장음표시 사용
341쪽
rosaceo , abstergit vehementer lac mistum cum melle. Ad consolidandum usurpantur aqua chalybeata mista cum saccharo rosato, mastice, bolo armena cum tragacantho, & similibus. De assectibus ventriculi, a quibus vitiatur concoctis, de inanetentia, Cr alijs illim assectibus. CAP. I x. Co N coc Tro laeditur, cum immutatur, imperfecteque cibi coquuntur, aut cum deprauatur , & in alienam qualitatem mutantur cibi, ut quando nidorulenti fiunt,aut acidi, aut quando nulla fit coctio. haec contingunt, cum temperies ventriculi labefactatur per qualitatum excessum,
quem vocamus intemperiem. Est autem cum materia,aut sine materia,cum tumore,aut sine tumore
praeter naturam,de quibus omnibus dictum est superiori capite. De causis inappetentiae egimus libro de symptomatum causis, & de earum signis. Quocirca hoc loco ad praedictionem, & curationem est conuertendus sermo.
Si contingat inappetentia ex priuatione senses orificij ventriculi nascitur ob facultatis sensibilis
extinctionem, aut propter obstructionem neruo
rum orificij ventriculi. Prima mortis est prae nuntia, nec sanari potest. Secunda sanari potest per medicamenta obstructiones tollentia. Si a phrenitide pendeat,quod qui mente laborant, non sentiat silistum in ventriculo, coniectura periculi est captanda ex ipsa phrenitide. Si ab intemperie calida dissipante, si a frigore extinguente, de illis in superioribus diximus. Si ab obstructione attractionem impediente I sanabilis est medicamentis ape,
342쪽
322 IACOBI FONTANIrientibus, de quibus paulo post. Hipp. aph. r9. lib. s. inquit. Singultus fit ab inanitione, aut a repletione. Inatione, contingit sanguinis effluxu, purgatione nimia humorum spontanea, aut medicamento facta. repletione nascitur ciborum copia grauante, corruptela infestante, de ab humore acta vellicante. Qui contingit, ab inanitione laethalis est,ut & cohu uisito adhibita distinctione quam scripsimus capite de conuulsione. Si fiat a repletione, euacuatione curatur. Si ab acrioriabus humoribus, illi purgandi,& mitigandi contra-ths remedijs. Philonium miro fructu datur ad
3 s. vel 3j. In febre periculosin est singultus, nisi sit crin
sen praenuntius, quod siccitatem arguat, aut veli mentem acrimoniam humorum. Singultus a vomia tu malus: Significat enim aut inflammationem cerebri,aut stomachi ab utero citra inflammationem non valde timedus,quod fiat a vapore ab utero delato in orificium superius stomachi. Cum inflammatione vero laethalis,ut&ab inflammatione iecoris ob communitatem causiae morbificae. Hipp. aph. a 3. l. 6. Oct singultu fatigante femutatio puerueniens liberat, nimiru si nascatur a repletione prae
sertim flatulenti humoris. Nam sternutamento cerebrum,nerui, & ventriculus vehementer concutiuntur , quorum concussione sit satulenti humoris,a ventriculo euacuatio.
Si singultus nascatur per cosensum partium enumera rarum, fanatur ad curatione affectuu ipsarum partiu, a sicci tate, aut acri humore natus fotu humidorum, & calidorum sanatur, ut olei violati, de lactis a frigidis humoribus natus suratur. c. castorei 3 si . succi menthae q. s. capiat, tum
343쪽
insunde spongiam in succo meiathae , & tepidam appone regioni verriculi. Gentilis,in suis consilijs ait emplastrum M. Nicolai de Sanctasophia ad restringendum vomitum expertum.
thuris, masticis afi. 3 ij. puluerata misceantur eum albumine ovi, & apponantur cum pecta, vel stupa pulsibus temporum & pulsibus brachiorum. Ructus ortum ducit a vapore in ventriculo contento,qui si acidus fuerit,significat humorum crudorum copia in ventriculo contentoru, nimirum pituitosi, & melancholici: sintdotulentus ostendit humores biliosos corruptos , de quibus superius egimus: vomitus omnis nascitur a re ventriculum molestante,pondere,acrimonia,aut maligni inte,ut a veneno. pondere,ut multi humores congestk, dc vorati cibi,cum molestant ventriculum; alis autem sit humor grauis, tum vellimus per signa iam dicta cognoscitur. Diximus praeterea de signis, per quae cognoscuntur partes, ex quibus in vensriculum confluunt humores praeter naturam. Malignitas in vomitu suis signis detegitur, de praesertim li-pothimia, iactatione, vehementi dolore. Prognostica explicata sunt in prognosi generali. Si nimia copia vorati sint cibi, vomitus remedio est. Si humores tedundantes,purgandi, ut diximus, deinde ventriculus corroborandus indicatione sumpta a causa laedente,& natura ventriculi. Malignitas humorum, & assumptorum corrigitur per alexi teria, qualia sunt theriaca, mithridatium, confectio Al-κermes, de hyacyntho, de alia peculiaria libris detet euenis exposita.
344쪽
CHOLERA morbus dignoscitur vomitu, &alui fluxu simul concitatis, quod humores. serantur ad ventriculum & ad intestina, aut alimenta corrupta ad de ij ciendum & ad vomendum simul fincitent naturam, haec enim proritata humorum,& alimentorum prauitate qua data portaruit. Magnus est affectus, causa, & partis officio, nimirum ventriculi. Si humores maligni eam excitauerint,vt bilis aeruginosa,isatodis, porracea, prassina, bilis atra, pellima est. Magnus etiam est morbus symptomatum magnitudine, cum magnus sit vomitus,& magnus fluxus ventris , cum ii potimia & virium exolutione, quae praeter magnitudinem , ut & subita totius corporis attenuatio funesta est.
Acutissimus est morbus. Cito nam Que finitur, continuo affligit,& cum periculo magno. Minus tamen periculosus est, qui ab alimentis prauis ortum ducit .Potest etiam salutaris censeri .Siquidem
lypirie febri superueniat, ait enim Hipp. in Coacis pr dict. linrisufebres non plui nisi cholera superuenien-
In cistatione distinctio haec prae oculis habenda est, num scilicet ab ipsis solis,ventriculo, &intesti- .nis veniat, vel ex alijs partibus. Cum corrupti cibi
ventriculo molestiam afferunt, notae corruptio nas adsunt,nausea,morsus, rugitus,inquietudo. Oportet tunc leuiter irritare naturam,priusquam cholera accidat. Procurabitur it que vomitus aqua mulsa, aqua hordei mista cum oleo, vel decocto ra-
345쪽
MEDICINAE PRACT. LIB. III. 32Fphani,cum oxymellite simplici vel schillitico . Post
Vomitum v pntriculus corroborabitur iniunctione facta cum oleo de ab synthio, aut masticino calido, aut sequenti unguento.
τ . ladani j j. mastic.aloes, corallorum an . 3 ij g.
cerae q. s. fiat lini mentum, si flatus adsuerint,propinabimus ea, quae flatus discutere positit, ut anysum saccharo conditum, aut oleum anysi chymice extracti, ungi poterit ventriculus oleo nucis mosca tae,rutar,& similibus, si vitiosi humores contenti in ventriculo, & locis vicinis fuerint causa cholerae morbi,vomitum incitabimus levem. Nam purgationem aliam non ferunt. Deinde appones ventriculo ea, quae corroborant, & intemperiem eius expellunt iam dicta. At si in toto corpore corruptela vigeat, si praua sint excrementa, & commod dexeat,id est lenius ferat aeger sinere oportet ex aph.
a. l. . & aph. 47. eiusdem libri. Quare Rhasis propinat tantum aquam tepidam, potest utiliter exhiberi lac, salutaris est hic syrupus. δί. succi plantag. ib. j. myrobolan. citrin. δ g. decoquantur, addatur sacchari ros. s. q. Confectionis Athermes 3 ij. capiat cum cochleari per interualla. Si vero modum
excesserint, sistenda commoderantibus , acrimoniam, diuertentibus materiam influentem , ut cucurbitulis applicatis humeris, & naribus, ligatur sdolorificis, frictionibus. Deinde veniticulus corroborandus, eiusque intemperies sedanda, de quibus in superioribus satis multa dicta sun r. Ron deletius reprehedit illos, qui censent partes
mittentes esse corroborandas, quia corroboratione fortiores redduntur ad expellendum, unde magis onerat ut intestina & vetriculus, & morbus au-
346쪽
3ὶ6 IACOBI FONTANIgetur. Imb oportet trahere ab ipsis partibus nobilibus ad tota corporis circuserentiam ad reuellendum ex ipso stomacho,& intestinis. Nastinus incommodum est retrahere ad partes nobiles, quam
pati ipso vomita, & deiectione continua spiritu dissipari, & aegru interire:atqui maius periculum semper euitandu. Perutile esset pitulas de cino- glossa cum theriaca exhibere, utriusque scilicet B j. aut 3 g. quo sit steretur fluxus & vomitus,ut magno fructu dantur in dysenterijs.
De appetitu canina. C A P. II. AP P E T r T V s canini signum est fames excedens modii naturalem. Plura namque deuorantur ab aegro quam necessariu sit ad nutriendum. ex quo sequitur, ut notat Rhasis, ciboru crudo ru, aut per vomitum, aut per secessum deiectio. Causae illius procatarticae sunt vigiliae immodicae, exerciatui vehemens,balneum calidius, aeris frigus intensum calor illius excedens,longa fames, quae Omnes facile cognoscuntur. Causae antecedentes sunt disia positiones totius corporis, quibus multu alimentum consumitur, ut sepe fit in conualescentibus,
aut post euacuationes magnas, aut a calore resoluentae, aut a vermibus alimenti materia exsuggentibus, aut quod habeant proprietate inducendi se
mem. Proximae causae existunt acetolus humor pituitosus,aut melancholicus, aut retentricis stomachi debilitas, in quo cibi semi crudi egeruntur. qui fame canina praemutur facile labuntur in affectum
caeliam ex Paulo uel. LM.aut in dysenteria, aut in hisopem: canina verb fames , quae ab immodica dissipa tione ortu ducit, facile curatur,priusquam ad sum
naum gradu peruenerit ex Gal. de loc. assi si ex fri
347쪽
gidis humoribus nascatur in ventriculo residentibus quid agendu sit explicauimus. Retentrix facultas debilis, ventriculi debilitas, corroborantibus iam dictis est curanda. IVA materiae , quae per illos commeare lolent, transmittuntur pluribus modis. Na res impedi cns
aut est in meatu, aut extra meatu . In meatu aut humor crassus, viscidus, aut lapillus,aut caruncula,&verruca, quae affectio obstructio proprie appellatur. Aut extra meatu duobus modis, vel in parti- , bus externis meatui adiacentibus, ut si tumor ventri premat intestini recti, aut colli vesicae capacitatem, aut intra partem, in qua est ductus,ut si penis tuberculo laboret extra meatu in parte illius interna. homo prae caeteris animantibus obstructionibus obnoxius est, alimenti, quod sumit copia, &qualitate . humidis enim,& viscidis plerumque nutritur,exercit ij priuatione, intepestiuo exercitu, facultatum naturaliu infirmitate, venarum exilitate, ex quo fit, ut nullus fere morbus nascatur in corpore humano ab humoribus , qui obstructiones comites non habeat' causae indicia generalia esse
poterunt obstructionum. Solent autem nasci obstructiones in ductibus totius corporis: saepius tamen in partibu s quae sunt in imo ventre ob cruditates, quae in illis procreantur a debilitate ventriculi , iecoris , venarum,& raliquarum partium, tum ob exilitatem venarum,quibus scatent. superioribus signis sequentia,
348쪽
318 I Ac OBI FONTANI addere potamus, quando scilicet humores fluere soliti retinentur in aliqua parte, in ea sisti finguinem demonstratur, & in ea parte percipitur dolor aliquis tenuius non solitus , nullisque existentibus signis replet orijs totius corporis pronunciare poterimus, eam partem obstructionibus laborare in
quibus etiam vasorum maiorum excitatur magna
prauitas, & maior multo quam in opostemate, a quo obstructio interdum distinguitur febre. Si ve- id obstructio fuerit diuturna febrem parit. In obstinctionibus enim minor est materiae compressio, quam in apostemate. Quare tardius febres in illis commolientur. In obstructionibus vasorum exilium non percipitur manifesta grauitas, sed impedimentu sanguinis & exlesio, si ust dolor tensivus, qui significatur dilatatione ipsius venae, pruritu, δίcaloris mutationem membro. Obstructiones autem si fuerint multae in corpore , colorem totius corporis deturpant.
Obstructio fit a crassis &viscidis humoribus presertim,aut a flatu,lento spiritu,& vapore,aut a copia humorum, aut a materia aliqua carnosa solida, lapidea, vel a tuberculo. Obstrustiones duo magna inuehut incommoda, comeatum enim liber u alimenti in membra prohibent, ct excremento tu expulsione,quibus addi potest prohibitio transpirationis, ex qua putredo in humoribus nascitur indeque sebris. Obstructioncs quae nascuntur a crassis & viscidis
humoribus praeparationem antecedentem p Ostulant antequam corpus purgetur , materiaeni in illa obstructionum non est fluida . ct siquis pug re vel erit corpora , ex Hippocrate es
349쪽
MEDICINAE PRACT, LIB. III. 329
uida efficiat oportet, viscida item & crassa trahenti
medicamento non cedunt, tormina pariunt, doloris vomitus, & alia multa symptomata. In sanguine mittendo non est par ratio,quod sanguinis missio obstructiones auserat, sine ulla Implomatum commotione. Verum & in purgatione quo facilius medicamenta obstructiones liberantis possint agere excrementa prius sunt auserenda quae in prima regione existunt I per medicamentum quod inii orans appellatur. Si quis namque more quorumdam prius syrupos aut tulepos praescribat, illa corrumpuntur ab excrementis plusque nocent, quam conserant.De praeparantibus autem ita censendum,viscida incidentibus & detergentibus craς sa attenuantibus praeparari volunt. In quibus Aui-cennae consilio cautio est adhibenda, ne attenuantia sint remissa , ita ut raram materiam efficiant, nihil autem resoluant: nam eo pacto crassa maiΟ- rem locum occupant. secundo ne resoluentis sint vehementiora. Nam dissipando materiam tenniorem, quod reliquum est indurant. Quare cum ijs quae vehementer attenuant, remollientia sunt adiungenda. Praeterea si obstructio fuerit in parte principe,inquit Avicenna, oportet coniungere sti-ptica cum in incidentibus & attenuatibus. Nam attenuantia robur partis principis dissoluunt, quam dissolutionem prohibent stiplica.Vt in obstructio nibus iecoris cum apperientibus miscemus ab synthium, potar. spicam & alia eiusmodi. Inciso humorum fit penetratione penetrat medicamenta tenuium partium, ut acetu,& omnia acetosa, vinum
album& similia: Quam ob causam cum radices aperientes praescribuntur, in aceto aut vino albo ma-
350쪽
33o IACOBI FONTANI cerari iubent medici, aut aceto scyllitico irrorari. Detergetia autem sicca sint oportet, siue terrestria. Nam detersio est separatio viscidi adhaerentis a loco cui adhaeret; Adhaeret autem humido, quare sicco debet sepMari & calido: nam frigidum crassitiem augendo, augeret adhaerentiam ; adde quod calida terrestria sunt incidentia. Mel utrumque prς- stat optime in Oxymellite utraque facultas elucet, incidendi ratione aceti , & abstergendi in melle. Praestantissimum hoc censetur remedium in deli
limaturae chalybis la si radicum aperientium minutim incisarum ,rad. eryngij, ononidis, philicis rubiae maioris asi. j ij. g. carnis limonum cum suc
co, aut arantiorum acidorum m. j. corticis tama
risci &capparum an. j ij. rad.raphani j iij. foliorum
ceterach. m. ViJ. cappillorum veneris, summitatum
prassi, albi, absynthij, poni. an. m. iij. berulla, si Zim-larii aquatici afi. m. l. f. fantali rubri & citrinj afi. 8 6. vini albi m iij. Infundantur in vase vitreo tribus diebus in loco calido agitando saepe:deinde adde succi cichor ij depurati Z iij. succi appij m j. f.
aquae rosa. lbj. infundantur adhuc die uno ut supra, destillentur in balneo mariae,dentur ex eo distillato.
V trochisco. de absynib. & derbabarb. afi. g g. mitrid. 3 iij. syrupi de chic eo cum rhabarb. aut de ab synth. potat. q. s. fiat optata,de qua sumat quotidie mane 3 h. s. puluer. hyerae simpl. Τ s. trochisco. de myrrha , pulueris diarrhod. abbar. afi. 3 j. limaturae chalyb. prae pax. g j. succi brioniae exsiccati 3. q. formetur massa cum strupo dearthemis. cap. 3j. s.