장음표시 사용
231쪽
aro IACOBI FONTANI ut unguenta, linimenta reliqua remedia, capite depleuritide descripsimus, qbod sint utrique comu-hia. Arist. probi. 4. lib. 27. scribit in quibus pulmo effervet,vini desiderium excitatur similitudine qualitatis, & quia magis sitim sedat quam aqua penetrandi vix quod nutriat proindeque humectet. - De phthisi, C A P. v. ExsiccATIO corporis quae tabes appellatur commune symptoma est , phthisi , hecticae dispositioni atrophiae . hecticae senectuti, tabi dorsali ex Hipp. 1. de morbis delabi renati lib.de inter.
assech. c. de morbis renum. Tabes autem siue exsiccatio aut est totius corporis aut partis ut atrophia
brachij. Hectica dispostio aut est cum febre quae solidas
partes occupat, cuius extremus gradus marasmus
appellatur,aut sine febre quq hectica senectus dicitur,nimirum tabes vel exsiccatio totius corporis a frigore labori praeter naturam succedente,aut nato sua sponte; tum frigidorum usu & dissipatione a nimio exercitio & venere. Atrophia est corporis exsiccatio orta ex mΠritionis priuatione.
Phthisis proprie dicta multiplex est origine, alianaque renalis, alia dorsalis, alia ab intemperie calida sicca pulmonum alia denique ab ulcere pulmonum pedet,quae per anthonomasia phthisis appellatur, quod vi tabifica omnibus morbis antecellat, primo edacitate siue consumptione qua exhaurit fontem humidi radicatis: secudo febre hectica,quae humores corrumpis,ipsamque solidarum partium
232쪽
substantiam labefactat. tertio tabifica aeris inspirati qualitate, qui cum assiciatur malignitate viceris, inspiratus, deinde tabificam vim auget. no de ne qui istis adiungat exsiccationem proficiscentem ab ulcere partium aliarum pectoris, ut diaphragmatis x mediastini. hoc loco phthisis sumitur pro exsiccatione totius corporis, orta ab ulcere pulmonum:
vel definiri potest ulcus pulmonum ex quo febris
continua excitatur cum totius corporis extenuatione.
Dure tusco m. in Coac. pro g. cap. de phthisi scribit esse ulcus malignum pulmonis,quod vi tabifica
omnibus morbis antecellit. pulmonis aute ambitu comprehendimus tracheam arteriam. Ulcus pulmonis aut tracheae arteriae manat ex ruptione, rosione& apertione vasis, vel ex catarrho salso, acri prolabente in pulmones per tracheam arteria, eosq; exulcerate, aut succedit alteri morbo pleuritidi peripneumoniae,aut contagione contra hitur,de qua Fracastorius c. II. lib. 2. de morb. contag. pleuritidi quidem quod lata sit aliquando acria monia puris & sputorum in pleuritide: ut per pulmones transeundo aut in his stabulado ipsos exulceret. peripia eum Oniae autem quoniam pus quod ab inflammatione suppurata rehcitur, ulcus Vt primu generat. Solet etiam empyemati succedere, primo si intra o. diem non repurgetur perfecte a VO- mica rupta quae pleuritidem aut peripneumoniam comittebat, tum ante O. diem si excretione puris concepti erodantur pulmones.
Signa morbi sunt complicata cum signis partis affectae febris commune symptoma est,ab excretis autem locus detegitur ex I. loco. affect. nam si ca-
233쪽
m 1 Ac OBI FONTANI runcula excludatur per sputum aut paruum brota
chium significatur laesio substantiae pulmonis. si
magnum bronchium tracheae arteriae, si nullus in prata ictis partibus sentiatur affectus nec aliquod signorum iam dictorum adsit , verum cum purulento sputo in thoracis parte aliqua manifeste fusius
doloris adsit thoracem affectum esse certum est.
Vt autem diuersae sunt causae: ita illarum diuersa sunt indicia. Catarrhias salsus aut acris suo se sapore prodit, cui succedit puris sputum. In vase rupto, eroso,aperto, a languinis sputo puris sputu a puris sputo phthisis dumodo sanguis e pulmone expurgetur Sex pulmone; potest enim fieri v t ex cerebro labatur in pulmones de expuatur, qui tame ex pulmone non dicitur expelli. In pleuritide sanguis per sputu reijcitura quo tam e no sequitur phthisis. Illa aute quae succedit morbis enumeratis superius indicatur, si istis affectionibus successerit febris continua ex puris sputum copiosum. fit etia pus citra sanguinis sputu, ait enim su p. lib. de locis in homine quia in pulmone colligitur m defuit in pus vertitur nimirum pituito sum. at superius in Coac. scribit, qui suppurati sunt maaime expleuritide σ per neumo
nia eos calores comitantur interdiu tenues, noctu vehemetes.
Quo pacto ergo poterimus distinguere quando phthisis succedit empi emati cu febris coiinua sit inem pyemate & puris sputat Distinctio sumenda esta quatitate sputi, i a in phthisi sputum est multum,
in empye male paucia & sere nullii, quamobrem in eodem aptior. ait nihil memoratu dignum ex stuunt -- py. praeparatio ad plithisin auget colemiram illius, praeiertim in ea quae pendet a catarrho. Cosistit autem illa praeparatio ex Hipp. in epid.in capitis debilitat GD gracili,oblongo, angusto thorace,ita ut tales ha-
234쪽
MEDICINAE PRACT. LIB. II. 223beat humero salis vespertilionu similes,quos Hipp. appellat pre rigodes, incidui autem illi facillime in phthisim,quod cerebrum debile oppleatur multis excrementis quae cum ad perpendicatu e cerebro delabatur in pulmones propter illa dispositionem partiu fit,v t pulmones facile exulceret. nam si gutta cauat lapidem, dicam saepe cadendo, facilius multo
excavatur pulmo mollis. aliud indicium trahitur illius dispositionis ab aera te, ea nimirum quae est ab anno I8.ad annu33. quod liqc aetas sit potissimu o noxia ruptioni venaru ex se, propter repletione, Scex eue tu ob labores & victus ratione intemperata. Phthisis magnus est morbus pariis obsieli, necessitate ad vita coniuncta cum morbi magnitudine, nepe viceris,cuius magnitudo percipi potest ex quantitate excrementorii,disti cultate magna respirandi, tu quo maior exsiterit morbus cui succedit phthisis , eo maior censebitur & si quis minus ad phthisim pronus ea corripiatur magna phthisi laborat; magna enim causa est. Phthisis malignus morbus est tardus semper. Signa futurae phthis eos captu tur ex dispositione& praeparatione ad ea phthisis co firmata d morte aegru praecipitat. Co firmata aute existimatur quadollectica febris quae ulcus pulmonii comitat. i. speciei gradu attigit, & ulcus lanatione recipere no potest ob magnitudine S cacoethia viceris, Hipp. in coacis c. de phthisi seribit. stulata corpora velut ambMsta phthisim confecta Ostedunt. Illae vero pustulae s gnificatichoru venenatorii Jc acri u abundantia quae habitu occuparui, na ex Hi p. libello de arte, ν anitatis tepore inter titui music. repletur tu, ita in aduersa valetudine ιcheribus obfarciutur a quibus nascutur pustulae istae coburrus. Cia haec apparet nulla vitae spes superest: sgni
235쪽
22 IACOBI FONTANI ficant enim totum corpus cacoethicum unde magis exulcerantur pulmones.siuibus tabidis stutum iniectum in ignem celeritergrauem odorem edit,modo e pulmone educatur,nullaquestit e cusatio exulcerationis oris, unde graue odorem sputum mutuet grauis naque ille odor significat corruptelam magnam pulmonis, ex morbi malignitate. . Catae 3 capisii a capite deluant citra peculiarem capitis x δ ιαν hi pereant. quod ad summam exsiccationem ventum lit. quibus tabidis capilli e capite defluunt εἴ magnam exciscationem aluipro iuvis mori tur, quod debilitata sit naturalis retentrix facultas. CT quibus tabidis alui pro uium superuenerit, deficiente naturano ex couersia distillatione e cerebro in stomachu, moraretur.quibus tabidis exspuentibus in aquam marinam, aut salsam densam ob terreum admixtum in fundum
ἀ cendit stulum Dibale, in breuis quod spiritu omni
priuatum sit sputum, quare maxime poder Osum,& ideo fundum petit. Desperatae & confirmatae nulla remedia sunt adhibenda nisi aliqua laevia , quae aegro tollerandi aliquam facilitatem afferant, & spe illum consolari possint. Eius aute quae aliquid spei habent reliquucuratio est suscipi eda. atq; ne medicus in ea cur ad asit negliges dissicultas curationis est obiicienda illi me pedet ex pulmonis motu perpetuo viceris cO- solidatione prohibete raritas ipsus pulmonis retinet sanguine, unde putret mollis substatia, facilius . putrefit, tum remedia dissicile applicamur ob loci distantiam: nisi lambendo sumatur: motu vero ipso continuo sanata recrudescunt ulcera facile. In curanda phthisi ratio habenda est causae antecedentis de coniunctae , si ruptum fuerit Vas
236쪽
vas apertum, vel cerosum, generalibus remediis curabitur , quae ante dicta sunt capite de sanguinis fluxu. si catharthus fuerit in causa, pars mittens est roboranda diuersionibus & derivarionibus,vre dum & aliis remediis cap. de Catarrho explicatis. Diuertentia in catarrho labente in pulmonem sequentia adhiberi pollunt cucurbitulae appositae scalpulis, lumbis, natibus, & sub mammis cum scamrificatione: ligaturae extremitatum,frictiones,sinapi sinus: capiti, cauteria siue fonticuli, brachiis,ceruici, & coronati suturae applicanda. Seio est iu serendus collo, per haemorrhoidas & menses in mulierib. sanguis educendus per basilicam , saphae
nam, & mal coli venas. Ulcus uero quod rationem habet coniunctae cauis multis curatur remediis. Gai c.8. lib. meth. medendi scribit de ulcere pulmonis recenti vicere laboranti iniungendum esse, ut nec magno utatur resipiratu ac semper agat silentium, praeterea venam cubiti internam protinus es'
se incidendam, ex qua bis, terque postea sanguis est
detrahendus. reuellendi causa tum artus omnes fricandos postea poscant dilutam tepidam potui esse offerendam, uti si quis in viscere sanguinis grumus
latitet, dissolutus expuatur, atque hoc nihil vetat bis, terve,ternis horis facere, ab his vero etiam aliquod eorum quae tum emplasticam vim habent, tua stringens medicamentum exhibere, idque aut exposcia diluta primum, aut ex malorum punicorum myrti vel alicuius huiusmodi astringentium decocto . Rursusque vesperi repetendum diminuto, si valentior sit omni alimeto. in aliter sorbitionis quod fatis est exhibendum. maxime vero ad rem pertinebit, si etiam postea die septimo modo robustus sit
237쪽
Σrs IACOBI FONTANIa oer parum sanguinis ab incisa iam vena rursum detialiatur; tum victu, medicamelisque eodem pacto in quartum usque diem utatur. pectore interim si aestus adsit mellino rosiaceove oleo madefacto: sintaiems nardino unguento. qu*d si emplactico uti medicamento placet, utere diacalcitide ut i diapalma: hac nos ratione multos,inquit Gal. ad quos initio morbi accessimus percurauimus , quippe hoc
maximum esse cuique magnopere attentum te esse
oportet, ut videlicet statim a ruptura vasis facta cicatrifationem incipias, quo cructum adhuc vulnus
priusquam phlegmo cocipiunt, glutines: na si ea 1 emel inuaserit exigua spes est eius postea a glutinadi. In logilis tam e trahere potest tempus;quod vero huiusmodi viceres vel dissiculter,vel plane numquacurari possunt hoc in caula est,quia flegmone soluitur,pus & sanies sunt eluendae atq; ex utero quidem& vesica sua sponte excernuntair, quoniam videlicet pronis delabi licet tam elui, praeterea a nobis possunt: in pulmone autem neutrum fieri omnino potest, quare omnibus quae huic loco haerent vice-
Iibus, una reliqua est purgatio illa quae per tussies fit; at si recte his quietem omnem imperauimus,nempe vi sensim respirarent nec loquerentur, quo Vulnus posset glutinari, quae potest esse tussientibus sanationis spes Z At quae ex pectore ducuntur triplex co pendium siue utilitatem prae iis quς ex pulmone extrahuntur habent. nam vasa multo sunt minora, Isanies in spatium interius emuit & in summa magis carnosum est pectus quam pulmo: Nam asperae arteriae substantia quemadmodum carnis expers liccaque nulla alia animalis in parte reperitur,quae etiam
ipsa in huiusmodi reiectione erupi solet itum si qua
238쪽
io MEDICINAE PRACT. LIB. II. et
reliqua vena vel arteria sit rupta, ipsis asperis illa sis
manentibus per solas osculorum apertiones Isania fertur sanguis. Itaque nec calidus in talibus, nec ruber, nec multus sanguis emittitur. At videntur quidem prima saltem fronte tenuiores huiusmodi astectus ut qui copia vacuationis minime terreant, sunt vero vel ob hoc ipsium grauiores quippe concretus circa ruptum Vas, cruor,cui facilis transitus in asperas arterias non est, glutinationem prohibet. In septo transuerso fiunt & ulcera nempe aut in parte eius carnosa aut membranosia, in carnosa sanantur
si phlegmone non occuparit, tunc enim dissicile sanantur : in membranosa sanari non possunt, nec in carnosa si penetrauerunt totam diaphragmatis substantiam. In eo ut & in veteri vicere victus ratio talis esse debet, aer eligatur sicciis,qubd ulcera exsiccari postulent, sed controuersia est num calidus & siccus esse debeat, an frigidus siccus. Gal. In libro de sanitate tuenda elegit calidum siccum, at ut siccus est sanan do viceri accommodatus, ita calidus hecticae febrifauet; quare Gal. eo loco non moliebatur phthisicos curare: sed eorum desperatam vita protrahere.
Verum si curatio sit possibilis oportet eligere aerem parum frigidum ratione hecticae, qui sit temperatus
in humiditate & siccitate, nam siccitas Vehemens hecticae febri fauet, nativus autem sit oportet, aut
non multum a natiuo remotus. Verum aer frigidus tussim mouet, nocetque pectoralibus partibus, quare cum humectari possit corpus aliis rebus, suaderem eligendum potius calidum quam frigidum smaior enim sequitur noxa ex frigido quam ex cali
do : possunt enim facilius dana calidi resarciri quam
239쪽
118 IACOBI FONTANI frigidi aeris, mutatio aeris salubris multis phthisicis extitit. Verum qualisnam aer requiratur, indagandum,idque facile poterimus ediscere ex praeceptore Gai. qui capite 12. lib. s. methodi medendi loquitur de aeris mutatione in phthisi, in quo loco proponit tabiarum monticulos qui huic instituto maxime ac commodati videbantur, eosque praesert reliquis omnibus totius orbis. Licet tamen reperire aliquos qui ad illos montes proxime accedat, quare illorum dispositio diligenter cotemplanda, quae talis depingitur a Gal. costis altitudo est mediocris via a mari ad psium 3o. stadia ampli que aliquid, sita non multo. locus autem ipse versem mare inflectitur , ille leueter ad occallum nec in meridiem in latum plane procurrit, ergo hic collis
a vetis illis qui ab ortu flant Euro subsolano & Borea tutum defendit; nam hi venti sunt frigidi, frigidum autem pectori inimicum. coniungitur illi in imo sinu alter collis non parum usuuim nominatus ex quo Enis egreditur, quae res non parum mihi ail ambientis aerissiccitatem coducere videtur,nequeprope illos stagnum neque palus nee suuius alicuius momenti inquam in sinu illo habetur, Omnibus vero ventis qui ab ortu ad aestiuum octagum perstant vesuuius collis objcitur, multumque cineris ab ea inque ad mareperuenit; omnia haec acrem essciui siccum. Licet porro & alibi terrarum eligere collem simili modo siccum scilicet, nec longe a mari, nec adeo magnum ut ventorum impetui sit expositus, nec adeo humilem vi subiectorum camporum halitum prompte recipiat. Caveatur autem ne Versus Septentrionem vergat, propter dictam causam &quod aduersus esset a sole. Hoc in collesunt herbae agre
ses, totus,paligonum, melissophilum; fructices vero lentis cur, arbutus, rubus, hedera, er alijsmiles his. Verum
240쪽
clim talis situs sit quodammodo meridionalis cauendum est a defluxu qui solet excitari a vento meridionali, quare cum fiat ille ventus aeger in loco tenendus in quo vim illius non sentiar, qui Tabias nohabent ad quas se conferant, habere correctum igne quoquo modo aerem poterunt , qui si ex resinosarum
praeterea arborum tignis succenditur utique facturus melius
ad rem hane sit quando inter pinos qγρque pse que abietes domicilia parasse sic affectis viil imum esse prodid runt, non postremi nominu medici, ut scribit Iulius Aleta
In tota victiis ratione & curatione, reliquae praecipuae indicationes sumuntur ex ulcere, &hectica febre. Ulcus varia indicat sed potissimum detergentia & consolidantia: febris refrigerantia & humectantia. Minus praecipuae indicationes sumuntur ab accidentibus, sputo sanguinis, tussi, macie, & aliis. sint ergo alimenta in primis boni succi . Ad abster- gedum ulcus prodest ius cicerum rubeorum coctorum in aqua hordei. Item farina illorum cicerum cum lacte decocta, mira censetur ptisana , cum sa charo rosato; panis tostus factus cum seminibus frigidis, spinacea, blitum,petrocelinum, borrago decoquuntur utiliter in iure galli decrepiti, cum fac-charq. Ad consolidandum si sputum sanguinis adfuerit dantur portulaca, lentes, abiecta prima decoctione ptisana ex farina amyli orizae. Item carnes viscidae, ut pedes animalium, partes cartilagineae &mebranosae. Ratione hecticae prosunt multum portulaca, cucurbita, iustula pullorum, cerebellum hedorum,hepar gallinaceum limaces, testudinum carnes,canceorum fluviatilium, ranarnm coxae. Lac autem omnibus illis institutis satisfacere potest: parte