De coena, et calice Domini quo ad laicos, & clericos non celebrantes libri tres, in quibus omnia, quae ad hanc rem pertinent, ex antiquis recentioribusque theologis collecta, probè digeruntur, ac in examen uocantur, &, haereticorum explosis erroribus

361쪽

specie panis, exemplum habet Saluatoris iaostri communia cantis duos discipulos suos apud Ematis, atque Ecclesiae primitiuae, quae erat Hierosolymis tempore Apostolorum, sub altera tantum specie communicans, ut de istis omnibus inferius late dicetur, quando ad obiectiones aduersariorum respondebitur. Manifestum est autem quod illis diuinis exemplis potost se se consormare Ecclesia Dei, quae modo est: praesertim cum non habeat praeceptum de opposito faciendo , quin potius & de hoc obseruando habeat non prae-λm ceptum, sed exemplum, dicente scriptura sancta, Erant a tem perseuerantes in doctrina Apostolorum, & communicatione ,& fractione panis . nulla facta mentione de uino

aut de specie uini, cum tamen Euangelista ibi narret historiam. Deinde probatur, quia ubi nullum est praeceptum diuinum de re aliqua sic uel sic facienda, Ecclesia Dei per

suos praelatos; maxime per Petri successorem, liberam habetministrationem, perfectum usum clauium, ac plenam D .H. gubernationem , sicut Petro dixit Dominus , Pasce ovestivit h. i 6. meas. & sicut eidem alias dixerat , Tibi dabo claues regni

Sextam conclusionem probat secunda coclusio istiusmet articuli, cum suis probationibus iam adductis. Nanque Saluator noster per distinctas actiones, distincta uerba, distinctas sorinas, & in distinctis materiis instituit sanctissumum sacramentum Eucharistiae. Q amobrem sine dubio ibi sunt plura instituta, saltem materialiter; sacramentum speciei panis, & sacramentum speciei uini: Iices ista duo tabeant ordinem quendam, & perficiant, seu integrent unum sacramentum. Duo igitur sunt instituta, sic accupiendo institutionem : Et isto modo intelligendo, minus suscipit qui sub altera tantum specie communicat, quam qui sub utraque: nec totam sumit Christi institutionem, cum Christus instituerit sacramentum Eucharistiae non in una sola specie, sed in duabus: & ipse in altera tantum communicans non sumit illas duas, sed praecise unam. Igitur non tantam institutionem sumit, intelligendo institutionem isto modo. Non potest esse dubia ista conclusio. Septimam conclusionem huius articuli quarti, probat

362쪽

Liber II. is

etiam conclusio articuli primi . ita enim nullum est praeceptum diuinum de communione omnium de singuloruin Christi fidelium sub utraque specie, ut probatum est, & demonstrabitur respondendo ad obiectioiles aduersariorum: constat quod iuxta praeceptum non minus sumit qui communicat sub altera, quam qui sub utraque. Domodo constat ia praeceptum non est de utraque. Nihil in isto loco abundantius desiderari potest, quo ista ueritas Christiana probetur magis, uel latius, uel manifestius. Dum enim laicus alteram speciem sumit, totum praeceptum de communicando implet: quod non faceret, si praeceptum de communicando sub duabus haberet. intomodo intellexit Lutherus illud uerbum, Institutionem . quando dixit aut docuit , non tantum sumere hominem communicantem sub una specie sanctissimi Eucharistiae sacramenti, quantum sub utraque, eo quod non totam

Christi institutionem sumat Z Αn per illud uerbum, instia tutionem Christi. intellexit actionem Christi, qua ipsum sacramentum instituit, seu ipsum sacramentum institutum in ambabus suis partibus λ An per illud verbum, intellexit praeceptum Christi de isto mirabili sacramento sumendo Aliquibus uideri potest ex quibusdam uerbis Lutheri in De captiuitate Babylonica, quod intellexit illud uerbum de praecepto Christi : quasi sit institutio Christi praeceptiua quoad omnes fideles , ut istud sacramentum in utraque specie accipiant. Mihi autem, ut ingenue fatear, magis uidetur ex aliis uerbis Lutheri in suis aniculis, qui habentur apud Roffensem Episcopum, quod per illud uerbum i tellexit ipsam Christi actionem, qua sacramentum in utr'-que specie instituit; uel potius & proprius intellexit per iulud uerbum, ipsum sacramentum a Christo institutum in duabus speciebus. Quasi arguat sic, quod licet totus Christus contineatur matur sub altera specie, nos tamen fideles omnes debeamus utranque speciem sumere, quia Christus utranque instituit, quia utraque est a Christo instituta. Verba Lutheri sunt, Consultum uidetur, quod Ecclesia in communi concilio statueret laicos sub utraque specie communicandos ; nec Bocmi sub utraque comminati

363쪽

De Coena, er Calice Domini

cantes sunt haeretici & schismatici. Infra , Hunc articulum reuocaui lib. de Captiuitate Babylonica, & iterum his scriptis revoco, & dico Bocmos, de Graecos in hac parte, nec haereticos, nec schismaticos, sed Christianos & Euangelicissimos esse, quos & his uerbis oro, & obtestor in domiano, ut in ea tententia firmiter permaneant, quum pro se habeant expressum textum Euanget ii, longaeuum, di apud c,raecos in hunc diem seruatum catholicum usum Ecclesiae Dei. Infra , Nec moueantur tyranni illius Romani & Antichristi uastatoriis & impiis decretiv, quibus alteram partem sacramenti per uim abstulit iis . quibus Christus ipse

donauit. In ira, Consultum itaque mihi uidetur nunc , ut non modo per concilium, sed per quaiacunque dioecesim, quilibet Episcopus, etiam inuito Papa, Christum secutus in Evangelio, rursus utranque speciem laicis dare. Infra, Consultum igitur uolo, ut quilibet laicus, si speciem alteram impetrare non potest, ut tyrannidis huius impeditus, corde saltem toto optet, & gemat ad Deum, quod nostris peccatis merentibus; digni facti sumus, quibus impij aduersa iij veritatis, stiteram partem sacramenti auferrent,& nos nostro sacramento spoliarent. Infra, Nam hoc ego dico , Si quis sciens omittat desiderare saltem, alteram etiapartem sacramenti, licet neutra necessaria sit, cum fides sola hic sufficiat, impium eum esse, de Christum ab eo negari . Infra, Nec cavillis illorum moueatur, qui garriunt, sub pane omnia accipi. Christus enim sciebat sub pane omnia accipi, nihilominus tamen uinu instituit. Infra, o iure seruus, Domini sui mutat ordinationes. Haec ille. Ecce probat Lutherus, immo non probat, sed probare nititur, quod laicus debeat di teneatur communicare sub utraque specie, Primum , propter uerbum Christi, Bibite ex hoc omnes. Secundo, propter factum Christi, quia ipse alios sub utraque clam municauit. Tertio, propter consuetudinem Ecclesiae antiquam, in qua etiam laici in utraque spe' cie communicabant. Q uarto, quia Christus utranq; speciem instituit. Vnde si aduertimus, ipse probat praeceptu communionis, per institutionem sacramenti : praeceptum, . inquam, communionis in utraq; specie, per institutionen sacramcnti

364쪽

sacramenti in utraque specie .. Miasi ita deducat argumetum, Christus instituit hoc sacramentum integrum in utra que specie: ergo omnes debemus hoc sacramentum inte- . igrum sumere in utraque specie . Hic igitur uidetur fuisse sensus illius & sua intelligentia, ut satis, quantum arbitror, constat ex dictis , utque abundantius constabit inseriusi, quando omnes praecipuas, tum Lutheri Aum aliorum , o i iones posuerimus, atque soluerimus in quem locum etiam reseruamus modo, harum Lutheri obiectionum i ii mediatd praecedentium solutiones.

- i Trobatur a vitur ue conclusio unica , ad quintum artia

D quintum articulum responsum est per sequentem coclusionem, Non est necessarium ex diuino iure aliquo, paruulis antequam ad annos discretionis peruenerint, augustissimum hoc porrigere Eucharistiae sa

cramentum'.

ii Conclusio hac unica responsua ad quintum articulum , & si ex seipsa satis mani sta sit, potest nihilominus ex multis probari euidenter, quantum praesens materia patitur euidentiam . Ostenditur autem primum, ex nobilitate, natura, atque essicacia sacramenti baptismatis, quam habet ex Christi institutione; quia est sacramentum regens rationis &renouationis, incorporationis Chi isti,& liberationis a peccato. Ita enim declarauit Saluator noster apud Ioannem: & ita declarant Apostoli eius, Petrus de Paulus, Quotquot enim in Christo baptizati estis, Christum induistis. Consepulti enim sumus cum Christo in morte, per baptismum. An ignoratis fratres, quia quicunque baptizati sumus in Christo IA, V, in morte ipsius baptiχati sumus p Consepulti enim sumus cum illo per baptismum in mortem : ut quomodo hristus surrexit a mortuis per gloriam Patris, ita & nos in nouitate uitae ambulemus. Si enim complantati facti sumus similitudini mostis eius: simul & resurrectionis erimus: hoc scientes, quia Tt

365쪽

' i De Coenariae Calice Domini

uetus homo Noster simul crucifixus est, ut destruatur co pus peccati, ut ultra non serviamus peccato. Nobilitas igitur & efficacia sacramenti baptismatis, quia sufficienter Christo incorporat, a peccato liberat, & ad regnum introducit : probat manifeste non esse necessarium sacramentum Tucharistiae paruulis baptizatis, ante annos discretionis. iAlias, non sufficeret illis baptismus, nec illos sufficienter Christo incorporaret, nec illos sufficienter a peccato liberaice , nec illos sufficienter ad regnum introduceret: & per consequens, nec lauacrum regenerationis & renouationis esset. Absit autem talis sacramenti baptismatis iniuria. Secundo, probatur: eadem ueritas ex naturab huius sanctis.

simi sacramenti Fucharistiae, quam habet ex Christi institutione. Diu inorum enim sacramentorum nouae legis necessitatem theologi nostri distinguut per naturas ipsorum sacramentorum , secundum institutiones eorum. Nanque& si commune sit omnibus huiusmodi sacramentis, quod gratiam quodammodo conserant, cuius quodamodo sunt causa, ut dictum est: quaedam tamen eorum sunt immediate atque directe instituta contra.peccatum, ut sacramentuna baptismi,& sacramentum poenitentiae: quaedam autem eorum sunt immediate atque directe instituta in augmentum gratiae, uel ctiam ad alios particulares effectus, ut sacramentum Eucharistiae, & alia. Sacramenta primi generis, dicunt theologi nostri absolute nece aria ad salutem, ut natius salvetur aut iustificetur, nisi illa recipiatvmi 'in in re, uel in voto: secundum quod omnis Adae filius tenetur ad sacramentum baptismi, & omnis, qui post baptismumnioraliter deliquit, tenetur ad sacramentum p nitentiae..HR Sacramenta uero secundi generis dicut theologi nostri necessaria sic ad salutem, ut non contemnantur: nec eis maiorum necessitatem tribuunt ex eorum institutione, nisi sorte alias de illis suscipiendis sit praeceptum aliquod. Cum igitur sacramentum Eucharistiae non sit immediate insti tutum contra peccatum, nec paruuli sint capaces alicuius praecepti de illo recipiendo: uidetur quod non teneantur illud recipere, praesertim cum nec possint illud cotemnere. S. Tho. ne notat differentiam inter baptisinum & E

366쪽

charistiam, quantum ad necessitatem salutis pari. 3. q. I. art. 3. Qui licet prius dixerit, Eucharistiae sumptionem non esse de necessitate salutis secundum se, sed ex statuto Ecclesiae, lib. . distinc.9. postea tamen dixit, quod homo

tenetur hoc sacramentum sumere, non solum ex statuto Ecclesiae, sed ex mandato Domini.Part. I. q. 8 o. artic. II. Tertio probatur ex incapacitate ipsorum paruulorum erga istud sacramentum suscipiendum . Etenim hoc sacramentum non potest ministrari paruulis, ipsis se habentibus mere passive: quomodo ministratur illis baptismus, ipsis tantum suscipientibus,&prorsus nihil facientibus. Sed ministratiir paruulis, ipsis aliquid agentibus; uidelicet sume-tibus, uorantibus, deglutientibus, manducantibus, uel bibentibus. Aliqua igitur actio eorum requiritur, in sumptione huius sacramenti: sicut requiritur in adultis , ut constat. Ergo si necessarium est sibi hoc sacramentum, praecepta est sibi aliqua actio, quae non potest in illis suppleri per alium, & sine qua ipsi nullo modo possunt hoc sacramentum recipere. id igitur Prosecto cum nulla actio sit illis praecepta pro eo tempore, quia pro illo tempore non sunt capaces alicuius praecepti de aliqua actione i facienda, uel non facienda: sit consequens, ut nec'ad sa- 'cramenti sumptionem teneantur. Ex ista inuictissima ratione fit euidenter satis manifestum, quod &si illud uer bum Domini apud Ioannem, Nisi manducaueritis carnem ιfiiij hominis & biberitis eius sanguinem, &c. Comprehendat etiam paruulos, & intelligatur de sacramento Eucharistiae: pueri ipsi sunt tamen liberi ab obligatione sumendi

realiter, quousque ad annos discretionis perueniasat. Et dicuntur interim sit scipere illud sacramentum in uoto, seu intentione Ecclesiae, uel salte in habitu perfectissimo charitatis: ut bene notauit S. Thomas, ut suis partibus. Ad , .rtu. idem potest facere, sortassis iuxta praecedentiar quia cum par. istud secramentum non sit necessariunt paruulis ad salutem HII secundum suum effectum, cum ia in paruuli sint iusti per 'baptismum, corpori Christi mystico incorporatil, fili j Dei adoptitit, & haeredes regni: non uidetur quomodo potest illis esse necessarium alio modo, nisi fortὸ secundum ali.

367쪽

, De Coena, m Calice Domini

quod praeceptum. Praeceptuna autem tale, quoad partuitos, ubi est λ Rursus si alicubi fuerit, illud utique affirmativum erit. Habebit ergo locum & tempus determinatum : quia licet praecepta affirmativa obligent semper, non tamen obligant ad semper, uel pro semper. Rationabiliter ergo in paruulis illud praec qptum affirmativum expectasset tempus discretionis illorum , & illos ante illud non obligasset. Coiifirmathii specialiter ex illis, quae hoc sacramentum habet sibi peculiaria. Est spiritalis animae medicina, estque animae spiritalis cibus, secundum id, quod continet. Ego D . 6. sum panis uiuus,qui de c lo descendi. Et panis, quem ego dabo, caro mea est pro mundi vita. Videmus autem

quod pueri seu par li baptizati, cum iam iusti sint & sani,

cumque: prorsus . nihil perdiderint de recepta gratia, nec quoad intensionem, nec quoad seruorem: prorsus non indigent medicina, nec cibo tali. Optime S . Thomas aequauit inter sese, perpetuos amentes, perpetuos fitriosos, ac paruulos baptizatos, quantum ad obligationem seu debitum recipiendi hoc sacramentum et omnesque illos Elutos esse uolitit ab hoc debito, propter easdem, uel similes ra- pari. 3. tiones. Optime iudicans, idem esse aut debere fore iudi-l- cium de paruulis, propter eorum aetatem de aetatis incapa- ' citatem: quod de adultis amentibus, propter eorum infimmitatem . Non potest recipi hoc sacramentum sine actione

aliqua sustipientis, ut costat & de se, & ex dictis: ob quod' si Deus a paruulis requirit istius sacramenti susceptionem, requirit consequenter ab illis aliquam actionem. Miam

rogot Cer te non mere naturalem. nusquam enim reperia

tur nec est , quod Deus requirat a nobis sub prare epto actionem aliquam mere naturalem : sed bene quide acti nes morales a nobis requirit, uel etiam naturales prout subsunt aut subiacent iudicio rationis ac imperio uoluntatis, id est, uel morales, uel naturales in eo quod natae sunt quodammodo esse morales. Ita semper intellexerunt legulaei, quotquot fuerunt aute nos, uel modo sunt doctores

Christiani, catholici, & sancti . Ut lex Dei de agendis aut uita lis praceptiua , intelligatur dari homini, ut homo est: uidelicet ut capax est ad intelligendum & recipiendum le-

368쪽

gem diuinam , aeternam, uel ab aeterna derivatam, ac secundum illam actiones potest exercere: & secundum quod non sollim naturaliter, sed etiam moraliter excedit bruta animantia. Paruuli autem nec tales sunt, nec talem actionem moralem habere possunt: nec adhuc bonum honestum, aut malum turpe cognoscunt: sed bonum uel in

luna secundum sensum, delectabile uel tristabile. Pulchrudiuus Ambrosius in De uocatione gentium , distinguit u luntatem in homine, secundum tres status: ut illa primum quidem sit naturalis, secundo animalis, tertio spiritalis. Naturalis quidem est in paruulis, & quae magis in ipsis

dicitur appetitus quidam, aut concupiscentia, quam ii luntas . Igitur nullum praeceptum habent paruuli de aliqua

actione exercenda; simul etiam per idem nec de isto alti iasimo & augustissimo sacramento suscipiendo. Quid multis rationibus uel auctoritatibus opus est ueniamus ad exempla . Non legimus in sacra scriptura hoc sacramen tum dari unquam paruulis, cum tamen legamus frequenter illud praestari adultis. Ita saluator noster in coena non paruulos, sed adultos Apostolos communicauit; di apud Emaus non paruulos, sed adultos discipulos et Ita primitiua Ecclesia Hieroilymitana non paruulos, sed adultos communicabat , qui erant perseuerantes in doctrina Apostol rum, & communicatione, & fractione panis, & orationibus: in quibus nec este, nec perseuerare poterant paruuli. Sic etiam primitiua Ecclesia Corinthiorum non communicabat nisi eos, quibus dicet at Apost. Probet autem seipsum homo, & sic de pane illo edat, & de calice bibat.& constat, quod paruulli non possit at probare seipsos. Dixerit aliquis, Paruuli non indigent nec indigebant probatione . Respondemus, Verum est, sed ita quoque non indigent communione ista sanctissi ina, de qua loquimur. Secundo, siue indigerent, siue non indigerent, si paruuli eo tempore apud illas Ecclesias communicarent, aliquodestet uerbum, quo ipsa res significaretur: non est autem tale uerbum in scriptura. Deinde, quia sicut Apost .docvit adultos de modo, quo deberent communicare propter periculum conscientiae eorum ; similiter doceret de puerulis

lib. t. e. l. vel A.

369쪽

cap. 7. pari. 3.

propter periculum irreuerentiae sacramenti : paruuli nanq; sicut non uoluntarie seu libere accipiunt, ita non uoluntarie seti libere, sed naturaliter evomunt. Paruuli adhuc non regunt seipsos, sed reguntur: nec . ipsos ducunt, sed ducuntur: Igitur incapaces sunt, qui adactum istum altissimum manducationis corporis Christi obligentur'.

opponitur ex quibusdam Doctoribus sanctis, ex eisdemque auctoriabus solutio assertur.' CAP. XXVIII. Iuus Dionysius in de Ecclesiastica Hierarchia significat expresse, quod pueri quoq; , qui nec dum poterant intelligere diuina, sacri baptismatis, altissimorumque communionis sacrosanctae signorum participes fiebant . Hinc fortassis moti Graeci, eo adducti sunt, ut paruulos suos sanctissimo Eucharistiae sacramento communicarent: sed Dionysium perperam intelligentes, qui non de communione Eucharistiae, sed de communione baptismi & sacrorum illorum signorum illius, loquebatur . Sed bene notauit satustus Thomas illorum Gra corum errorem uenire ex falsa intelligetia uerborum Dionysij. Nos etiam securius atque constantius cum sancto I homa sentiemus, si uerba Dionysi in alio capite eiusdem libri perpendamus. Fatetur enim idem auctor insignis, &Christi gloriosus Martyr, quod hoc uocabulum, communio , siue societas, & synaxis, siue collectio, quod aliis quoque uenerandis, diuinisque mysteriis commune est, praecaeteris praecipud ac peculiariter applicetur huic sacra mento Eucharistiae, ut singulariter communio, siue societas & synaxis, siue collectio dicatur. Vnde apud illum, illud uocabulum, Communio, erat etiam commune aliique nerandis, diuinisque mysteriis, in quibus communicabat populus Dei: ut baptismo , 3e caeteris. Mald igitur Graeci ex uerbis Dionysij perpera intellectis, occasionem sui errori; acceperunt , ut paruulos baptizatos communicarciat, iam sanos , iam quesivios, sed tantae rei accipiendae in ca- π

370쪽

paces . Iale illi errauerunt, sed belle illos de eo errore sat ictus Thomas notauit, qui bene atque plene Dionysi una lerigit, ipsumque lectum satis bene intellexit. Et quidem seq cundum intellectum sancti Thomae intelligendus est Dionysius, quicquid de Dionysio alii dicant : extant uel ba Dionysii , eiusque declaratio super uocabulo, Communio.

i Augustinus in de peccatorum meritis &remissione, contra Pelagianos, sicut alibi, fatetur quod ea Domini sciam I. . ..tentia , Nisi manducaueritis carnem fili hominis, & biberitis eius sanguinem , non habebitis uitam in uobis. etiani ad paruulos pertinet, ut ibidem contra eosdem Pelagianos declarat, & probat. Ex illa determinatione Augustini quidam putauerunt , quod Augustinus de sacramento E

charistiae paruulos baptizatos sacramentaliter communi- i ta cauit, uel saltem communicandos iudicauit. Verum neq;

Augustinus tale quid fecit, nec dixit, nec iudicauit: sed

eam sententiam eamque rem in ea requisitam, completam

esse in paruulis testatus est, qui iam per bapti sinum fideles facti sunt atque iusti, & Christi corpori mystico salubriter

incorporali: ut regnum coelorum habeant, & uitam aeternam . Tanquam in eo loco, prout illud iterbum Domini,

ad paruulos pertinet, per manducare carnem Christi & bibere eius sanguinem , intelligat Augustinus, incorporari Christi corpori mystico: sicut & alias frequenter intelligit ut constabit abundantius ex dicendis ad primam obiecti nem aduersariorum . Duo intendebat Augustinus contra Pelagianos agens, in multis locis: primum, quini baptis mus erat paruulis necessaritia ad salutem, siue ad ingressunt regni copiorum: secundum, quod baptismus erat ipsis pardiuulis suffiiciens. Ad primum dictum, illud Domini uerbui afferebat, Nisi quis renatus fuerit ex aqua & Spiritu sancto, non potest uidere regnum Dei, non potest introire in regnum Dei. Ad secundum autem dictum dicebat Augustianus de paruulis baptizatis, quod originalis in eis aegritudo sanatur in eius gratia, qui salvos facit per lauacrum regenerationis. Et quia Saluator noster non uenit uocare i

stos, sed peccatores, fatetur Augustinus, quod paruuli recte fideles uocantur, quoniam fidem per uerba gestanti δ