장음표시 사용
201쪽
De Gallia Romanorum provincia appendix.
Visse concedi, qui dies non procul abesset ab Cal. Mart. Quae quam incerta et blandiendi magis quam demonstrandi causa sint disputata, non opus est dicere. Equidem sub imperatoribuκ nam libertatis exeuntis aptato haec ad arbitrium imperatorum laeta esse ipse Mommgonius salotur voluntario milito constitisse intelligo legiones, delectus ad necessitates, quamin nullus certua dies esse potest, adhibitos; voluntario autom militi nullus dies ineundase militiae potest praescribi. Missionis denique concessae tempus ex tribus Oxemplis nam tot citantur definiri nequit, nec video, cur omnino certus dies in
Veruntamen esto: fuerint Cal. Mart. ita apud Romanos observatae, ut iis militia et iniretur a militibus gregariis et deponeretur: quid hoc pertinet ad centuriones, praefectos, tribunos, legatos 7 Neque enim quod cadit in illos, idem oportet cadere in hos. Velut hodie in nostra civitato moris est, ut bis per annum statis diebua delectus habeantur, sod nemo propterea centurionum et tribunorum et legatorum stipendia ab iisdem diebus numerari existimabit. Nec dissimilis est Romanae militiae ordo sub imperatoribus certe, sub quibus cum exercitus a mngistratibus separarentur, prout imporatori placuisset, praesecti vel sumebantur vel deponebantur. Quis etiamsi de militibus gregariis, quando milites fieri solerent,
constaret, non Sequeretur, ut eodem tempore eonSules et praetores et postea legati quique alii exercitibus praeerant, imperium inissent. Huius autem rei Μommgenius nullum prorsuamgumentum attulit, sed tamquam nulla dubitatio superesse posset, quod in militibus praetorianis tempore imperatorum reperisse sibi visus erat, id ad imperia consulum et proconsulum et praetorum transtulit.
At otiam ultra progreditur. Iudicia, inquit p. 24, coniuncta sunt cum imperio, quam si imperii certus quidam et ab vulgari diversus fuit annus, idem valuit in iudiciis. Testimonia tamen hac in re prorsus deesso ait, quasi magna ulla attulerit de imperio. Sed argumenta tamen quaedam e8Se,
unde iudiciorum ac litium principium a Cal. Μartiis duci apud
Romanos consuevisse colligamus. Praetores enim praefuisse Disii od by Corale
202쪽
Ds Gallia Romanorum provincia appendiX.
iudiciis, qui cum plures essent, gortitionem quid quisque ageret,
semper laetam esse post Cal. Ian. ; duos igitur menses videri sortibus praetorum constituendis esse tributos, tum Cal. Mart. iudicia ipsa coepisse. In quo vereor ne Mommsenius, quod de provinciis, quas praetores eXaeto magistratu administrabant, verum est, minus recte ad praeturae ipsiua munera transtulerit. Etenim provincias sane praetoribus constat obtigisso primis cuiusque anni mensibus, propterea quod eas proximo anno erant administraturi; sed in praetura quid quisque ageret, antequam magistratus iniretur, debebat constitui. Cuius roi cum multa exempla asserri possint, contenti erimus duobus, quae in promptu gunt. C. Verroni constat suisse praetorem urbanum: qui postquam est designatus, statim urbanam provinciam so
titus eSt, edictumque composuit, quo L. Annii Aselli filiae patris hereditatem eripuit. Ea ita narrantur a Cicerone in Vori . libr. I, 4l, ut nihil dubii superesse possit, quin Verres et antequam magistratum iniit, urbanam iurisdictionem acceperit et continuo post Cal. Ian. omnibus iudiciis rite praeesse potuerit. Neque minus apertum est altorum exemplum M. Metelli, cuius praetura in annum, qui Verris iudicium insequitur,
incidit, do quo sic scribit Cicero in Vore. Aet. I, 8: Ecce
autem illis ipsis diebus cum praetores designati sortirentur et M. Metello obtigisset, ut is de pecuniis repetundis quaereret, nuntiatur mi i Satis, opinor, hoc est ut praetores paulo postquam facti sunt, de muneribus suis sortitos osse Calendisque Ian. ipsa iudicia exercere potuisse intelligamus. Nec magis Verum est alterum argumentum, quo Mommaenius utitur. Ait
enim post Cal. Sept. eoA, qui iudieiis praeessent, nullas novas causas videri admisisse; et cum hae Calendae mediae sint inter duas Cal. Martias, annum illum iudiciorum a Cal. Mart. incipientem significari. Existimat igitur nec Ianuario et Februario nec quattuor ultimis cuiusque anni mensibus ullas novas causaa potuisse recipi. Hoc vero inauditum est et quam maxime cum rerum ipsarum natura pugnat, ut inutile prope sit exempla inerri. Itaque rursus duo tantum citabo, unum ex menso Septembri. altorum ex ipsis extremis anni diebua. Etenim Caelius apud Cio epist. VIII, 8, i anno sit scribit: C.
203쪽
192 De Gallia Romanorum provincia appendiX.
Sempronius Rufus M. Tuccium accusatorem suum post ludos
Romanos retim lege Plotia de vi iecit. et apud Ciceronem praetorem a. d. III Cal. Ian. reus factus est Manilius, Pompeii amicus, de cuius iudicio narrant Plut. Cic. c. 9 et Dio Cass. XXXVI, 27. Multae aliae causae cuiusvis generis vel Iovi texquaerenti sacile occurrent, ut nihil magis constet, quam totum annum causis iudiciisque patuiAse. Haec sunt landamenta disputationis ΜOmmgenianae, quae
quoniam coniecturis parum Veris nituntur, ne quae super8truuntur quidem opiniones, probabiles videri poterunt. Itaque ea singillatiin examinari ae redargui non Opug est, praesertim Cum talia longo tacilius dicantur quam refellantur. Unum asseram. quod facile alios in orrorem inducere possit, quod p. 30 ait praetores et consules, quamdiu magistratu fungebantur, imporio caruisse: qua in re abutitur eo, quod Vellei. II, 3l Cn. Pompeium narrat consulom anno 70 iurasse, in nullam provinciam se ex eo magistratu iturum. Quod cum ita interpretur, nullum illi imporium fuisse neque ex consuetudine provinciam obtingero potuisse, reliqui omnes sic potius intelligimus, cum liceret ei provinciam sortiri, Cn. Pompeium, ut modestiamae temperantiam ostentaret, praeter Ceterorum congulum consuetudinem iurasse, ex illo consulatu se in nullam provinciam ease iturum. Quare de imperio consulum nihil ex illo loco potest colligi, de provinciis hoc, consuevisse eas dari congu- Iibus. At vero locus ille apud Caes. buli. civ. I, si, quo anni 49 consules narrantur ex urbe profecti esse, quod ante id tempus acciderat nunquam, sano ad explicandum est difficillimus ac longae disputationis. Equidem hoc video nunquam in republica Romana factum esse, ut consules nullis decretis provinciis urbem relinquerent et cum imperio in Italia aliisque provinciis versarentur, id quod fieri non potuit nisi simul tota imperii sedes ex urbe in alium locum tranaserretur. Consules
autem anni 49 per legem Pompeiam prohibiti provincias sortiri tamen cum summo imperio provincias obierunt. Sed pluribus haec persequi ab hoc loco alienum est. Mommgenii quidominterpretatio, qui ipsius consulatus anno consule8 nunquam ait in provincias exisse facile redarguitur. Ipse enim citat unde- Dissiliam by Corale
204쪽
De Gallia Romanorum provincia appendix.
cim exempla, cum prosecti esse consules narrantur, quae licet tomporum necessitate excusari dicat, lacero tamen debebant, ne Caesar nunquam id factum esse scriberet. Si enim ulla unquam fuerat in republica neceAsitas, fuit bello Caesaris illato Sod haec et talia, ne a proposito nOStro Rberremus, PrRetermittenda osse putamus: illud notaro Volebam, quo coniecturas parum probabiles persequendo perveniatur. Vorum cur tandem tantae hae turbae excitantur Nimirum ut Cal. Martiao imporii Caesaris defendantur, quarum una haec causa est, quod cum legem Vatiniam ad Cal. Μart. pertinere constet, legem Pompeiam, qua ulterum Caesaris imperio quinquennium additum est, ad easdam reserendam esse existimant. Qua in re negligunt constantem illam consuetudinem Romanam, quae saepe a nobis animadver8a est, primum ut Omnium extraordinariorum imperiorum ac potestatum dies ab eo die, quo lex de iis perferretur, sumeretur. Id in dictatura, quod summum est huius generis imperium, etsi per scriptorum silentium non potest demonstrari, apparet tamen fieri debuisse; in Caesaris quidem dictaturis, quarum memoriam accuratius persequi licet, cortis testimoniis a nobis infra pluribus exponetur. Eodemque multae aliae pote8tatos pertinent, velut eorum, qui agris
dandis assignandis fiebant; id in XX viris, qui lege Iulia constituti sunt, certum videtur esse Comment. epigraph. ΙΡ. 286ὶ transferrique debet ad IIIviros legis Semproniae et X viros, quos lex Servilia in quinquennium fieri iubebat ibid.
p. 272ὶ, et alios multos, qui ante ea tempora simili de causa facti erant. Imperia extraordinaria antiquo tempore vel nulla suerant vel quamdiu quodquo pertinuerit, minus nobis nota sunt, Red ex quo tempore uberior scriptorum memoria eXtat, illa quam dixi consuetudo non difficile intelligitur. Etenim Cn. Pompeius lege Gabinia cum adversus piratas imperium in triennium acciperet, continuo habuit ab eo die, quo lex per-Ιata eat. Nam latam esse legem scimus ineunte anno 67, Pompeius autem bellum extrema hieme apparavit, ineunte vere suscepit, media aestate conscit Cic. de imp. Pomp. 12). Num igitur aliquem diem casu electum esse putabimus, a quo im-
205쪽
De Gallia Romanorum provincia appendix.
pomum inciperetur 3 Nam Cal. Martias expectatas esse propter Ciceronis verba, quae citavimus, existimare non licet. An voro eam log m fuisse statuemus, ut quo die perlata esset
lex, ab eo Pompeius imperium inciperet 3 Atque id haud dubie Plutarchus Pomp. c. 26 indicat, qui quo die populus
legem sanxisset, eo ipso illum narrat noctu in urbem intrasse postridieque contione habita apparatum belli coepisse. Similiterque do lege Manilia existimandum est, qua perlata continuo Pompeius in novas provincias prosectus bellum adversus
Mithridatem administrare coepit. Do Caosaris imperio hie disputamus, III viri autem reipublicae constituendae, qui post eum extraordinario imperio potiti sunt, non magis quin eodem die, quo tox Titia de iis perlata est, inierint potest dubitari. Cf. Comment. Opigraph. I p. 17. Qua enim alia de causa
diom a. d. V Cal. Dec. , unde id coeptum esse constat, putamus esse elocium 8 Num casu, cuius nulla possit ratio roddi 3 Nam, nisi quovis die recto imperium suum incipi arbitrarentur IIIviri, ut occupanda Italia atque urbe militibus obsidenda aperte Omnes reipublicae leges violarant, ita triginta quinque dies amplius expectare poterant, dum Cal. Ianuariae advenissent. Ac constat ex diligenti rerum, quae tune gestae sunt, narratione circiter a. d. V Cal. Nov. IIIviros urbem intrasse legemque Titiam esse latam. Denique rem conficit
Appianus bell. civ. IV, 7, qui postquam uno die lex de novo
imperio constituendo perlata est, insequenti nocte tabulas proscriptionis propositas esse narrat , in quibus III viri novi imperii nomen ascribunt et pro potestate sibi permissa se illas caedes facere profitentur. Altera consuetudo Romana eX ea quam modo diximus consequitur prope neceAsario. Etenim si antequam alicuius imperii dies exisset, vel idem prorogaretur vel novum adiiceretur, non expectabatur, dum prioris tempus praeterisset, sed continuo ab die novae legis prorogatio vel
novum imperium incipiebatur. Id aperte intelligemus in dictatoris Caesaris honoribus, de quibus proxima, quae insequitur,
nostra commentatio est, in quem cum alii super alios honores cumularentur, nunquam dum veteris honoris dies exisset, novum dilatum, sed hunc continuo initum esse docuimus. Idem-Disilia la
206쪽
De Gallia Romanorum provincia appendix. 195
quo do III virorum reip. constituendae imperio saepius repetito argumentis haud dubiis in comment. epigraph. I p. 12 ot 22 demonstravimus. Quae cum ita sint, qui Caesaris imperium logo Pompeii et Crassi datum ad Cal. Mart. anni 49 pertinere putat, desciscit a more Romano; nos, qui id Id. Novembr. anni 50 finitum esse statuamus, initiumque sumptum ab eo die quo lex perlata est etenim circa illum diem latam esse et ex aliis argumentis intelligitur neque ab iis ipsis qui de Cal.
Martiis credunt, negatur), non modo certa scriptorum testimonia, quorum nullum Contemnimus, Verum etiam Veterem sto constantem reipublicae Romanae conguetudinem sequimur.
De iuro autem Caesaris atque origine belli civilis iam perspectis legibus constitutoque imperii tempore haud paulo rectius iudicare poterimus, de quibus rebus reliqui viri docti propter
eam ipsam causam, quod ab iis quae Vera gunt, desciverant, ad longas ac fere inanes disputationes descendere cogebantur. Nunc intelligimus causam Caesaris et Pompeii nihil commune habuisse cum lege consulari, qua alterum Caesari quinquennium datum est: eius dies cum frustra a M. Marcello temptatus e88et, praeterierat: at pendebat tota eX plebiscito illo, quo Caesari permissum erat, ut usque ad comitia consularia anni 49 provinciam retineret atque absens conSulatum peteret. Leges
pugnabant haud dubie pro Pompeio, aequitas Omnis pro Caesare. Εtonim plebiscito illi obrogatum erat lege Pompeia,
quae de iure omnium magistratuum lata erat, nee Caesar, eum leges contra suRm Cau8am es8e ipSe animadverteret, prorogationem provinciae ab senatu impetraverat. At inique nec sine aliqua fraude Caesari populi beneficium extortum erat; siquidem plebs cum legem Pompeiam sanciret, quicquam tamen eripi Caesari corte noluerat; inique tota civitas in armis erat, inique Pompeio summa omnium rerum poteatas tradebatur, inique multa alia violandi Caesaris causa acta erant. Neque tamen hic quamvis inique oppugnaretur, sui honoris causam armis tueri statuit, sed expectans, dum inimici ira abrepti tribunorum potestatem Sacrosanctam imminuerent, eum leges quoquo seeum facere intolligeret veteremque plebis potestatem tueri videretur, tum demum erupit. Accidit igitur in Pom-
207쪽
De Gallia Romanorum provincia appendi .
peii et Caesaris contentione, quod saepe in talibus certaminibus accidere solet, ut Verba legum cum aequitate pugnarent, quae pugna rursus ita comparata erat, ut, qui aequitatem tueretur, Veterem rempublicam tolleret uniusquo dominatiotiominstitueret. Nam Pompeius, quamvis suam utilitatem sequi videretur, haud dubie tamen libertatem defendebat, Caesar cum sibi quae aequa essent, retineret, reliquis quae iniquissima essent, imposuit. Item hoc apparet, quanto in casu maximarum rerum discrimina vertantur: quem tunc in oblivione.Cn. Pompeii de gravissimo iure legem serentis situm fuisse veteres auctorea congentiunt. Neque haec occasio si desecisset, ullam detondae reipublicae Caesarem quaesiturum fuisse negabimus, sed quo sortunae quasi ludibrio levissima res maximarum apud
Romanos commutationum causa extiterit, cognoAcimus. Duilired by Cooste
210쪽
Cum nuper in Galliae provinciae historia enarranda ad C.
Iulii Caesaris tempora pervcnissemus, ut potestates eius atque imperia diligentius examinare coepimus, magna capti Sumus admiratione, quod omnia prope vel obsuum Vel incerta vel parum virorum doctorum studiis explorata esse videremus. Neque id in auctorum inopia aut exilitate accidit, sed tot gravissimiae locupletissimi Caesarianae aetatis testes extant, quot ViXHio imperii Somani tempore inveniuntur. Etenim ne M. Ciceronem, ex cuius tamen libris uberrima harum rerum cognitio peti potest, numeremus, Plutarchum habemus et Appianum et Dionem Calgium, quos quamvis tempore remotos, ut copia et fide et rerum Romanarum cognitione haud contemnendos es8e existimamus, habemus Suetonium, eorum quae ad imperatore8 pertinent, enarratorem accuratisSimum, habemus denique ipSum Caesarem, qui licet causae suae serviret eaque ut iustior esse rideretur, quaedam vel tacuit vel addidit, tamen .empora
resque ipsas et optimo cognovit et incorrupta fide tradidit. Accedit ad haec, quae per se ipsa satis idonea existimari poterunt, inscriptionum et nummorum certissima auctoritas, quae
cum publica sit, ubi publice quid gestum sit quaeritur, nihil
dubium relinquere posse videatur. . Quamquam si ipsis his nascitur quodammodo hoc loco confusionis atque obscuritatis initium. Servata enim nobis sunt in fastis Capitolinis, qui appellantur, duo fragmenta annos 49 usque ad 43 a. Chr. complectentia, in quibus quae de temporibus ac magistratibus traduntur, ab iis quae scriptores narrant, ita discedere videbantur, ut ab viris doctis quamvis diligenter quaerentibus nondum ea Disii od by Corale