장음표시 사용
91쪽
lieitudinem pro ruis. Cirta primum duo laeti.
Primo eomm dilat evangelieae fidei verital in ; M eundo aetorem huius Malus. ibi. est imasso Dei i τι ibilis. Item Prima in duas : quia primo agit gratias pro laenes riis siκ cialiter exhibitis tklossetisthus ἰ secundo pro exhibitis generalitor Delesiae . ibi . Gratias astetit ea Ilio et Pulm. Circa Primum duo saeit: quia Primo commendat pratiarum artionem Di vi pro istis seeundo ostendit orationis materiam, ibi. Audientes fidem restram. Iterum prima in duas: quia primo praemittit gratiarum actionem : secundo orationem . ibi,
Drontes. Dicit ergo : Gratias agimus Deo, auctori gratiarum : I. Thess. υIι. 13. In omnibus uratias sylle. Et hoe semper, pro praeieritis, et suturis. Licet enim non pontinue in actu lossimus orare tam n semporex habitu earitatis debemufi orare : I. Thesa. ult. I7. Sine intermissione omle: Lueae IS. I. Oportet sem
Deinde ponitur maleria : et primo gratiarum aeli
nis; secundo orationis. ibi. Ideo et nos ... non eevamus pro robis orantes. Circa primum primo commemorat linia eorum ἔ seeundo quomodo suerunt pa adopti. am audialis in vecto veritatis Eeanstetit. Bonum n
strum principaliter est in fide. spe . et caritato : persidem enim habemus nolitiam lDi, per spem elevamur in ipsum, sed caritato unimur ei: 1. Corint. 13. II. Nunc autem manens fides, speι. et earitas, tria haee: nator autem homin ert earlius. Et ideo de biis tribus gratias agit. . Primo quod fidem habent. Ninn enim ii se praedicaverat eis ; sed quidam diseipulus Epopli ras nomine, es postea Λrchippus : et ideo dicit: Audient a fidem, quae est principitiin spiritualis vitae : mbae.
4. Iustus meus ex bitae ririle nebr. II. 6. Ac e de illam ad Deum op .rtet eradere quia est. et inqui rentibus se remunerulor sit. Sed fulcre: siles sitio diluclione Dii 'rante est mortua. ut dicitur Iae. et id ooportet quod adsit dilectio inae ratis: si ilat. ult. 15. In christo I su neque eire u me isto aliquid ruiet , neque praeputιum. εed nora erealura. Et ideo dixit: Et di-ὶectione in quam habetis in sane itu omnes. Est autem
quaedam dilectio earitalis. et quaedam mut9lana. Sed mundana non se xtendit ad olimes : quia dileetio talis ad illos est tum ovibus est eommunio. quae est causa dilectionis; et hare eansa in diloelione mundana non se habet ad omnes, scd tantum Pst cum con- angi lineis, et mundanis ; Ded dilectio earitatis se extendit ad omnes ; et ideo dicit. In onisus. Nam 'etsi Peccatores diligantur per earitalem, hoc est ut sint aliquando sane li: I. Dan. S. 1. . Nos seimus quoniam translati sumus de morte ad vitam, quoniam diliyimus
fratres. Item dilectio mundi habet fruetum in hoc mundo : sed earitas hal et in vita aeterna: et ideo tertio subdit de sp , dicens: Propter spem, quaa reposita est vobis in ea elis, idest propter gloriam aeternam quae ideo dicitur pes, quia pro certo custoditur : Iob I9.27. Reposita est haee spes mea in sinu meo. Deindo eum dicit, ouam anto audistis, ostendit quomodo adepti sunt ista : et primo commendat dor trinam e , ang qicam et secundo ministerium, ibi, Si eut didieislia ab Epaphra. Item primo commendat doctrinam a veritate; secundo ab eius dilatatione, ibi, Quod
iis a profectu, ibi, Eι frueti teat. Dicit ergo: Quam
audistis. seii et spem . vel rem spera iam : et hoe in
remo reritatis Erti velli e haec enim excedit omnia :I. Corinth. 2. 9. Nee Dei ius vidit. nee auris audirit, nee in eor hominis aseendit . quae praepararit Deus iis
qui duiquiit illum. Et ideo Deus Dam rex oul: Murth.
d. P. Poenitentiam agile. apyropinquabit enim regnum caelorum. Haec autem est pes vera, non vana. fite ut quando promittens est mendax. quia in verbo reruatis: Dan. 17. 17. Sermo tuu/ reritas est.
Deinde eum dicit. Ouod pervenit ad vos, commendatur doctrina Christi a dilatatione : quia non solum
liervenit ad vos , sed est in unirerso mundo e IS. I. In omnem terram eam rit sonus eorum , et in nea orbis terruo recta eorum: Marιh. 8s. M. Ommtet Me Erangelium regni praedieari in universo orba:
Sed quomodo nondum est e summatio . eum sit praedicatum in universo mundo Respondeo. Aliquid istunt, quod Evangelium Christi non est Evangolium rex ni. Sed hoe Pst salsum, quia Dominus dicit hoc Eva gestum regni. Sed dicemlii tu est secundum Chrysost niuin, qtia adhuc viventibus Apostolis . Evangolium Christi est divulgatum per totum mundum altem quantum ad famam et quod est valde ni iraculosiim . quod in quadraginta annis sic ereverit it trina Christi. Et Me dieit, In universo mumio, quantum ad sa-mam; et tune eru eoninmmulis, idest destruelio Hieru-ati m. Meundum Augustinum autem hoe non est verum t quia adhuc ter re Fuo erant aliquae ui ntes
in quibus nondum erat iactest . Et ideo ipse dieit limosso ilitelligendum . quando praedicabitur : ita quod . quam is in omnibus g uatilius iaeli sta erit standata, licet aliqui sint erodentes, aliqui non : tune erit finis r et
hoc non tempore Apostilli. sed circa finem mundi. Et sie quando hic dicitiae . In universo mundo . loquitur Apostoliis de sutum sicut de praesenti propier oerii- uulinem eventus : Halm. Iη. 6. In omnem terram
elidit sonus eorum, et in fines orbis terrae re a eorum.
Potest tamen dici, quod Mir indum famam est divulaalum per totum mundum, sed non secillulum sundationem.
Deinde commendat doctrinam Christi quantum adscite tum per bona opera , ibi. Et fruetilie αι r meli. 2s. 23. Florea mei fruetus honoris . ει honestatis :Matth. IJ. N. Fructua assert. ει meiι aliud quidemeentesimum. aliud ε agesimum, aliud trieesimum. Deraseit, se ilicet in multitudine credentium t Ilet. 2. 47. Dominu/ ausem aMysiat qui satri fierent quotidis in idipsum. Et hoc magnae potestatis suit et quia ει-
eus tu robis. ita et in aliis. Audi sua praeditationem, et ecynodistis adprobauitu. Conseipienter commendat ministerium triplieiter. Primo per comparationem ad se; secundo per comparationem ad ipsos ; ierito quantum ad utrosque. Dicit ergo : Edocti estis per Evangelium , si est M E-phra didietatis eonsereo no Iro: Apoe. vit. 9. Come rus ιuus sum . et frutrum tuorum: qui est fidelia minister , scilicet non quaerens quae sua sunt : 1. Corinth. 4. 1. Sie nus existimet homo ut ministraa chri.εti, et dispe satores mysteriorum Dei. me iam quaeritur inter dispensatores ut fidei ει quis inveniatur. Qui
est si Ietis, se ilicet mediator inter Aidi,tollit n. ot istos. ut etiam mandestatiι, id est sigitiuea, it, nobis di ιe-esionem vestram in spirisu.
92쪽
Idri, et nos ex qua die audivimus, non tes N mus pro vobis orantes , et pOStulantes , ut impleamini agnitione voluntatis et iis in omni sapientia , et intellectu spirituali , ut ambuli lis digito, Deo pre omnia placentos, in Onmi o iv re bono frui tilicanius , et crescentes tu scientia Dei, in omni virtute consoriati Fecundunt potentiam claritalis eius , in omni patientia , et longanimitate . eum gaudio gratias agentes Deo , et Patri, qui dignos nos fecit in partem sortis sanctorii in in lumine , qui eripuit nos de potestate tenebrarum, et transtulti in regnum Filii dilectionis suae: in quo habemus redemptionem, et remisSionem peccator iun. supra posuit materiam gratiarum aetionis , ofitendens pro qui hiis bonis gratias egit; hic ostendit orationem. innui'ns quid pro eis petit: et primo praemi tit conditiones oratiotiis : secvudo subdit bona petiis , ibi . Lι iii,pDamini agnitione voluntatis eius. Oratio tres halint conditiones. Primo quod git tempesti a rundo subdii r qua die a ι dirimus: suptilo, coepimus orare: mer. 31. 29. Ea PM loeutua sum de eo, adhue recordabor eius. Secundo quod sit continua. ibi. Non erasamus pro vobis orantes: I. Rey. 12. SI. M.
ait autem a me hoe preeatum in Domino, ut erasem Orare pro robis et Rom. I. Sina i uermiamone me moriam restri facis semper in orati inibus meis. Tertio niuuit,lex , et pers in , ibi . Orantes , et post
Iantes. Oratio est aseensus mentis in t eunti Posti latio est rerum iwtitio. Oratio do, i prase leo . ut d voto laetens exatidiati ir: Ficut polente , praemittunt persuasionem, ut iiii liuent. S H ivis di bellius in acti littere do otionem . Et meditationum Dei. et divinorum; non ut eum flecta mu'. M ii iii n- rigamus in eum. Tria auterii laetit . scilicet tognitionem veritatii, . ibi. Γι inise inuni a itione roturuatis eiu εἰ operationem virtutis ibi . ambuletis digne et tolerantiam malo
rum . dii . In omni ναι sentia. Triplicem vero e nitritiem optat. scilicet agendorum: unde dieit: O impleamin ι agnitione eo/untatis eius . idest ut plene em Osi alis voluntatem Dui: I. Thrasai. 4. I. tiaee Mι voluimas Dei sanctii alio resina . υι abuta tis eos a Drnwuιione. Illo P O c in scit voluntatem Dei qui in sanctitato vivit. Qui emo peccat. non cognoscit vinluvialein Dei: quia onmis peccans est onorans: nom. 12. Γι pro lis quae siι τοιunius Dei bonM. et benesarem , et perseeta. Item cognitionem divinorum , ibi . In omni sayientia , 'uae est cognitio divinorum. 'secundum Augustinum: Sup. I. 1. Sentile de Domino in borii tuis. Dem spirituali uni donorum . ibi . Et liueueetu spiri uotium . idest non harum eorporalium rerum : I. Cophith. 2. I 2. nos autem non apiritum ius sendi neeepimus. sed Spirituin ea Deo est. Et apto eoniunguntur haste duo. sapientia. et in loΗα- tus e quia minor ost sapientia. Ri intellectu careat, ut ii tiresortiis, ut inutilis est intolli lus sino sapientia : quia sapientia iuilicat. et intellextus capit: ci nos vati L eapero nisi iudicet, et e converso. Ul-a dieit.
quod primum sumitur g ne itur; Mem Inm pertinet
ad aetivam vita in ; tertiuin ad mutemplativam. Nee sussicit ei, piose rei ilui a seienti banum, et non D era
ti . pee tum esι illi, ut dicitur Iae. s. 17. Unde portet qtitia adsit virtuosa operatio: quam primo tangit ibi . O ambulatis disne Deo: indigno enim ambulat. qui non vivit sis ut decet silium Dei: 2. Corinth.
6. 4. In omnibus eahibeamus mos meι ipso1 stetit Dei misenistros, tu multa patienιia. in tribulationibus, in νιμ eerat talibu/ ele. I. Thessal. 4. ς. . Sicut praediximus,eι testilleati sumus. Soeundo tangit reetam intentionem. ild . Per omnia plueentes: Sap. 4. m. Plaeens Deo satiua est dueetus. Tertio studium proficiendi, ibi. In omni opere honor semper enim homo debet nili ad ulla ius iamiatn: Geli. 2;. 23. Flores mei fruetus h noris. ει honestutis: It un. 6. 22. Hubelis fruetum vestrum in sane it Mationem. finem vero vitam aeternam.
Ad sturtificationi in se piitur augmentum scientiae; ideo dieit: Et e restetura in scientia Dei. Ex hoc enim quod aliquis studet implere mandata , disponitur ad eo itionem : Psat. HS. 400. Super senes liuellexi . quia mandaιa tua quaestri: Sap. r. 4. IV in habitist in eo re subdito peeeatis. Et dicit Dei, non mundi: Sap. 10. 19. Dedit illi aetentiam ranctorum. Deindo tangit tolerantiam malorum: quia ad virtutem non suis, cit scire . vel velle . nisi immobiliter ωperetur: liuod non potest esse sine patientia. et maiorum tolerantis : et ideo dicit : In o misi tirtute eon fortari: Eeeli. 44. 6. Dirites in virtute, pulehritud nis studium habentes. Quae virtus est a Deo i unda dicit : Semndum polentium elaritalia ei ua: Ephas. 6.w. c fortamini in Domino. Sed addit. Clarii utis eius. id est Christi. qui est claritas Patris. quia peruere ad Peccatum. est perg0ro ad tenebras: Sap. 7. EI. Va- νον est enim.virtutis Dei . et ema tuo Daedam rate aritatis omnipotentis Dei ameem.
I et iide eum dieit . In omni putis nisa et e. petit purtolerantiam in adversu. Quidam enim desciunt vel lolinter disse ullatent adversorum e et ideo oportet liabam patientiam: Lae. 2I. 19. In pati nil I resιm possidebitis animas restrus: vel propter dilationem yaemii: et ideo dieit Et tonquesmilata . quae facit gustinerarem i, missam: IIubae. 2. 3. Si moram feeerit, e
pecta eum , quia.reniet, et non tardabile II r. 6.1 i. Longanimiter strens , adepius e 4 repromusionem.
M ali tui haec duo vitant, sed cum tristitia. Contra hoc dicit, cum Uaudio: Iae. 1. 2. Omne gaudium
eatati male , fratres , eum in variar tentaιωnιε ine derilis.
Di Indo eum dieit. Gratias agentes Deo, eι Parrit agit gratias pro laeneficiis exhibitis omnibus fidelibus. et hue pro lauetu gratiau , ibi. Qui eripuit nos da
potestate tenebrarum. Dicit ergo et ora mira pro rohis agentes gratias seo. Miliciet creanti, et Patri. se illectod stanu ; qui digma nos seeu in partem sortia san elorum in lumine. Dixerunt aliqui. quoi dona gratia. rum dantur pro meritis, et quini tuus dat ulignis gratiam, non autem indignis; ideo hoe exeludit Apost lus : ipii a quidliuid habes dignitatis, et g alias, lim Deus suit in tu : ergo et ei sectus gratiae. Et lilao dieit : Θιι dist nos nos see ι in partem sortis sanctorum in luminet 2. corinth. I. a Xon quod su enιesis λωιε evilare aliquid a nobis quasi eae nobis, Mil ευμ
93쪽
FAemia nostra eae Deo rat. In panein sortis lanci rom ita Iumine. Omnes homiues de ninodo secundum naturam sunt boni; et ideo iustum tat eos aliquam variem habere Dei. Mali quidem Imrtein liabent v lupis ea. et temporalia r Sap. 2. s. IIure rei pars nostra, et hare lora: sancti vero hahent livium Deum partem : Thren. J. 24. Para mea Domin ad Psalm. II. 5. Dominus pars haereditatis meae. Et ideo dieit: Qui dignos nos ,eiι in partem sortit sanetorum inlumine. Et addit. Sortis. quia duplieiter aliquid diu,
dunt : quandoque per electionem, quando unus hanc. alius illain partem eligit '. aliquando sortis: Prov. IS. IS. Contravi elisnes eos primit sors. Haec autem parae it sane lis non p4 r eleetionem ProIciam : Dan. Id. 16. Non vos me elegistis. sed ego eIegi nos : sed quia ipso I eus elegit eos. Sors enim i,iliti aliud est quam committere aliquid divitio iudicio. Sors aut uti triplex est, scilieet tonsultoria. divina loria . et divisoria. Prima in lemporalibus noli mi mala ; secunda vana rat, et mala; inrtia in necessitatibus aliquando permittenda. Sed haee per se est possessio luminis : . Ti Ih. ult. 16. Lueem hahitat inaceessibi me Iob 56. o 2. In manibua alueondit ιueem, et praeeipit ea υι ruram ad veniat: et ex hae Irario sequitur esseclus gratiae, scillaei translatio de tenetiris ad lucem i et ideo primo
ponit translationem ; secundo modiun in quo homines anis gratiam sunt servi precati. Nam cum peccatum sit tenebra, iam sunt in potestate aenebrarum . sive
pereatorum : Ephea. υ ι te. Adrersus reci ea mundi telubrarum harum, e mira Viritualia quitiae: Da.
rερnum Filii dilaetionis suas. idest ut essemus regnum Dei: Ioan . IS. 36. Itegnum maum non est dahoe mumia. Et hoe sit quando liberamin a taeeato: μου. β. 19. Ferisιi stos Deo μεινο regnum . G ε eredeses. Vel ad litteram, ut consequeremur vitam a ternam : Matιλ. 5. et 4. et 10. 7. An inquaburerum eaelorum. Et hoc est quod dieit: Reynum Fiatii dileetionis suae. Dilectio . ut dicit Augiistinus in Glossa, quandoquo dicitur Spiritus sanctus, qui est amor Patris. et Tilii. Sed si dilectio sic semper laneretur personaliter, tune Filius esset Filius Spiritus saneti ;sed quandoque dicitur essentialiωr, ut dieitur in Glos. m. Filii emo diueli is auae dicitur, idest Filii sui vilesti .. vel Filii essentiae sua6. Sed numqiuid haec est vera : Filius est Filius essem liis Patris r Disendum est, quod si genitivus designat
habitudinem causae essicientis, est salsum : quia essemtia non generat . nec generatur; si aulam designat so mam, idest habens essentiam suam quasi malarialiaee. sicut dicitur egregiae lormae , idest haheus egregiam formam ; sin est vera : Dan. 3. 55. mire diιigit Filium. et omnia dedit in manua eius. Deinde eum dieit, In quo habemus redemptionem. ostendit modum translationis. Homo euim existens iupremio duplieiter tenebatur subditus. Milicet per se vitutem: io . S. 5ό. Qui sucit peeeatum, seruisse ιυμeali, Iinm erat reus Poenae . et aversus a Deo: Iaa. 59. 2. Iniquitates vestrae diviserunt inter eos eι Deum vestrum; et preeata eratra abseonderunι saetem eius a vobis. ne exaudiret. Haec duo removet Christus t quia tuqxiantum homo, laetus est pro nobis sa-erille um, et redemit nos in sanguine suo: et ideo di-
eit: In quo habemus redemptionem: I. corinth. e. 2o. Empti ealis prelio mayno. Sed unMuantum est Deus. habemus per eum peeeatorum ramiasionem, quia reatus peccati solutus est per eum.
Qui est imago Dei invisibilis, primogenitus --
nis creaturae: quoniam in ipso condita sunt unive M in caelis, et in terra, visibilia, et invisibilia ,sive Throtii, sive Doniinationes, sive Principatus, si vo Polestales : omnia per ipsum, et in ipso creata sunt; et ipse est ante omnes, et omnia in ipso
Postquam superius commemoravit gratiae beneficia speetalia, et universalia; hic commendat auetorem huius gratiae. scilicet christum : et primo per comparationem ad Deum ἔ seeundo generaliter kr eomparationem ad totam creaturam, ibi, Pr me nitus omnisereaturae : terito specialilar per comparationem ad M. elasiam, ibi. Et ipse esι eaput eo oris Emesiae. Circa primum notandum est, quod Deus dicitur invisibilis. quia excedit opaeitalam visionis cui eumque t Dilectus ereati. ita quod nullus intelleetus creatus -- lurali e nitione potest pertingere ad eius essentiam :
atram : I. Timoth. vit. 16. Lucem habitat inaurasse bilem. Videtur ergo a beatis ex gratia . non ex natura. Ratio huitis assignatur a Di in Isis: quia omnis cognitio terminatur ad exiswns. idest ad aliquam naturam participantom esso. Deus autem est ipsum prio. non participans, sed partieipatum. Ergo est in Mutis. Hi
ius ergo Dei invisibilis Filius est imago. Sed videndum est quomodo cieatur imam Dei . et quam dieatur invisibilis. Et quidem de ratione imaginis sunt tria, Milicet quod sit ibi similitudo . quod diamtta sit. vel expresM ex eo cum quo est similitudo, et quod de lueta sit in aliquo perii vin ad speciem, vel signum speciei: si enim sunt duo similia. quorum unummo derivetur ab alim neutrum diutinus alterius ima. ginem . si ut Oxum non dicitur imago ovi: et ideo ab imitando dieitur imago. Item si it simile . sed non quantum ad spee m. vel signum species, tune noe ina go dieitur, stetit in homino multa sunt adcidentia. ut color, quantitas. et huiusmodi, et secundum nullum horum dicitur imago. Sed si figuram eius aecipiat. sis potest esse imago. quia figura est signum speciei. Filius autem est similia lyatri, et Pater similis Filio :sod Filius haliaet hoe a Patro, Pater aut rem non a Filio. Et ideo proprie loquendo dicimus Filium imaginem Patris, et mn o converso : quia doduetuir, et diarivatur haoe similitudo st Patre. item hare similivido est seeutulum speciem, quia Filius in divinis repraesentatur aliquo motio, sed deficienter, per verbum mentis nostrae. Verbum autem mentis irae est quando formamus actu krmam rei cuius notitiam liab mus, et hoc signisi amus verbo exteriori. Et hoc verbum sic eo eptum est quaedam rei similitudo quam in merito innemus . sit simile secundum speciem. Et
ideo Verbum Dei imago Dei dieitur. uuauium ad mundum sciendum est, quod Ariani
94쪽
lide verbum mala intellexerimi. iudicantes de Dei ima. siue secundum imagines quae fiebant ab antiquis, ut
viderent in ei, earos suos subtractos sibi: sicili et nos facimus imagines sanctorum, ut quos non videmus in
substantia, videamus in imagine. Et ideo dicunt. quod invisibile est i mprium t latri. Filii is autem est primum visibile, in quo manifestatur bonitas Patris: quasi Pater sit vero invisibilis. Filius xem visibilis. et sie alterius essent naturae. IIoe autem excludit Apostolus ad mor. 1. I. dicens : Out splendor simae,
et Dura substantiae eiuε, portansque omnia verbo timtutis suae, purgationsm peceatorum 'eiens sederi a d deaferam inui statis in eoelsis. Et sic est imago. iura
solum Dei invisibilis, sed oliam est invisibilis sicut Pater : Qui est imago inr ibilis Dei. Deinde eum dicit. Primostenitus Omma creaturiae .eommendat Christum Per eou I arationem ad creaturam:
et primo laeti lioc οῦ secundo exponit, ibi, Quia in ipso
Cirea primum si tendum est, quod Ariani sic in talligunt, quasi dicatur primogenitus, quia sit prima creatura . Fed hie non est seiunis. ut patebit. Et ideo duo sunt videnda, scilieet quomodo haec imaso sit gentia, ct quomodo primogenita creaturae. Quantum ergo ad primum, sciendum est . quod in
unaquaquo re generatio est secundum modum sui esse. et suae naturae: alius enim modus generalionis est in
hominibus, et alius in Plautis, et sic de aliis . Natura autetis Dei est ipsum esse, et intelligere; et sie πο tet quod eius generoeti . vel eonceptio intellectualis. sit
ueratio. vel eonceptio naturae eius. In nobis autem conueptio in uilligibilis non eFt cone Plis in turae nostrae, quia in nobis aliud est intelligere. et natura nostra. Li ideo eum hare imago sit verbum. et tonoeiuio intellei ius : oportet dicere quod sit germen naturae , et sic illa necessitato genitus, quia decipit naturam ab alio. Secumis videndii in efii quoin his dicatur sim enilus. Deus enim non alio M c nincit . et creaturam , sod omnia in sua essentia. Fietit in prima causa esse- .ctiva. Filius autem est e nec Plis intellectualis Dei, soeundum quod e noscit se. ex Per consequens omnemereaturam. Inquantum e M Upuitur, vi Mur quoddam verbum repraesentans tutam creaturam . et ipsum est
principium omnis ereaturae. Si enim non sic pigneretur, solum Verbum Patris esses primogenitus Patris, sed non creaturae: Geti. o. Aso eae ore Auissimi prodici.
primogenita ante omnem ereaturam.
Deinde eum dicit, in imo eortiti a lunt --
versa. exponit quod dixerat, scilicet quod sit primo nitus. quia scilicet est genitus ut principium erraturae; et hoe qualitum ad tria. Primo quantum ad rerum erealionem: sm undo quantum ad earum distinctionem, ibi. In euetis. et in terra : tertiis quantum ad conservatiotiem in esse. ibi, Et omni ia in ipso eomtant. Dieit ergo : Est primogenitus erraturae , quia est genitus ut principium omnis erraturae: et ideo dieit: Ouiu
Cirea quod sciendum e.t. quod Platonidi ponebantideos. dieentes, quod quaelibet res fiebat ex eo quod partiei pabat ideam, puta hominis, vel alleuius alteritis
speeiei Loeo omnium barum idearum nos habemus unum. Milicet Filium, Verbum D ri. Artifex enim sa-
cit artiseium ex hoe quod facit illud participare sormam apud se emeeptam quasi involvens eam exteraeri materiae ; sicut si dieatur, quod artilax laeti domum per formam rei, quam habet apud se eonee piam. Et sie Deus omnia in sua sapientia dicitur laeero . quia fas ientia Dei se habet ad res ereatas. Meut ars aedi-seatoris ad domum laetam Hare autem forma, et sapientia est Verbum : et ideo omnia in ipso condita sunt, sicut in quodam exemplari: Gen. I. dixit, et lacta sunt, quia in Verbo suo aeterno creavit omnia ut fierent. Quantum autem ad rerum distinetionem sciendum est, quod aliqui. sicut Manichaei, erraverunt dioenies. hare corpora terrena, quia eorruptibilia . saeta esse a malo deo ἰ caeli stia vero, quia incorruptibilia, a bono Deo. Milicet Patre Christi. Sed mentiuntur , quia in eodem sunt ulraque creata. Ideo dicit: In eaesu. et an terra. Et haee est distinctio secundum partes naturae torporeae r Gen. I. I. In principio, idest in Filio.
Platoniel etiam dicit ut . quod Deus per se ereavit erraturas invisibiles . scilicet angelos , et per angelos erravit naturas eorporeas. Sed hoc excluditur hie, quia dieitur, risibilia , et inrisititia. De primo Hebr. II.
S. Fide intelligimus. em aptata raeeula verbo Dei. ut ex in embuibus risibilia fierent. De seeundo autem Eerii. 43. 36. Pauca viaimus operum eius: omnia autem Dominus seeir. et pio agentio ua dediι sapientiam. Haec autem disime lio eli Meundum creaturarum na
Tertia distineta est ordinis. et gradus in invisibilibus, eum dieit : Throni. si ea Dominationes. sim Prineipatus. Hos Polestales. Platoni ei etiam errant hie adirebant enim, in rebus diversas esse perlectiones, et quamlibet attribuebant uni primo primipio. et Me dum ordines earum persectionum ponebant ordines
principiorum : si e ponebant primum ens, a quo partis ei pant omnia esse et et aliud principium ab isto, selliaeet primum intellectum , a quo omnia participant i telligere et et aliud principium vitam, a quo omnia Participant vivere. Sed nos non sic ponimus : sed ab uno principio res habent quidqUid ut eis perlaetionis est ret ideo dicit: Si τε Throni, alea Dominationes ete . qua
si dieat: Non dependent ab aliis i tineiplis ordinatis. sed ab ipso uno solo Verbo Dei. Sed quid est quod dii it Ephra. 1. 22. Ipsum dedit eaput supra omnem Eeelasiam ' Ubi quaedam diis
versitas videtur esse ab istis. Solutio. Ille enim e morat deseeolendo, quia ostenilit progremum e reaturae a
Deo: ibi aseendendo. quia ostendit quod Filius Dei, s
eundum quod homo, super omnes ereaturas est. Sed
lamen ibi Principatus ponuntur sub Potestalibus . et Virtutes inter Dominationes, et Potestates: hic Primita u1 super Potestates . et Phineipatus medium interinationes, et Potiritates. Et Meundum hoe diversae punt sententiae Gregorii, et Dionisii. Dionysius enim ordinat eos seeundum quod dicitur ad Esiesios : quia in seeunda hierarchia ponit Dominationes. Virtutes, et Potestates. Gregorius vero ordinat eos sieut hie habetur : quia in secunda hieraretii a ponit Dominationes, Principatus, et Potestates ; in tertia vero Virtutes, Arehangelos. et Angelos. Sed seiendum est, quod, stetit Gregorius, et Di nysius dicunt, haec do spiritualia ex quibus uomi.
95쪽
nantur hi ordines. eommunia sunt omnibus ; ta nquidam nominantur a quibus tam . qui ilani ob aliis': cuius ratio ac litur ex diutis Plaumi eorum/: luia omne quod convenit alicui , eonvenit tritaliciu r : qilia aut essentialiter, aut participylive, aut causaliter. Essentialiter quidem. prod convenit rei s cul .diin prOIκ,rtionem suae naturae , sicut homini. rationale. Parhci- Im live autem tilui l oxcedit suam nati alii, sed tamen
aliquid de illo partiei pat, sed imiaei lacte; iacul intellectuale homini , quod est supra rationale , et est e sentiale angelorum . et idem aliquid participat homo. Causali er xvro quod convenit rei sui nix iiii liter, sicut homini. artificialia . quia in m in ii sunt sicut in materia, sed Per modum: artis. Unumquodquo autem denominatur solum ab eo ipiod convenit ei essentialii l. Unde lioino non diei lur inlaellectualis . niae artificialis, sed ratiotialis. De ilictis aut m donis in angelis, ea quae eonvmiiunt sul erioribus PSseulialiter, iiDDioribus conveniunt participativo ; quae vero hi seri ribus essenii aliter, conveniunt , superioribus causalitere veniunt: et ideo sul eriores denominantur a sup xioribus donis. Supronium autem in creauira spirituali est quod altius it Deum . et quodammodo participat
eum ; et i leo de milia litur superiores . ex hoc quod altiligi mi Deum. Sempli im , quasi ardentes Iami , vel in elidentes ἔ herubiin. quasi scientes Deum ; Ihroni, labentes iis se ipsis sedentem Deum. Tripliciter enim aliquid potirit ab alio piirlicitiare. Uno modo accipie eo proprietatem naturae eius: alio modo ut recipiat ipsum per modiam intentionis cognitivae; alio modo ut deserviat oliqualiter eius , irtuti: sicut aliquis medicinalem nrtem participat a medico, vel quia accipit in se medicinae urtem, FcI quia seeipit cognitionem artis medicinalis, vel quia deservit urti mirilicitiae. I)rimum
est maius secundo, et sPci indit in tertio. In sacra autem
Feri plura si guificatur aliquid dignum per ignem: Dei ι.
ideo supremus ordo dicitur Seraphim , quasi arden uerra, et continentes aliquam divinam proprietatem. cundus ordo est Cherubiin, congesilietilea eum cognitive ; et tertius Throni, eius vir luti deservientes. Alii Butem ordines non nomuumtur m atting ndo Deum , sed per aliquam cius ορο mationem : et aliqui ut diri- sontes, et sic sunt Domitialioues ; alii exequentes : et 1:mini quidam ut principaliores, ut Principalus: Psol. Q. Praevenerunι principes conivneιi psallentibu 3polii secundum cxeculioliuin et et sic sunt exequentes su-Pra spirituales creaturas, ut Sunt Potestales, quae arrent daemones; si supra naturalia, sunt Virtutes, quae miraeula faciunt: si supra homines, sunt Areluuigeliud 'niagna, Angeli ad in intina. Et sic eoru ludendo dicit: Omnia per ipsum, sicut per causam essectivam, et in ipso, sicut per musam exemplarem: Ioan . s. o. Omnia
Iare ipsu in facta sunt, et Mne ipIo suetum est nihil quod faelum est. Sed quia posset aliquis dicero: Numquid omnia sunι aeterna ' ideo Apostoliis, quasi restimidens ad lioc. dicii, uiuod non, sed ipso est ante omnio, Milicet temtara, et res alias: Pron. S. 22. Dominus possediι me in initio
viarum suarum. antequam quidquum faceres a prine A
Quauium ad eomerialionem dicit: m omnia in ipso
ennstant, idest tonservantur. Re enim so habet Deus ad res, sicut sol ad lunam, quo rmedonio deficit lumen lunae. Et sic si Deus subtraheret suam virtutem n nobis. in momento deficerent omnia: Hebri 1. 3. Pom
tans omnia verbo viri ut is luae.
Et ipso ost caput eorporis reclesiae , qui est principium, primogenitus ex mortuis , iit sit in omni luis ipse primatum tenens: quia in ipso com-laruit oniuein pleni iiiiiiii eua iij divinitatis inhailare, et per eum reconciliare omnia in ipsum :pacificans iter sanguinem crucis eius sive quac in terris, Sive quae in caelis sunt. Et vos eum esse lis' a lupiando ali 3nati, et inimiet sensu in oppribus malis, milic autem rci onciliavit in Porpore carnis eius per mortem, ist edi hiberet vos Sanctos, et immaculatos, et irreprehensi biles coram ipso : si tomen lini inaiielis in lide landa si, ut stabiles, et im-
inobiles a spe Evangelii quod 'audistis, quod pra
dicatum est in univorsa creatura, quae sub caelo est. Posupiam Apostolus eommendavit Christum per eom. parationem ad Deum , et ad intam creaturam; hie commendat ipsum in comparatione ad Ecclesiam : et primo generaliter: secundo spocialiter, quantum ad c
los senses. ihi, Et nos eum essetis aliquando alienaιi,eι inimici sensu in operibus malis, nunc autem Neo eiliavit in eorpore ea ratis eius per morιem p tortio quantum ad suam porsonam singulariter, ibi, Cuius suetus sum ego minister. Area Primum duo facit: quia primo proponit habitudinem hristi ad totam Leelesiam :Secundo eximnit, ibi. Qui est uritieipium, primosten
tua ex mortuis. Dicit ergo: sto in quo habemus redemptiinistin, C. hristias est. et primogenitus creatumo. d sociantium liuod huiusmodi laclus est caput Ε clesiae, duo occurrunt lite exp mendar et primo quomodo corpus sit raclosia : secundo qiwmmio Christ est caput. Ecelesia dicitur corpus ad similitudinem unius hominis; et hoc dupliciter, scilicet et quantum ad distitu tionem membrorum: Ephes. 4. 1 I. Dediι quosdam quidem hos olos, quosdam autem Prophetas.' alios e ro Evaligelistas. alios autem pastores, eι doetores: et quantum ad servitia. quae liceι sint distinetae tamentinum. servit alteri: I. Cor. 12. 2o. Pro inrisem a licita stim membra: Gal. 6. So Alter alterius onera portute, eι sie adimplebis is legem Christi. - Ilem sicut mustinuitur unum conius ex unitate animae, ita λ-clesia ex unitato spiritus : Ephes. s. s. Unum eorpus,eι. unus spiritus e r. Cre. I9. 17. Unus panis, et unum eorpus multi sumus, omnes qui de uno Pane partieipamus. Item es, alia consideratio membrorum ad caput elusiae, scilicet ad .li istum. Ipse enim Christus est caput Ecclesiae: Psalm. .i. 4. Tu eaealtans eaput meum.
Et exi onit quid est esse caput. dicens: Oui est
princiμum, primogenitua eae mortuis. Castut eminspectu aliorum membrorum liabet tria privilegia. Pri- si Unin omittit divinitatis; at neo his exponitin a P. Domu, εed eap. 2. leel. 3.
96쪽
nio quia distingititur ab aliis ordine dignitalis . quia est principium, et praesidens: seeurulo in pleniti liliue
se uum. qni sinit omnes in capite : tertio in quodam influxu semus . Di molus ad membra. Et ideo primo timuit quomodo miris lus est eaput rati me dignitatis: seeundo rationo plenitudinis gratiarum . ibi . Ouia in para revisiteuit omnem plenitudinem inhabitare: item Urtio Tatioso influentia . ibi. O per eum reccinei lareoninia. Erebrata quidom habet duplitem staliam. Mili. t gratiae in praes viii, et gloriae in suturo : et est eadem Ecclesia; et hristus t rapui socii nil, in utrum quo statum : quia Prinius in gratia. Di primu in gloria. Quantum ad primum dicit: Qui esι prane pium, primossentius m morι uis: quia 'm solum est in gratia seeundum quod homo, Rod etiam omnos si in t tuasti sieati per sidem Christi: R. m. 5. 19 Ριν Medi riam unius hominis iusti ea tituuntur multi. Et ideo dieit: Qui est principium. scilicet ii isti sistationis, et gratiae in tota riclosia: iii ita otia in in veteri t stamento
sunt aliqui hist iste ali piet fidem Christi: mit . b. 23.
prinei pium, qui se quor robi e Psalm. 109. 3. δε- eum principium in die ristulis tuae. Item est principium quantum ad statum gloriae r i leo dicit. Prim senitiis ea mortui . Quia enim xx surre 'tio mortuorum t quasi quaedam secunda Vi ratio. quia linnio in ea ad vitam aeternam reparatur: Ma th. 19. 2S. In reia generatione, eum sederit Filius hominie in sed a maiestatu suae e et prae omnibus primus est Christus: ideo
ost primo 'nitus ex mortuis, idest qui sunt geniti per
RQ eontra de Laram, Dan. 1 f. Responiseo. Dieitur quod iste, et alii non resurrexeriint ad illam vitam
immortalem. sed ad mortalem ; ed Christus resutaen ea mortuis tam non moritur. ut dicitur no m. s. 9.Areal. 1. 5. Primogenitus mora inmam. et Princeps R sum terrae: I. Corinth. II. ro. Aune autem. chm us resurrexit a mortuis primiιiae dormientium. Et hoe, ωι in omnibus sis ipse prine atum tenens . quantum ad
dona gratiae, quia ipso est principium : quantum ad dona gloriae, quia ipse est primOmmilias: Eceti. 24. Io. In omni gente, et in omni popuω primatum Libui. Ande cum dicit. Ouia εn spro eomplacuit omnem plenitudin/m inhabitare . Ostondit dignitatem eapitis quantum ad plenitudiis m gratiariim Omnium. Alii enim saneri habuerunt divis es gratiarum, sed Christus liabuit onmes t ideo dieit: Uuia in ipsa eomptaeuitoninem plenitudinem inhabitare. Singula verba pondus suum hahent. Complaeuit. designat quod dona Itominis ι liristi non erant ex laeto . seu meritis, ut dicitrioliniis: sed ex diviso voluntatis complacentia a sumentis hune hominem in unitatem personae: IDιιh. 3. 17. me est Filius ineras dileetus, in quo mihi eom p aevi. item dicit, Omnem , quia alii habent hoe d num: alii aliud r Dan. 13. 3. Omnia dedit in manus eius. Item dicit, Punitudinem: quia aliquis aliquod habuit donum, sed non se mitudinem riu'. seu virtutis, ciuia sorte invitus in aliquo defeeit. Sed Dan. 1.14. dieitur est Chrisis: Fidimus plenum straliae, et eam latis: Mesi. 24. 16. In planitudine inneto mdetensio mea. Ilem dieit, Habitare. Alii enim aeceperunt usiam gratiae ad tempus: quia spiritus Prophetarum non semper adest Prophetis : sed in Chri est
habitualiter, quia semper ad resum la Christo est eo. UTI. sa
l mistum huius plenitudinis: Iosn. 10.33. Super queml rideris Spiritum deaeendentem . et em munentem hie est qui baptizat ενι Spiritu saneto. l Deindo enm dicit. Et per eum meon iliare omnia, s ostini lit Christum efise caput Eeclosiae ratim' influxus: et ham: i t tertia ratio capitis : primo Oglondit influia Mim gratian; s eundo eximiiit quod dixerat . ibi. Paelia Dins. Dicit ergo primo : Die . quod complicuit non soluin quantum ait hoc quod habi ri t in s L st d etiam ut iter oum ad nos derivaret: undo dieit: Et per eum re Miliare omnia in ipsum I 2. Corinth. β. 19. Doua erat in Christo mundum reeon ilians sibi. Exi, nil auial tem qualis sit ista riminutiliatio. Et sp vir il lania reisl eoneiliata. in rivone illatione autem fiunt duo conside randa. Primo in quo convimiunt qui reconciliatitiae. t Diseordes mina divergas habent voluntal s: m eonciliati
prius dis oribra e Montant in hristo. Et huiusmodi voluntates sunt et hominit in . et Dei, et . angelorum. Hominum. pila i hristus homo est: Dei , ii ita Deus est. Item di media erat intor Iudaeos qui volo hant legem. et Gontiles qui non volebant log m: sed utrosisqlio Christus concomat : quia Ox Iudaeis est. et quia absolvit ob ervantias legis. Et haee meordia est laeta
per sanguinem erucis eius. inter Deum onim et hominem causa discordiae luit peceatum : inter Iudaeos et Gentiles lex. Christus per crucem destruxit i ere tu in . et implovit li gem ; et ita removit eausam discordiae : IIebr. 12. 22. Aeees nuis ad S on montem . et misi tui m Dei rirentis, Hierusalem ea elastem. Et sieremne illati fininus ἰ et ita sunt pacata Mea quae ine lis. ut angeli. et Deus, si ea quae in ureis. Milieet Iudaei, et Gentiles. Ideo christo nato, dieitur Lue. 2. 1s. Gloria in avissimis Deo, et in terra pax hominibus binae voluntatis ..Item in resurrectioso dixit, Pam ectis, ut habetur Ioan. 29. 19. Ephes 2. Is. Imae enim est petae nostra, qui ferit utraque unum. Doinde eum dicit, Et τοι eum essetis aliquando alleis
nati. . . . re netitur il in coryre carnis eiu . Ponitur eo m-
molidalio Christi per dona eis collata. Ubi primo comis momorat statum Praeteritum : secundo ε .hristi bene, elum. ibi, Nune autem reconertiae ιt: tertio quid exigatur ab eis. ibi. Si tamen permanetis in sida fundati. et stabiles. Status enim pra teritus habuit tria mala. Quantum enim ad intellectum erant ignorantes et quantum ad ais tu in . inimici ilistitiae: quantum ad aetum . in multis peceatis. Quantum ad primum dieit,
Alienati: quantum ad secundum . Et inimιeri sensu. Meundum unam litteram : et ostendit d sectum sapie tiao. quam praedicabant Iudaei de uno Dixi: Dan. s. D. Dilexerunt magis tenebras quam lucem.
Sed mimquid tenebantur ad legom Movgi Direm dum ost quini sic . quantum ad cultum unius Des.
tes ei ex malitia: - δά. 27. Oui quasi de indusιriarere se m ab eo. umulum ad loelium dici . In πε-ribus malis a Dan. a. u. Eranι enim eorum op
Deindo eum dicit , .Xime autem reeoncitam t. p nit bene uela Clutisti : et primum est reconciliatio ineorpore eius t et dicit . In eorpore eamis non quod
aliud sit corpus et aliud eam et sed ad ostendendum quod Meepit corpus in em naturae: Ioaa. I. M. El
97쪽
Verbum eam faetum est. ει habitariι in nobis. Et i.
lem eorpus carnis . idest mortalo: Rom. S. 3 Deus Filium suum mittens in similitudinem earnis me mi. et M peeeato danmavit pecea ιum n earne. S et initi imest sane illi tio : unde dicit : Ghibere ros lune Ioa: Hebr. 13. 12. Iesua . sanetisi ar)ι populum auum
iim est ablutu, a pereatis, ibi. Eι immae ulmos: Hebr. 9. I . Sunquis hristi , qui per Spiritum sanetu in
atrum ab operibus mortuis. Item idiaulum ad sutura, ibi . Et irreprehens dea: 2. Petri . . 1 f. Satastita immaeulati. et inviolati ei inreniri in paee. Et addit, coram ipso: I. Reg. 16. 7. Hum radet quae foris putent, Dominus autem inluet ιr eor. Exigit a notus sirmitatam fidei, et silini: ideo subiungit. d: e us: Si tamen prema retia in sida fundusi. Fidos est stetit standamentiam . ex euius semilato tota simiatur raelosiae guuetum. Item eι Mabite . in spe non moti a seipsis; et immobiles. quasi novi excidentes a spe per alios: a P. . inquam. Eeangeli . idost quam dat Evangeliumco bonis regni eaelorum : Matin. 4. 17. Poeni lenitis ostite, appropinquabit enim regnum eae rum . Nec
est excusatio : quia est praedieatum, videlicet Iiet Α-postolos . utitur praetento pro suturo propter tertit
Ginem eius . in υniversa ereatura quae sub eaeis est.
idest omni erea uti ae novae, id i fidelibus, quibus paratum erat .
Cuius factus sum ego Paulus minister: qui nunc gaudeo in passionibus pro vobis , et adluit leo raquae desunt paς sionum Christi, in camo mea pro corpore eius, quod est EccleSia; cuius factus sum ego minister secundum dispensationem Dei, quae data est mihi tu vobis , ill ut impleam verbum Dei, mrStorium quod absconditum fuit a saeculis, et generationibus ; nunc autem mani testatum est sanctis eius, quibus voluit Deus notas sacere divitias gloriae sacramenti huius in gentibus, quod est Christus, in vobis spes gloriae, quem nos at nuntiamus corripientes Omnem hominem , et docentes omnem hominem in omni sapientia; ni exhibeamus omnem hominem persectum in Christo Iesu : in quo et laboro , certando secutidum oporationem eius quam op Tatur in me in virtute. Postquam eommendavit Christum in eomparallano ad
Deum , et ad universam creaturam ad lotam Mel iam , et ad ipsos Colossenses; hie eommendat eum in comparationa ad seipsum, osterulens se eius min Firum : et primo ponit ministerium; secundo ostendit sidelitatem in ministrando. ibi . Out nune Φaudeo mvastionibus pro vobis; tertio ministerii magni uidinem, ibi. Cuius saetus sum eoo minister Meundum dispen sationem Dei. Dieit ergo: Di . quod praedinatum est in universa creatura : euius, Evangelii , saetua summinister, praedicandi, non mea auctoritato, sod pravdicatio ii mii tertiun exlubens: I. Corinth. ε. I. Se 1ὶ M. ut implem verbis Des insterium.
nos existimet homo ut ministros christi . eι disponis. Drea mysteriorum I ei. RQ est minister fideli : quod patet, lilia non refugit irati pericula . quia diligenter exequatur. Lude primo Ostendit quo assectu sustinet D siones; secundo quo fructu. ibi. Adimpleo ea quae desum passionum cluisti. in camia mea. Assectu quidem laeto . quia nune gaudeo in pias1tombu pro vobιε . iis dest propter vestram utilitatiun: P. Corinth. I. 6. Sie.
tribulamur pro resIra exhortatione. et saIule, sive eo Maolamur pro restra eonsolatione , 3ine exhoriamur pro reatra eahortatione, eι salute, quaε operatur tolera tiam earumdem pa/sionum . quaa et no/ patimur: et
propiis gaudium vitae aeternae, quod indo expecto . quod est smelus ministerii eius: Iae. t. S. Omna sau. dium existimate. fratres mei. eum in tentationes ea. riga incideritis, aetentes quod prist alio fidei uestrae patientiam operatur: Philip . 2. 17. Si immolar super saerifieium sidei eraιriae , gaudeo, et eongratulor Om. .ibus robis. Et etiam hoc fruetu , ut adimpleam ea quae desunt passionum Christi. in earns mea. uam erba secundum fit iter sietem malum possent habreo intelli tum, se ilicet quod Christi passio non esset sulu- cietis ad redemptionem; sed additae sunt ad complenduin passiones sanctorum. SQ hoe est haereti eum tquia sanguis Christi est furuiens ad redemptionem euinam multorum mundoriam: . Dan. r. 2. ipse eat pr pitiatio pro reeatis nostris ἰ non pro nosiris aulem tantum . seu etiam pro totiua mundi. Sed intelligendum est, quod Cliristus , es Milesia est una personam Istica . cuius caput esι Christus , corpus onmes iusti; quilibet autem iustus est quasi membrum huius capitis: I. Corinth. I 2. 27. Et membra de membro. De autem ordinavit in sua praedes linatistio qtiantum m ritorum debet isso i,er totam Ecclesiam . tam in capite, quatit in membris . sicut et praedestinavit numerum electorum : et tuler hare merita praeeipue sunt pastiones sanctorum martyrum : sed Christi, seisieet ca-
liliis , merita sunt iusinita . quilibes vero sanetus e
libet aliqua merita secundum mensuram suam : et D
deo dieit : adimpleo ea quas desunt pauionum christi , idest totius Ecclesiae , euius ea t est Chi tus. adimpleo . idest addo mensuram meam ; et hoc in eama . idest ego ipse patiens. Vel quae passiones e Sunt in ear ne mea. Hoe enim deerat quod si eut chimstus passus erat in corpore suo. ita pateretur in Paulo membro suo , et similiter in aliis. Et hoc pro eo pore, quod est Lelesia. quae orat rodimenda per Christum: Ephes. 5. 27. Ut ea, bere ι ipse sibi Melesiam
gloriosam , non haben em machilam , neque russam. die etiam omnes sancti l aliutitur propter Ecclesiam . quae ex eorum exemplo roboratur. Glossa et Pussiones adhue desunt. eo quod puriloria meritorum Eeelestuamin eti plena . nee adimIuebi ur nisi eum με lumfu/ru finitum. Paritoria aut, m est vas , vel domus , ubi pariter multa inseruntur. Deinde eum dicit . Luavi faetus sum ego minisuri sesundum disperisvilonem Dei, ostendit dimitatem minnisterii tripliciter. Primo ex materia adoptionis ἔ se. eundo ex sitio ad quem dueitur, ibi. O to Heam Te bum Dei: tertio ex usu , ibi, ouem nos annuntia nitis, corripienses omnem hominem. Sed diceret aliquis: Est magnum hoe mi sterium ' Et respondet dicens et Ita est, quia truditum eat miti Moundum di MnaMιο-.
98쪽
Min. Quod dupliciter potest exponi. scilicet active ; et
sic est sensus . Idest ut disiiensent vobis divina. sid Ilier tradens ea : et hare potestas data est mihi. Volpassive: et tunc est sensus : idest secun tulit quod mihi dispensatum est a Deo: Ephra. 4. 11. Dedit quosdam quidem Apostolos. quosdam Prophetas, alios vero
Erangelistas. alios autem pastores et Getores. ad consummasionem sanetorum in opus ministerii: Acl. 13. 2.
Segregatε mihi Barnabam . et Paulum in opus ad quod assumpsi eos. Ecce quis est finis. Certe non pecunia, nee gloria, sed aliquod magnum, ad quod ace pi. quia ut impleam rectum Dei. Et primo ostendit dignitatem eius ad quod accepit: seeundo ostendίt quod est illud. quod est Christus. Item primo commeiulat magnitudinem eius ex dilfusa praedicatione, et occultationi , et manifestatione. Λccipitur autem ad convo sionum Gentilium : unde ut adimpleam verbum . non
Praedicationis, sed dispensationem aeternam Diri, idest ut mea praedicatione impletum ostendam verbum Dei idest Dei disponsalionem, et praeordinationem, et promissionem do Verbo Dei incarnalido : vel dispensati nem Dei aeternam, qua disitosuit ut gentes per Cliristiam converterentur ad fidem veri Dei. Et hoc oportebat impleri : Num. 23. I9. Diaeiι ergo. et non su-eiet : loeutus est, et non implebit ' Da. 55. II. Irimbum quod egredietur de ore meo, non reperietur ad me vaeuum: sed faciet quaecumque volui, et prosperabitur in his ad quae misi illud. Sed hoe disposuit impleri per ministerium Pauli: unile dicit: Ut impleam
hoc mysterium, scilicet inquantiim est res abseondita : quia m7sterium quod est absonditum, est hoe ve hum: Isa. 2ό. 16. Secretum meum mihi est, secretum
meum mihi. Ouod absconditum fuit a saeeulis . idest a primipio saeculorum, et omnibus generationibus hominum, qui hoc scire non potuerunt: Ephra. 3. 9. Quae
sit dispensatio saeramenti abseonditi a saeeulis in Deo.
Nam et si Philosophi antiqui quaedam de s .hristi deitato videantur dixisse vel propria, vel appropriinta, sleut AuguAtinus invenit in Libris Platonis, In principio erat Verbum ete. tamen quod Verbum saro laetum
Sed dieis : Nonne fuit scitum per Prophetas ' Respondeo. Dieendum est, quod Sic , tamen iii luantum pertinebat ad Evangelium ; vel non ita aperto sieut Apostoli sciverunt. Deinde cum dicit, itane autem manifestatum est sumetis eius, agit de manifestationo eius: et primo ostendit iplibus manifestatum est: secundo ostendit quaro manifestatum est cis , ibi , Quibus voluiι. Dicit ergo, Manifestatum est nune , scilicet tempore gratias : 2.
corinth. 6. 2. mee nune tempus aceeptabiti, eeed mune dies salutis. Haec autem est seientia sanctorum:
Sap. 10. 10. Dediι illi sesentiam sanctorum: Iob 36. M. Annuntiat de ea amiso suo quod possessio eius ait, et ad eam possiι ascendere. Sed hoc non proptercorum merita , sed propter beneplacitum suum: unde
dicit: Quibus noluit Deus notas facere diditias glori- saeramenti huius e Ioan. 15. 15. Quae audiet a Patre meo , nota feei cobis : et subdit: Non vos me elegissis , sed esto elegi ros : Matth. 11. 26. Ita pla- eitum fuit ante te. Notas facere dirisius gloriae saeramenti huius: quia per hoc quod ista suerunt oeculia, Deus apparet abundanter gloriosus. Nam olim notus in Iudaea Deus: sed per hoc sacramentum conversi nis Gentilium gloria Dei laetificatur per totum mundum: Dan. 17. 4. Ego te elurima ui super terram. Et hoc in Gentibus , scilicet quod eo inpletur in eis: Rom. 5.2. Gloriamur in spe gloriae siliorum Dei: et ibid. 11.55. O altitudo diuitiarum sapientiae, et seientiae Deil II verbum est quod est Christus, idest quod per Christum adipiscimur . scilicet spem gloriae , quae olim videbatur promissa solum Iudaeis: Aet. 10: 45. Mirabuntur quod et in nationes dii usa est gratia Spiritus sancti r Roman. 5. 1. Iustifieati ex side, paeam habet mus ad Deum: et post : D stloriamur in spe gloriuasiliorum Dei: Da. 11. Io. Rulliae Iesse qui flat in al-gnum populorum, ipsum Gentes depreςahuntur.
Sic eris ostenditur origo ministerii, et finis; sed
subdit usum eius, cum dicit: Quem nos annuntiamus eorripientes omnem hominem: et circa lime tria facit:
quia primo ostendit usum citis: Meundo fructum, ibi, in exhibeamus omnem hominem perseetum in Christo; tertio auxilium sibi impensum ad conse lilenduin uSum, ibi, In quo et laboro. Usus eius est minitare Christum: et ponit usum, et modum utendi : Psalm. 9. I2. Anis nuntiate inter gentea studia eius: t. Dan. I. I. Quos vidimus. et audirimus, annuntiamus vobis. Modus ponitur ibi. Corripientes omnem hominem: quod est προ secta annuntiatio. quia omni homini, non solum Iudaeis: Matth. vlι. 19. Docete omnes stentes. Modus etiam eius est docere veritatem . et refellere salsi talem: et idoo dieit: Corripientes omnem hominem, vel infideles in vi- ta: 2. Corin. 10. c. Arma militiae nostrae non sunt earnalia, sed potentia Deo, ad destructionem munitio
hominem in omni sapiensis , scilicet quao est cognitio
Des: sap. so. S. Nosse enim te, consummata iustitia est: et seira iuuitiam, et veritatem tuam, radiae est
immortalituris: et I . Corint. 2. 6. Sapientiam loquimur inter perseetos. Fructus autem hie est quod homines ducuntur ad persectum: utide dieit: in exhibeamus omnem hominem . scilicet citiusci imque conditionis, perseetum, non in lege, sed in Christo: Matth. 5. 48. Estote perfecti, Me ut eι Pater uesser eaelesIis
Sed numquid quilibet tenetur ad perseelionem' Noa:
sed intentio praedicatoris ad hoc debet esse. Est au-lom duplex itersectio caritalis. Una de necessitate praecepti, scilicet ut in corde nihil admittat contrarium Deo: Matth. 22. 37. Diliges Dominum Deum tuum eae
toto eorde tuo, et in tota anima tua, et in tota menta tua. Alia de necessitate consilii, ut abstineat etiam a lieitis: et liare est persectio supererogationis. Sed ad hoe habuit auxilium a Deo: unde dicit: In quo laboroeeriundo, contra infideles, et peccatores' 2. Timoth. 2. 3. Lubora sicut bonus miles Christi Iesu. Item ibid.
4. 7. Bonum emtamen certari, eur3um eonsummata,
fidem fercuri. Et hoc secundum operationem eius: I.
Corint. 15. Io. Gratia Dei mecum e quam operatur in me . quia hoc facit Deus in me, in virtuta miracul Nam, scilicet praebendo virtutem : Lue. ult. 49. Sedeuin eteliale, donee induamini eirtute eae alto.
99쪽
Volo enim vos se Iro qualem sol ieitudinem ha-N a in pro vobis , et pro his qui sunt Laodicia ,
et quicumque non viderunt laciem moam in came, ne consolentur corda ipsorum instrueli caritato ,
et in omnes divitias plo nitudinis intellectus . in agnitionem m3storii Dei Patris, et Iesu Christi,
in quo sunt omnes theSauri sapientiae, et scientiao absconditi. IIoc autem dico, ut nemo vos decipiat in sublimi late sermonum. Supra commendavit statum fidelium, qui est gratiae, et auetorem, scilicet Christum: hic prot Nit eos contraeostrariantia limie statui: et primo contra doctrinam corrumpuntium ; secundo contra perversog mores: I. p. ibi. I tur eonsurrea istis eum Chrisao . quae orsum sunt quae mιe. Cirea in imum duo facii: quia primo ostendit solicitudinem de eorum statii: secundo tuetur eos contra malam doctrinam . ibi, IIoe autemuleo. Iterum prima irata dividitur in tres particulas rquia primo semit inlicitudinem a secundo Iumsonas do quibus solicitatiir . ibi. Pro : tertio do quo sit
sotietuis, ibi, o consolentur corda ιpsorum. Dicit emo :Volo enim ros seire qualem haheam Mi iludi iem, sci-veet magnam: et hoe pertinet ad bonum praelatum :Rom. 12. 3. Otii priaeest, in solieumliner Lue. 2. S.
pro aliis r unde dieit : Pro Uilbis , si ilicet quos non vidi corimre. sed mento; et non solum Oro pro i,lis, aedelium pro illis non iderunt faciem me uini solicitus quippe erat pro toto mundo: Sap. IS. In reste poderis auron totus erat orbis terrarum. Sic in mente Apostoli I. corint. 11. 23. Praeter ea quae trinsecus sum . anstantia mea νοι idiana, solieiιudo
Sed do quibus magis solicitatur Respondeo. De non visis quantum ad aliquid . tiuia nesciebat quid fieret
circa eos, non autem μimpliciter.
Deinde eum dieit. O eonsolentur eorda ipsorum, ostendit de quo sol tellus siι. scilicet do Porum cons talione: et primo huc imuit οῦ secundo quomodo possit Me haberi, ibi, Instrueti. Dicit ergo: Ut eonsolamur, id est iHr ma habeant consolationem spiritualem, cuius consolationis saetivum est bonum. Est enim saetivum gaudii ut qui tristatur do aliquo, consoletur de alio ae tuo bono. Duo autem sunt quae consolantur nos, Milicet meditatio sapientiae : Sup. S. 9. Eru alloeutis cogitationis, et taesii mei. Aliud est oratio: De . b. II. Tristatur quis in vMiε ' Oret aegno animo, psallat. χnMupienter eum dicit, Insimeri in earitate, ponit sp 'cialit,'r sapientiae iust ruetiorum. Duplex hie liN fra, scilicet quae dieta est, et quae ita tur in talossaiae : Γι eonsolentur eorda ip orum instruetorum in ea. Otate .... ad c noscendum mysterium Dei Patria, et
Chrisii Iesu: et est idem Musus. Instructis ergo sa-
ptiuiliae consolatur eontra mala temporalia. Debet autem hic esse instructus de via : et id rea dieit. In eariista se . quae scilicet ost 1ia ad I Diim : I. Corinth. 15.1. Adhue exeellentiorem rium robis demonstro. Si linis guis hominum loquar. eι an stelorum, earitalem autem non his eam. μοι ua sum velut aeε snans . aut halum tinni s. Inal eli ergo in euritate . qua De
nos diligit. et qua nos Dum diligimus. Utrum lite enim nos consolatur : Mitieet et quia Dominus diligit uos:
Christus e et post: Oui dilexu mo . et tradidit sem lipsum pro me: Epher. 2 4. Diees in miιerisordia.
p pter nisi iam earitatem suam, qua dileait nos, eleum essemus mortui meetitia. eonti eisieci riι nos in cir sto. Item quia nos Deum diligimus, nos consolamur tquin consolatio est amiei. si pro eo sustilaeat mala et Eecli. 22. . I. Et si evenerint missi a mala propter illum,
sustinebo. Et subdit : Et in omnes dieitias . idest in omni ea pacitate. Intellectris enim noster est in polenistia ad aliquid eognosei mlum ; sed intelli eius angeli iasua creationo impletus est seientia intelligibilium. Et ideo oloriet quoil nostro intellι' liii huitiano super v niat scientia, vel per disciplinam. sed haec est insuilibe istas, quia numquam aliquid tantum potest seiri si quod ea paeitatem eius impleat. vel iter relationem disvinam. et donum Dei; et haee est sussiciens: Eecti. 15. I. Impleris eum Dominus Uιrilia sapientiae, et intellee tua. Et ideo dieit. Plenitudinis inaedoetus. idest in copiam: My. S. 5. Ouid sapientia loeupla I ius ' Da. .ao. 6 Diritiae salutis. aurientia, eι scientia. Instrueti emo in copia divinao sapientiae. quae copia implet imiel kaelum; et hoc lia binius cognoscerulo Deum; et ideo dieit : In aynitionem mysterii Dei Patris, et Christi Iesu, idest ad et noscendum veritates tu sacramenti huius Oeculti. se ilicset quini Dous sit Pater Iesu Christi. Vel myιι erit Dei Patris. quod ost Christiis. Ideo diei
tur Mutth. II. 2G. clo Apostolis : Absondiui haeo a sapientibus. e ι printentibus , eι reeetasti ea pareulis. Vel in agnitionem aeternae goneratiosis, et inornali itis Christi: Sap. 6. 16. cogitare eryo de illa , sensus est eonsummatus. Augustinus : Beatus qui te νwrit: in sella qui le n n noeit. Per cognitionem Dei habet homo omnem plenitudii, 'in : Dun. 17. S. IDeeeti visa aeter na ut eognoscant te silum cerum Deum, et quem in sisti Iesum Christum.
Sed num qii id per cognitioiκ in Christi impletur intellectu g y Re,piuiduo sie: quia in eo sutu omnes thesauri sapientiae. et scientiae uiseonditi. Deus habet omnium ri runt Dolilia m. ct ham tu tilia comparatur ili sauro: Sapient. 7. 1ί. Insiumιs emin thesaurus esι -- minibus: qus qui usi sunt. participes faeli tunI am eitiae Dei. Thesauruq est dixitiae congregatae; sed etisuve n die untur thesaurus , sed quae in uno sunt. Deus aulem sapientiam stram sparsit super omnia cla ra sua . Meli. I. et seeundum hoc non habet rati
nem thesauri, sed secutulum liuod liuitis modi rationes uniuntur iv uno , se ilicet ita sapidulia divina : et omnes huiu modi thesauri sunt in Chriuo. Sapientia enim est cognitio dixinorum: silentia vero est creaturarum cognitio. Uuid tu id autem do Deo potest sciri perii naad sapientiam, inlum Deus ablinitanter iii se cognoscit. lieni quidquid pilest cognosei de ereaturis . cogi Scit
iu fio supereminenter. Quidquid autein in sapientia inii
100쪽
est. est in Verbo Min uno, quia uno simplici actu in- cognoscit omnia : quia in eo non est scientia in potentia. nec in habitu: et ideo in idito Verbo sunt
omnes thesauri sapientiae, et scientiae. Sed addit,
se diti, quia quia mihi aliquid ab n litur, contingit dupliciter ; se ilicet x et propter debilitatem intellerius
mei . vel propter velamen NI, itum οῦ sicut quis non , t eandelam . vel quia caecus est , vel velata est. Ita in Verbo Dei sunt omnes themuri sapientiae . et scientiae , sed absconditi nobis, liui non habemus limpidos oculos, sed iii vos: Dan. 12. JJ. Adhue modieum
iumen in vobis est: et quia est velatum duplisi volonii. : selli a creaturae, quia in lectus noster mine ad iulam cognitionem pervenire non potest, nisi per similitudinem creaturarum: nom. 1. 29. In risibilia Dei per ea lquae saeta sunt . intelleeta e inspieiuntur a ereulum lmutuli e secundo est velatum in carne : Dan. 1. I. . lEι Vectum eum suetum est. Et si aliquid videmus de lDe 3. non tamen toti ina: Da. 45. Io. Vere tu es Deus absconditus: a Num. 20. 6. Aperi eis thesaurum tuum.
Ponamus quod aliquis habeat eandelam velatam, non iquaereret aliunde lumen: sed potius quod habitum ab eo rei eletur: et ideo non oportet sapientiam quaerere inisi in Christo: 1. Corint. 2. 2. Aon existimavι me laliquid seire nisi Christum Iesum. et hune eruet Arum: et I. Dun. 5. 2. Cum apparuerit. idest revelabitur. lsimiles ei erimus . scilicet omnia seientes; sicut qui itiaberet librum ubi esset tota scientia, non quaereiat lnisi ut sciret illum librum: si e et nos non oportet am- lplius iuaerere nisi Christum. I einde eum dicit. me autem dira ele. instruit. et trire net eos contra doctrinam corrumpentem. Seducebam itur aulem a quibusdam Philosophis coutra fidem, et ab liaereticis. qui docebant obMixantias legalium : id , , primo instruit eos contra Philosophos ; seeun contra iudairantes, ibi, In quo et ei reumeui estis rim
inri/ione non urirnu sues a. ln scientia vero mundana
duo continentur: quia est quaedam se inutia i luendi, et quaedam scientia rerum ; et ideo dupliciter po sunt decipere. Ideo primo munit eos contra Phil mylios decipietites eos per scientiam loquendi I secui
coli ira illaci pientes eos per scientiam rerum . ibi, Vi-ιiete, ne quis ros deeipiat per philosophiam, et inu-nem sullae iam. Primo manifestat decepi item; secundo assignat rationem , ibi. Nam etsi eorPira absens sum , sed si iratu robiseum sum. Dicit ergo : Dico .
quod in Christo est omnis scientia : et l' dico ne quaerantes alibi scientiam . decipiamini. Et dicit. Onemo . idest nec Demost hones, nec Tullius, vos decipiat. in suuimilate serationis: Da. M. 19. Populum imprudentem non ridebis . populum alii sermonis; ita ut non possis intelli θere disertis udinem linguae eius ,
Sed num iii id est peccatum uti sermonibus sublimi- Responit . Non. quia ei iam saneti viri Clegantius loquuntur quam etiam relliores mutati, stetit Αmbrosius, Hieron)mus. et Leo Papa. Nam, si licet uti ad persuadendum in malo ornata loeutione, multo magis in bono. EpisT. AD GIGss Esses
Nam etsi corpore absons stim, sed spiritu vinbi seu in Sum, gaudens, et videns ordinem vestrum.
et firmamentum eius , quae in Christo est, s dei vostrae. Sicut ergo accepistis Iesum Christum D in inuin nostrum , in ipso ambulate , radicati , et
superaedificali in io m , et co firmati in side sicui et didicistis, abundantes in illo in gratiarum actione. Videte ne quis vos decipiat per philosophiam , et inanem inllaciam , secundum traditionem hominutii. secundum elemeula mundi, et nousecundum Christum : quia in ipso inhabitat omnis plenitudo divinitatis eorporaliter , et estis in illo repleti , qui est caput omnis Primi Italus, et
Polos latis. Supra monuit ne per aliquam fallaciam sermonis emeidant a side: hic Iollit rationem mouitionis, quast sumitur ex bonis quae in istis erant; quis non debebant perdere . sed prostaere in eis: A primo eommemorat bona habita ; secundo ostendit quinii lo in eis proficiant, ibi. Si eut ergo aeeepistis Iesum Christum Dominum noει m. in ipso amulate. Circa primum duo tacit: quia primo ostenilit qualiter sunt sibi nota
bona remina; secundo quae bona in eis sunt, ibi. Gaudens, et ridens ordinem restrum. Dicit ergo: Nam etsi eorpore absens sit in , sia spiritu vobis eum sum ; qua-xi dieat : Licet non praeis leaverim vobis , nee vestra laeta oeulis videam; tamen spiritu vobis intersum perasseelionem , gaudens de bonis vestris :. I. Corint. d. 5. Ab sena quidem erepore, praesens rem spira ut 'meero. 10. S. Filius sapiens laetiti eat patrem. Et hoe . quia rexetabatur sibi per Spiritum sanctum : et ideo
dieit: Sed νpir tu robiseum sum: 4. Rea. 5. 26. Nonne eor meum in praesenti v ι, quando reteraus est homo de eursu in oceursum tui y Gaudens . inquam. sum . quia ridens sum ordinem restrum , idest ordinatam vestram conversationem : 1. Corinth. 1ό. 40. Omnia honeste , eι seeundum ordinem fiant in vobis, Iudie. 5. 29. Stellae manentes in ordine, et eursu suo. 'adeersus Sisaram pugnat erunt. Et firmamensum eius.
qune in Christo est, fidei vestrae: 2. Tim. 2. 19. Fir mum fundamentum Dei stat. Et hoe in Christo : Ε phes. I. 17. Habitare Christum per idiem in eordibus vestris, in earitale radiculi. et fundari. Melesia enim e t spirituale aedilicium : D. 2. 2I. In quo omnis aedisieatio eonstrueta, erescit in templum sanetum
in Domino. Huius autem bonitas consistit in debita sundamento . quod est fides , et in debita superaedifiea. tione : et ideo haec duo posuit. Deinde eum dieit, Sicut ery areepistis Iesum Christum Dominum nostrum, in imo ambulate, monet eos
ad hare servanda: et primo ad proficiendum: seeundo ad persistendum; tertio ad gratias agendum. Dieit ergo:
Si eut aere stis Christum Dominum nostrum, non pervertendo , in ipso ambulate : Rom. 12. 9. Adhaerentes bono. Leel Aia quand uu eomparatur Uirituali a disicio : 1. cor. 5. II. Templum Dei sanetum est , guod estis eos : quandoque arbori, quia fert fruetum: