qdicativa neque assensiud 3c suppositu reclarat ut cibabituatis a p ipue in visione beatifica,4 limplicitum Idea v itatem diri .ralem aut apprehensione notam extremitata,id est subiectuUmnoris etini practici,a malo retral peti Nibita ut honestuatit turpe est volandu, luctio cusensui est turpis et inbonesta se uia IIbilis sensui,no est eligendamensus ditius iunctionem phidit et tamen apINO gQ η 'aemiis hici,nemitatis,sua presentatoe est volutatis ad G ergo volutas sit libera,potest , his formare sepsentatoi minotis extrenutans, i, ne omi errore vel ignoratia ronis practice me iudicio erit mala electi virtus eo Σ,que pipiti inducu in prefata diductoe Irinet o Bd qua dein est dicenduin in missupponit virumgnudubiussa cr*positio mentalis realita ponas
70쪽
liciendo ad finem alique tali finimcopoli in .
terie ec. i. Ulpi collintroducta irando em dicit eximioreet minore sit vim necessariu est consistim M 'Er-.lle exponit sic.i.tuc potest fieri more,qr ratio practica iam est plata Riniscitatum est WEristo plus dicereo necessariuest ut factinis ogari statim. Et item necesse est potem temet noli ebibitu,simul et thoc o Ti.Smultatumiimalium prius ,Exponere aut neces Iariu et necessi, stimi namgibile minis videturdistorie sonare. -
Capituli aliam addit dissicultate
contra eandem conclusionem. A terit lais vitaietalia difficultas. Gina Bragone' ' milente in actu ne ario sequaturvolitio involutate
M tas sine aram ex naturalibus post dra diligere Myor Ausio deducitur paliquas suppositiones, nam costat iprunis aeno potest volutas serri mali obie et similiter non inmotunarit ,*volutas taliter iudicaris stequaer coitaservet uractumiata moduci fide sibi pleniarum aratione,Et huic sim in azia codusione debelle in suo reco rare. oritur an volutas peccatoris in tali casisHiget' insup xa, E