De veteri ritu nuptiarum & jure connubiorum Barnabas Brissonius, Antonius Franciscus Hotmanus

341쪽

tum, ut dixi, jus fuit: sed potius de pacto

sponsaliorum. Nam in sponsalibus nuptiarum pactiones fiebant , & de dote, donationibus , de promissionibus, & conditionibus quibusdam conveniebat. Qua de causa palia

sim conditiones vocantur. velut in L capite, I9. D. de rit. nu . I. uis. D. h. tit. l. 3 . D. de proxenet. l. 2. D. de repud. Arnob. adversgent. Exores dis habent, atque in conjugalia sedera conditionibus veniunt ante quasitis. Ea denique de causa sponsaliorum nomine interdum donationes propter nuptias sigω- sicantur. ut in L 2. C. deseeund. not. interdum arrhae sponsalitiae. de quibus posterius suo loco disseretur. ut in Rub. C.siressit. promine. vel ad eum pertin. sponsalia dederint. itemque l. 6. C. n. desponsal. l. I. C. G. sinut. ex reser t. pet. CAPuT II. personis qua sponsalia contrahere pusunt. ΡORRO, eum unica sit sponsaliorum species, atque idcirco eorum nulla divusio sit; nunc jam ad partitionem, instituto nostro accedemus. Quam tripertitam esse Oportet: ut primo loco de personis, inter quas sponsalia jure contrahuntur; secundo de Arma sponsaliorum; ad extremum de eorundem

342쪽

DA SPONsAL1Bus. 339 eorundem jure, differamus. De personis regula haec traditur: ut, cum qua nuptiae contrahi non possunt, plerumque nec eam desponderi liceat. l. si quis tutor, 6O. f. s. D. de ris.nvt. Cur autem plerumque dictum sit, sub finem hujus capitis exponemuS.

Nam illi regulae haec subjicienda est: Cum

sponsalia consensu constent, removeri ab illis eas personas, quarum consensus, Voluntas, intellectus nullus est. Quo in numero primi referuntur infantes, hoc est, septem annis mino*s; qui, quod agitur, non intelligunt. I. in sponsal. I . D. h. tit. Quod etiam Leo Philosophus confirmavit, Novesi. I os. Post eam aetatem recte sponsalia, parentibus auctoribus, contrahuntur: ita tamen ut puberum factorum voluntas in . contrahendis nuptiis aecedat. l. 2. D. derit. nupt. I. I 3 4. D.-V. O. Ex quo intelligitur, non servatum jus ab Augusto Imperat . in- .stitutum. Nam, eum lege Papia Popaea maritis praemia constituta essent, nonnulli sui Dio, his. 1 4, scribit infantes sibi puellas despondebant, ut illius legis praemiis fruerentur. Itaque Augustus, cum, immaturitate sponsarum, & matrimoniorum crebra m

latione , vim legis eludi sentiret ; tempus syonsas habendi coarctavit. Vetuit enim, ne quam habere sponsam lieeret, nisi quam biennio post uxorem habere per aetatem P a liceret;

343쪽

34o FR. Ilo TMANus liceret; ut Sueton. testatur: laoc est, non nisi jam annos Io natam Quam Augusti legem etiam Zonaras commemorat. Ad eundem numerum reserendi quoque sunt=riosi & mente capti; qui plerumque, propter eandem consensus & voluntatis penuriam, infantibus comparantur. l. I. S. ult. D. de obl. ct act. t.' r, 8. D. h. tit. ubi,cum Paulus ait, surorem post sponsalia supervenientem non infirmare sponsilia, significare videtur, jus sponsaliorum durare: quasi poena, repudiis sine causa saetis imposita, sponsalia propter suroris causam repudianti instigatur et dum tamen dilucida intervalla seseror habeat: quo tempore contrahi etiam sponsalia atque alia negotia licere, satis constat ex La. C. de contri emi, Nunc de liberis, qui in potestate parentum sunt, videamus. Ergo filii filiaeque R., neque sine suo, neque sine parentum consensu , obligari sponsalibus possunt. De suo, haec ratio est, quoniari etsi antiquo jure vendi emanciparique patris arbitratu poterant; tamen, quoniam jus matrimoniorum non mere civile, sed magna ex parte pontificium erat, & sanctum habebatur sui suo loco docebimus), propter sanctitatem matrimonii, etiam filiorum filiarumque se. consensus requi χι est: adeo ut coiisponsiones parentum sim libero fi

rima adstipulatione, quamvis adiecta poena: fuisset,

344쪽

Bos. I 3. D. h. t. l. 2. D. de rit. nupt. quamquam non tam requiritur ut consentiant,

quam ne justa ex causa contradicant veluti si turpem aut alioqui indignam adfinem pater elegerit. l.sed qua, D. h. tit. qua de causa etiam liberorum taciturnitas hoc casti pro consensu numeratur: d. l. sed qua . contra quam in procuratore constituendo. quodsiimme notandum est. l. filius, g. g. invit-, D. de procur. De parentibus, civilis, civilis, Inquam, non naturalis, haec causa est ; ne cui invito suus heres adgnascatur. l. si ueproponis, S. C. denupt. pontificalis, illa ; ne sacrorum socia patrissa. invito adscisceretur. Nam propria & privata cujusque familiae sacra suerunt: uxor autem in sacrorum viri communionem admittebatur. Mixta igitur haec causa fuit, ne qua patresa. invito in divini atque humani juris communionem

admitteretur. arg. l. ι. D. de rit. nupt. Parentis igitur, cuius in potestate is, eave, cujus de sponsalibus agitur, consensus requiritur, vel potius adprobatio, sive expressa, sive tacita.Nam & ratthabitio,& taciturnitas parentis, pro consensu habetur.l. 7 cin .D.h.t.

Atque haec quidem de liberis, qui sub parentum manu ac potestate sitnt. Nam emancipati , jure civili parentum auctoritatem P 3 non

345쪽

3 2 FR. Ho TMANus non desiderant. I. in potestate, IO. D. h. t. Qua de causa, ne matris quidem, aut ejus parentis, cujus in potestate non sunt, auctoritatem filii filiaeve exspectant. l. 2. l. 23. D. derit. nupt. Quamquam honestas , quae in conciliandis nuptiis maxime spectatur, matris & propinquorum arbitrium desiderat. Quodsi inter illos non conveniat, praesidis arbitrium desideratur. l. I. C. de nupt. Dein-eeps de iis, qui sub tutela sunt, videamus. De pvi igitur hoc jus est, ut eorum consensus omnino requiratur, neque a tutoribus,

nisi eonstatientes, obliori promissione nuptiarum Aturarum polunt: l. 6. in M. D. h. tit. non m gis quam ipsi sese inter se sine tutorum auctoritate obligare. ut paulo post' intelligetur. Jam vero, tutorum auctoritatem in pupillorum sponsalibus requiri, vel hinc existimari potest, quod pupillus sine

tutore au hore non modo civiliter obligari non potest, sed ne naturaliter quidem: l. ρο- pillus, 39. D. de oblig. l. quod pupillus, . D. de condict. indeb. praesertim si l cupletior ea obligatione non fiat. l. na- uraliter, I 3. 6.ultim. I eq. D. d. tit. Cum autem tutor, aut curator, auctor in rem

suam esse non posssit; sequitur, ut nequetu- tori neque curatori liceat sponsalia cum ea vel sibi Vel filio suo contrahere, cujus tutelam curationemve gerit gessitve: ne rationum

346쪽

DE SPONsALI Bus. 3 3tionum reddendarum obligatio conturbetur. l. tutor, I S. in . D. h. t. l.si gis tutor,

εο. f. s. D. rit. nupt. l. s. C. de tui. mare. Cum autem bonis , non personae, curatores

dentur; consentaneum est, ne illorum in sponsalibus aut nuptiis contrahendis auctoritas requiratur, non magis quam propinquorum aut adfinium. l. in copulandi 8. C. is nupt. l. sciendum, eto. D. derit. nut. Ad hunc locum pertinet earum personarum

conditio, quae in provinciis domicilium hobent , & eorum potestati, qui ossicium aliquod in iis administrant, quodammodo subiectae sunt. Ergo iis , qui oscium gerunt,

ita sibi despondere mulierem licet , ne tamen in ea provincia uxorem ducant; sed ut, deposito ossicio, cum potestate privati erunt , novus mulieris consensius requiratur. ι siquis, 38. D. de rit. nupt. Qiun ne filio quidem sito uxorem ducenti consentire potest. l. qui in provincia , c, 7. D. eod. Quod etiam

ad ipsorum propinquos & domesticos productum est. l. i. C. si rerit. provinc. l. i. C.sinut. ex rescr. t. Quid i de filia quid juris rSane illo jure collocare filias sitas in matrimonium poterant. d. l. si quis, in . At Leo Philosophus etiam filiabus praesidum provinciae a sponsalibus interdixit. vet. 23. Ad eundem hunc de persenis locum, illud pertinet edicti caput, quo vetitum est, ne

347쪽

3 4 FR. HOT M ANu squis suo ejusve nomine, quem quamve in potestate habet, bina eodem tempore sponsalia habeat; aut qui filium filiamve constituere patitur , etiamsi nuptiae injustae aut nefariae ac proinde nullae seturae essent. qui contra secerit, infamia notetur. I. r. in . l. quid ergo. I 3. g. I.'seq. D. de his qui not. ins Superest tractatio de personissentibus, mutis de Ardis. Ergo, siquidem stipulatio in sponsalibus adhibeatur; certum

est, & praesentiamα sermonem requiri. l. I. D. deverb. obl. un minus; aeque per inter- nuncium, aut per epistolam, aut nutum ac

significationem constitui sponsalia, ut alii

omnes contractus, possunt. l. 4. l. s. cult. D. h. tit. l. mutus, γ3. D. dejur. dot. Ex quibus , ita disputatis, concludi potest, verissimam esse Pauli regulam, quam supra tradidimus , tantam esse inter sponsalia & nuptias communionem, ut, cum qua persena constitui nuptiae possunt, etiam cum ea constitui sponsalia liceat: vicissimque, cum qua contrahere nuptias non licet, cum eadem contrahere spunsalia plerumque non liceat. l. si

quis tutor, so. s. D. h. t. Plerumque autem

idcirco additum est, quia contrahi sponsalia inter impuberes possunt, nuptiae non poc, sent. L in stonsalitas, I . D. tis. Qui oss-cium in provincia gerit, contrahere sponsalia potest, nuptias non potest: ut supra dictum

348쪽

DE SPONs Ati Bus. 34sei uni est. Quae virum eluget, nubere non potest, desponderi potest. LFlet, i o. S. I. D. do his qui not. insem. CAPuT III.

et a septuplici stonisellarim forma, risu

edi selennitate. Sr Qui τuR nunc, ut de sponsaliorum forma videamus: nam prima & potissima haec videtur, ut ea conventio non clam ,

non furtim, & remotis arbitris, sed testatione adhibita fieret. arg. l. 7. D. h. t. l. 3. D. diconcub. Luxor, 7. C. de repud. l. instrumenta, s. C. de probat. Etsi autem legitimus testium numerus niisquam in libris nostris prodatur; tamen probabile est, non minus decem adhiberi solitos, cum etiam in divortiis septem adhiberentur. L nullam,sD. da divort. Idque video D. Ambrosium non ob

scure significasse, ad vita. laps cap. s . Nam, Si inter decem testes, inquit, confectis sponsi litiis, es nuptiis consummatis, quavis viro fe-misa conjuncta mortali, non sine magno periculo adulte tum perpetraι;quid putas fore,&c. Quinetiam Romano more convivio amicorum haec conventio celebrabatur; quod

idcirco sponsalia dicebatur. Tuli. ad Q. frat. lib. epist. 2: Ad s. im April. θου - Crassipedi prebui. Huic convivio puer o-

349쪽

ter commotu erat, defuit. Quod eo magis notandum est , quia Decretalistae concubitum, post verba de praesenti furtim pronunciata secutum, matrimonii jure censendum

putant, c. s. c. 3O. despons mare. c. 3.

c. s. fiseq. de condit. adpos Atque antiquis. simo quidem more scriptura plerumque ada hiberi solebat. Ut ex illo Iuvenalis versu, quem mox proseremus , cognosci potest. Itemque ex illo Tertuli. loco in lib. de virg. 'veland . Ha sunt taberi priores nαuralium sponsaliorum nuptiarum. eaeque a testibus obsignari solebant: ut apud Juvenal. ,

--. Veniet eumsignatoribuε auspex.

Dixi autem, quoniam interdum nullum ea de re instrumentum conficiebatur, 3c nuda testatio sussiciebat. I. 7. D. h. t.

quippe cum ne in nuptiis quidem scriptura desideretur. I. 4. D. AM. in K Secundum in Arma sponsaliorum locum obtinet stipulationis & sponsionis sermula. Quod ut intelligatur,illud sciri oportet, moris apud Rom. 'iue, ut pactis conventisque stipulatio-nςm plerumque adhiberent. l. 7. 6. -υ

re, I 2. D. depa t. l. Ttia, I 34. D. Aveis. obl. eaque verborum sermula, quis ritilaut certo aliquo carmine, suas coro rationes

stiparent, id est, munirent, re esuifirmarent. t. i. D. 4e prat. Ap. S. I. t ordo vemb. obL. bi Primum

350쪽

primum igitur inter eos, de quorum nuptiis agebatur, de nuptiarum conditionibus de legibus conveniebat, hoc est, de dote, de donatione propter nuptias, S de arrhis sponsalitiis. Hare conventio si sine stipulatione fiebat, modo pacta, modo destinata mulier dicebatur; sin eo amplius stipulatio addeba- . tur, sponsa: quemadmodum ex illo Arnobiinoco, supra a nobis citato, videre licet. Ju-

Si tibi legitimis pactam junctamque tabellis

Non es amaturus. -

Cicero ad Att. s : Nee dubitat Dejotarus, esinfria pacta est Arahanasdis filia,quin Eu- pisatem transiturin sit. apropter haud scio, an vere Ser. Honoratus in illum Virg. locum, Et gremiis abducere pactaw,ita scripsi rit, Id est ,sponsas. melius dixisset, destinatas: quod verbum fuit in his conventionibus utatatissimum. Sueton. Julio: Sibiquefiliam eo. in matrimonium petiit, Fausto S sis desinatam. Quod apud eundem, & Vopiscum,

, Capitolinum, Spartianum, innumeris lo- eis animadverti. Plin. epist. 3: Iam destinata erat egregis juveni, jam electus nuptiarum dies. Arnob advers. gent. Rex Midas matrimonio ejus suam filiam desinat. Item: Alienas virginesdam destinarim jam desponsatas, rapuit,eque mihi absurdum videtur,existimare, verbum hoc ex coemtionum con-P ε suetudine