Iacobi Fontani Sammaxitani medici, ... Practica curandorum morborum corporis humani, in quattuor libros distincta

81쪽

o I Acos I FONTANimido, ex grauitate cerebri; longitudine paro xysmi,& magna concussione. Signa causarum sunt expressa capite generali: magnitudinis vero existunt sarcum inuoluntaria excretio& exclusio, seminis reiectio,spuma magna copia ore prodiens,& reliqua magna symptomata. Causas illius varias recenset Fernet. cap. 3. lib. I. Pathol. &IJ. cap. lib. 2. de Abditis rerum caus . proxima tamen illius causa est res, a qua cerebrum

molestatur.

Epilepsia tota morbi historia longus est morbus, par Oxysmo autem acutus. Epilepsia ante pubertatem potest recipere curationem illa autem quae ultra annum vigesimum

quintum porrigitur fere est inculabilis ; ut scribit Hippoc. λphor, 7. lib. 4. Sed quaeritiar,utrum epi-- lepsia, quae nascitur post annum a s. cum antea non extiterit comitetur usque ad mortem. Oribasiius, ut citat Brassa uolus comment . in illum Aphorismum, scribit, si acciderit morbus comitialis ante pubertatem, aut antequam ad Iut en tutem perueniatur curationem recipit, quia con tingit mutatio temporis, aetatis N humorum: si autem ab anno 2I. acciderit, iam non est spes murationis, quia sit avehemeti causa & sequuntur aetares , quae non sunt aptae ad sanandam hanc causam. Etsi tibi videtur, inquit, iuuenilem aetatem esse magis consemptiuam htimiditatum , quam sit adolestentia: re

pondeo etiam a causa vehementι induci in aetatem quae

sequitur nihil adiumenti praesare ad reflutionem illius

causae.

Galenus Comm. in Aphor. citat. ab hac sen-

82쪽

MEDICINAE PRACT. LIB. I. TItentia non recedit,nam quoties in subiecto parum disposito nascitur aliquis affectus , oportet causalii efficientem elle magnam ; maior itaque causa censetur in iuuene,quam in puero, etiamsi a puero perseuerauerit ad annum as . nam morbus fere fuit semper familiaris constitutioni pueri, tum consueta minus molestare solent. Quare qui incipit affici morbo comitiali anno 21. vel post illum, periculosius laborat & dissicilius curatur ob causae magnitudinem, insuetam allectionem , & naturae repugnantiam: Nam ex Aphor. 34. lib. 2. minus periculose laborant quorum naturae, aut aetatι, aut con setudini magis congruit morbus , quam quibus nia

hil istorum conuenit. Ergo cum epilepsia non sit familiaris iuuenili artati periculose laborant iuuenes correpti morbo comitiali. Hippocrates 6. epid. & Galen. 3. de locis an feci. scribunt melancholicos magna ex parte morbo comitiali asci , m contra morbo comitiali laborantes feri melancholicos : Si enim humor melancholicus in corpus cerebri feratur , id est , ut scribit Galenus in cerebra veluti parti similari noceat , in cerebri corpus conuerti dicitur , cum temperamentum mutatum noceat similari parti : ad mentem vero rapi dicitur humor melancholicus, cum melancholici fiunt Epileptici, facta materiae translatione a cerebri substantia , in ventriculos illius, remanente etiam melancholica materia ex parte in substantia cerebri.

Si Epilepsia a pituita nascatur verti potest in

apoplex iam per maiorem pituitae collectionem ex concussione cerebri natam.

83쪽

7a I Ac OBI FOUTANr Curatio epilepsiae diuiditur in praecautionem morbi suturi, & in cur tionem praesentis si curari possit: Si curationem recipere non potest, ut postas. annum remedijs incrementum illius coercendum quare si adsit suspicio aliqua mali futuri adhibenda sunt remedia ad praecautionem, ea suspicio trahitur ex sequentibus. Primo quod eiusdem famili multi soleat morbo comitiali assici,aut quod in illa urbe pueri aut alterius aetatis afficiantur, vi in urbibus meridionalibus, qualis est Aquensis de Olbia. Praeterea ex Hippoc. lib. de morbo sacros pueri nec ulcus vitam habuerint in capite , nec mucusauisaliua ulla prodierit,nec in utero cereuerum expurgatum fuerat, aut purgatum nimis, periculum est, ne morbo sacro

assciantur:tum quod grauida mater soleat epilepticos natos parere, cui remedia sunt adhibenda, quae seminaria &radices illius morbi funesti extinguant in utero, quale est quod paulo post dicetur. Ad praecautionem recens natus haec remedia adhiberi solent antequam lac sugant.

V. sacchao optimi bene puluerati s ij. olei sesa

mini aut amygdal. dulcium q. f. fiat confectio admodum to hoc , detur saepe parua quantitate , continuet aliquot diebus vacuo stomaclio , vel exhibeatur mel despumatum cum pauco, puluere , leminis paroniae & fellis testudinis, aut parum limaturae smaragdi. Mulieres solent praeberenatis ad praecautionem epilepsae hippomanis exsiccati pulverem ad 3 si, quod nullius est facultatis

ad id praestandum, sed cum amoris illicita causa a meretricibus comparetur , quo scelus occultare

possint illud ad epilepsiam conferre dicunt. In hac

84쪽

suspicione remediu est cauterium actuale applic tum posteriori parti capitis. Item emplastrum ad epilepsiam futurae coronali admotum, ad praecaurionem & ad curationem, tum optatae & pulueres describendi : Mercator experimento fidelit limo scribit mel decoctum Sc despumatum cum modico famiculo & oleo amygdalarum dulcium ter vel quater quoque die exhibitum praeseruare ab epi-lepsia. Ad grauidas vero quae solent parere epilepticos corti c. imperat. ex cinamomi an. 3 g. salis nitri

sit. nucis moscat. cardam. coriand. praeparat. m.

3 j. rosar .gubear. rasurae eboris afi. 3 si . cubebar.

fiant tabellar de quibus capiat s ij. eundo cubitum. Si recens natus epit ipsi a laborauerit Miligenter perquirendum an affectione primaria , an perconsensum. Si quidem nascatur primaria affectione ut plurimum a pituita ortum ducit: raro enim puerimelancholico humore abundant , nisi ex parentiabus labem illius humoris contraxerint: Si per consensum id praecipue sit aut a lacte concreto in

Ventriculo, a quo maligna aura generatur ascendens ad cerebrum. Id cognoscitur, quod lac coagulatum evomant. Aut a vermibus, quorum signa

describemus suo capite. Vel per consensum cum ventriculo de intestinis laborantibus colico dolore ab humore acri & mordenti viridi. A quacunque causa laboret puer lac sugens non tantum illi sunt praescribenda remedia , sed etiam nutrici & multo magis: nam alimenta & medic mςnta , quae nutricibus exhibentur, transfundunt suas vires per lac in puerum. Quocirca victus ratio

85쪽

IAco BI FONTANI cum non possit praescribi puero, imperetur nutrici, quae illi erit conueniens , cum omnibus illis qui laborant comitiali morbo iam adultis. Degat itaque in aere calido sicco , nisi propter concretionem lactis in ventriculo pueri, & humores acres& calidos in ventriculo de intestinis contentos, egeat frigido , sit lucidus aer sine fumis & vaporibus ;Illi namque caput comnis uere solent,&epi-lepsia excitare, praesertim fumus rerum foetidarum, ut cornu, corij & ceteraru male olentium: somni u. fugiat diurnum & praesertim meridianum,quia opplet caput vaporibus;non producat vigilias in multam noctem: nam vigiliae dissipant spiritus & ca lorem innatum , unde prouentus cruditatum &pituitae in cerebro. Exerceat corpus ante pastum, nam exercitium siccat: fricentur extremitates cum panno rudiori , praesertim mane ad reuulsionem humorum; utatur victu calefaciente & attenuante, quia siccitate opus est. A vino abstineat quantum

feri poterit, quod sit vaporosum & cerebro inimicum , illius loco bibat hydromel aut hyppocratium album, nisi summa ventriculi debilitate laborauerit aeger, tunc enim poterit sumere vinum bene dilutum; vir et edulia, pituitola de melancholica: pituitosa sunt frigida & humida , ut fructus virides; olea insipida, pisces potissimum viscidi αmolles: melancholica sunt frigida & sicca terrestria,

ut caro bubula, leporis, carnes salitae pi aesertim caprarum , quae proprietate nocent cerebro, legumina omnia, acerum dc similia,coturnices noxiae sunt multorum sententia, quod elleboro vescantur conuulsionem excitante: Coitus valde nocet epi-lepticis, vehementer enim refrigerat cerebrum per

86쪽

MEDICINAE PRACT. L I B. I. TFconsumptionem spirituu & caloris innati ; vitanda sunt ea quς nocent capiti peculiariter ut suilla caro,

ventus cepe , allium acria omnia; ex alto inferiora conspicere fugiat, torrentum cons pectum, aquarum vortices, sonitus graues , rotarum circuitus celeres., Controuertitur de apio, multi scripserunt apium

nocere epilepticis, inter quos Plinius numeratur cap. h. lib. 2 o. histor. natur. Verum Galerius,cuius sententia reliquorum opinioni pi ae serenda est, scribit illis conferre;ait enim porrum qumetiam CV a ymmer semirmum gustare confert τι, tris. Instituta victus ratione dicamus primo de curatione epilepsiae puerorum. Curatio praesentis epi-lepsitae in pueris sita est usque ad annum 2J. exHipp. in mutatione aetatis, regionis aut victus coniunctis cum proprijs remediis. .ssitas ipsa per se mutatur, nec ullo eget artificio : regionis autem mutatio arte non caret; indicatio vero illius mutationis ducitur a temperam cto epileptici, cui regionis aer

debet este similis, M. causae epilepsam generanti, aduersari debet quam tum pollibile est : Tales sunt

regiones maritimae, & ex mercato pinniferae. Victus ratio instituenda contraria morbo , & similis temperamento, quantum sieri potest, caetera observet, quae antea sunt praescripta. Quod spectat ad remedia reliqua , in curatione aut abigimus paroxysmum, aut morbi causam, vel incrementum morbi cohibemus; & quia ut plurimum vocantur medici rempore paroxysmi,hςc debent fieri, quae sequutur. Ligemur extremitates culsaturis dolorificis, frictiones artuu adhibeantur

87쪽

- IACOBI FONTANI cum saluta, men tha, origano, ruta & alijs similibus suppositorium forte indatu fano, circumponantur capiti superiores herbae magna copia & praesertii nruta, fiant sternutatoria. Apuleius commiscet poli- succum cum aceto,& ungendum praecipit eos, qui patiuntur. Item pillulas eiusdem pol ij & radicem in linteolo mundo circa collum eius , qui patitur ligandam iubet, assirmat se expertum. seminis rutae nucis mos catae, coaguli leporis exsicca tian. 3 j. puluerentur in mortario,& insuia flentur natibus cum tubulo, immittantur in nares oleum de laterib. aut balsamum; excitentur magni strepitus ad aures ; liniatur palatum confectione anacardina, theriaca aut mithridatio cum penna corpore erecto, apertis oculis offerantur lumina magna, lineantur humeri cum oleo calido, ligentur testiculi ad pellem infimam, S: trahantur violenter. Multi graues medici afferunt aquam destillatam ex cerasis dulcioribus statim fugare paroxyΩmum, si bibatur ad g j. vel ij, distillentur oportet in

balneo mariae.

τί olei succini albi guttam unam misceatur cum cocleari lactis mulieris, & exhibeatur, oleum sulphuris idem praestat. Quidam contendunt ruram siluestrem natibus applicatam certissimo remedio pellere paroxismum ; Item oleum cranij humani suturae lambdoidi & coronariae appositum , aut V. cranij hominis insepulti & exsiccati q. f. contere crassio modo & distilla per retortam in arena igne valido, ter iterando destillationem, 2η radicis

paeoniae maris & herbae an. q. s. caput mortuum,

eombure, extrahe sal per lixivium,quod est pretiosissimum.

88쪽

quae praedicti crani j & paeoniae an. et iii. c

lto rei recentis 5 j, 6. specier. diam osc. dulcis et ii. mellis anacard. 3 g. distillentur semel per balneum mariae, addantur margarit. g xx olei vitrioli g v. olei anisi g. x. detur ex hac mixtione in paroxitio, coclear unum. Quaedam horum remediorum pos-lunt v serpari in paroxysimo puerorum epilepticorum lac suggentium. Si puer laborauerit prima affectione epileptico morbo a pituita nato, indicatione ducta a causa &a parte affecta, poterimus aut illi parua copia , aut nutricibus magna quae sequuntur praescribere remedia.

V agarici infusi in aqua beton. vel in decoctione stoecad. cu suo Zingibere, rhabar. in eadem aqua intuli afi. Θ si .expressioni adde mellis rosati j ss.capiat. nullum diagrediatum miscendum in hac po- praesertim cum datur pueris, quod sit inimici minum tenellis illorum corporibus: possunt tamen praescribi nutricibus mediocri quantitate, ut diaphaenici 3 g. vel alterius compositionis conu nientis: retunditur enim violentia diagredij transmissione per corpus nutricis de lactis admistione. Post purgationem applicetur puero hoc emplastrum in sutura coronali.

ac emplastri contra epilepsiam 5 ij. extendatur & applicetur. Emplastrum sequens probatum rasurata cranij humani j. piper. sinapi, fimi

Γ thuris, euphorbi, castorei an. Θ h. seminis

89쪽

νs IACOBI FONTANI paeoniae visci quercini an. 3 ij. coralli rubri, seminis rutae, hyssopi sicci an. 31. ossis cranij humani3 6,inosci & ambrae an. g. viij.colophoniae & cerae nouae an. q. f. olei peirotei 3 6. V cerae j i euphorbi; 3 j. olei q. f. fiat emplastrum, apponatur spinae dorsi: Paratur sylupus in epile-psi a puerorum valde utilis., radi c. & seminis p Loniae an. 3 si visci quercini , radi c. angelicae an. 3 6. seminis contra. 5 j. agarici 3 j. f. rhabar. 3 f. sennae orient. j j. s. succiros. I iii). Dcchari L j. fiat syrupus per tecte coctus, e quo capiat bis in mense diuersa dosi pro aetate. Si epilepsia nascatur in puero ex lactis concretionem veniticulo V folior. vlmi p. iij. coquantur in urina alicuius pueri, deinde butyri receniis L ij. fiat cataplasma, ut artis est, applicetur ventriculi regioni parte sinistra, vel τί folior. maluar, ab synthi j & ulmi an. p. j. decoquantur in urina pueri & cum 3 iij. butyri addito pauco fermento & oleo nardino, fiat cataplasma, ut artis est, applicandum anteriori & post riori parti regionis ventriculi, eodem tempore. V coaguli haedi Θ g. cum pauca aqua calamenti. Paulo ad ultioribus detur theriaca cum aqua

Multi suadent adultis applicandum pileum pueri alterius laborantis tinea, aut emplastrum quo puer epilepticus assiciatur tinea , qua eius cerebrum expurgetur. Satius est fonticulum aperire iis, quibus formatum est os ad suturam coronalem.

Si epilepsia in adultis & alijs nascatur a pituita, Primo purgare oportet medicamentis ad eam

90쪽

MEDICINAE PRACT. LIB. I. 79

extrahendam accomodatis. V. seminis carta mi g is.

agaryci in panno raro ligati cum suo et in gibere 3 j. turbith gummo sit 3 j. 5. anisi, sceniculi, seseleos ga-ryophil. an. 3 6 betonicae , st cad. camedr. ca- mepit. origani afi. m. j. ab syth. pontifici m. g. stor. rosar. anthos, stoecad. salu . an. p. ij. fiat decoctio, incolatura suff. q. distatue dia phaenici aut electita-

ctio, detur mane: deinde praeparandi sunt humores a possemate sequenti. radi c. paeoniae, visci querc. an.Jj. radi c. se niculi &eryngij an. 3 ii. folior. beton. stoecad. c med r. maior. serpilliasi. m. j. rutae p. j. semin. anisi, faeniculi, a meos, seseleos, pceoniae asi. 5j. garyo- phil. 3 6. sto. rosar. anthos, stoecad. salutar,genistaean. p. ij. passivi. mundat. j ij. liqui ritiae rasae 3 6.

fiat decoctio: in colaturae clarificatae m. j. f. diuolue pulueris contra epilepsiam 3 j. s. sacchari q. satis pro tribus dotibus, capiat mane. Si volueris e Dficere hoc apo sema purgans adde medicamenta simplicia purgantia in superiori potione descripta suff. q. deinde finitis a posseumatibus oportat

potum praescriptum iterare. Purgato corpore aperiatur fonticulus in sutura coronali cum serro candente, aut cum cauteria potentiali ad diplo em usque. Quidam tere- bello aperiendum Os capitis censent ad sutu- suturam coronalem , quod remedium excogitatum fuit ut ego existimo imitatione falconariorum , solent enim hi , qui falconibus praesunt , eos liberare epileptico morbo , aperto Oia se capitis prope rostrum inter duas nares , cum ferro candente ; per foramen egreditu