장음표시 사용
51쪽
quid quasi eae via bis suseientia nostra ex
- Deo est. Vel aliquis dicitur me lim Spiritimi sat . inum . non tamen plenus esse Spiritu sancto , quando scilicet hahet gratiam Spiritus sancti quanti mi ad' aliquam , Pt non illiant lim ad omnem hinninis operationem. Τunc autem dicitur plenus St,iritu saneto , , quando eo utitur g 'ii Praliti r. Stoiliis aulom ropb tionis
i in dilectione Dei. et proximi: et ideo eum dieit, L quenιes robis in ellasia in psutu is . hymnis . et eanticis . spiriι uatibus, primo tangit modum repletionis ex parte Dei; secundo ex parte ymalmi. ibi. Subieeti inrisem in timore Christi. 'irca primum tria Deit. Primo ponitur spiritualis meditali R. si unblo spiritualis exultatio. ibi, Canentes, et psul lentes, in inritibus res scis Doni . no; tertio gratiarum dei iv. ibi , Grutias agentes semper priὸ Omrobus Prima in duas: quia primo iwnil mo-- dum meditationis; ου titulo moleriam eius. ibi, Inpsa ε iis, hymnis, eι esulti,s spiri ι utilibus. Dicit ergo: Loquentes biani estpris Est aut m duplex locutio. Una exterior. Iton inis ad D0mines: alia interior, hominis, εd seipsum. Id is autem debui csse compune liva: Iob
10. 1. Loquar in o muriιudiixeonimae meae. llem debet seri in sper lo: Matth G. 6. Tu uulem cum orareris, in ira in Obiculum tuum, et clauso os in ora Patrem tuum: et Sap. 3. 16. Intrana in domum meam. quie-Mam eum lilia. Materiam vero meditationis langit. eum dieit: In psalmis . hymnis . si eunticis spiritualibus.
Hallore est uti psallerio; et sic in psalmis, idest bonis operationibus: Ρεuim. 80. . . Sumite psalmum, et date tympanum; multerium iucundum cum eithura: et
. hymnis, idest laudibus divinis: Psalm. 148. 14. Hymnua
- omnibus sancIis eius: eι eanticis spiritualibus, Milicet de spe aeternorum: Rom. 12. 12. De gaudenmes: Psalm BI. 4. In deeaehordo psalterio, eum cantico in eisharar Psalm. 97. I. Cuntate Domino eantieum novum,
quia mirabilia fecit. Meditetmir ergo de recta opera, tione, quid uel elidum; de divina laudatione, quid imi- .st landum: de eaelesti iucundatione . liuid , et quom οὐ servienduin . Sic ergo ei laetus Spiritus sancti primo est
saera meditatis; Secundo spiritualis exultatio: liuia ex frequenti meditatione iguis caritatis in eordo accendi tur: Psalm. 33. I. Conearuiι eor meum intra me, eι , n meditatione mea eaardeseet Unis. Et lii sic generatur laetitia spiritualis in corde: et ideo dicit: Cuniantes , et psallentes , idest ut asseclus vestri anteiantur gaudio spirituali ad operanda bona: 1. Corinth. M. M.
Aullam spiritu, psaliam et mente: Coloss. S. 16. In omni sapientia doeentes, et commonentes vini mesipsos in psalmis, et hymnis, et canistis viriιvalibus, in graria eantanteν, et paulleusea in cordibus vestris Domino. Ex hoe error haereticorum confunditur dieentium, quod vanum est eantare Domino cantica vocalia, sed
spiriuialia lantum. Nam in laudi in is Ecclesiae est aliquid per se considerandum: ut hoc est quod Apost Ius dicit. In eordibus: ali si id vero limpter aliud; et
hoc propter duo: scilicet propter nos, ut inens nostra iselletur ad devotionem interiorem. Sed si ex lioe aliquis commoveatur ad dissolutioncm , vel in gl0riam inanem, hoc est contra intensionem Ecclesiae. Item Propter alios, quia per hoc rudes olliciuntur devoti res: 4. Reg. 3. Io. Cumue eaneret psalles, faeta est super eum manus Domini. Tertius uilectus est gratia-xum actio: quia ex Me quod aliquis sic affectus est ad
Deum, recognoscit se omnia habere a Deo. Quanto enimali tuis magis asticitur ad Deum , et ipsum cognoscit, tanta videt eum maiorem, et se minorem: immo proponihil in eomparatione ad Deum: Iob 42. I. Oeulus meus videt te. ideireo me reprehendo, eι ago poenite tium in familia et einere. Et ideo dicit: Gratias aqentes semper pro omnibus, scilicet donis, Vel prosperis, vel adversis: Psalm 33. 2. Benedieam Dominum in omni tempore: semper laus eius in ora meo: quia hareetiam sunt nobis dona in via: Iae. l. 2. Omne gaudium existimate, fratres mei, eum in ientationes varias
ineideritis: Aet. 5. 41. Ibant Apostoli ρaudentes aeonspeetu eone ut, et non iam diqni habiιi sunt pro n mino Iesu eontumeliam pati: 2. Thesses. 5.13. Iin omnibus gratius agite. Sed hoc in nominε DomiFi nostri Dau Christi: quia omnia bona proveniunt per eum :Rom. 5. 1. Paeem habemus per fidem in stra ιιam istum. Sed addit, Deo, inquantum ait uor noster est per cre
tionem, et Patri, inquantum misit nobis Christum, per quem regeneravit nos. Et sic gratias Deo quantum ad bona naturae, Pasri quantum ad bona gratiae. Sed quantum ad proximum ponit modum repletionis, dicens: Subieeti innieem in timore Christi, idest non propter timorem humanum, sed Christi.
MuIIeros viris suis subditae sint, sicut domino: quoniam vir caput est mulieris , sicut Christus caput est Ecclesiae: ipse Salvator corporis eius. Sed sicut Eeclesia subiecta est Christo, ita et muli res viris suis in omnibus. Viri dilim te uxores v stras, sicut et Christus dilexit riclesiam, et seipsum tradidit pro ea, ut illam sancti sicaret, mu
dans eam lavacro asuae in v rbo vitae, ut exhiberet ipse hibi gloriosam Euelesiam non habentem maculam, aut rugam. aut aliquid huiusmodi; sed ut sit saneta C et immaeulaia. Ita et viri debent
diligere uxores suas, ut corpora Sua. Supra Apostolus posuit praecepta generalia ad omnes; hie ponit ea quae perii neu ι ad si rei ales quasdam personas, et flatus. Et quia secundum Philosophum inpolitieis , domus habet tres connexiones , sine quibus non est iteriecta. scilicet viri et mulieris, patris et filii domini et sorvi; illis haec tria prosequens. instruit primo mulierem et virum: secundo patrem et filium, eap 6. ibi. Filii obedite parentibus destris in Domino: in tio servos et dominos, ibi, Seroi Medite dominis eamnalibus. Prima in duas. Primo enim monet mulieres de subiectione; secundo viros de dilectione, ibi. Viri diligite uxores vestrua. Prima in duas. Primo ponit admonitionem; secundo eius rationem. ibi. Quoniameir eaput es ι mulieris. Dicit ergo: Mulieres viris suis subditas sint: quia certe mulier. si primatum habeat, eontruria est viro suo , ut dicitur Eeeli. 25. M. et ideo silecialiter monet cas do subiectione; et hoc simι
domino: quia proportio viri ad uxorem, quodammodo est sicut servi ad dominum . inquantum debet regi mandato domini: sed disserentia est in hoc quod doinia
nus utitur servis suis quoad id quod est sibi uilla ;
52쪽
sed vir utitur uxore, ei liberis ad utilitatem eommunem: et ideo dieit. Sieul domino : tuam here sit dominus, sed su ut dominus: I. Petr. o. I. Mulieres subditas sinι riris suis.
Deinde subdit rationum suam : tirea quod tria Iacit. Primo eam Proimuit ἰ Fecundo exemplis in inducit ibi . Christus eapuι esι Eec stiae; tertio exemplo intentum toncludit, ibi , I ele, tu subitatis
talis autem haec est, quUniam vir ubi eaput mulie ris. In eapite autem viget Funisus visus: Loesi. 14. Sapienιis oeuli in eapite eiu/: I. Corinth. II. S. c. ροι quidein mulieris Tir.
Deinde imit ex plum , eum dicit: Si huι Christus eaput est Eeelesiae et Supra I. 22. Ipsum deuti eu-
Et lioe non ad uillitatem suam , sed Melesiae: quia ipsa est Saleator eorporis eius : Acl. 4. 12. Λon ει ι enim oliud nomen sub ea eis da ιum hominibus in quo oporteat nos saIeos Fe εἰ Isui. I 2. 2. Eeee I eus su vasor meus: bdueialiter Mam, et non timebo. Ex hoc autem eo ludit intentionem . eum dicit: Sed stetit Eeelisia subieeta est Chri io . tia eι multem tiris suas in virinibus; quasi dicat: Non e fit conveniens quod membrum repugnet ipsi Capili in aliquo. Nunc auium sicut Christus cauut est Ecclesiae suo in O, iis vir est caput mulieris. Non debet ergo mulier inobediens esse viro : sed Heu ι Mesesia εubiecta eιι Chrisso: Hulm. M. r. Nonne Deo εubtecta eril anima mea I ita et mulieres estis auist Genes. 3. 16. Sub viri potestata eris: et hoc tiri omni ε , Milicet quae Don fiunt eon. tra Deum : quia dicitur Acι. d. as. Obedire opsitet Deo magis quam hominibus. De indo eum dicit , Vim dit se uxores vestras . monet viros ad diluctionem uxorum ; et primo Deit hoc : seeundo assignat rationem huius. ibi, Si ι Chr tius dilexit EceseMum. Dicit ergo: Viri dili, te ua rea vestrua r quia cur le ex amυre quem habet vir ad uxorem, magis eaSte vixit, Et Pacilice uterque se habet. Si autem vir aliam magis diligit quam suam. Q. et suam diserimini exponit: Coiosa. o. I9. Viri diis tigite uxores re ira , mi ιε amari esse ad illas. san- autem rationem huius triplicum. Primam sumit
ex exemido Christi, eum dicit: Sicut et christus di-leait Metesia in o Secundam ex Parte viri, ibi, uuiauam uxorem duiqit, Mipsum ditis it: tertiam ex parte mandati divini, ibi, Propter tine relinquet homo
patrem , et maι rem auam . ei adhaeret,iι Maori suae.
Cirta primum tria facit. Primo proponit exemplum dilectionis Christi; secutio signum , ibi , Eι ir ι-du seipsum pro ea οῦ terris concludit inteulum , ibi .
autem sane tisieallonis est mundatἰo elus a maeulis p
calorum : ideo si ibdit die A : Mundans eum iuraemaquae. Quod quidem lava Titin habet virtutem a pavsvitie Christi : Iloman. o. S. Ouicumque su nius in christo Iesu , in moris 4sius baptizati sit mus t On epulit emittit sumus eum illo per bapti amum in mortem: Ezieli. G 7. γ. . Effundam super eos aquam munus m. et vi undictimini ab omniis, inquinamentis re- ει ris: Zaehar. Id. t. Erit fons patens domui Darid, et habitantibus Hierusalem, in aluusionem peeeatoris. et metis ruatae. Et hoe in recto ritae, quod adveniens aqua. dat ei virtutum abii dii IIutali. uu. 19. unus emoti .eete oviales sentes . baptizantes est in nomino Patris . et Filii . et Spiriaua sane i. Finis aulena sati-ctili 'alii nis ost puritas Eeaelegiae: ideo dieiti m erit beret sibi gloriosum Leetea iam : quasi dieat: iude os
est illi immaculatus sponsus sponsa in duceret maculatam : et ideo sibi exhiber eam immaeulataui, hiel er gratiam . sed in futuro per gloria nar undo dieit,
11S. I. Beati immaculati in ria, qui ambulant in lage
Domini: neque ruxam . idest sine desectu passibilitalis : quia, ut dicitur Aroe. 7. 16. non esurienι. ne que susent umplius : aut aliquid huiuν modi : sed ulsit inneia , per confirmationern yratiae. et linmaeulu la , ah omni immunditia. Et haec omnia intelliei im sunt ilo exhibilion piae orit in sutum p r cloriam. Si autem de extii biliouo 'T l .dem , tune diceretur :Γι eritheret sibi, scilicet p)r sidem , Eeeleriam si riosam : quia gloria ma9na esι sequi Dominum, ut dieitur Deli. 25. M. non habentem maeulam. Mil. Pot criminis mortalis: Mue ulula es in iniquituιe sua Dierem. 2. neque rugum . idest duplieitatem inlutili mis , quam non hab mi qui recte i coniuncti sunt Christo , et Ecclesiae: Iob 16. 9. Ituque meae tesIimonium dicunt contra me. Sed magis sanciani per inteiitioilcm , et immaculatam Iler Otiauit dam puritatem. Ex lioe tertio concludit intentum . dieens: Ita et tiri debent diligere vores suus, ut corpora sua.
Qui suam uxorem diligit, seipsum diligit. Nemo enim uniquam carnem suam odio habuit: sed nutrit , et fovet eam , sicut ei Christus riclo Fiam : quia membra sumus corporis eius , et de carne eius , et de Ovilius eius. Supra induxit viros ad dueetionem uxorum ex parte Christi, vel exemplo dilectionis quam habet Christus ad triclesiam ; hae ostendit idem ex parte ipsiusmet
iri: et facit duo. Primo ponit rationeni; secundo eoninfirmat ea in iter exemplum. ibi. Sieut et Chrissus Ee- etesiam. Ratio est talis. Vir et mulier sunt quodammodo unum . undo sicut caro subditur animae , ita mulier viro. Sed nullus um ii iam habuit ea in suam illis. Ergo nec uxorem. Dicit ergo: Qui suum uxorem
uiliseι, seipsum dilictu: Matth. I9. e. Itaque nun
53쪽
Mini duo . sed uitia Et ideo si 'iat pecorei contra naturam qui per seipstim odiis liat et , ita qui
orem: Leeli. 2I. 1. In tribus beneplaetium est spiritui meo . quae sunt probata eorum Deo . et homi- Concordia fratrum, amor . et virvi muli r bene sibi eonsenti lites. Dii ut autem sie debeant se diligero . probat diem Nemo enim earnem suam umquam odio habuit: quod patet per esseetum: quia probatio dilectionis exhibitio e t oi oris. Nam iii quod pro viribus eoi emamus . diligimus ; sed quilibet nutrit, et foret earnem suam Propter e Servationem : 1. Timoth. ult. S. Habentes autem alimenta, et quibus te9amur , his e tenti sumus., d lintra . Lue. 14. 26. Oui non odit uxorem . et filios. N fratres, adhue autem et animam mam , non potest meus esse diseipulus. Respondeo. Dieerulum
est . quod . ut Apostolus dieit. sic homo uxorem do i diligero stetit se. M autem debet homo dili' roinfra I eum. Ne ergo uxorem debet diligere , scilicet
infra lidum. Dieit autem , Oui non oda virorem, non quia praecipiat eam odire . quod esset peccauim mor- praecipere : sed praeeipit eam ita ut se diligere. Nunc autem minor dilectio est quasi quoddam odium respectu Hug quod summo. et plus diligitur . Milicet resti tu Dei. Ita nemo carnem suam odit. sed nutrit . et lavet. Sed e tua. Qui diligit aliquem. non vult. me appetit ab eo separari. Sol sancti volunt a carni separari: ironiam. 7. 24. Insesiae ego homo. quis me ιμ rabit de eoi re mortis hirius ' Philip. I. 23. Desiderium habens dissiari . ει esse eum Christo. Pra
ierea nullus asstigit quod diligit. Sed sancti a illigunt
earnem suam in hoc mundo: I. Corin h. 9. 27. a- Migo eorpus meum, et in serritutem redigo. Praeterea sit illam o dunt se , sisut auditum est frequenter ritem de Iuda.
Respondeo. caro potest eo iderari in se; et Me non habetur odio, sed naturaliter quilibet app tit eam esse, et lavet eam ut sit. Vel potest eonsiderari earo. it quantum est allauius impeditiva quod volumus: et stoquodammodo habetur per accidens. Nam omne quod volumus aut est bonum, aut mauim. Si honum. vel est ut sinis ultimus. scilicet vita aeterna. a qua impedimur per carnem: P. Corinth. d. e. ouamdiu sumus in hoe eorpore. peregrinamur a Domino. Et quia naturaliter appetimus finem nostrum , et bene esse. nee hoe possumus quamdiu in hae ramo sumus: ideo vellemus eam abiicere , non sicut malum odio habitum . sed stetit boniam minus dilaetum . impediens maius honum. Et sie exponendae sunt auetoritates s predietae : Infelix esto homo. quia ma liberabit de eo pore morιis huius' Item Desiderium habens dissolai, et esse eum Chrisιο, vel eonsimiles. Vel uirid quod volumus , est bonum. non ut nitis. sed ut disp mens ad finem et sicut sunt habitus hirtutum. Hoc autom bonum impeditur per earnis lasei iam ; et ideo sancti amigunt. et macerant carnem suam, ut subdatur spiritui ad repressionem eone iscentiarum : quia tam eon piscit inipediens aequisitionem virtutum nos di- pondiitium ad honum ultimum. Et ideo qui sie ami-git carnem suam, ut pubdatur spiritui. non odit eam. sed procurat bonum eius . quia bonum eius est quod .
subii elatur spiritui; sicut bonum hominis est quod su,
ileiatur Deo: Psalm. 72. 27. Mai autem adhaerere Deo bonum est. Et sie intelligitiir . castigo meum. et consimiles. Unde hoc non oportebat fieri in statu innocentiae . quamdiu homo subditus luit Deo. et eam totaliter subdita luit gpiritui : in qua quidem mutua subi trino consistebat donum originaliis iusti uas. Sed aliquando illud quod volumus . est malum; et ideo, sicut boni earnem asiligunt, vel deponem v lunt, inquantum impeditiva est honi, quod appetunt, ita mali in luantum caro est impeditiva mali quod a petunt . eam oceidunt, et se sust redunt, sicut Iudas. Deinde ostetulit quod virum oportet uxorem diligere: et hoe por exemplum: unde dieit: Si ι et Christus mesesiam. Qiliret dilexit, sieut ali uuid sui: quia membra sumus eorporis eluar Supra 4. 2I. Sumus enim inrisem membra. Dicit auti m. De eama eius. Prointer eamdem partieipationem naturae: Ge. tili. 39. is
ritua autem ear m. et ossa non habet . aievi ina ei.
detis habere. Vol dicit, Da eame. m3stice. quantum ad debiles . qui sunt eampi: et sibu/ et . quantum ad sortes , qui sunt osset.
Propter hoc relinquet homo patrem, et matrem suam, et adhaerebit uxori suae; et erunt duo in
carne una. Sacramentum hoc magnum est. Hoauiem dico in Christo, et in riclesia. Verumtamen et vos singuli, unusquisque uxorem suam si-eut seipsum diligat; uxor autem timeat virum suum. Supra exhortatus est Apostolus Ephesios ad amorem uxorum dupliciter. Miliret exemplo dileetionis Christi ad Ecclesiam. item ex amore hominis M seipsum: hie
tertio hortatur eos per auctoritatem Scripturae r et eirea hoe tria laeti. Primo auctoritatem 1 ucit ἰ -- eundo eam mystice exponit, ibi, Suenamentum hoe -- gnum est; tertio adaptat eam secundum litteralem se sum ad propositum suum, ibi. Verumtamen eι τοι D 9uli, tinusquisque uxorem suam sisut seipsum diligat.
Auetoritas hare Gen. 2. dieta est ab Adam vidento uxorem . scilicet de eos a sua formatam; sed contradi. eitur Isai t. v. quod Deus hoc dixit. Respondeo. Adam ut a Deo inspiratus hoc dixit. Deus autem ut Adam inspirans. et docens: nos aulem hoc idem dieimus. et multa alia quae dixit Dominus. spiritu Dei docente: unde dieitur Matth. Io. D. Non enim ecta estis qui loquimini, sed Spiriιua Patris νε-Mri qui ιoquitur in euis. Nolandum hic est, quod in praedicta auctoritata triplex eonivnelio viri ad mulierem designati . Prima per assectum dilectionis, quia est tantus assectus utriusque ut patres pelinquante S. Esdras 4. 25. Dissimi homo
uxorem suam magis quam patrem: et mutii dementes
saeti sunt propter uxores suas. et alia ibi multa. Hoeautem naturale est, quia appetitus naturalis est eo ora debitae stetioni. Constat autem quod omnibus agentibus superioribus inest appetitus ut propinent, ei communiarent inferioribus: et ideo amor naturalis inest eis versus inferiora. Et quia homo respeetu patris et matris est inserior, non superior: ideo ad uxorem, cuius est superior, et ad silios, naturaliter plus assicitur quam ad
54쪽
parentes: et etiam quis uxor sibi coniungi iiir mi aetum
generationis. Meunda conii metio est per conversationem: unde dieit: Et adhaerebit uxori Due: Deli. 25. 1. In tribus beniplaritum est spiritui meo. quae sunt probata eorum Deo . et hominibus. Coneordia stat rum .
amor proximorum. et ris et mulier bene eonsentientes.
Tertia est per carnalem contuinetionem. ibi. Et erunt duo in earne una, idest in earnali opere . in quali tenim generatione est virtus aciiva, et irassiva: sed iuplantis utraque est in in; in Iperseetis autem arti-malibus distiugi milliar. Et ideo in aetii gonerationis ita se liabent masculus, et semina in animalibus. stetit in Plantis Mo eodem uno corpore lil. Consequenter exponit eam mΥstice. et dicit: Sσρων neritum his mamum est. idest Merae rei signum, sei-
Iieet mniunctionis Christi et Ecclesiae: Sapient. 6. 24.
Non abscondam a vobis saerumentum Dei.
Notandum est hie . quod quatuor sacramenta dieii tur magna . sellicet baptismus rallinis cmetus , quia delet culpam , et aperit ianuam paradisi; confirmatio ratione miliastri, quia solum a Pontificibus, et non ab aliis consertur; eucharistia ratione eontinentiae , quia totum Christum conlinet : item matrimonium ratione significationis, quia sigui si eat eoui unctionem Christi ei Melesiae. Et ideo , si mystice exponatur, debet sie poni littera praecedens: Propter hoe relinquet homo. Mi t Christus. patrem, et matrem. Reliquit, inquam,
Patron, inquantum est missus in mundum, et inea natus: Dan. 16. m. Misi a Patre, et reni in mundum: et matrem, Milicet syna Din: Hierem. 12. T. Reliqui domum meam, et dimisa haeredii atem meam.
dedi dileciam animam meam in muris nimieo m eius et adhaerebit virori suae . Ecclesiae: M A. tiu. M. Eeee potiraeum sum omiutius diebus utque ad eonsum
Conwquenter argumentatur secundum sensum liti ratem, exponendo praedictum exemplum. Quaedam nim sunt in sacra Scriptura veteris testamenti quao
tantum dieuntur de Christo, sicut illud Psul. N. 13.
Foderunι manus meas. et pedes meos: dinumeraverunt omnis ossa mear et illud Isa. 7. 14. Dee rimo Gn-ripiet, et puri et filium. et voeabitur nomen eius Em
manueI. Quaedam vero de Christo, et aliis exponi po sunt; sed de Christo prinei paliter. do aliis vero in si-sura Christi. sicut Praedicium exemplum. Et ideo pri-ono exponendum est de Christo. et postea de aliis. Et ideo dieit: Verumtamen et vos singuli, unti quisPavorem suam diligat: quasi dicat: De Christo ille itur princit aliter, etsi non sit gulariter: quia exponendum, et implendum est in aliis. in figura christi. Disit autem,Stetit semetipsum: quia sie ut unusquisque se diligit in ordine ad Deum, ita debet uxorem diligere, non imquantum trali it ad metatum e Ge. 1 f. 26. Si quia
renit ad me. et non odia patrem, et matrem. et vae rem suam e te. Requitur non potest meus esis discipulus.
Sed quid de uxore' mor autem virum suum timeot, Milicet timore ei reverentiae, et subiectionis. quia e bet ei esse subiecta.
Filii itarentibus vestrἰs in Domino: hoe
cnim ius iam pst. IIOtium Patrem tuum, et matrem
tuam, quod est main alum primum in promissione, ut bene sit tibi , et sis longaevus super terram. Et vos, patres, nolite ad iracundiam Provoeare s-lios vestros: sed educate illos in disciplina, et correctione Domini.
Supra monuit virum, et uxorem, quae est una tonnexis familiae; lite monet Patrem, et filios, quae est secunda tori nexio domus: et primo facit monitionem. quomodo lilii se debeatit habere ad pannites: s eundoqimmodo e converso patres ad lilios, ibi. Ει ros. γ tres . nolita ad irae undiam moroeare filios rcstr . Prima in duas. Primo proponit monitionem ς secundo ostendit rationem, ibit De enim eιι iustum. Dicit striam: Filii obedite parentibus vestris in Dotnino. Nolandum est hie, quod patres debent naturaliter instruere filios moribus: filii autem . instruontibus patentibus . naturaliter debent eis obedire. leui infirmi obediunt medieis. Unde proprium filiorum est obedientia : c lora. 3. 20. Filii obedue . scilicet parentibus, per omnia: hoe est enim beneplaritum Domino. Dieit autem In Domino, quia non est obediendum parentibus. Me alleui in his quae sunt contra Deum: Att. 5. 29. Obedire o rleι Deo ma is ouam hominibus. Et per hoc solvitur auctoritas modo allegala: Lue. 14. 2st. Si quis
renit ad me, et non oda patrem, el musrem. et ua rem guam ... non potest meu/ erse diseipulus. Quia hae
intelligitur inquatilum sunt contra Deum. Rationem autem assignat ex duobus, scilicet ex iustitia, et utilitate. Quod autem sit iusti m. palet. ae
prohatur : quia lex divina nihil mandat nisi iustum :Hal. 13. 9. Iustititae Domini reetae. Sed hoe mandat lex divina Exod. 2o. et Deuter. 5. nonora patrem tuum, et matrem tuam, sis ut praerepit tibi D minus Deus tuus: Eeeit. 3. 16. Qui timet Deum, M. norat patrem, et D mi dominis ferriet his qui se genuerunt. Honor auum importat exhibitionem reveretiistiae his qui supra nos sunt: undo luia parentes habemus supra nos, utitur Domino honoris. Dicit ergo: me enim liutum est. Honora patrem tuum , et mairemtiuim: Meli. 3. T. Qui honorat patrem suum. ei taetret lorin ore: et qui obedit paιri. refrigerabit matrem
Ei hoe littolligitur tris iter, quod filii debent i,arontes honorare: quia debent eis reverentiam, sicut maiaioribus ἰ obedietitiam . sicut instructoribus : instenta menta , sicut nutrientibus , cum series erant. Deinde
assignat dignitatem huius praecepti, dioens: Quod est
Contra. Immo mandatum primum est quod est eviendus unus Deus. Respin m. Mandata continentur in duabus tabulis. Prima eontinetit ea quae ordinantur ad Deum; seeunda, ea quae ad proximum; et in hac μ' eutida primum mandatum est de honore parentum. Et hoc dupli ei de causa. Primo quia in illa seeunda tabula est
55쪽
zareeptiim affirmativum nisi istud: quia naturalis est misis ut parentibus semianius . non auu in sic aliis proximis. iiim nullum ost aliud amrmalivmn: sed natura dietat ut non inserat homo proximi immitia ultim . et ideo probi, lur. Quia ergo primum. Plus. ot Prius liali et dodebito. ideo 1 rimum. Si cundo quia I eiis honorandus est sicut Principium nostri esse; et quia flarentes sunt otiam principium nostri esse, quia, ut dicitur 6. Ethie. tria labemus a parentibus , scilicet osse . vi vero . et disciplinam: ideo conveniens est ut post matulata ordinata ad Deum. primum osset ordinatum ad parentes. Vel primum quoad promissionem . quia isti soli additur promissio. Et huius est diudex ratio. Una est quia tiomin s in aliis quae agunt. quaerunt utilitatem Pnq maiii . et quia a tiarentibus iam senibus nullam exi ei aut utilitatem, nisi a Ih o provenientem. Sectinita ratio est no allituis credat lilii i liOnoratio I aronium noli sit meritoria. quia naturalis est: ideo addit : Osis super terram. In xcieri autem bra lamento promittebantur promissi m icinitorales, quia populus ille torvulus erat, et ideo gnati instru ndus erat sub pa 'lagogo sicut parvulus. Tamen in illis par, is munuse uti A Populum illum i arvum decet ili tuis ligura-hanti ir magna livina. Milicet spiritualia. Et id o potest hoe referri secundum sensit in litteralem ad bona temporalia: et sic dicii: In promissione. ut bene sit tibi. idest iit Ninjs promissis abundes: nam ii ii graius ostin minori luis beneficiis, meretur maiora recipere. Ma. xima auliun benesidia habemus a ira rei tibiis, Milicet Psse, nutrimentum. et diseiplinam. Quando ergo quis aius est his. st dignus ut maiora recipiat: ot illi odieli: m bene sit tibi: quia . ut dieitur r. Timoth. 4.
S. pietas ad omnia utilis est. promis ionem habens ritae quae nune est. et suturae. Et ideo addit: Γι sistonque rus super terrum . qua fit sup r gratiam . et benesteium vitae, quam habes a parentibus: Properb. S. 6. Lonyitudo dierum in dealera eius . et in siniatra illius dititiare, et storia. Sed eontra. Multi devoti parentibus cito moriuntur. Et ideo sciendum, quod haec te mi oralia non sunt bona absolute, nisi inquantum ordinata ad spiritualia: et id Minuintum homini ivina , inquantii in Per ea iuvatur ad Mi iritualia. Unde fortuna non est dicenda bona, si est impedietis a virtute. Et ideo longitudo vitae inlantia inest bona. inquantum ad servilia Dei est ordinata. Et ideo quandoque subtrahitur . nei impediat: Sapient. 4.
II. Ilii 'Ius est . ne malitia mutaret intellectum eius.
Vel intest referri ad sensum spiritualem: Ut sis Ionga erus in terra viventium: Psalm. 142. I0. Spiriius
tuus bonus deduceι me in terram rectam: Propter nomen tuum, Domi. e. tieificabis me.
Consequentor instruelis siliis, instruuntur par illes: ei rea quod duo Deit. Primo ponit unum prohibitivum: meundo aliud indiaetivum . ibi . Sed edueate eos indiseiplina, et eorreetione Domini. Dicit ergo: Lι ros, patres, nolite proco re filios restros ad iracundiam . non quod in omnibus assentialis voluntati eorum. Ubi notandum euet . quod alius est principatus patris ad ρ-niim . et domini ad servum: quia dominus utitur servo suo ad utilitatem propriam . sed Pater utitur silio ad illisi talem silii. Ei ideo est necessu quod patri s instruant filios propter utilitatem suam, non tamen nimis aretando, aut subiiciendo. Et ideo dicitur Coloss.
3. 21. Paιres , niaue ad indignotionem proroearebrios vestros, ut selliser non pusillo animo fiant: quia talis provocatio non animat ad bonum. Quomodo ergo Subdii: Sed edurata illos in disciplina. scilicet ver-laerum , eorreetione , se ilicet verborum . idest eo riptio eos . et educate , ut serviant Domino. Vel in disciplina . eos ad bonum indue do , eι correctio , a malis retrahelvio.
Servi obedito dominis carnalibus eum liniviro , et tremore , in simplicitate corilis vestri , sicut Christo: non ad oculum servientes , sed ut servi Christi Dei enim voluntatem Dei Ex animo , cum bona xoluntate servientes , sicut Domino, et non hominibus et scientes quoniam unusquisque quodcumque socerii bonum , hoc recipioi a Douum , sive servus , sive liber. Et vos, domini, eadem facito illis , remittentes minas , scientes quia et vestir Dominus est in caelis , et personarum aeceptio non est apud Deum. Instructis duabus connexionibus, scilicet viri et mulieris . patris ut silii; hic instruit connexionem servi ad dominum : et ei rea lioe duo facit. Primo instruit
servum : secundo dominum . ibi. Et ros , domini. . eadem sutile istis. Iterum prima in tres: yrimo enim Muit monitionem; seeundo exponit, ibi. Non ad oe um serviemes, quasi hominibus placentes, aed uι aere Christi . Dei ni ea rotun talem Dei eae animo ; tertio ost nitit retributioiv in , ibi , Seientes q-niam unita quisque quodeumque secerit bonum. hoe reeipieι a D mino. Iterum prima in tres : primo monet ad ob dientiam . secundo ad reverentiam ; tertio ad eordissimi licitatem. Secunda ibi, cum timore . et tremore; tertia ibi. In simplieitate e illa restri. Monet autem eos ad obedientiam ex imperio Domini : undo dicit: Sem obedite dominis earnalibus. Monet eos ad reverentiam , dicens . Cum ιimore . iniurius : Malaeti. s. o. Si ego Dominus , tibi eat timor meus ' et tremore . exterius : Psal. 2. II. Serrite Domino in i more . e ι reuuale et eum tremore: et in simpliei vitaeordis: Sap. I. I. In simplieiιate eordis quaeriιε ibium: Lue. 12. 42. Fidelis serrus , et prudens. quem eo siιuiι Dominus supra familiam suum: Iob I. 3. Numqui ι eonsiderasti sertum meum Iob f et paulo post : Vir si Dae . et Net umens Deum. et reeedens a malo. Sic enim serviendum est Christo tutulo dicit , Sievi Chrisso: Sap. 1. I. In simplieitataeordia quaerite illum : I. Paralip. 29. 17. Domino Deus. in sim fleuate eordis mei laetus oblu ιι universa.
Dicit etiam, Sicut Christo, quia a Domino Christo est quod dominus aliquid possit : Rom. II. 2. Qui potestati resisti . Dei ordinationi resistit. Et ideo seris utendum est eis . sicut Christo. in his quae non sunt eontra fidem . nec eonira ipsum. Ex Iranit autem , In simplis ate: et primo remoret quod simplieitati eontrariatur ; seeundo docet modum convenienti tu . ibi . Facientes resuntatem Dei ea an mo. Coutratium autem simplicitati est quod servus
56쪽
habeat respectum ad oculum , et non ad complacem tiam domini. Talis enim servus non habet simplieitatem , et rectam intentionom : et ideo hoc prohibet,
dicens : Non ad oculum servientes, scilicet domino , propter lucrii in temporale tantum . quasi hominibus uenιes , id est complacere volentes: Galal. 1. I9. Si adhue hominibus placerem, Chrisιi servus non essem e sed ut ferri Christi: Coloss. 5. 24. Domino Christo sere iιe. Et quomodo eientes toluntatem Dei , se ilicet implendo mandata eius opere: Hal. 3. io. Meientes verbum illius: sicut Christus: Ioann.
G. 38. Deuendi de eaelo. non ut baeerem voluntatem meam , sed voluntatem eius , qui misis me. Huee estonim voluntas eius qui sitis iι me, scilicet ut obedia iii
Miminibus propter Deum. Et ideo dicit . Sient seret
Christi . ut simit Myrvientes Domino , non hominilnis, se ilicet non propter so . sed propter Do in inuin. Uuomodo ' Eae unimo: coloss. S. 25. Ouodeuinque βα- ei lis . ea animo operiamini sicut Domino, et non ho- minibus. Item eum bona uoluntate, idest recta intentione : Coloss. 4. I 2. Ssetis perseeli, eι pleni in omni voluntaιe Dei. Deinde subiungit remunerationem , dicens , Silisntes e 1. Dan. 5. II. Scripsi robis . ut seialis 2 qu niam unusquisque . sive servus , sive liber, Sine i κ' sonarum acceptione : mn enim est laersonarum acceptio apud Deum : Galat. J. 13. Non est seruus , neque liber ; non esι masculus . neque femina : omnes enim ros unum estis in Christo Iesu e det. 10. 54. In veritate eomperi, quoniam non esι personarum ae-eeptor Deus ς sed in omni genιe . qui timet Deum . et operatur iussistam, ueceptus est illi: Eeeli. s. 10. Quodcumque potest facere manus tua, instanter operare : quia nec opus , nec ratis , nee lapientia . nec sesentia erunt apud inferos, quo tu pnoperas, hoc recipiet a Domino . pro remuneratione: Coloss. 3. 24. Seientes quod a Domino aeeipient rει ributionem haereditatis.
Deinde eum dicit . Et vos , domini . eadem saetιε illis, instruit dominos: ot facit duo. Primo ponit
nitionein ; secundo subdit rationem. ibi. Seientes quia eι illorum, et vester Dominus est in caelis. Dicit ergo: Et ros , domini. eadem facile illis , cadem scilicet identitato proportionis , ut sicut illi ex animo, et bona voluntate , ita et vos faciatis : Eeeli. 53. 31. Si estribi aliquis aereus fidelis . ait ι ibi si ι anima tua. Rem uentes minas , non solum verbera , vel flagella. Et quare Ralionum subdit, disiens : Seientes quia et illorum , et vester Dominus es ι in euelis: nam idem Dominus omnium , Ilom. Io. 12. Quasi dicat : conservi estiώ, et ideo debetis vos bello habere ad eos :Matth. I8. 33. Oportuiι et te misereri eonseret ιui. Ει personarum aeceptio non est apud Deum : Rom. 2. idem dieitur: Lue. 20. 2I. Non aeeipis personam hominum : Aetor. 19. δή. idem.
De celero , fratres , consor lamini in Domino , et in potentia virtutis eius. Induite vos armaturam Dei , ut possitis stare adversus insidias iliaboli : quouiam non est uobis collue lalio asi verius
carnem , et sanguinem ἰ Sed adversus princi s, et potestates , adversus mundi rectores tenenrarum harum , contra spiritualia nequitiae in ca testibuS. Supra posuit AIUstolus multa praecepta generalia . et specialia ad destruendam vetustatem laeeeati, et i ducendam novitatem gratiae.; hic ostendit qlia virtuto det,sent uti ad praecepta haec implenda , iii ita lidue auxilii divini : circa quod duo laeti. Primo limit in nitionem: M cundo in speciali explicat eam, thi, Oumniam non esι nobis eolluctatio ad remus earnem , eι
sunguinem. Prima in duas : quia primo ostendit ta tuo debemus considere , sicut de interiori ; seeundo ostendit de quo debemus considere , sicut de exto. riori , ibi . Iiultatio nos armaturam Dei. Illud autem interius. do quo debemus considere. est auxilium divinum : et ideo dicit : De eelem , frvires , conforta mini: Hier. 17. 7. Benediolus vir qui eonfidiι in D mino, et erit Dominus fiducia eius. Duplici autem ratione confidit quis de aliquo. Una est quia ad eum pertinet sua defensio ; alia est quia potens est, et paratus est eum defendero. Et haec duo sunt in Deo rosii tu creaturae suae. Quia cura est Deo do vobis , ut dicitur 1. Petr. vlt. 7. Omnem sol ieiιudinem τε stram proiieientes in eum . quoniam ipsi eum est daeobis. Item ipso potens est, et promptus auxiliari: et ideo dicit: Do eeι ero . fraι res , eonfortamini : quasidieat: Postiluam vos instruxi supra do praeceptis implondis . iam confortamini, non in vobis , sed in D mino. qui curam habet de vobis: Psal. 72. 27. Mihi autem adhaerere Deo bonum est , ponere in Domino Deo spem meum: Da. M. 4. Dicite pusillaninus: eos soriamini, et nolita timere et Hier. 20. 11. Dominus meeum est tamquam bellator sistis ; ideireo qui mopersequunιur . eadent, et infirmi erunt. Eι in potemtia eirιulis eius: Luc. 1. 49. Qui potens est. Et licet in Deo et virtus, potentia sint idem: tamen quia virtus est
ultimum de potentia, et quasi persectio Prinliae: ideo
dieii: In potentia virιuiis eius, idest iu potentia virtuoga : Philip . 4. IJ. Omnia possum in eo qui maeonfortaι: Iob 17. 13. Pond me luata te, et euiusdis
Sed posset dici. Si Deus potest, et vult, debemus
esse securi. Ideo respondeus dicit , quod non , immodet,et quilibet lacero quod in se est: quia si inermis iret ad bellum, quantumcumque Rex Protegeret eum. esset in periculo. Et ideo dieit: Induite vos armaturam Dei . idest dona . et virtutes: Rom. 13. 12. Λb-tteiitinus ergo Opera tenebrarum , eι induamur armalueis: Colosa. 5. 12. Induite vos ergo , sie ut eleeli Dei sanesi . et dilecti , viseera miserieordiae , benignita ιem. humilituιem , minieειμι in , patientiam: quia per virtutes homo protegitur contra vitia. Sed contrae. Dominus est I ex ita polens quod nullus Iti,test eum impugnare. Respondeo. Verum est per violentiam et sed per insidias , et Lallaciam impugnat eum dialiolus in membri S Suis . nini in se : quia dieitur Leeli. 11. JI. multae sunt insidiae dolosi. Et ideo subdit: O possitis stare eontra insidias diaboli: 1. Petr. 5. 3. Sobrii estote . eι viqilute . quia ad verturius uester diabolus sumquam iso rugita3 ei uia,
57쪽
quirerent quem derores: Paal. 9. 9. Insidiatur in a,
Mondito . quari leo in spelunea sua. .inetluot T cum dicit. Uuia non est nobis eialu- elatio aurci sua camem, et sanguinem. explicat in sp
ciali nu vitii in m : et primo do iusidiis inimi ortim ;Met indo de armati ira sumenda . ibi . Pmpterea aeei. vile inmaturam Dei: toriis ile fiducia Chriati ha hon-
tia , ibi. Per omium orationem. et obseerationem omnia
rea omni rempore. Describit autem insidias. Quia quando alii uis licitatis limnitici. si sit debilis . si unus. et hviii modi. non est n iluim cavendum . nec ii me dum de eo ; sed quando est potens. nequam. et ea Llidiis . tunc est limendus. Hare tria sunt in diabolo.
Primo quia uis est debilis: et propter hoc dicit. quod
siem. Per carnem , et Faltauinem intelliguntur vitia caritis : I. Corinth. IJ. os. Caro, et sanguis Phi non possidebunt: et ii omines carnales: Galat. I. 16. Conlinuo non aequi ut eumi. et sanguini, idest Itomini lata camali biis. Dicit ergo : Non evi nobis αἰ-
luetatio adrersua carnem , et unguinem.
y l videtur esse salsum, qualitereumque aecipia tur : quia . ut diutine Galat. o. 17. eam eon pluuiadversus viritum . mritus autem adtenus earnem: Hal. III. scis. Mut ιι qui persequuntur me. Respondeo duplieiter. Primo ut dieamus : non est
i te , innuim , quin etiam ad resus dis holum. Vel ali-tor. Uuia aeso quae instrumento attribuitur est prin. ripaliter a tis: et sicut aecipitur illud Rom. 9. Ic.
Non eri volentis. neque eurrentis, sed misermιis Dei;
quasi dieat Quod vult iis altitulit, vel lacitis. a vobismo est. sed aliunde . sciliret a I eo: sie his non evi
Ponatur : idest, quod nos impugnent . scili et caro . et sarguis . hoe non est eorum principaliter. εω a periore movente . Milicet a dia Io. Conscii ui et describitur a metentia i quia miremurrint nes. et Potestates lenebra m ham me Dan. 1 f. as. Venit enim imi eps hui ira mundi, et in me non habet quidquam. Dicitur autem princeps mundi . non creatione . sed imitatione mundanorum : Dun. I. Io. At mundus eum non evnorit, se itinet principes naumdant. Vel dicitur P mnis . quasi primatum capiens :urule principm qita si primi ad aliquid: Ps. 67.
26. Prancipes eoniuneti psallentibus. Gen. 23. 6. Princeps Ilii es spud nos. Λd potestalem autem pertinet iustitiam exercere. Influatiliam ergo aliqui daemones inimici in t aliquos ad rei landit in I eo . dini iniur principes : uni ualitum vero habent potestatem puniendi illos qui eis stibile liuitiari dicuntur potestatos: LM. 22.oJ. Haee est hora res ira, et potimas tenebrarum.
Sod cum sex ordinibus omnibus ei Tulerint aliqui. quam mentionsem laeti Ap lotus de illis duobus ordi-itibus . donominans da mones Restumi leo in nominibus ordinum sunt tria. In qui-bii alii enim initu, tur ordo ad Deum , in quibusdam vero Dol mini Alerium. In nominibus enim Cherillum. ot Seraphim, et Ti, Domitii, importatur e- Pr io ad Deum. Daemones autem axersi sunt a Deo: ct ideo eis non competunt haec Donaina. ltem quasdam multitia in linrtant Minera ad ministerium Dei , Mut Augeli. et. thangeli; et ista etiam non tua non eo
D tunt da monibus, nisi eum adiuneto, sellinet satanas. Tortio ptiam quia Virtutes, et Dominationes important ordinem ad servilium Dei οῦ ideo eis non conveniunt hare nomina . sod tantum ista duo. quae eommunia sunt bonis, Pt malis, scilinet Principatus. et Potestates. Sunt ergo et potentes. et magni; i leo habent magnum
ea rei tum, eontra quem habemus pugnare. Adsersus mundi reetores tenebrarum harum. Milinet peccatorum. Supra β. X. Eratis enim aliquando tenebrae. nune a
tem lux in Domino: quia quidquid est tenebrosum. ω- tum est de ordine istorum. Di subiectum eis. Glossat Mali hominea sunt equi. diaboli equites. Ergo oreiam mus equites . el equos possideamus I Dan. s. o. Et tenebrae eum sum eo rehen erunt. Sunt etiam astuti, quia eo utra spiriιualia nequitiae . idest eontra spirituales ninstitias, omphatiee loquendo, per quod intelligi.tur plenitudo ne initiae. Dicit autem, Spiritualia ne- ροι tiae . quia quanto efit allior seeundum naturam, lanisto, quando convertitur ad malum, est peior et nequior.
Unde Philosophus didit, quod homo malus. est pessimus omni imi animalium. Et ideo dicit, Spiritualia nequitiae . quia spirituales et noluissimi sunt. Et ruit. In ea et stibus. duplici do eausa: vel ut ostendat virtutem, et axantagium ad superandum nos: quia nos io terra, ipsi autem in alto, set licet in aere ealiginoso: et ideo habent partem mel ,-- : Lue. 8. G. Volueres eaeli eomederunt illud. Vel dieit. In eaelestibus, quia pro eaelestibus est ista pugna: et hoe debet animarenos ad pii fim.
Propterea accipite armaturam mi , ut possitis resistero in die malo, et in omnibus persecti stare. Stato ergo succincti lumbos vestros in veritato , et induti loricam iustitiae, et ealeeali pedes in praeparationem Evangelii pacis, in Omnibus f mentes Mutum fidei , in quo possitis omnia tela nequissimi ignea extingi aere: et galeam salutis a sumite, et gladium spiritus, quod est verbum Dei.
Supra exposuit Apostolus quod dictum est do insidiis diaboli: hie monet nos de armatura sumenda: et eirea lime saeit duo. Primo roncludit ex praemissis armaturae necessitatem; seeundo armoria in diversitatem describit. ibi. State ergo suetineti lumis resima an reis ritate. Dien orgo: Habetis hostes malos. nequiminios. et polontes. et pro ro ardua In gnantes, liuia pro eam legit hias: propterea aeripite armaturam Dei, idest a mani ini spiritualibus armis: 2. Corinth. Io. 4. Armamat lias nostrae non sun ι carnalia. sed polentia Deo. ad destruelionem munitionum, eonsilia aestruentes. Ethoe ut possilia resistere: I. Peιr. 5. 9. Cui resistita sortis in tuti: Iae. 4. 7. Re si ius diabolo . ει fugiet a vobis: quanto magis enim ei ceditur, tanto plus ins quitur. In die mala; et hoc Propior mala quae in die stulit: Supra 5. 16. Redimentes tempus, Doniam dies mali sunt: Mel. 7. 1J. Diem malumῬraeeare. Itemaeeipite non solum ad resiStendum. sed etiam ad pedisse endum: Et in omnibus perseeli alare . idest in adversis. et prosperis immobiliter stare: De. I. 4. Sitia
perseeli, in nullo desieiosra. De hoe 1. Petri I. 14.
58쪽
Phrsteti sperate in eam mete ogertur robis gratiam ,
in rerelatiolum Iesu Christi. Sed num iii id omnes debent perseeii esse Respondeo. Triplex est persectio. Una sumetentiae . quam debet honio Mei indum quod sibi est necessarium ad salutem : sicut illud Mare. 12. 30. Diliges Dominum Deum ιuum eae toto eorde tuo: quasi dicat : Ut nihil sit in mede tuo quod sit eontra Deum: et hoc est de necessitato salutis: Iae. f. 4. Ut sitis persteti. et in-Di nullo detieientes. Alia est peclectio totalis abundantiae . quae est Iperseelio patriae, quae est consummata gloria, in hoc qinod perseetus totaliter inhaereat
Deo: Matth. 22. So. In resurreelione neque nubent, neque nubentur, sed sunt sicut anqMi Dei in eaelo.
Ei de hae loquebatur Apostolus Philip . 3. 12. Non
quod tum aeceperim, aut quod iam perfectus sim: et I aulo IUSt: Fratres. ego fram arbitror me comprehendisse . Alia est media . scilicet consilii . qua homo nititur in abstrahere ab his, et iro ad illa. Deindo eum dicit. State eryo ete. I scribit diversitatem armorum. Est aut 'in triplex potius spiritualium arm mim, ad similitudinem eorporalium: quorum quaedam sunt similia indumento ad te ivlum, quaedam vero ad Protegendum, et quaedam ad impugnandum. Indumento autem tria sunt neeessaria. Primo quod cingatur : et quantum ad hoe dicit: State ergo suetaneti lumbos vestros in reritate. Sed prius induit se bomo quam se tingat. Apostolus autem aecipit haec fecitndum ordinem armaturae spiritualis. In laetis autem si urilitati prius Pst et se eo lupiscentias eam is restringere, sicut viemus hostis est prius vincendus. Iloe autem sit per restrietionem lumborum . in quibus viget luxuria: liuod sit Pi r temperani iam . quae gulae, et luxuriae contrariatiir : LM. 12. M. Sint lumbi restri praeeineti e Iob 23. Acringe sieul rie lumbos tuos. Sed in veritate . idest in recti luditae intentionis, et non simulate. Λlia littera habet. In earisa M. 1. Corinth. uti. Is. Omnia restra in caritate fianι. Secundo monet vincere cupiditates rerum. Duplex utem invenitur armatura contra eas, Milicet iustitia
et ah renuntialiri rerum temporalium. Et ideo primo praeeipit ut eas non initis te usuriwinus . quod lacitiustitia: et kIeo dieit: Induti lorisam iustitiae. Milicet Per quam homo abstinet a rebus alienis. Dicitur autem iustitia lorica . quia sicut Iorica tegit membra. ita iustitia virtutes omnes: Sap. 5. 19. Induet pro th
mee rvuitiam. ει aeeipiet pro galea ivii eium cerium. Secundo praeeipit ut rerum tomporalium curam FuPer-
suam deponam ias: quia dum his nimis intendimus, non habemus pedes paratos ad divina negotia, et mysteria annuntianda: et propter hoc dicit: Et ealceati pedes, idest assectus dispositi. sint supple. in praepami otium Erangelii pacis. In signum huius misit Apostolus D minus Mare. 6. ealceatos sandaliis. quae hallauit subtus soleas. per quod significatur elevatis mentis a terrenis; et alteria sunt si saerius . per quod significatur p-plitii do ad divinam sapientiam. Dieit autem. Paetε, quia per Evangelium trax nobis anmintiatur: Matth. I9. I 2. In quam eumque domum intrarerilia . dicito: Pare huis domui. Item secundo sunt arma ad protegendum. Duo autem in nobis sunt protegenda . quae sunt principia vitae ,
Milirit pectus tu quo est cor, et ea Put tu quo est cere-
hrum. Pro pectora aulem est pentum: et ideo dieit ira omnibus au mentes selitrem Dei: quia sicut scutum
supponitur omnibus armis, ita siles omnibus aliis virtutibus. Alia sunt maim arma virtutum moralium. Milieet temperantias . Mest suceinetio lumborum ; et iustitiae, idest init uitio loricae ; et hoc genus armorum . Milicet scutum , est virtutis theologieae. Mille et fidei: quia sieut per seu tum repelluntur imia. ita per fidem omnia contraria . et habetur viet ria: Hebr. 11. 33. Saneli per fidem vicerunt regna. Sed per virtutes morales vincimus potestates terr nas : et ideo ait : In quo possitis omnia leti isnea
nequissi ari eatinguere. Milicet diaboli. cuius tela sunt quaedam immissiones per angelos malos. Ignea sunt. quia adurentia pravis cuneupiscentiis: Pa. 57. 9. S pereeeidit ignis. et non uiuerunt solem. Haec autempor fidim extinguuntur ἔ quae tentationes praesentes,
et transitorias extinguit per bona spiritualia, et aeterna, quae promittit saera Seriptura. Unde Dominus Mau. . di albolo tentanti prodisiecim t. et opponebat auctorit les sacrae Seripturae. Et sic debemus saeero. si tentatilo gula . secundum illud Deuter. S. S. Aon in solo pane ei tu homo. Vel illud Roman. 14. 17. Non esιreynum Dei eae a. et potur. Si de Iuxuria, Non mo ehuber a: si de suris, Non furtum Deira, et Me do aliis. Dicitur autem Mutum fidei. quia sicut scutum pres
git lotum pectus. ita fides debet esse in pectore. Spes auloni dieitur galea: quia sicut galea est in eapito, ita eaput virtutum moralium est sinis, et de hoc est spes. Milieei de sine: et ictu dieitur: Eι galeam salutis a
Item tortio sunt arma ad impugnandum: quia non soli im susscit so delendere , sia etiam oportet adversarium impugnare. Hoc auram sicut fit per ψ dium materialem corporaliter , ita per verbum Des . quod est Spiritus sancti gladius, spiritualiter: et propter hoc dieii: Et stadium Viritus, ouod esι verbum Dei. Miliret assumite: Hebr. 4. 12. Uidus est sermo Dei et et M. et penetrabilior omni gladio a ne ili. pertii gena usque m divisionem animaε, et Uiritus. Et prae- dieatio dieitur gladius spiritus, quia non penetrat usipae ad spiritum, nisi dueatur a Spiritu sancto: Matth. 10.M. Non enim eos estis qui ι uimini , a d Spiritus Patris restri qui sequitur in vobis. Sie ergo habemus arma , quibus de an ut a ea natibus hostilius . scilicet a gula , et luxuria , quod fix per imperantiam , ibi . State ergo aueeineti tumbos uestros in veritate. Dem qui s vineamus eupiditates ierrenas, scilicet arma institiae . quae abstinem nos laetunt ab illlicitis . ibi. Indui, lorisam iustitiae. Et puritatem affectus , seu Pau Pertatem , quad nos retrahit etiam a lieitis . ibi , Calaeati pedes in pra parationem Eeangelii paeis. Item habemus arma quibus protegamur ab erroribus, scilicet arma sidet, ibi, In omnitus sumenses tutum fidei: et etiam ab hostibus generis humani. ibi , Quo, scillaei scuto fidei.ssi iis omnia tela nequissimi ignea extinquere. Itembemus arma quibus in bonis spiritualibus eonfirmamur . scilicet amna spei, ibi , ct galeam sinulta a inmite. Galea ponitur in ea piis. 1ie spes in sino. Num autem eaput virtutum moralium est ipso suis. de quo
est spes. Unde nihil est aliud galeam salutis assumero quam spem de ultimo sine haberet. Item habemuo a
59쪽
ma ad impugnandum ipsos da mones. Milicet qIadium
spiritus . est rerbum Dei: quod lit Irellia ni rin sermonibus . in stilibus verbum ii trans corda Precatorum , t geriem pereatarum . et dae
Per omnem orationem . et obsecrationem orantes omni temporo in spiritu , et in ipso vigilai tos in omni instantia , et obsecrationi' pro omnibus Sanctis . et pro II, 3 , ut doliar mihi sermo in aικTtione Oris mei cum si lucia, tui lum sa ore DISMemum Evangelii , pro quo legatiouo langor in catena ista , ut in ipso audeam Prout Diiori et me loqui. Li autem et vos sciatis quae eirca me sunt,
quid agam: omnia vobis uola faciet Trchicus earissimus frater , et sidolis minister in Domino , quem misi ad vos in hoc ipsum ut cognoscatis
quae circa nos sunt, et cousolentur corda vestra.
Pax fratribus , et caritas eum fido a Deo Patre Nostro, et Domino Iesu Christo. Gratia cum omni-
Ius qui diligunt Dominum nostrum Iesum Chri-
tum in incorruptionem. Amen. Supra exposuit Apouolus quae dixerat de insidiis , ot armaturis ; hie exponit illud , quod etiam dixerat
de consita natione, et consoriali me in I Utentia Dei: ethoe sit per orationem ad Deum super auxilio divino. Facit aulom tria. Primo monet ros ad orandum pro seipsis: secundo pro aliis ; tertio pro ipson et Apiisl Io. Cirta primum ponit septem conditiones orationis. Primo iii iod debet esse Ii4 ris fla : undo dicit. Omnem orationem , qticut tu eum in omnibus reeurrit quis adoratumstin, vel orat pro omni bono. Meundo quini si, humilis . non pra Sumptuosa : Psal. I91. 13. Resperit in orationem humilium . et non prerit preeem eorum : quod sit quando homo non putat se exaudiri Propter merita sua , sed lux pler misericordiam dixi. nam et ut ideo dieit, Ohseerationem , idest Pre sacrae rei aeees,limem : Philip . 4. 6. In Ovint oratione . et
obseemnone, eum straliurum actione, petitionea resIrae
innotescant apud Deum. Tertio quod sit continua. ibi. Omni tempore: I. Theas. 5. II. Sine intermissione orate, in omnibus stratius agiter psal. 33. Benedieam Dominum in omni tempore. sciliret statuto. Quario quo i sit devola, quia in spiritu: 1. Corinth. 14. 15. Paullam spiritu, psallain mente . idest non ut vagus.
Ouinto quod sit vigilans, ibi. Figilantes: 1. Peir. 4. . Estote prudentes, eι vigilate in orationibus. Sexto quod sit inflatis , ibi, In omni instantia: Rom. 12.12. Orationi instantes. sinitimo earitativa. ut se ilicet sat pro omnibus aliis sanetis, ibi. Et insereatione pro
omnibus sanctis: f. Timoth. 2. I. inre ero enim primum oninium fieri asteratior es, oratiun es, postulati Nes. straliarum aetiones pro omnibus hominibus.
Deinde ultimo pro se laetit ora lim's fieri, ibi. Et pro me. Ubi tria petit pro so , quae euilibet praedi-ratori sunt nec Maria: Milicet quod os aperiat. et ad Praedita um Se praeparet, quantum in M est, et e
tur sibi gralia. Et ut hare tria sibi dentur , polit ut
oretur pria se . dieens: Ut detur mihi sermo in aperistione oris mei. Non enim ps ero loqui nisi quod de-d rit mihi Dominus. die bat ille Balaam . m. M. 12. Undo Dominus Matth. Io. 26. non enim ros estis qui loquimini, sed Spiritus Patria restri qui inquiIur in τοιis. Unde dieitur ibidem 19. Dabitur enim robis in illa hora quid loquamini. Hoc autetn dictum lionit Α-i, loliis: Di deιur, inquit, nitas sermo in apertione oriameir Colosa. ult. 5. Orantes simul et pro nobis . u Deus apertat nobis ostium sermonis. Et ad quid, Paule
Inos pondet: Ut scilicet possim eum Iidueis notum sa-eere Leangelii m νε terium, pro quo tegatione fungor in eatena ista. Et hoe est spe undum qilia petit: quia non solum ost necessarium pra dicatori ut detur ei sermo in aportione oris, seu scientia ἰ ut sermon om filii datum praedicet audacter, et cum sidueta: et hoe est quod dicit: Cum pdueta ... ista ut in ipso audeam re
tiι oportet me loqui. Et sic praedicabant Apostoli: do quibus dieitur Aet. 4. 31. quod sequebantur eum fidu-eia rectum Dei. lammendat autem Apostolus ollisium praedicationis ab extollentia. et altitudine: unde dieit. Mysterium I rangelii. Secundo ostendit quod pro ipso libenter sustinuit tribulationem. et ignominiam : unde dieit: Pro quo lesatione sungor in eatena. De his ensius
simul: Coloss. uu. 3. Deus aperiat nobis ostium sermonis ad loquendum mysterium Christi. propter quod e eine tua sum. Et quia dieitur Ereti. 20. 22. ora sutui reprobatur parabola: non enim dicit eam tam is pore suo; ideo AIUstoliis non solum petit quod detur sibi formo, seu praeditandi scientia: sed etiam gratia loquendi eum fiducia . ut scili et non desisterset ab incepto pro ea lenis quibus catenatus erat : ab ineepto videt ieet. et eommisso sibi Omeio fiducialiter, et sideliter Pros quemlo. Tertio petit ut detur sibi temporis seu modi congruentia : quia tempus loquendi et tempus taeendi, ut dieitur EMe. G. I. Et ideo dieii: Ut in ipso audeam, prout oportet me loqui. Et certe in omnibus modus, et qualitas facit gratum. Et hoe idem petebat Almstolus Colosa. ult. 4. in manifestem illud ita ut oporiet me loqui. quia . ut dicitur Prol. 15.
In sine autem huius Epistolae Apostolus filatum situm Ephesiis manifestat. tum dicit: Ut autem et ros/ei tia quae e ea me sunt, quid ustam: omnia nobis nota Deiet Tyehieus. Ubi primo saeit quod durium est: s cundo eos moro solito fiatulat. ihi. Pare fratribus. et earitas m fide a Deo Patro nostro. In prima parto tria sa it. Primo i Minitur status sui manifestatio, ibi.
discipuli nuntiam is multiplex commendatio. ibi. Tyra
eus frater metis earissimus, eι fidelis minister in Domino: tortio ostendit finem Pro quo eis manifestat statum suum, quia scilicet est ipsorum tonsolatio . ibi. Et tonsolentur eorda vestra. Dicit ergo: Ut autem rosse ut is quae einea me sunt , quid agam: omnia notarobis su elei Tvehios: quasi dicat Apostolus: Pro mysterio Evangelii, pro quo eatenatus sum , volo quia
eatena, et Omnes tribulationes, et omnia supplicia quao in credito ossitio inseruntur, non me Engurii, nee tormulant, neu perveriunt interius . nec attingunt : sed certe sie angor de istis, quod omnia ei rea me sunt. non
intra. Et quia non possum iro ad annuntiaudum vobis
60쪽
ter meus eammmus, et fidelis minister in Domino. Et ideo seeum credatis ei de omnibus: Lue. 12. 42. Uuia putas est fidelis aereus. et pru nar Et iste certe estialis: quem misi ad eos in Me ipsum, ut eODorealia quae eum nos sunt. Et haec est diseipuli commen. datio. Et ad quid' O eonsolamur corda restra. Deinde eum dicit. Pax fratribus . earitas eum fido a Deo Patre nostro. yonit Apostolus consitotam salutationem. Et advertendum est, quod licet gratia praecedat parem . et caritatem mutuam hominum ad Minvirem, et ad Deum , quoad tollationem . quia non est pnae impiis. die ι Dominus . m. 57. 21. tamen quoad exestutionem gratiae . et veritalis . et caritatis cinis Uval iem. pax praecedit suo modo. Et ideo primo optat eis pacem ad so invicem , et raritalem ad Deum. dieres: mae fratribus, et earitas eum fide. Et quia licet pax . et raritas multum laetant ad gratiae conservationem . tamen Fempor supponunt ipsam gratiam . sine qua haberi non Ilossunt : ideo optat eis gratiam: unde dicit: Gratia eum omnibus qui dii gunt Dominum nostrum Iesum Christum in ineor