장음표시 사용
351쪽
FR. HO TMANus siletudine manasse , cum arrhae sponsalitiae dabantur. nam desinare video, veteres dixisse, pro, arrham dare. Plautus, Rudente z.
Minis triginta sibi puellam desinat;
Idem in Persa: Dii deque te agitant irati, scelus , sevi hane non properes destinare. Sed , ut in aliis compluribus, re sublata, nomen tamen retinetur; l. insula ,s6. - . D. dea .ram. dom. sic coemtionum formulis sublatis, destinandi tamen verbum retentum
est, in iis potissimum, quae jam pactae suerant. Quamquam Jurisconsulti subtilius etiam pactas a destinatis distinxerunt. Nam
desinatarum verbum proprie ad eas, quae non inter vivos pactae, sed testamento patris designatae &nominatae fuerunt, restrinxerunt. Veluti in l. non est, 66. D. derit. nupt. Non desto am AE patre, nec testamento destinatam. Cujus consuetudinis exemplum exstat in I. spatris, ε. C. do interd. mutr. e, L pater, Io I .D.de cond. ct demon Qua de causa credo equidem, glossemata rio accepto serendum verbum denominatam. in L qui pupillam , 7. D. M l. Iul. de adust.-l. tutor, 36. D. deris. - . cujus in fine non dubito, quin conditionem nuptiarum sit restituendum. Quemadmodum autem destinatarum nomen , Mi post
352쪽
sublatam coemtionum consuctudinem in usu mansit; eodem moelo desponsae dici solitae sunt, etiam quae nuda tantum con- .ventione pactae fuerant, postquam videlicitanstitu tum suit, ut sponsalia etiam fine stipulatione, ac proinde etiam per internuncium aut epistolam, inter absentes contraherentur. L . l. s. L ult. D. h. tit. Itaque Imp. in I. 2. C. eod.-puellam, inquit, sin nuptiis
pact--& l. : Si pater pacium de Asia n pias inserit. Quodsi praeter pactum addi stis
putationem placeret, utrumque adhibebatur. ut Ser. Sulpicius apud Ageli. demon
strat, A. cap. 4. Terentius: .
Sponden' tuam gnatam filis uxorem meorEt alio loco eritro ad me venit, unieam gnatam suam, Cum dote summa filio uxorem ut daret.
. Plaeui de ondi: hic nuptiis rimu es dies. Vbi Donatus, Proprie, inquit, despondi. nam da stonse dicitur. quia spondet puella pater et ' despondet, adolescentis.. Et sic in Adelph. : sibi jam virginem despondF. Ubi ineio sponsi pater loquitur. Item Se xius, lib. AEneid. Io: Heteres spondebant, se consentire in jura matrimonii, se ejusseres . dabant: unde vir a spondendo sponsuε. Cet
rum proprie sponderi puella est. Ergosponsus, non quia promittituroed quia sponisti, δε--βrudat.Sed sutilis lGc grammaticorum ob-P servatio
353쪽
3so FR. ΗΟΥΜANus servatio est: nam destondendi verbum, vide-nius passim, promiscue, tum in adolescentis, tum in puellae patre, tum etiam matre ae fratre, atque ipis adolescente, usirpari. Cic. ad Att. 2. , ralliolam C. Pisons Frugi despondimus. Pro Cluent. Tum ilia destandis ei mkam suam. Paulus, i.Titia, I 34. D.de verb. obligat. Tempore matrimonis consenserunt, ut filia C.Seii filio Diia desponderetur. Cicer. de oratore e Cum Ser. Galba Cras filiauis
is filio suo despondisti Plaut. Trinum
' . ----Πostrum herilem filium DLesbonicum suam sororem isseandisse lCui homini despondit 'Ulp. in I. cum hic status, 32. g. est. D. de donat. inti vir. Si senator libertinam desponderit, vel tutor pupillam. Atque ita Paul. in ι qiis inter, εο. f. s. D. de ris. - . L A.
D. da sponsat. Superest, ut de speratae, pactae,& sponis nominibus huc addamuς ex Mnobii lib. adversus gent. 4: Habent speratus, habent pactaι, habent interpositis sipulation bus sponsem. Ut sperata esse videatur, quae jam petita, sed nondum promissa est: pacta, quae nuda conventione promissa est: sponsa, quae inretiosita stipulatione. Sed Nonius hane dis rentiam absurdissime sic e planat : Inter speratam, dictam,mpactam, sponsam, hoc interest: quod virgo, priusquam
354쪽
Dg SpoNsALI Bugquam petatur, sperata dicitur. Plant. Amph. Amphitruo uxorem salutat titus speratam
Inepte Nonius, & ridicule, uxorem jam griavidam, & ad pariendum vicinam, sponsam speratam dici putat. nam speratam suam Amphitruo dicit, pro eam quam totam ex
animo fluam esse sperat. Tum illud virgilii
absurde hue retorquet: Cui pater,inconjunx quondam tua dicta
quasi dictam, pro sponsam Pub. Virgilius
ustirpasset. eum ordo & sensis hie fit: Dicta quoniam tua uxor. Tertio loco ad ritum de tormam sponsaliorum pertinent verba, quibus sponsalia eoncipiebantur. Nam in fili bus quidem sim. docuimus, ex Plauti eo-moediis, usitatam hane formulam suisset Sponden iam filiam tuam uxorem mihi dari Cum autem mulieres innuptae in perpetua tutela essent, probabile est, hane in illis despondendis Armulam adhibitam: Sponden' Caiam, qua in tua potesate est, uxorem mihi dari r quod ex orat. pro Flaeeo existimare licet. Quinetiam, cum plerumque certis legibus ac conditionibus sponsalia contraherentur; probabile est, conditiones pronunciari solitas. ut in illa Plauti: Istae lega sponden' mihi filiam tuam uxorem dari
355쪽
3ς, FR. IIo et M A NusQuod vero disputari a nonnullis video, muti tum interesse, utrum sponsalia verbis in suturum aut in praesens tempus conceptis constituerentur ; de eo commodius, ubi desponsaliorum jure disseremus, tractaturi videmur. Quarto loco in sponsalibus anulus Pronubus plerumque adhiberi solebat. Nam moris fuit, ut sponsus sponsis anulum, quasi pignoris loco, donaret; qui pronubindicebatur. Cujus moris etiam vestigium exstat in nostris libris. apud Paul. in L se dona
Conventum tamen, o pactum, sto suis, nostra pestate para/,jamque a tonsore magia
, sis Pecteris , , digito pignus fortase derim.
Plinautem,lib. 3 6, scribit, aetate sua anulum illum fuisse ferreum. Post vero aureus donari coeptus est. Tertul. in 3pol. adv. gent. furum nuta mulier norat, prater uno digito,
quem spons s oppignerasset pronubo anuis. Ubi tamen considera Isidor. de divin. OE. Suod in primis nuptiis anuivi a sponse sponsa datur, fit nimirum vel propter mutua dileiationis signum, vel propter id magis, ut eodem pignore eorum corda iungantur. unde qua ro anulus ingerituri, quia in eo ve-
356쪽
DE SPONs Ati Bus. 363Etymol. 2o: Femina non usa sunt anulis, nisi quos virgini sponsem miserat: neque amplius quam bimos aureos in digitis habere se Iebam. Sic Nicol vis Papa, ad consultati nem Bulgarorum 3 o. quaestion . . cap. 3 οῦ
Et postquam arrhis stonsam sibi sponsus perduisum fidei anulo in estum destonderit.
Quintam ritus & solennitatis partem plerumque osculum obtinebat. Quod tamen arbitrarium suisse, patet ex L eum veterum, I 3. C. de don. ant. nupt. Ad sextum Iocum munera sponsalitia reserenda sent. de quibus mentio fit l. r. g. I. D. de donat. l. dia sponsaliorum, D. depos. l. cum sponsiud, I 2. D. de PubL act. l. I. asi adversdonat. l. si sponsiud, s. l. inter eos, 27. l. cum
hic status, 31. si quis sponsam, D. det donat.
int. vir. Quae tamen interdum ea lege fiebant, ut, nuptiis non secutis, revocarentur. l. 2. Lsi cum ante, 7. C. de don. ant. nupt. l.
nominatim convenerat, ratae donationes manebant. I. si tibi, M. es d. l. eum veterum, I S. C. eod. Postea vero Constantinus jus earum esse hoc voluit, ut, si per donatorem stetisset quo minus nuptiae sequerentur, 'donum penes donatarium maneret et si per eum qui acceperat, restitueretur. Quodsi mors nuptias impedisset, tum, siquiadem osculum intervenisset , quod sponses, dgnaia
357쪽
gs FR. HOT MANus. donasset, dimidia tantum ex parte repeteretur: quod autem sponsa donasset, sive cum osculo, sive sine osculo, totum restitueretur. d. L eum veterum,HL seq. C. eod. Septimum sponsalitii ritus locum obtinent arrhae sponsalitiae, quas videlicet sponsus, quasi pignoris & arrhae loco, dat, fore, ut eam uxorem ducat: nam illae tantum a sponsoriusve nomine dabantur: a sponsa vero non dabantur. l. 3. l. s. C. despons Arrh. spons Lust. C. de episc. eler. l. si qvis ossiarium, 38. D. derit. -ρt. Itaque triplex inter arrhas & donationes sponsalitias disserentia perspicitur. Prima, quod illae tantum a sponsi parte conseruntur et hae vero utrimque. Illae, si per sponsum fiat quo minus nuptiae sequantur, amittuntur: si per sponsam, tunc, si minor as annis ceperit, Amplum reddit; sin major, duplum. da. . C. desponsal. at in donationibus nulla dupli
ratio habetur. Postremo, arrhae, morteterutrius, repetuntur. l. 3. C. destonsi. donationes sponsalitiae non repetuntur. CAPuT IV. DDa multiplici jure sponseliorum, eorumque
cum nuptiis disserentia vel communione.
O uphaasT ut de jure sponsaliorum disi ramus. Λe primum illud videamus, cujus
358쪽
ius iuris sponsalia sint. Quod uno verbo ita definiendum est: ut, si stipulatione & sponsione contrahuntur, juris civilis sint, sicuti
ceterae omnes obligationes, quae certis Verborum Armulis & contrahuntur & ditaI-vuntur : l. quoties, I A. D. de novat. LE. D. de diυort. sin nudo consensu & conventione; sint juris gentium . arg. l. r. in fis. D.
de contr.emt. l. I. D. locat. Secundo videndum est, an, & qualis obligatio per sponsalia contrahatur. Ergo antiquissimo jure, ex sponsalibus civilis nascebatur obligatio, ex eaque dabatur actio, quae ex stonseu dicebatur, adversus eum eamve, per quem quamve factum esset quo minus nuptiae sequerentur: fiebatque condemnatio in id quod alterius intererat ; quemadmodum sup. ex Ser. Sulpicio demonstratum est. Video etiam, moris suisse, ut certa summa, poenae nomine, iastipulationem deduceretur, sicuti paulo a te ex Varrone docuimus. Nam, cum ejus, quod interest, aestimatio in causis omnibus
dissicilis est, tum vero in conjugali adsectione dissicillima: quam ipsam ob causam poenae stipulationes interponi solitas, constat ex L vhim. D. de prat. IKρ. Post vero corruptis ac perditis civitatis Romanae moribus, eum fiasitiosa& detestanda repudi rum libertas increbuisset, institutum seir, ne ulla ex sponsalibus civilis obligatio nasceretur,
359쪽
sceretur, sed libera renunciatio esset; neque ulla eo nomine actio, petitio, daretur: 1. C. h. t. L 2. C. de repud. adeo ut, si poena de
ducta in stipulationem filisset, ne ipsius
quidem nomine actio daretur. l. ritis, II. 6 . 1. D. de cond. , dem. L 2. C. de inutil. Rip. I. Tissa, i 3 . D. de verb. obl. idque etiam1mp. Leo Philosophus testatur, Novesi. 74. Haec suit temporum illorum ratio, perditis, ut dixi, civitatis moribus ; cum populus
R. non modo promiscuos concubitus, ρο- eudum ritu, sebaretur, verum etiam a conjugiis abhorreret. Qua de causia legem illam omnium celeberrimam serri oportuit, Papiam Popaeam de maritandis ordinibus. Qua lege dc maritis praemia, Sc caeli-bibus poenari impositae nere. His igitur profligatis civitatis moribus, sensim contra juris directi regulas inductum suit, ut libera esset sponsiliorum renunciatio. Quae
renunciatio proprie dicebatur: cum eo verbo promiscue etiam in divortiis uterentur. I. interstuprum, Io l. 6. I. D.
deverb.. sign. Quinetiam repudii formula, vetustis, ut credi par est, temporibus institura, obligationis vi tamen retenta est: GΠ-ditione tua non utor. l. 2. f. 2. D. de divort.
ejusque perditae & flagitiosae repudiorum libertatis testimonio est, quod Papinianus eum sponsum irridet, qui mulierem
360쪽
DE Spous Arinus. Isibi a patre desponsam idcirco adulterii accusare volebat, quod alteri a patre in matrimonium desponsa suisset. l. miles, II. qua-
rebatur, T. D. ad i. Iul. de adali. Quae cum
ita sint, perspicuum est, primum sponsalia isto Digestoriam jure non suisse in contractuum numero, quoniam nulla ex iis essicax nascebatur obligatio: deinde, istitis stipulationis quod jus singulare ac novum est non majorem hoc casu quam pacti nudi vim esse; quo, ut ait Paulus , cives R. non obligantur. lib. sent. I 4. Sed quaeri potest, an non ex illo sponsaliorum pacto naturalis tamen contraheretur obligatio; quae, quoties naturalis subest aequitas, contrahi dicitur. l. Stichum, naturalis, D. deflui. Quodeerte probabilius videtur. Primum, quia in stipulationis formula vitium nullum fuit, sicut accidit in specie l. I. g. si ita quis, D. de verb. obl. l. I. f. eum qui, D. de const. pee. Deinde , quia ne liquido quidem adfirmari potest , nullam nasci civilem ex sponsalibus obligationem, cum in iiς dissolvendis praescripta repudii formula utendum esset. d. L 2. 2. D. de rivort. Ex quo, ut jam dixi, intelligitur, quamvis propter perditos civitatis mores nulla essicax ex spontalibus nasceretur obligatio, tamen in rei veritate, & directo jure, aliquam contrahi : praesertim, cum alioqui stipulatio, ut jam dictum