장음표시 사용
101쪽
so IACOBI FONTANicoma insicit somnum excessu dissicilem, proximeque accedit ad carum: perfrigeratio vero extremitatum cum eo coniuncta significat illud pendere a dissipato calore innato cerebri,quae affectio lethalis est, nempe frigida succedens calidae in parte principe. Icomatos laborioses tum eos, quia ιrduerunt, aluus subrubris excrementis adiimat in ipse crisi ; hoc coma fit per consensum harum partium, quae cerebrum in sympathiam mali trahere possunt, cuiusmodi sunt
aluus de venae,in quibus perturbatio commouetura flatulento spirituum calore praeter naturam. Cuius perturbationis signum est urina iumentorum similis.Surditas autem pedet ab obstructione meatus auditoris, quibus omnibus remedio est proluvies rubra excreta critice: expurgatur enim mat
ria, quae anxios siue laboriosos essiciebat dispersabile in parres sensibiles, quae vellicat comato is de obsurdescetes.Hollerius scribit rubram illam proluviem sobolem esse bilis rubrae, cuius memin
runt Arabes & Galenus. Coma per consensum natum sanatur ad curati nem morborum,ex quibus nascitur. Si per primariam affectionem cerebri oriatur, requirit remedia,
quae descripsimus capite de curatione intemperiei frigidae cerebri: illa vero quae ab extinctione, aut suffocatione caloris innati nascitur, qudd funesta sitiremedia non requirit.
102쪽
CARVs omnis non eget remedio , ut qui sequitur crises: qui vero nascit uxa compressione ventriculorum cerebri facta ab osse fracto incumbente chirurgicis sanatur remedijs: superest ergo ut dicamus de morboso ad medicam curationem pertinente hic casus dignoscitur generalibus signis & specialibus. Primo somno inexpugnabili& ita profundo,ut licet aegri pungantur,vix tamen suscitati possunt cum senius & motus priuatione, rationis,imaginationis de memoriar laesione,liberaramen manente respiratione quo ab apoplexia differt. A vehementi quidem , quod perexigua adsit respiratio : a leui quod maxime laesa lit. Et
cum oriatur a multis causis, nempe a copia materiae frigidae crassie sine febre rauta multo vapore prauo ad cerebrum ascendente , aut ab in- ligni refrigeratione cerebri per acrem facta, autvlu narcoticorum medicamentorum , hae causis
suis signis sunt distinguendae. Pituitae in cerebro dominantis signa superius expressa sunt : si nuda sit intemperies frons &tempora valde frigescunt , facies liuet, nares frigidum expirant , tarda respiratio, pulsius rarus,&paruus ab imminutione caloris: cause etiam pro- catarticae sunt signa. Carus qui a pituita nascitur , curatur eisdem remedijs , quibus lethargus , sed paulo calidioribus principio ipso : In temperies simplexz, frigida curGur altςrantibus
103쪽
92 IAco BI FONTANI calidis corroborantibus omnes facultates , assumptis & admotis. Quod ad progno sim attinet: Hippocrates scribit dolorem , capitis soporasum cum grauitate aliquid conuulsivum significare transsata malitia in neruos: potest etiam mutari in Apoplexiam si transferatur malitia in ventriculos cerebri, eosque perfecte oppleat.
Aror L Exi AE signa sunt priuatio sensus de
motus voluntarin, oblaesio principum facultatum repente accidens cum laesione respirationis. Illa quae fit ex interceptione venarum,cuius meminit Hippocrates lib. q. de victus rar. in morbis Acut. habet comitem praeter superiora faciei &oculo tum ruborem , venarum colli distentionem& tumorem. Apoplexia quae causam habet primariam obstructionem ventriculorum & subitantiae cerebri nascitur,ex Galeno Comm. in Aphor. 42. lib. r. aut ob aliquam dispositionem similem inflammationi, quae in ipso cerebro constituta est, aut ventriculis ipsius cerebri oppletis humore pituitoso, licet melancholicus humor non nutiquam
possit esse causa illius: pituita dominans & melancholicus humor cognosci possitiat ex signis iam descriptis. Illa quae nascitur ex affectione inflammationismili detegitur rubore faciei & oculorum: distinguitur tamen ab ea per interceptionem venarum,
tumore & rubore colli, & venarum, quae sunt in illo.
104쪽
Apoplexia magnus est morbus partis obsessae praestantia, dc symptomatum magnitudine, tamen illius plures sunt gradus, quos Hippocrates complexus est Aphor. r. lib. 2. Primi gradus Apoplexia maxima dicitur, in qua nulla est sensibilis de effatu digna respiratio. Secundi in qua respirant quidem, sed cum magna violentia,& cum magnosteriore, quae vehemens dici potest. Tei iij, in qua violenter respirant, inaequaliter tarnen cum aliqua intermissione, quae distinistionis gratia magna dicitur. Quarti est debilis in qua respiratio aliquem seruati ordinem, sed libera non est. Haec distinctio est necessaria ad remediorum praeparationem , ω periculi significationem. Apoplexi a morbus est acutissimus, id est, celer,
continuus & cum periculo. Aduetantis a poplexiae signa sunt magna cephalalgia a magna repletione cerebri orta ; inflammatio venarum colli, a plei hora; vertigo magna visus obtenebratio, tremor corporis & concussio, stridor dentium in somno aut vigilia non consuetus, topeor totius corporis. Scribit enim Hippocrates in Coac. quibus capitis dolor magnus , semius aurium sine febr tenebrosa vertigo er vocis tarditM,magnur torpore ' tremor: hos vel apo elicis, vel epile itas, vel denique
obliuiosos fore jecta. Haec enim symptomata sint ea quae significant oppletum cerebrum crasta viscidaque pituita aut sanguine, i qua oppletione nascitur
Item Hippocrates in Coac. Praenot. cap. de
Apopl. scribit sensus hebetudo, in eius amisito, si forte
inciderint,futura denuntiant apoplitica, hoc nomine in
telligit Apoplex iam , paralysim & paraplegiam.
105쪽
9 IAco BI FONTANI Quo maior est apo plexia, eo est periculosior. lQuam ob causam scribit Hippocrates Aphor. cit. poplexiam vehementem em fortem curare est imposi bile debilem non facile. Vehemens comprehendit seret res gradus descriptos : debilis autem postremum. Est vero vehemens apoplexia incurabilis, quod cerebrum opprimatur copia humorum ,Vnde suffocantur spiritus naturales, & calidum in natum cerebri, tum quod in illa respiratio sit valde laesia, cuius beneficio vita carere non potest. Si haemoroiades se perueniant apoplexiae utile est. Ex Coac. scilicet in ea quae fit ex sanguinis copia per interceptionem : nam sanguis ille apoplexiam generans reuellitur & expurgatur.
In apoplexia pestiferum est perfrigerem supere, nomine stuporis intelligitur collapso uniuersi corporis. Pesti sera autem est,quod affecta & languida natura moueat rigorem, sed nihil expellere potest.
Cp plecticis si a difficili motu spiritus, id est respi
rationis)sudor superueniat lethale: Est enim sudor ille ἐφυ homς sudatiuncula ab oppressione caloris innati,quae sun esta est. Apoplexia quae phrenitidi aut lethargo superuenit incurabilis est, nonnunquam apoplexi a finitur fluxu phlegmatico oris, qualis solet cotingere illis,
qui lue venerea laborantes argento vivo fue eperuncti,quod semel obseruaui. Si apparuerint signa imminetis a poplexiar,victus ratio tenuis est instituenda, iubendum itaque,ut famem & sitim tolerent. vini & aquae potu fugiant; item somnum longum,a venere omnino abstineat, vitet aerem frigidum humidum,flatum austrinum, caput optentem, & aquilonium,qui copressione &frigore exprimit succos in ve triculos cerebri; non
106쪽
debent uti cibis melancholicis, nec pituito sis. Caeterum huius status decidentiar ijsdem remedijs curatur, quibus & morbus,sed paulo mitioribus. Agamus ergo de Apoplexiae iam notae curatione.
Curatio huius distinguenda est secundu diuersas caulas & lepora: in principio huius affectus semper aduocantur medici, & quia ta in grandi & calamitoso morbo medico turpe est nihiJomnino moliri: adde quod astantes casu ta mi leto comoti quo se currant aegro omnia quae possunt& sci ut experiuntur. Qitieritur num crede dum sit opinioni vulgari,& medicorum quorundam,qui opinantur in omnia poplexia statim aegrum agitandu& concutiendas corporis extremitates. Huic quς sito est satisfaciendunt: si affectus prquens nascatur ex leui obstructione,a vaporibus crassis genita, aut ex pauca materia, agitatio & concultio ea excutit & dissipat: item si a sanguine oriatur,quo maior eius co cretio impediatur & sanguis euellatur. Verdm si a crassis humoribus ortu duxerit concussio & agitatio forsan non conueniunt, ne scilicet agitatione maior fiat coctu-xus humoris in ventriculos & substantiam cerebri: quare frictiones admitte lar & ligaturae extremita tu, quae diuertunt & repellut humores a cerebro in
artus;adde quod leuis illa obstructio periculii nulluminatur, tolliturque facile alijs remedijs: idem sentiendum deerrhinis & sternutatorijs in principio
applicatis;quod humores commoueant in cereuro
contentos; nec satis largam copia euacuent. Qu'mobrem curatio distinguenda secundum diuersas causias. Si a poplexia pendeat a copia sanguinis aut
ab affectione simili inflammationi cerebri , statim sanguis est detrahendus , quod cum ma-xna praemeditatione est audendum , cum
107쪽
I Α c o B i FONTANI Celsus scribat cap. 27. lib. 3. Occidit si non redeat motus CV mens, si redit, semitas proicitur , hincque in hoc
morbo detractionem sanguinis aut occidere aut liberare. Controuersia est ex qua vena debeat fieri: si ortum a suppressis mensibuῖ aut haemorroi- dibus ducat , primo ad repletionem cerebri euacuandam per derivationem ex cephalica, mediana aut basilica trahere oportet: deinde eodem die , si
fieri possit ex Caphaena siue malleoli dextra. Si con-ringat ab alijs causis cephalica est aperienda , aut
alia secundum intentiones. Verum in illa quae naccitur a venarum interceptione,cephalica statim est aperiada,deinde iugularis,ut vult montanus. ROn-
deletius & alii multi damnant sectionem iugularium , quod collum non possit commode ligari, cum magna inde proueniat respirandi dissicultas, ct venae sunt peripicuae & turgent sine ligatura. Quidam opponunt Guidonis sententiam qui vulnera colli lethalia esse putat; vera est si tota sit vena secta, sed falsa si extrema tantum parte & superficiali, quo modo nos incidere volumus secundum longitudinem venae: deinde ad obturandum vulnus & consolidandum apponemus medicamentum Galeni compositum ex pilis leporinis tritis, aloe, thure S. album in et oui eodem tempore &ante venae sectionem, ut praecipit Hippocrates devictus rat. in morbis acui. & vulgares practicaret
Ad diuertendum oportet corporis partes extremas fricare & calefacere, eo enim modo sanguis concretus fluidus redditur, rarescit , faciliusque egreditur : oportet repetere sanguinis detractionem si opus laetit bis aut saepius;debet fieri magna
108쪽
MEDICINAE PRACT. LIB. I. 9Zvenae incisio , quo sanguis facilius extrahi posta sit. Post sanguinis missionem spes salutis effulget, si
pulsus validior fiat, respiratio melior euadat, calor corporis & color in pristinum statum incipiant reuerti: deinde necessarium est pyrgare humorent simul cum sanguine redundantem primo clystere, statim a sanguinis missione ingesto cum praebere
antea no liceat, propter magnitudinem morbi, sitque tempus necessitatis,non electionis: Postea medicamenta ore sumantur interiecto aliquo tempore, Vt vires possint ferre, solemnia illa remedia , simul cum his quae euigilant sunt adhibenda, quantum purgationes permittunt : de quibus in superiore capite egimus,fortiora paulo post recitaturi. Si pituita aut melancholicus succus apoplexiam
generauerit, videndum num statim applicanda sint
remedia: in hac nihil esse praebendum scribit Ali .abas; Malchaeus De gradibus nihil exhibedum viaque ad septuagesimam secundam horam post inum
Victus ratio nulla est praescribenda,quia est morbus acutissimus , nihilque ferE potest vorare aeger, neque danda sunt praeparantia, quia liquant materiam & eam exiendunt , neque potest expectare praeparationem: Si vero purgans exhibeatur medicamelum, debile quidem nihil potest;vehemes autem propinari non debet, quia materia non habet orgasinum, de cruda est. Avicenna capite de Apo-plexia ait, Si adfuerit febris expectandam esse septuagesiainam horam: fori su enim criss est, vel febris siverus mens sanat, aut mutat speciem in parabsim fundendo humores. Ad argumenta , verum est praeparantia
109쪽
98 IACOBI FONTANI non adhibenda, purgantia tamen praeberi debent, nam licet materiae non sit orgasinus, neques octio;
utilius tamen eam detrahere criadam , quam relinquere, quia augetur materia ab intemperie figida humida , vel sicca. Quare cum maior sit vialitas damno, id faciendum & purgandum liatam cum pilulis dissolutis in aqua conuenienti, ut aqua thymi, salutae,ment hae, betonicae & aliarum. Pitulae autem sunt foetidae de euphorbio, di aliae vehementes, dentur que maiori quantitate, quam solent praescribi communiter, ut ad 3 ij. vel 3iij. in biliosis tamen in quibus excrementa multa fuere collecta inventriculis cerebri, propter debilitate partis illius,
unde nata est apo plexia , excitatur febris a vehementioribus medicamentis, a qua dilli patur vires, sudor excitatur & intereunt. Quare mira ora medicamenta praebeda,ut dia phoenicum ad gl. aut confectio hamec pari pondere,vel electitarium diacartha mi, addendo j ij. fyrupi rosa. sol u. dissolutis in
aqua conuenienti. Quaeritur hoc loco virum vomitus conueniat. Paulus & Actius vomitum procurant. Avicen. cap.
cit .vomitum esse procurandum scribit, si fieri ponsit, siquidem in stomacho, aut in ore ipsius fuerit repletio; quae cognoicitur si apoplex iam praecesse rit vomendi desiderium. Vomitus ijs quibus couenit praeter euacuatione, affert etiam auxilium magnum; nam vomitus calefacit caput, flatus discutit,
stomachum deplet, a cuius repletione impediebatur diaphragma , proindeque laedebatur respiratio. Adde quod multi a poplectici pituitosa multa vomuerunt salutariter, quare vomitus couenit. fiat au
re ex 5j.elebori albi infusi in vini albi j v. & propi-
110쪽
MEDIC NAE PRACT. LI s. I. 99netur. Verum cautio adhibenda dummodo possit vomera aeger. Na sit agitentur humores,&no excludantur, excitatur maior vaporu copia,' quibus Oppressio & difficultas respirationis augetur. Quare apprime videndu antequam tale ictetur remedium, num possit vomere. Cum aute sunt ex parte curati, vomitus illis melius coueniet. Et in principio prae stat fortes clisteres in ij cere, quam ad vomendu in citare. Et V. calarneti,origani pulegh, rutae,centau-r ij mino. laluiae, mercur .an. m. j. foliorum lauri, stoechados, camedrios a n. m. g. seminuim anisi foeniculi, carthami contusi, baccharii lauri,& iuniperi ariQij. colocynthidis vel 3 iij. coquantur in colaturae
l g. dissolue benedictae laxatiuae Jj. hiera logo dij
dc diacastorei 3jg. salis gemae aut communis 5j fiat clister,detur. Aut si clistere n5 possit excipere glande sequeti proritetur aluus, V. trochilco. alliandat. Bij. puluer. hierae, picra: Θj. salis P g. mellis q. s fiat
iuppositori u & indatur. Deinde usurpentur excitatoria remedia digare oportet extremitates dolorifice,&pedis platas fricare sale,vel dissoluere sale cum aceto& eneide pernicarae. Deinde admittere capra, quae lingua sua scabra pedis platas lingat. Auellaturpili partiu pudendaria, clamores magni excitentur, sal in os inijciatur, aut aqua salsa, cucurbitae applicetur humeris,dorso, natibus cu magna & prolan da scarificatione. Cucurbitulae no sunt apponenda hypocho drijs &multi solent factitare, quia respiratio hoc modo tollitur attractione materiae ad dia Phragma,coarctatione musculo tu respirationi scruientiu . Tota spina ungat. Et V. olei nardini Si iij, oleigarioph. 3 q. misce&appli. possutvsurpari vn