장음표시 사용
161쪽
s a A a T. Lm G CAEiusmodi quaedam ideae adeo confusae , ut earum nihil praeter vocabula intelligas. Interim passim pro rebus obtruduntur ab iis, qui meliora ignorant. Scholarum phia Iosephi ad haec confugia se adducebant, quum in difficillimis quaestionibus versarersetur. Hinc natae tot distinctiones nihili. Deinde quemadmodum ideae istae separatim concipiuntur, ita separata iis obiecta archetypa respondere facile iudicatur . Eequidem ubi non est necessaria magna attentio, ut cognoscatur ideis abstractis nulla archetypa respondere, homines , nisi stipites, non facile errant: contra vero si ma;
ri attentione opus sit, turpi ssimis erroribus hallucinantur. Ita non facile reperias, quisbi persuadeat exsistere motum sine re, qua movetur: at reperias multos in hominibus ibantasticis, qui genera, & meses realitaeem abere credunt: qui aeternitatem sine re aeterna, extensionem sine re extensa esse sibi persuadent. Inde nata exemplaria it Ia Platonis ante omnia & extra omnia. Inde Aristotelis illud, materiam primam unicam eamdemque numero esse in omnibus corporibus . Inde illud Spinorae, omnia entia singularia unam esse & individuam substantiam, quia unum ens abstractum. g. 8. Iam vero ex ideis relativis non pauci nasci solent errores, dum aut rei tiones non percipiuntur, aut non rite accipiuntur, aut dum ideae relationum omnium pro realibus habentur . Maior pars F --bulorum di idearum relativa sunt. Ita doctus , eruditus , perspicax, Uurus , malus, bonus, di s , potens, magnus, parυus , pu
chor , deformis , dulcis , amarus , & infinita alia, ne sina longior, ex relatione dicuntue
162쪽
DE Inms ET VOCABUL s. 343 CAP. II. ad Ioea , tempora , personas, marra &e. E. g. qui in harbarie Europae dicebatur doctus &per*scax, nunc audiret ignarus & supidus. Quae erant magnae copiae Romuli tempore, nunc essent manipuli. Qui inter harbaros est urbanus de eutius, Italis, aut Gallis nune esset barbarus. Quum mores depravati sunt, qui minus est corruptus , probus & fanctus aliis reputatur. Quae capacitatem nostram
superant, si quidem fieri contingant , omnia , nullo habito discrimine , miraeula appellamus , sin minus impossibilia . Ηine negatum a veteribus quaedam fieri , aut .meniri posse, aut meliora fieri posse, quo sequentium industria plurimum impedita fuit . Eodem spectat quod ex moribus , aut opinionibus nostris de moribus ti opis nionibus omnium gentium iudicamus.
q. His generatim observatis sequen Cantines adtes canones statuendos tensemus. superiorat. Ideae simplices , quas deferunt sensus portinεnte ne definiantore obseurantur enim ca . Definiantor vero quam accurat sme nationes cominpositae, σ ideae abstractae . ia. Ideas commentietas dii enter perspiciso
. Ne putato Heli eommentisiis semper obiecta sui generis respondere . 4. Caveto ab ideis aburactis o tinruersatibus: ex iis de νebus ἐρ- - iussi M. s. Observato ti sum idearum MDeἐationes
oporterat, nullus egre definiendi finis, nec eo frovorsarum certum ullum satuumque funda-
163쪽
r 44 ART. LOGIC AReomment elae sint, an naturales, ρο inter utra . que acute disingulto. 6 Εκ L lematibus phantasticis ne philosophator : philosophator potius ex experimentis perpetu ἱs , o sensu optimorum communi. Ne ex L Iematibus Glismum tibἰ eonfingas, sed ex universo stude ut systemata nascantur. 7. Nullas ideas putato adaequatas , nisetium certus es nihil in re fusterrise , quod ιgnores : ex ideis inadaequatis ne temere sed eata de egentiis substantiarum, de viribus actiois , de causis o finibus rerum . 8. Conator ideas obscuras , eonfusas, in daequatas , studio , experientia , meditatione familiaritate claras , distinctas, adaequatas esseere . Idcirco operam dato rapacitati, stem Dieaeitati oe judicio augendis formandis. q. M putato te doctum fierἰ posse ex eommercio eum solo mundo intelligebili; sed potitia cum mundo naturae o hominum , nisi se aurina .n fanatismum ire istis. Contemnito erga Logicam illam , qua vir quidem doctus a gloriatur, sine exper entia θ lectione in mumis
do intelliflibili omnia Iciri posse, deque omniabus judicari. C A P. IV.
Theoremata paulo fabi l ora ad naturam um earum idearum , quas fusterioribus partitionibus eo lexi sumus , pertinent;a.
f. r. NT Ullae sunt in hominibus ideae a N adventitiae sine usu sensuum r
164쪽
DE Inpis ET UOCABULIS. I 41 CAP. IV. ergo plures iunt in iis , qui plus sensibus
usii sunt. f. a. Id eae adventiriae sunt verae, quum sunt rebus , quas reserunt , plene consor mes. Cuius rei ut certi simus, reperitis experimentis accuratisque Opus est. 3. Sed quum sensus rerum externa rum imagines plurimum aut corrumpere, aut transformare possint , paucae earum
sunt, quibus tuto fidere possimus, si rerum externarum non existentiam , sed essenties,& relationes quaerimuS . . Nullae sunt in homine ideae sanitiae , quae quoquo modo ab ad Uentitiis non pendeant: quare, nisi abstracte conci-Piantur , earum veritas esse major nequitquam adventitiarum ; quia adventitiae sunt velut fundamenta factitiarum . f. 3. Judicia consequuntur ideas aut adventitias, aut factitiast eorum igitur veritas objectiva tutior esse nequit , quam est veritas objestiva idearum . S. 6. Iudicia naturalia omnium maxime eum natura consentire putandum est : nam iudicia naturalia sunt, quae natura in omni hus insunt hominibus t quum autem iudicia ex collatione id earum nascantur ubi sunt naturalia, necesse est ideas, unde nascuntur, easdem esse in omnibus: nec vero ideae huiusmodi esse e edem in omnibus possitnt, nisi naturae ipsius, a qua emittuntur, vi. Quare huiusmodi ideae omnium maxime sint verae necesse est ; ex quo fit ut iudicia, quibus naturaliter copulantur , omnium maxime sint vera. Itaque non sine ratione hujusmodi judicia velut sciemtiarum fundamenta adhiberi solent. S. 7. Ideae negati e non intelliguntur
165쪽
146 A R T. L o G r C AEnisi ex positiois: nihil enim sunt aliud nisi
remotiones positivarum ex iis rebus, quas quomodocumque noscimus . Ita quum re- moveo rectitudinem ex linea recta , concipio curvaturam . Ita fit ut in quibuscumque reperitur idea aliqua negativa, in iis positiva sit necesse est. Scholion. Sic conficere quam brevissime possumus inesse naturaliter in hominibus sensum veri aliquem, quia inest in omnibus naturaliter falsitatum quarundam cognitio. Praeterea esse in omnibus item nat raliter quemdam iustitiae sensum ς quando in quidem naturaliter iniustitias quasdam no
i. 8. Corpora sese contingere neque urit, nisi aut superficie, aut actione : quum eringo sensus sint corpore i , nequeunt percipere nisi aut superficies , aut actiones corporum . Sed quum quidquid est corporeumst inlinfinitum di visibile ; fit ut sint quaedam corporeae superficies & actiones infinitae parvae : eae igitur sensibiles non sunt. Ideas ergo corporum , id est aduentitias , ad aequatas nullas habemus.
. 9. Ne factitiae igitur quidem ideae
ullae adaequatae, nisi quum abstracte concipiuntur , esse possunt' quia harum aduentitiae sunt fundamenta . Qua ex re fit ut scientia, quam ratione acquirimus, non solum exigua sit si cum rerum universitate comparetur , sed admodum imperfecta, aecuius magna pars aut incerta est coniectura , aut hypothetica, aut commentitia . f. io. Ideae universales sunt, quae exhibent id , quod pluribus singularibus commune est: ergo a singularium examine nasci debent. Quum autem primae hominum
166쪽
Ds Inpis ET UOCABULIS. I 47 pereeptiones sint sensationes, atque hae singularium ; nullae ideae universales sunt naturales. Jam conferre inter se singularia, indeque ideas extrahere universales opus est non solum adultae iam rationis. sed longe provectae capacitatis. Quum utrumque hoc
desit in pueris ; inde intelligitur quam ob rem pueri difficulter regulas nimis genericas concipiant.
f. II. Regulae genericae seu physcae , seu morales, iunt propositiones, seu iudicia generica, quae pertinent ad omnes species eiusdem generis; velut quum dico , corpora specifice aqua Armiora aqua memuntur , ad omnes species seu casus huius generis pertinet . Ergo huiusmodi regulae quo maiori specierum similium copia eomprobatae fuerint , eo sunt tutiores ; quia quo pluribus speciebus consentaneae, eo verili milius cum toto earum specierum genere consentire iudicare possumus. Ut si centies millies corpus aqua specifice gravius in aquam proiecerim , idque constanter ea est mersum , confidentius de toto hujusmodi specierum genere affirmem . f. 32. Quae regulae genericae hunc in modum comprobatae non sunt, hypothetice quidem verae haberi possunt, sed de earum veritate obiectiva subdubitare possinmus, ac quandoque debemus. g. I 3. Res singulares ad scientiam adducere nihil est aliud , quam ex iis ideas ,
theoremata, & regulas generi cas extrahere, ac una concatenatione comprehendere. T tum autem id esse non vulgaris rationis ,
est per se manifestum . Sed nec est minus manifestum eos , qui id effecere , caeteris varibus, rectius in singularibus earum sciem K a tia-
167쪽
148 A R T. L o G I C AEtiarum versari, quam qui iis systematibus destituti sunt, ac vivunt in dies. Inde ira teli igitur systemata scientiarum esse generi humano uti ii iii ina .
I . Omnes universi partes maena inter se concatenatione continentur ἰ nulla
est ergo quae non aliam spectet. Ergo ideae
adventitiae esse debent omnes relati Vae . Ubicumque igitur ea relatio minus perspicitur, eae ideae manchae sint necesse eit . 3. i5. Est axioma vetus relativi rom uno cognito, cogis c. o alterum. Quicumque igitur cognoscat partes omnes alicuius universi portionis, earumque partium relatio. nes plene teneat , is ea in portione futuros status omnes praescit, praedicitque tam Certo, quam omnes suturas eclipses Astro
f. i6. Quum ideae abstractae ut & a hi trariae se ipsas exhibeant, tum sui ipsarum sunt objecta : itaque fit ut omnes sint adaequatae , ac propterea clarae & distinctae . Earum ergo convenientia aut repugnantia clare tum cernitur . Hinc est ut scientiae
omnino abstractae clarae semper sint, die videntes . Judicia igitur, quae ad ideas
abstrahias pertinent , falsa esse neque uri T , si praecipitantia evitetur , scilicet si non iudicatur, nisi quum id earum illarum conis venientia aut repugnantia perspicue intelligitur . h. i'. Sed si ea iudicia ad earum rerum
proprietates referantur , quas proprietates ideae abstractae reserunt, tum non possunt malorem certitudinem hahere, quam habenti deae ipsae cum obiectis suis comparatae . Qua ex re sequitur ut theoremata Geometriae purae, vel Metaphysicae utcumque abis
168쪽
Da Ingis ET UOCABULI s. I 49 CAP. IV.ctracte vera, quum ventum est ad res singulares, este possunt falla; quia esse potest plus aut minus in id eis abstractis , quam in iis rerum proprietatibus , quas ideae illae referunt. f. II. Id eae reales sunt, quibus objem xespondent in rerum natura existentia . Ergo omnes ideae, quae habent necessariam cum obiectis suis Oinnexionem reales sunt: nam si ea connex ci inest , feri nequit ut alia es ne aliis existant. Sed & sunt quoque reales omnes ideae , quae nc cessario coniun- iunctae sunt cum realibus , quem a modum per se patet . Quare realitas ideae cognoscitur , aut si eius cum objecto necessaria connexio deprehenditur ς aut si deprehenditur connexio stem necessaria cum aliis
f. I9. omnes ideae sensuum sunt reales; sui a proficisci nequeunt nisi ab obiectis realibus. Ergo prima ratio detegendi id earum
realitatem est experientia . 2O. Omnes ideae necessario eum id eis sensuum connexae sunt reales , quia connexae sunt cum realibus . Est haec altera ratio idearum realitatem cognoscendi. Porro dico ideas esse necessario connexaS, quan do evidenter constat non posse alteram sine altera esse . f. 2I. Omnes ideae, quae a natura nostra intrinsecus & necessario in nobis progignuntur , vel uri nostrae existentiae, cogitationis , doloris, voluptatis ; &c. reales sunt: di item reales quae cum his sunt necessario coniunHae . Est haec tertia ratio detegendi id earum realitatem. 3. 2ῖ. Quaecumque ideae nec cum id is interni senius, uec cum experientiis , nec
169쪽
Coniunctae , connexionem ullam habent , habendae sunt pro chimericis, quousque ea connexio detecta non fuerit. 24. Quae ideae nobis ab eo communicantur, in quo constat eas ideas esse reales , quique alias quam reales nobis communicare non potest; ac praeterea eae omnes, quae ut in his necessariam connexionem habent, sunt habendae reales, etiam quum earum realitatem ratione nostra detegere nequimus . Nam quando constat eum non posse nobis alias quam reales communicare,& eas, quas communicat, esse reales , pugnat eas non esse reales. g. 2 . Ideae factorum a testibus oculatis magna consensione enarratorum sunt reales: item reales quae cum his sunt necessario
26. Ideae factoruin , quae facta ii es- sectus sequuti sunt, qui si vera suissent. -- qui necessario debuere , reales sunt , Sereales quae cum his connexae.
f. 27. Id eae obscurae familiaritare elarae evadere possunt. Nam ideae clarae sunt, uarum identitas , statim ae menti obverinantur , praesto est : id vero sola longa &assidua meditatione obtineri potest . Inde item est . ut deluetudine ideae clarae evadant obscurae.18. Ideae sunt distinctae , quum earum rerum, quas exhibent, notas, quibus ab aliis distinguuntur, referunt. Ergo eo sunt distinctiores , quo plures fuerint l,
jusmodi notae. Quum autem eae notae ex perimentis '& ratiocinio detegantur , eae viae excolendae, quo earum rerum , quas
nosse nostra interest, distinctas ideas habea
170쪽
Dg Invis ET UOCABULI s. III . CAP. V. mus. Sed quum plures ae diversis temporibus ac locis has vias percolant; intelligitur quantopere ad id necessaria sit accurata huctoria experimentorum & opinionum.
r. ν Biecta id earum nostrarum sunt 'μ' ό, '
eae res, quas ideae exhibent objecti.
V. g. obiectum ideae Solis est Sol ipse . Ideae autem aliquando exhibent objectae s- sentia , aliquando pos bilia . Quum ideae referunt obiecta possibilia , tum id arum obiecta sunt ipsa met ideae . Hinc fit ut istiusmodi ideae semper sint adaequatae , quod ali hi est a nobis adnotatum . duum
vero ideae referunt externa obiecta , aut ea reserunt , quae in sensus nostros incumrunt, cujusmodi ideae ab Epicuro per i cursionem a sensibus provenire dicuntur e aut ea, quae in sensus non incurrunt, sed ex istis conjieiuntur , aut demonstratione deteguntur. Neutrae hae ideae sunt adaequatae , nisi fortasse , quum modos reruinexternarum simplices referunt. f. a. Prima igitur & generica diviso ceneclexe obiectorum idearum nostrarum est . ut alia horum
sint ex euria, alia possibilia . Secund i divi- sio item generica est , ut alia sint subflausiae, alia artributa substantilia , alia quali
rates essentiarum , alia modificationes . E. R. vocabulum eorpus signifieat id eam , cuius subjectum est substantia eorporea. Voca hu-lum gravitas, aut foliditas fgnificant ideas , K 4 qua