Iacobi Fontani Sammaxitani medici, ... Practica curandorum morborum corporis humani, in quattuor libros distincta

71쪽

co IACOBI FONTANI ut descripsimus capite generali. Oporter verbpam uum foramen esticere metu effluxionis sanguinis. De purgatione vero licet Graeci nullam sere mei tionem fecerint, quod carerent benignis medicamentis quibus nos abundamus, nam vehementia medicamenta non conueniunt: Arabes vero benignis choiagogis educendos esse biliosos humores scribunt, ut cassia, tamarindis, strupo rosarum solutivo electitario lenitivo, diapruno simplici, &smilibus. Nam licet phrenitis sanguinea esse pota sit,semper aliquid bilis habet admixtum: quare in principio morbi,post sanguinis missionein V. rhabar. electi infusi in aquae en diuiae, vel cicch o. veIportui. g. ij. expressioni adde lenitivi Nicolai j. syrup. rosarum solutivi L. ij fiat potus,exhibeatur. Deinde praeparetur ivlopis , strupis,&a possematibus descriptis capite de intemperie cerebri calida Si fuerit biliosa ijsdem purgetur, additis tamarin-dis. vi V. lactucae, endi uiae, scariolae, cichori, ana m. j. betonicae m. g. seminum frigidorum maiorum A. iij. florum violarum, nenia pharis, rosaruman. pug. ij. prunorum accidorum j. fiat decoctio . in colaturae parte una infunde rhabar. electi

3. i. g. expressioni adde tamarindorum ἶ. i. strupi rosarum solutivi g. ii. Sunt qui aegre purgantur, quibus cum superioribus exhiberi oportet diapruni solutivi si. ad sumntiam. Diacrydiata enim inflammationibus praesertim internis infesta esse solent. Si bilis,temporis progressu, vertatur in atram

bilem, superiori decoctiqni adde senae orientalis j. vet. j. 6. epithymi h. s. anisi, sceniculi an.

3. R. paretur ut descriptum est. Quo tempore applicantur remedia generalia,

72쪽

MEDICINAE PRACT. LIB. L. 61

oportet capiti applicare repercutientia , iudicio

omnium praxim exercentium. At diximus in magnis febribus non esse utendum repercutientibus cerebro applicatis, ne fuliginosia excrementa retineantur. Respondemus,in phrenitide in qua omni artificio som laus est conciliandus repercutientia conuenire, quia plus afferunt commodi quam incommoditatis , admiscendo semper ea quae corrObotant cerebrum.

In augmento morbi resoluentia medicamenta sunt miseenda repercutientibus dispari quantitate.

ut olei violati J iiij. chamomellini, anethian. g.j 6. misceantur capiti applicentur.

In statu,aequali pondere usurpentur. In declinatione sola resoluentia, ut oleum chamo mellinum solum, anethinum', foeniculi per infusionem, aut decoctum aliquod conueniens. Ergo tempore inclementi folIiorum lactucae,ox lidis,cichori, origani, calamenti,betonicae, sta chados anm. j. seminum papaueris albi, cucurbitae. anisi, foeniculian. g. iij. ssorum rosarum , anthos violarum,nymphaeae an. m. s. fiat decoctio pro fomentatione capitis. Maior autem debet esse quan- tas resoluentium, propter aquae frigiditatem iii qua fit decoctio. In declinatione, sola calida sunt usurpanda. Discussa omnino materia,metu intemperiei relictae. oportet uti medicamentis quae de

scripti mu s ad intemperiem cerebri ca. d m& Ω- cam depellendam. Phoenitici, qudd mente laborem, urinam retinent,nec expellunt. Si ergo urina retineatur , pro-Docanda est iis remediis quae extrinsecus apponuntur,aut sumuntur. Oportet autem diuretica calida

73쪽

c1 IAco BI FONTANieuitare, ne malum augeatur. Quare exhibeantur semina frigida, nimirum maiora, vel minora gummi prunorum cum decoctione seminum , vel cum aquis ononidis , saxifragae , critiae mari

nae. vi.

Seminum frigidorum maiorum S. j. decoquantur, incolaturae g. vj. Dissolue gummi prunorum 5. j. vel pulueris ciccadariuia siccat um B. ij vel . vitri crystallini calcinati ut aciis est B. j. Posia

sunt ijdem pulueres misceri cum eadem quantitate aquae ononidis, laxifragae, cristae malinae: extitias cus vero plura applicantur. Vt --

pinguedinis cuniculi j. olei scorpionis: 3. ij. misceantur fusione , & ungatur regio ve

sica .

Fotus paratur hoc modo, V. parietariae onΟm-dis, an. m. j s. petros ini cum toto m. l. fiat decoctio ad i. 3. in qua dissolue olei Scorpionis iij. sat fomentatio permaeo,vel sumini applicanda. De inflammatione se antia cerebri, CAP. T I r I I.

IN principio inuasionis capitis dolor adest, qui

per occiput collo & uniuersae dorsi spinae communicatur , a quo tatim deperduntur sensu situm. interni tum externi olusque remanet motus ali quando in his aegrotis ita validus est , ut vix contineri queant dilaniant & crimes euellunt liue voce

manent, acutissima febre laborantiis, : . . . .

Causa est sanguis supercalefactus vel biliosus d- modum qui affatim irruens in sufestores paries cerebri, corpus, & partes eius internas, ipsiusque substantiam occupans in eo figitur atque fix a-

74쪽

MEDICINAE PRACT. LIB. I. 63tur inflammationemque parit. Magnus est morbus parris obsessae praestantia dchmptomatum magnitudine; eoque maior censetur illius causa,quo Abiectum siue pars affecta mi. nus est apta ad recipiendam inflammationem quippe frigida humida. Malignus est tot specie,& acutissimus Hipp.ait Aph. 1o. libri T. quibus cerebrum es sphacelatum in tribus diebus pereunt, si vero eω dies euaserant, sani fiunt.. N omine spaceli, siue siderati intelligit Hipp. necrosin in fieri, vel ipsam siderationem : nam in- fiammatio magna cerebri via est ad necrosin siue gangrenamaut sphacetum, & licet euaserint,nulla praeteritorum in illis memoria remanet, neque enim recordantur morbi, nec alterius rei ad morbum spectantis. Quidam vero confuse meminerunt & valde anxi, sunt, magnum incendium se

persensisse dicunt, nihil tamen distin ne narrare possunt. Si vires ferant adsitque pleihora basilica brachij dextri tundenda est , fiatque sanguinis copiosa missio , habita ratione virium : repetatur eodem die si fieri possit ex altero brachio : interim repercutientia actu frigida adhibeantur syncipiti ad suturamicoronalem continue malefaciendo &si possit dari purgans medicamentum tale exhibeatur quale in phrenitide praescripsimus. Applicentur curbitul e cum scarificatione profunda

humeris, dorso & nacibus; aperiatur vena frontis ligent ut extremitares cum dolore & fricentur ad retinisonem : Hirudines apponantur nariabus & post aures.

75쪽

6 IAco BI FONTANI Inclinante morbo lenia sternutatoria approbantur excinam ono, nuce moscata, aut alio ii mili in nares insumato, & odoramenta grata ut pomum quod praescripsimus capite de intemperie cerebri calida sicca; teneatur aluus lubrica Clysteribus moderatis,aut suppositoriis, ut quoniam lotium noriemittunt incitentur, ut dictura est capite superiori. Plura vide hac de re apud Petrum Salium diuersum.

Ibriasii, id es, febrili capitis infantium ardore

CAP. XVa

SY R r A s r s, quod Syrio ardentis leonis astro. effulgescente infantium corpora infestet.est inflammatio circa cerebri membranas, illic coacer- ceruato pituitoso sanguine oborta,cui subest febri culae seruor quem ob id Plin. cap. 3. lib. 2o, capiatis infantium ardorem recte appellar. Signa sunt sincipitis & dolor, oculorum cauitas, pallor rotius corporis ariditas cum insomniis vigiliis, & cholerae impetu, post feruorem diar-

Causia est dupIex una interna &comuncta, pituita nempe putrescens eirca cerebri membranas, altera extrinseca de proca tartica, scilicet magnus ardor ambientis acris sole sub cane existente. Magnus est morbus partis affectae traestantia, symptomatis magnis,subiecti etiam ratione, quod pueri facile dissipentur aestatis ardore. Malignus est cum clam interimat pueros: acu-rilsimus quod celeriter, continenter & cum periculo moueatur. Periculose semper laborant eo in

santes.

76쪽

MEDICINAE P R A C T. L I B. I.

santes, cum magnus sit morbus & malignus ,tum quod non sit congener artati. Praeterea difficile remedia magna applicantur, cum ut plurimum non debeat in illis mitti sanguis ob virium debilitatem. neque medicamenta nisi aegre sumant, & licet simpserint, dissicilime materia morbi sca educiturata ut tota spes sanationis sit posita in externis reme- .dijs.Quocirca infrigidelia leniter conferunt, inter quae maxime laudantur ramenta cucurbitae domesticae applicata capiti:vel urticas vivas in mortario contusas, addito pauco unguento popule ,

applicentur syncipiti , succi foliorum solanii hochensis 30. rolatiq. f. lauetur caput ex diO-1coride

De vertigine CAP. XVI.

INfEPARA BizE & proprium iudicium ver

tiginis est, qubd omnia in orbem verti videantur , procreatur autem ab humore in substantia cerebri existente , aut a vapore in cerebrum elato, aut in eo genito,aut denique a spirituum tenuitate. Vertiginis ab humore procreatae signum est, quod ea tantum accidat incuruato corpore antrorsum, retrorsumve. Cum a vapore nascitur etiam stantibus,aut sedentibus,neque incuruatis accidir, spiritum tenuitas etiam stantibus vertiginem inducie& mouet. Quocirca cum auster turbulentos efficiat spiritus,& moueat vertiginem, si austrina tempestate vertigo quiescat,necesse est hoc fieri per incrassationem & condensationem spirituum: praeterea sedatur cibis crassioris & benignioris substantiae, ut otiis sorbilibus, iustulis crassioribus,

77쪽

a tenuibus autem augetur.

Signa affectus primarij sunt, vertiginis ortus

nulli ali morbo aut partis alterius affectui succedens cuius continua affectio, antecedentes capitis dolores aurium tinnitus, capitis grauitas, sensuum imminutio J quod repleto corpore non quiescat. Pecularia signa vertiginisper consensum natae,sunt illa quae lignificant primarium affectum ex quo nascitur vertigo.

Distinguendum est quo humore nascatur, si humor fuerit biliosus continget aegro inappetentia, ni orsus superioris oris ventriculi i si a pituita, aut a succo melancholico,fames intensa S ructus acidus, vertigo augetur impleto stomacho, & minuitur euacuato. Quando vertigo pendet ab utero, haec elucent signa,vteri suffocatio,eiusdem tumor praeter naturam. Aliene, renibus , aut alijs partibus potest proficisci , quae ex earum assectione innotescent.

Magnitudinem illius ostendunt, casus, visus Obtenebratio, resolutio crurum,memoriae laesio. Tardus est morbus vertigo quae a pituita ortum ducit,aut ab humore melancholico a diuturna cordis aut iecoris. In temperie calida longa esse solet: item ab harmorrhoidibus,aut mensibus supprellis, nisi iterum excitentur. Vertigo magna quae fehrem non habet comitem, epilepsiam , aut apo plexiam ostendit futuram, quia humores febre dissiparentur, illa vero quae febri superuenit, siquidem circa morbi statum contigerit, futuri vomitus dat indicium. Si ea quae oculis cernuntur, appareant sanguinea ad insaniam fit propensio inquit Aetius)si vero purpurea morbum comitialem minatur;

78쪽

MEDICINAE PRACT. LIB. I. 67wrtiines quae ab initio morbi fiunt sanguis mens e naribus seruit: iniiij nomine intelligimus febrium

initia. In curatione primo obseruandum est, vidistin-suamus primarium affectum ab eo qui fit per consensum, ne remedia adhibeantur quae non conueniunt,& ei loco accommodentur, qui nullo pacto ex se affectus est, sed per consensum. Si cerebrum primario laedatur, videndum est quamam sit causa

assectus ut tum a parte , tum a causa indicationes sumamus , Sanguine redundante quod cognoscitur, si quis praescriptis, tum quod insomnijs fulgura arger imaginetur, &casum ab editis locis , sanguis ducendus est ex basilica dextribrachii, & statim repellentia capiti deraso sunt apponenda; sequenti die purgetur bilis quae sanguini permiscetur : deinde praeparetur reliquum& rursus purgetur , poterit etiam purgari pilu-lis, ut rha barbari electi, pitularum cochiaruman. 3β. diagridij g. v. cum syrupo rosar. solutiuo , fiant pilulae, den cur post mediam noctem.

In magna repletione ex sanguine valde inflammato micant arteriae temporum & frontis , in ea affectione iudicio omnium praxim exercentium arteriae temporum vel frontis sunt tundendae, sed fit aliquando ut eo remedio vertigo non tollatur , quod vapor ille vertiginem faciens per interiores arterias ad cerebrum feratur : Quare cum hoc accidit , collo refrigerantia sunt applicanda , nimirum conserua florum an in

thos , & potissimum veratrum, in hoc affectu ad 3 q. mane continuando longo tempore :

79쪽

68 IACOBI FONTANI mirifice prodest. Infudatur linteum in Oxicrato Mcollo circundetur, veli conseruar flor. rosariant hos,betonicae, bu glosse an. 3 g. pulueris radicum paeoniae. Bij corticis citri conditi, diacodij an . et ij. specierum diam osci, diam argarit. frigidi, di arrna- donis albae an. J6. Cum lyrti podest cxcade, fiat co-ditum, capiat ad quantitatem unius castaneae in aurora vel stirgens e lecto. Si bilis sit causa vertiginis,ac. rhabarbari infusi in aqua betonicae 3ij. expres soni adde electuar ij de succo rosar. Jsi. syrupi rosa r. soluti ui 3 ij. fiat potus cum eadem aqua, capiat

eodem tepore. Repercutientia cerebro applicanda

sunt,deinde praeparandi, ut a c. 0rupi violarum Mnympheaean. ἶj.aquae cichorij & betonicae an. j ij.

fiat tu lep , continuet capere quantum fuerit necesse: deinde rei teretur potus supra scriptus.

Si frigidus humor & flatu lentus commouerit vertiginem electuarij, diacarthami 3v. strupi rosarum soluti ui j iiij. aquae betonicae q. s. fiat potus: praeparetur humorijs quae sunt praescripta capite de intemperie frigida humida cerebri: Deinde pilularum de agarico & aggregatiuarum ara. 56 castori g. v, trochiscorum alandal g. iiij. fiant pi-lulae molles cum strupo de stoecade,capiat post mediam noctem. Purgato cerebro ad ea medicamenta coniugiendum est quae descripsimus ad cerebrum corroborandum, de intemperiem relictam corrigendam.

Dum tenuitas spiritu uest causa vertiginis, siquidem bilis redundauerit, ut sere semper in illis fit propter intemperiem siccam iecoris, cordis, & cerebri, oportet bilem purgare leniter com rhabarba. ro, infuso in strupo rosar. solutivo, thamarindis,

80쪽

MEDICINAE PRACT. LIB. I. 69

deinde studere refrigerationi illarumῖ artium principum & spirituum incrassationi per alimenta &medicamenta, inter quae ova sorbilia principatum

obtinent,lac asininum,hordeatum, caro agni, Vituli, lactuca,cucurbita & alia similia. Sextus philosophus platonicus capite se primo, parae secunda de Medicina animaliu, notat pauonis fimu potatum caducos sanare, mirabiliter quidam sunt idem experti in vertigine , debet autem diliolui cum aqua

bethonicae,aut alia conuenienti.

De epilepsia , CAP. XVII.

Ε Pix apsi AM serὶ omnem comitatur concussio to ius coi poris uater pollata , ex laesio principum facultatum: quae signa inseparabilia simul collecta faciunt unum proprium signum, &non tantum sunt signa epilepsitae, sed etiam partis

affectae,cerebri nimirum. Signa illius quae fit per consensum, quae ex Galeno lib.3. de locis affectis pendet a ventriculo, aut alia corporis parte, sunt ascensius venenatae auraesensibiliter perceptae: Ea autem quae si per primarium affectum inopinato contingit, & sine ullo sensu praegressae, illico cadunt: Cum vero sequitur ad affectionem alterius partis cadunt, sine vehementi concussione ex Galeno cit. & per interualla breuibus quibusdam motibus concutiuntur. Nonnunquam pendet a vermibus, quae cognoscitur per signa vermium suo capite explicanda. illius vero quae causam habet primaria in cerebro signa sumuntur, etiam per negationem eius, quae fit per consensum,tum ex temperamento aegri frigido hu-