De coena, et calice Domini quo ad laicos, & clericos non celebrantes libri tres, in quibus omnia, quae ad hanc rem pertinent, ex antiquis recentioribusque theologis collecta, probè digeruntur, ac in examen uocantur, &, haereticorum explosis erroribus

291쪽

Ostenditur eadem ueritas seu conclusio ex terminis facilioribus,

. . . in quibus en casus noster. C A P. ' XIIII. 3ος autem in casu faciliori sumus, in aliis freminis non ita difficillinis. Q uippe quia& uere &constanter dicimus, conamuni

nem sub utraque specie , non essh cunctis Christianis diuino iure praeceptam, sed bene quidem esie cunctis Christianis diuino iure licitam . Vt iam non de re praecepta, sed de re alias licita sit scrino noster. Prohibitionibus autem rerum alias lici- tarunt, plenus cst totus mundus: quia quoties opus est ex aliqua honesta causa sufficiente, toties honeste fit; siuel se Ecclesiastica , siue etiam lege ciuili quoad ea, quae sunt sui iuris. Vt possint principes suis legibus prohibere, non solum quae in diuino iure positivo aut naturali sunt prohibita: sed etiam quae in quovis illorum iurium sunt licitarmodo id fiat iustis de causis,& prout satis declaratum est per doctores. ἰLicita est igitur huiusmodi communio etiam quoad laucos non praecepta , stando in iure diuino: quia de illa nurulum est diuinum praeceptum negativum, nec aliquod affirmativum. od non sit praecepta, iam ut arbitror, mon-srauimus fatis ad praecedentem articulum contra aduersii rios. Quod uero sit licita, libenter concedimus. Rursus quod itinis atque rationabilibus de causis; possit sancta Christi Ecclesia prohibere ne fiat hoc, quod alias licebat, etiam non potest uerti in dubium: quia hoc pertinet ad plenitudinem potestatis, quam habet, & de qua non licet nobis dubitare. Sic sancta Ecclesia olim iustis de causis prae cepit fratribus, qui erant Antiochiae, & Syriae, & Ciliciae ex gentibus, ut abstinerent se ab immolatis simulacrorum, &sanguine,& suffocato: quae iam alias, eo tempore licebant. Sed nunc de causis agimus in particulari, quibus sancta Ecclesia adducta fuit, ut hanc communionem laicis, uel etiam clericis non celebrantibus interdiceret, aut prohiberet : & de his causis in particulari dicimus, quod fuerunt

292쪽

bonae. iustae, sanctae, rationabiles. Causas iam proposuimus, atque explicauimus satis: Earum autem causarum,

bonitas, iustitia , sanctitas, rationabilitasque, per se patent: quia causae illae fuerunt in summa obseruantia reus rentiae debitae huic diuino sacramento. Vitatio sacrilegij, extirpatio errorum, salus animarum. Habent uero haec, suam bonitatem , iustitiam, sanctitatem, rationabilitatem , atque pietatem manifestam et ut superfluum uideatur,

uelle probare de ipsis causis, quod habeant has proprietates , aut praerogatiuas. Vnde ad probandum satis hanc nostram concitisionem primam huius articuli secundi, sufficit ipsarum causarum propositio, atque explicatio: ut statim quiuis uel mediocriter sapiens, cognoscat in illis bonitate, iustitiam, sanctitatem, rationabilitatem . . Nunquid sufficientiam Z Etiam piosecto. Etenim nunia causa uidetur niagis sufficiens in huiusmodi prohibitionibus rerum alias licitarum, quam ea, quae sancta est, iusta, bona, rationabilis: & quae insuper reuerentiam debitam diuino sacramento respicit , sacrilegii uitatiotiena, errorum extirpationem, animarum salutem. Probatur secunda concluso, qua secundo articulo reston- Jdetur. CAP. XV.

Ecunda conclusio secundi articuli est, Illae tamen rationes non sic sunt retinendae aut credendae , ut nulla ratione, nullaque ex causa,

calicis usus cuiquam de praedictis laicis, uel

non celebrantibus clericis sit permittendus i. Probatur autem haec conclusio eodem modo, & non minus manifeste: licet alia uia, & aliis mediis. Sicut enim certum est ex primo articulo, communionem

laicorum sub utraque specie non esse aliquo iure diuino praeceptam; sic certum est, eam no iuste aliquo iure diuino prohibitam .iNaque sicut quod fieri praecipitur, habet aliquod praeceptum affirmativum: sic quod fieri prohibetur, habet aliquod praeceptum,negat tuum . Non est autem aliquod praeceptum diuinum negativum, de communione, de com-

293쪽

ii De Coena, hce Domini

silinicando,uu non communicando Iaicos uel clericos non celebrantes in ambabus speciebus, uidelicet panis Scitinii. Ostenditur haec ueritas codem modo, quo est: sup rius ostentia m- non cile aliquod praecepmm diuinum af niati utrin. , de coni municando laicos ues clericos non cel brantes in utraque specie .iri vita, quia sancta Ecclesia catholica, culuando communicauit & praecepit comino cari laicos in duabus f ciebus , ini odium erroris Mani ciueorum, atque Nestoris: quae , si tale fuisset aliquod praeceptu iudiuinum negatiuuna, nec illud ignoraret, nec contra illud cognitum faceret Non enim consueuit facere quicquam contra ips diuinum, quin potius semper omnia diuina iura commmadauit, in quocimque euciatuia Scchndo, quia concilia uniuersalia non interdixerunt laicis &ciericis non celabrantibus,communionem sub utraque specie, tanquam aliquo iure diuino prohibitam: sed id secetunt ob alias causas seu rationes, quas paulo ante memorauimuS, iustas, sanctas, bonas, & sufficientes. Tertio, quia Ecclesia Corinthiorum olini,&nonnullae aliae Ecclesiae particulares postea, seruauerunt illam consuetudinem commun

candi in duabus speciebus: & Apostolus Paulus sciebat consuetudinem illam Corinthiorum, non tamen prohibebat. signum euidentissimum, quod illa non erat contra aliquod ius diuinum. Miarto, quia doctores antiqui & sancti l quuntur de illa communione, tanquam de re licita, se cta , iusta,& bona: ut diuus Cyprianus, Chrysostomus, Ambrosius,& Augustinus, sicut constabit ex dicendis. Vnde certe manifestum est, quod non putauerunt illam esse prohibitam aliquo iure diuino. into de illa non est aliquod praeceptum diuinum negativum , quia nullum talepra ceptum reperitur in diuina scriptura, aut in aliqua antiqua consuetudine tanquam per traditionem, aut in alia qua determinatione alicuius concilij uniuersalis, aut in alia quo alio illorum Iocorum, in quibus nos solemus diuina praecepta quarere, uel inuenire. Constat ista uetitas discurrendo per singula loca eiusmodi. Firmum igitur esse debet apud omnes Christianos Catholicos, eam communionem

aram este aliquo praecepto diuino negativo prohibitam, seu

294쪽

h cilias interdictam. Ex istis autem fundamentis iam sequi- , tur,eana communionem in iure diuino esse licitam. Dan. Musi lidoquidem quod in iure diuino non est prohibitum, profecto in iure diuino est licitum . Deinde uero sequitur ulterius non minus euidenter, quod ea communio ex aliquibus rationibus uel caulis potest alicui uel permitti, uel concedi. Nihil cnini est licitum alias, quod non possit ex aliquibus rationibus uel causis concedi alicui: quia haec est conditio, naturaq; omnium licitorum. Nec aliquid est, quod non possit ex aliquibus iustis ac rationabilibus causis alicui concedi, nisi odium Dei, furtum, adulterium, uel generaliter aliquod eorum, quae ex natura rei habent inuolutam

malitiam, de quibus dixit Aristoteles in suis Ethicis, &multa dicunt doctores Scholastici in suis sententiis. Illa

autem communio non habet sic inuolutam malitiam, quia

alias fuisset iure diuino prohibita, mediate uel immediate, directe uel reductive: ergo illa potest concedi alicui, rationabilibus, iustisque de causis. De re habente aliquam deordinationationem, ut expresse de pluralitate beneficiorum, concedit Sanctus Thomas, quod potest sic ex qui . s. τι,.busdam rationibus honestari, ut licite concedatur: mul- quolib. 9 to igitur magis hoc ipsum dicere debemus de ista commu- D. .nione, quae nullam talem habet deordinationem aut deformitatem . Ita & de matrimonio docent doctores cominu

niter, quod cum alias habeat coniunctio illa carnalis nescio quid de sormitatis, excusatur tamen rer bona matrimoni . Si enim attendimus, non admittunt doctores quod illa pluralitas beneficiorum aut etiam carnalis coniunctio, sint ex suo genere ita indifferentia, sicut leuare aestucam: sed alio . . . modo illa considerant, de nihilominus illa & rationabilibus causis saluant, atque concedunt. Manto magis in ista communione λ Ista naque nullum habet inconueniens ex se, nec aliquam de se habet deformitatem aut deo dinationem : sed omnia lucon enientia sunt, illi extrii seca, & quae possunt ab extrinseco accidere,vel no accidere.

Eodem spectat, quod doctores agentes de ista communione , non agunt de illa, tanquam de re illicita, sed solum tanquam de re non expediente. Vnde Caietanus ita mouit

295쪽

De Coenis, Calice Domini

quaestionem, An expediat Ecclesiae Christi, quod populus

communicet sub utraque specie λ & cum putasset aut iudia calici quod communio populi sub utraque specie habet periculum connexum irreuerentiae in spargendo sangit inem Christi , quod esset grauissilinum & maximum sacrilegium, ita posuit conclusionem, Expedit igitur Chiistianis popuθlta communicarc sub speciebus panis tantum, & ad euitan, eam sacrilcgij periculum, & ad meritum, tam obedientiae praelatis sedis Apostolicae communionem hanc habentibus

parcimio, quam reuerentiae, magnificando plusi factamcntum hoc, quam affectum proprium ad utranque speciem. inrod autem ex natura sua non est illicitum I sed ex quibbusdam aliis accidentibus est non expediens : sublatis illis ex quibus non cxpedit, iam licet. Licebst igitur sine dubio ista communio ex aliquibus rationibus, quae euenire possunt: ita simul prouidendo i, ut non sit rericulum neccs latium, probabile, aut frequenter, seu ut in pluribus aut ut in plurimum contingens: modo etiam alia tollantur in- conuenientia. De hac re autem, abundantius 3e specialius statim ad articulum sequentem. Interim quatuor ego hic considero, quae mihi hanc ueritatem demonstrant. Primium, quod communio laicorum sub utraque specie, de se in iure diuino, & secundum sibi intrinseca, est licita: quia

ut sic, nullam includit malitiam, aut deformitatem, aut prohibitionem. Secundum, quod illa communio est magis consentanea per modum assimilationis, institutioni sacramenti, integritati sacramenti, & integritati selisibilis

refectioitis: ut etiam notat, & concedit Caietanus. Tertium, quod illa communio fuit in nonnullis ecclesiis olim obseruata, tempore Apostoloruin, Maityrum, & aliorum sanctorum, ut palam est omnibus, & constabit in serius ex dicendis . . artum, quod ex iustis causis Leo Papa con siit illam generaliter, ut est notum. Ex istis enim iam sequitur euidenter, quod & modo ita potest feri: si uidelicet causa talis suppetat, iusta , rationabilisque. Cons matur hoc maniscite, quia concilium Basileense antequam declinaret, conccsiit huius modi communionem sub cerris regulis, conditionibus, doctrinis, aut decretis, credet

296쪽

'Liber II. 332. 'dis di obseruandis. Ergo illae rationes non sic sunt retinen dae, ut nulla ratione, nullaque ex causa, calicis usus cui quam de praedictis, laicis uel clericis non celebrantibus sit permittendus, aut concedendus : quin potius uidetur & est dicendum, posse dominici Calicis usum concedi, si causia adsit iusta, honesta, rationabilis, modo exposito, & seruatis seruandis. An nunc subest talis causa, iusta, honesta, rationabilisque, concedendi calicem Domini aliquibus laicis De hac quaestione, paulo post . Nunc enim de eo solo agimus, di ad hoc atq; in hoc nitimur, ut ostendamus sanctam matrem Ecclesiam olim ex iustis causis huiusnaodi comm nionem iuste laicis atque clericis non celebrantibus into dixisse,& eandem sanctam matrem Ecclesiam modo ex iustis causis huiusmodi communionem iuste laicis atque clericis non celebrantibus concedere posse. Ea duo genera hominum mihi summe displicerent. Primum, si qui Hi-xissent sanctam matrem Ecclesiam, etiam supposita iusta causa, non posse hanc communionem ullis laicis concedere'. Secundum , si qui dixissent non posse nunc aut ex nunc aliquam talem iustam causam subesse, qua adducta sancta mater Ecclesia ualeat hanc communionem laicis aliquibus iuste concedere, aut rationabiliter, & sancte. Potest enim sine dubio talis causa subesse iusta: quia eam esse nec repugnat, nec aliquam contradictionem implicat. Atque ea causa posita, non potest esse dubium, quin sancta mater Ecclesia id concedere possit. Habet nanq; tota potestatem plenissima pascendi, gubernandi, lirigendiq; omnes Christi oues in coelum: sicut Dominus dixit Petro, Tibi dabo claues regni coelorum. Et iterum, Pasce oves meas. Ponuntur iterum conclusiones respondentes ad tertium articulum, O probantur. C A P. X VI. Rticulus tertius duas sertitus est conclusi nes, quarum prior est, Si honestis &Christianae charitati consentaneis rationibus c5- cedendus alicui uel nationi uel regno cali-

cis usus uideatur, ille non absolute, sed sub

297쪽

De Coena Culice Domini

aliquibus conditionibus concedendus est, propter rerum& temporum difficultates. Posterior est, Conditiones sub quibus eo casu ita alicui nationi uel regno usus casticis conficedendus sit, uidentur debere esse illat, quae in concilio B Reensi antequam declinaret, sunt expressae, cum nonnullis

aliis, quae inferius explicantur. iConclusio prior probatur, Primum, ut secundum m .. rem priorum patrum procedamus, qui ad eandem rem an te nos, sapienter, pie , ac prudenter processerunt. Etenim in concilio Basilcensi cum patres is am comi nionem ex iustis causis concedere Bocmis uoluissent, eam non abs

lute , sed sub quibusdam conditionibus praestiterunt, quasi paulo post ad sequentem conclusionem explicabo. Secundo , quia cum ista communio non simpli iter & absolute sed propter rationabiles causas fuisset populis prohibita, ad extirpandos errores , uitandaque pericula : conse-

qu res est, ut modo etiam non simpliciter & absolute, sed sub quibusdam conditionibus concedatur, quibus & err res , N pericula praedicta probabiliter evitentur , prout hu- ,

ita ana potest uel facere, uel cogitare conditio. Alias pro-, secto non uidetur tutum, nec placet. Nec nos meliores lsumus aut prudentiores quam patres praecedentes , qui istam communionem populis non nisi sub quibusdam conditionibus concedebant in praedicto Bassileensi concilio quibus & erroribus & periculis subuenire curabant. Posterior conclusio probatur, tum quia illae conditiones in se uidentur bonae iuxta materiam et tum quia illae iam a patribus fuerunt probatae, uiris catholicis, & doctissimis. Sunt autem illae conditiones , quae sequuntur, Prima, quod crederent communionem sub utraque specie, non esse praece piam . Secunda, quod crederent & docerent laicos non peccare, qui sub una specie communicant. Tertia, quod

erederent & docerent, non plus sumi sub duabus speciebus, quam sub una. Quarta, qudd sub una specie sumatur totus Christuς, id δε, tam corpus eius, quam sanguis . Quinta, quod aduersarii in Ecclesiis suis laico petenti alteram si ciem, non denegenti. Sexta, quod cura adhibea-ltor per utranque potestatem, ne sacramento calicis iri l

ucri im

298쪽

uerentia exhibeatur. Igitur in concilio Basileensi iani olim tractatum fuit, An adiectis conditionibus, populo uir

que species permitti possit Z & propositis illis sex conditi nibus , satis probabile uidebatur, quod sub utraque specie

communicarent Bocmi.

- Illae sex conditiones per modum articulorum, doctrianarum, aut dogmatum bene instituunt homines contra errores, Nestorij, Manichaei, ac Pelagii: & ut uidetur, etiam contra onanes alios, qui circa istam sacram materiam eueanire possunt. Non tamen aliquid agunt, aut tradunt de mariculis uitandis, effusionis sanguinis sub specie uini, stillationis, conseruationis pro infirmis, portationis ad infirmos: quibus tamen prouidere, non minus uidetur necessariumsfore, propter sacrilegium uitandum. Addere igitur illis sex conditionibus alias, quae concernerent pericula vitai da, seu potius periculorum euitationem. Eae autem sunt, Prima , ut sanguis Domini non reseruetur sub speciebus uini , pro infirmis uel aliis communicandis. Secunda, ut sanguis Domini non portetur extra Ecclesiam ad infirmos. Tertia, ut sacerdos non communicet de Calice Domini populum in magna multitudine simul, propterea .uod in

magno numero personarum, probabile sit periculum effusionis, distillationis, uel irreuerentiae. Istae duae conditioia me. φιν. nes primae, id est I.&.2. videntur ualde rationabiles, & . conformes antiquis iuribus olim obseruatis: etiam eo tempore, quo populus de Calice Domini communicabat: &tertia non minus est rationabilis & iusta, ut constat omnia. bus . Positis autem istis conditionibus, iam periculum effusionis sanguinis Domini, uel sacrilegium inde sequutum,

non erit casus probabilis, eueniens ut plurimum, aut frequenter : sed utiq; erit de raro contingentibus, & non opinatis . Sic uero cum casus fuer1t ita mutatus, ut iam sit raro contingenλ N inter casus inopinatos computandus: non

uidetur, quare illa dicta communio non possit conccili laicis, urgentibus aliis rationibus :& ipsis eam petentibus. propter specialem deuotionem . Placet igitur, ut dicamus huiusmodi communionem posse licite concedi, seruatis u-

lis sex conditionibus, de seruatis istis tribus: quibus susta

299쪽

ubi supra.

Genter contra errores, atque contra pericula praecauetur a Caietanus, ut lain diximus paulo ante. mouit quasti nem, An expediat Ecclesiae Christi , quod populus cona nauanket sub utraque specie. Respondendo autena notat nonnulla notabilia, inter alia est, quod communio popularis sab utraque specie cuni periculo irreuerentiae in spargendo sanguinem, i Christici exi habet annexam arieuerentiana sacra tuenti ., Alierunt est, quod huiusmodi irreuerelattia, cst sacrilegij peccatum. Primum probat ut inquit, penexperieutiam de rationem: quia in populis tanta est diuer-isitas communicantium, ut impossibile sit humano more: de impossibili loquendo fieri communionem tot populo rrunt sub utraque s cie, absque effustone sanguinis sub spe cie uitu. Secundum probat ,& supponit.quasi per se notum, quoniam cst irreuerentia rei sacratissimae, Ex istis concludit, quod expedit Christianis populis communicare sub specie panis tantum , & ad uitandum .facrilegii periculum, & ad meritum obedientiar: licet communio populi sub specie utraque, sit magis consentanea per modum asel-milationis institutioni sacramenti, & integritati sacramenti, Nintegritati sensibilis refectionis. Ruardus Tapperinexplicatione articulorum facultatis theologicae uniuersit iis Lovaniensis, simili modo quaesiuit, quid magis expediat Ecclesiae An quod populus sub utraque specie communiacet λ An sub altera tantum Z quid ite sit melius λ Et , An eis, qui sub utraque specie communicare consueuerunt, hoc sit permittendum , maxime si hac permissione conciliari possit pax& tranquillitas Ecclesiae Z Deinde dicit, Hunc

ςnim articulum iam multis annis urgent Germani, ut Cis permittatur atque concedatur, sicut Boemi tempore concilii Basileen. Respondendo autem sentit cum Caietano, &ait, Primum, quod habito respectu ad sacra metum eiusq; persectionem, magis conueniret sub utraq: specie fieri communionum, quam sub altera tantum . Hoc enim magis

consonum est eius institutioni Sc integritati, & resectioni corporali, immo & exemplo Christi & patrum primitiuae Ecclesiae, qui extra Iudaeam sub utraque specie sacram Eucliaristiam dispensabant in Ecclesia etiam Romana , ut s

300쪽

pra diximus .6Nam in canone ni issae simul complectendo assistentes dicimus, Ut quotquot ex hac participatione, lii tui corpus & sanguinem sumpserimus, Sc. N expressior

est mortis domini repraesentatio . Secundum, quod alia i men consideratione, reuerentiae uidelicet , quae huic sacra

inemo debetur , utque in eius usu omnem uitenetus irreu -rentiam , minus conuenit atque etiam malum est, nulloquel modo Eccletiae expediens, quod populus c. hristianus sub

utraque specie communicet. Nam haec communio popularis sub utraque specie, periculum sacrilegij habet ann xum in spargendo sanguine Christi. Haec ille. Et paulo - post, Omnibus igitur', inquit, consideratis, Christiano populo magis expedit communicare sub specie panis tantum. Et postea , Exi quibus, inquit,patct, quod non expediti concedere uel permittere Bocmis de Germanis, ac his, qui iam multis annis ita communicauerunt, ut sub utraque spei civ.communicent: non solum ob periculum sacrilegij dcirreuerentiar crga istud sacramentum , uerum etiam propter haereticam radicem, ex qua primum.apud eos utriusq; ipeciei communicatio est nata, quam eorum doctores id pastores palam docuerunt &docent ex Christi praecepto &institutione esse neces lariam . I Et ideo quia ex hoc errore ortum habet haec communio, nec causae cessant, ob quas

ab ea per totam Ecclesiam recessum est, nullo modo est coni cedenda, nec expresse permittenda, si utiliter prohiberi - possit, ne mentum&fauor pestilenti S: haeretico errori praestetur. Haec ille. Paucis interpositis, dicit iterum, An autem adiectis conditionibus, populo utraque species pe mitti possit, tractatum fuit in concilio Basileensi ingratiam Bocmorum, S propositiS sex articulis, satis tolera. bile uidebatur, quod sub utraque specie communicarent. Haec ille. inii auctor cum ibi cxplicasset illos sex articulos, eos uidelicet, quos supra memorauimus, adiecit sta-- tim, mi ibus admissis, An ob communem pacem 5e tranquillitatem, & schismaticorum ad Ecclesiam catholicam reductionem, haec petanissio eis fieri possit, potissimum ad Prudentiam pertinet. Ponderandum naque est periculumi iniuriae sacramento inserendae, di malai, quae qx hac Por