장음표시 사용
311쪽
DE UET. Ri T. Nur T. 3o tium in dominio mariti esset, iure vero gentium dominium non transserebatur r& fie ut utar Theophili supra dicta distinctione non erat maritus pleno jure dominus, sed tantum jure Quiritium. Quemadmodum enim prius dictum est, haec mancipatio eo
tantum interveniebat, ut esset matrimonium jure Quiritium contractum, atque ideo stabilior & sanctior societas. tam enim vir in mulieris, quam mulier in viri manum convenerat. sed receptae reverentiae est, mulierem esse in viri potestate, aut ejus in cujus esset potestate maritus, ut docet Agellius, lib. I 8. nam,ut ait Festus, ea quae in manum viri convenerat , materfamilias non erat
proprie , antequam maritus sui juris factus suisset. CAPur XXIV. An eoemtione filia γ patris potestate
SED quaeritur, an hoc modo filia patris potestate soluta esset, si illa, antequam . nupsisset, in potestate patris erat. Et sane Labeo asserit, uxorem in mariti familiam transgredi: ut tradit Agellius, I 3. s. m. Et Ulpianus scribit, viri & uxoris commixtam familiam esse, & unam domum: si vir, i s. D. ad Senatust. Syllan.
312쪽
gos AN T. Ilo TMANu SEt Quintil. , deelam. 2 3 9, ait: Vt virgo pertimbat ad patrem, ita nupta pertinet ad maritum. Sed hoc primum objicio: Cur non idem ius putatur in uxore quae is tantum habetur, cum hi auctores indefinite de Omnibus uxoribus mentionem faciant Tum etiam mirum est, quid sibi velint apud Plautum filiae Antiphonis. quarum altera in Sticho ita sororem alloquitur: Neque es cuin nunc studeam hata nuptias mu
nrum postremo in patris potestate es situm. Faciendum id nobis quod parentu imp
Et postea: Pati nos oportet quod ille faciat efvi potesta plus potest.
Eas enim in minum virorum coemtione convenisse, haec verba, statim subjecta, a gumento sunt: Nunquam enim iamis curare possunt Iisum parentem filia, Auem aquivi es, nos potiorem habere quam te, postea Haros nostros, qwbus voluisti nos esse matresfamiliaου. ZDeinde, nullo auctore, qui quidem exstet, aut saltem in publicum exierit, potest aliquis
probare, patriam potestatem matrimonio solvi: cum etiam Hermogenianus,l. 2. D.is 5ber.
313쪽
DI VET. RIT. Nu PT. 3os Bber. exh., det viro interdictum de uxore deducenda & exhibenda, non etiam domi
nium, quod patris esse satetur; & infinitis auctoritatibus probari possit, mulierem,quae
alteri nupsit, esse in potestate patris: I. I. C. debon. qua liber. l. 6. C. solui. matrimon. ita ut eam occidere possit, si in adulterio deprehenderit et L patris, D. ad I. Iul. de adult. modo moderata esset ea patris potestas, ne, inquit Ulp., bene concordantia matrimonia iure potestatis turbentur. l. 1.
D. δε lib. exhib. quod constitutum fuisse a
Numa, resert Dionys Halicar. bb. 1. Us,. dum ab alio meliora adserentur, responderi posse puto, raro nuptias suisse coemtione contractas; & ideo juristonsultos', generaliter de uxoribus respondentes, ad eas tantum prospexisse, quae jure gentium, id est,
use tantum, erant uxores. Quod videtur
notatum a Tacito, l. 4. Ann., dicente, Flaminieam dialem sacrorum caua in potest te viri tantum suisse, cetera promiscuo minarum jure agere. ' Cum & verum fit, pleraque jurisconsultorum responsi, aliquidi saepe addendo, saepe etiam detrahendo, Tria bonianum suo tempori adcommodasse.
Nam & illo fragmento, nuper a doctissimo P. Pithoeo edito sub titulo De adulteriis , apparet, distinctius Papinianum 3d Paulum respondisse, Meldendi facultatem legem Patri
314쪽
patri tribuisse,eam, quam in potestate habe
nt, dc eam, quae eo auctore in manum convenerat. Qua distinctione plane constat, eam, quae patre auctore in manum viri co venerat , non fuisse in patris potestate. Quod vero ad Plauti verba pertinet, longa virorum absentia, qui triennio jam aberant, divortii legitimam causam praestitisse videbat br. Et sane verisimile est, ante Constantinum non quadriennium mulieres exspe- hasse. I. vel senectutem, D. de donat. int. vir. Sux.-Lult. C. de divom. At quid
moror Non est tanta comicis fides habenda, ut eos putemus juris civilis regulas . observasse. Sed ad rem. Fieri non poterat, ut, quae per aes & libram in viri
manum patris consensu convenerat, in ejus esset potestate. Coiisequeretur enim , ut una eademque mulier e t maters. & filia-
familias: & ita fieret, ut esset duarum s miliarum mulier. quod juris regulis adver
De commmione Derorum inter via
Vi a & uxor divini & humani iuris comis
municationem habere dicebantur. l. s..
315쪽
DE VET. RIT. NuPT. 2I D. de rit. nupt. l. adversis, C. de crim. expil. heria. Ob eamque causam tradi anulos Scclaves uxoribus, solenne fuisse, superius dictum est , & igni de aqua illam accipere.
Communicatio sacrorum,inquam, non quia dem publicorum, sed privatorum erat; quae,
ut ait Festus, pro singulis familiis gentibus. que fiebant. quae jura inquit Cicero, lib. 2. de leg.) pontificum auctoritatem consecutassint, ut ne morte patriss sacrorum mem
ria occideret, & iis essent ea adjuncta, ad quos ejusdem morte pecunia venerit. Itaque ait, non tantum heredes sacris adstringi, sed & legatarios, qui tantundem caperent, quantum omnes heredes, aut iis deficientibus omnes quicunque ex bonis de- cti locupletiores erant. Iurisconsultos vero invenisse rationem , cur pecunia sacrorum molestia liberaretur. Primo, si is, cui tantum legatum erat quantum uni exheredibus , minus centum cepisset quam legatum erat. Secundo, si stipularetur is, cui testamento relictum erat, id ipsum quod relictum est; ut non ex testamento, sed ex sti putatione deberetur. Et hune modum p tarem Ciceronem intellexisse in Orationa pro Murenas cum j, iurisconsultorum ingenio senes ad coemtiones faciendas, interimendorum sacrorum eausa, reperim
fuisse. Nam antiquiori jurisprudentia, eum
316쪽
DE VET. RIT. N a P T. 3 3 qui eapulo est vicinus, & proximus morti, hominem nihili, capite censiun, nedum proletarium, sed nullius ob aetatem senilem spei, adhibebat familiae emtorem, a quo is cui relicta pecunia erat,post testatoris mortem stipularetur, ut haec pecunia non ex testamento, sed ex stipulatione, deberetur. Nam, nec restituta hereditate jura sepulcrorum apud heredem remansisse, Paulus refert: I. quia perinde, ad S.C. Tertust. Sunt enim haec jura in heredibus perpetua: adeo, ut, si ab eo bona tanquam indigno auserantur, tamen jura sepulcrorum retineret: l si quis fuit,3 3. D. de relig. excepto crimine perduellionis I .f.interdum L .delegit. Et ita fiebat, ut, herede illo sene coemtionali mortuo, etiam sacra interirent. Qua de caua, qui vilissimae conditionis erant, usurpata loquendi sermula dicebantur senes coemtio innales. Plaut. in Bacch. Nune Priamo nostro,si est quis emtor, cor tionalem senem
endam ego, venalem quem habeo.
Et quia sertasse illi otiosi , & inertiae dediti , solebant in illo adstare
Iapide , ubi res mancipi venire solebant, si sorte quem invenirent , eui nomen suum adcommodarent; quasi in proverbium abiit , ut diceretur , inter se
nes eo tionales mancipationem fieri. O ut
317쪽
ut Curius ad Ciceronem: g d quirim si
inter senes coemtionales venale proscripsierit, egerit non multum. Consules etiam Scaptium plebeium, coemtionalem senem, ad contumeliae notam, adpellasse. Livius, ut est nuper restitutus, indicat, lib. 3. licet & in praedictis locis, bona venia virorum doctorum dixerim, non male fortassis senes eo- mitiales legeretur. quales sunt illi de quibus sic Plautus in Poenulo: Non potuissi adducere homines magis ad hanorem idoneos.
Nam istorum nullus nefa '' eomitiales sunt me i. ni habitant, ibi eos tan*icias, quam prετε- rem,sapius. Quemadmodum itaque , qui adoptaba- tur, particeps sacrorum & bonorum fiebat ssic etiam mulier, in familiam mariti transiens, fiebat sacrorum partieeps. Quod a Romulo institutum fuisse, his verbis testatur Dionys. Hal. lib. 2 : Γυνωκνε γαρα,
318쪽
De communione bonorum inter viarum ct uxorem.
C ε' humani juris eommunicatio non δε-cile perspicua est: cum mulier separata a marito bona haberet, quae rei uxoriae nomine continebantur: cum plerumque non omnia, sed ea tantum, quae doti dicta erant, ad maritum transirent; cetera essent ντα - φερνα , quorum ne quidem administrationem haberet maritus: l. hae lege, C. de pacto eonv. cum quae debebantur mulieri, maritus exigere non posset lineum mariatum, II. C. de fiat. earum etiam rerum, quae dotis nomine praestabantur, maritus plenum dominium non haberet; sed ea in bonis eius tantum esse dicerentur, L quamvis, C. de juri dot . in dominio vero mulie-TIS: L in reb. eod. titui. cum etiam suos homines familiamque domesticam haberet mulier. Lsed se vir, 3 I. S. ult. D. de don. int. ν - ux. Denique, quare mulier dicebat bona sua in dotem viro, si ad eum solo matrimonii jure transirent 3 Solet sic distingui.
Aut coemtione,aut Arreducta est mulier: tune, t e Cicerone, in Topicis, omnia quae fuerant, viri fiebant dotis nomine.
Adluditque ad hoe jus Lucianus,
319쪽
azν ε 3ν' ουτω &c. Cic. lib. r. Ossic. Prima Ν-ritim in ipse conjugio est: proxima in liberis :deinde una domuo, eommunia omnia. Aut erat usu tantum ducta: & tunc eorum fiebat tantum dominus bonitarius maritus, qua doti dicta erant; ceterorum minime: nec rerum quidem uxoris usum habebat, nisi promiscuus esset usus, veluti habitationis causa: L si mulieri, D. quemadmod. Us fruct. amist. ne ei carendum matrimonio alia ter foret: I. . D. de usu habit. l. n que, D. eod. tit. ut & ceterarum rerum, quariam usus promiscuus esse debet. t. ceterarum, D. eod. tit. Columell. lib. I L. Nihil
conspiciebatur in domo dividuum , nihil quod aut maritus aut semina proprium esse aiceret; sed in commune eonsecrabatur ab utroque, ut eum sor fibus negotiis matro natis
320쪽
DE VET. Ri T. NuPT. 3 7 nalis sedulitas industriae rationem parem faceret. At si non esset promiscuus usus, nulla
fit eommunicatio marito. l. Lucrin TtisH, D. ad Senat. TrebelL Materfamilias itaque sola, non etiam uxor simplex, erat humani juris particeps. Sane enim hule legi, quae a Romulo lata est de hujusmodi societate, additum est, cum suit in duod eim tabulas relata, si in manum viri convenisset, ut resert Dionys. Halicam. fiL 2. At, num ea societas leonina dicetur, quae maritum, coemtione fusta, non etiam mulierem,' dominam facit λ Ego vero, etiam mulierem dominam bonorum mariti fuisse, dico. Ait enim Macrobius, 1. Satura. I s. ex Preris 'Maero. postera die nuptiarum mutaverem dominium rerum mariti incipere adipisci. Et existimavit Plutarchus, libro de praceptis conambialibus , ideo don tiones inter virum ae uxorem prohibitas filisse a Romanis , quod omnia communia judicarent : ob eamque causiam anulos de claves domus ab initio tradi, ex 2pradictis notum est. Sed in eo haec erydinserentia,'uod maritus, tanquam pater, administrationem habebat: mulier vero, quae loeo filiae erat, non nisi dominium adipiscebatur, ut post isortem viri in ejus similia jus bonorum haberet, &in sui heredis locum veniret . ut asserit Agellius