장음표시 사용
241쪽
Alter Feta bulorum ab usus, a rum
arx Α R T. L o S 2 C AEtia commoventur cujusmodi maxima est hominum pars. Ad rem Lucretius a , Omnia enim solidi magis admirantur
Imersis quae sub verbis latitantia ceris
Veraque eonfisuunt , quae belle tangere
possunt Aureis , ο Iepido quae sunt fucata eo
s. 6. Eodem spectant vocabula , quae diversae philosophorum sectae excogitarunt, quibus distinguerentur, aut inania &cassa, aut nescio quid significantia , quae ego technica dieere soleo . Est enim vetus eallidorum hominum consuetudo , barbara & intellectu vacua confingendi nomi na , ut his tesseris sectam sibi facerent , utque ita ignorantiam suam , aut errores tegerent . Unum Gnosticorum exemplum
satis superque erit . Id Hieronymi verbis exhibebimus b . Fidei Ecclesiasicae, inquit, renuit PURITATEM, nequaquam fuseipiens
Armamsi, Barbelon , Abraxas, Misamam , o ridiculum Ieinberam , ceteraque magis portenta, quam nomina, quae ad imperitorumo muliereularum animos eoncitandos oensum, o quasi de hebraicis fontibias haurianι, barbaro smplices quosque serrentes sono, ut quod non intelligiant, magis mirentur. Nullo aevo
huiusmodi defuere imposiores . Qui sup xioris aevi libros Chimi eos legerit infinitam huius rei suppellectilem habebit.
g. 7. Alter vocabulorum abusus est , quum verba non eum eadem semper noti ne a Iaer. ἐκ ρνἰmo de nat. rer.
O D. 1 i. ad Theodoram de Lucula.
242쪽
DE IDEis ET VOCABULI s. MIMe aeeipiuntur, sed cum varia , & multi. pliei. Difficile est, si Mathematicos exceperis, scriptorem reperire , qui constanter vocabula cum definitis notionibus usurpet. Quin plerumque usu venit , ut in eadem periodo idem vocabulum multipliciter adhibeatur. Theologiam Homericam nihil aeque Perturbat , quam incerta vocabuli Iovis notio, quae saepe historica est, saepe Theologica , saepe mixta . Provenit autem id
aut ex vocabulorum paucitate, aut ex imperitia , aut ex troporum abusu . Enimvero infinita rerum & id earum copia estsne nominibus; neque possibile est, ut supra observatum est , singulis rebus , ideisique , sua & propria nomina dare . Hinc factum est , ut eodem vocabulo cum multiplici notione uteremur . Hic desectus , qui non leuem difficultatem in aliis intelligentis facit, extirpari nullo modo potest. Fieri enim nullo modo potest ut numerus vocabulorum rerum & id earum numerum
aequetur. Itaque in ipsis divinis Scripturis reperias huiusmodi plurima diversi inteli Hus, ueluti Ruah , Spiritus , Elohim, Diacte. At quum ex linguae imperitia , aue oscitantia, provenit, idest quum lin suae abusus est, non desectus, una medebitur diligentia in iis , qui scribunt e sed multus labor in iis , qui legunt , ut quandoque coeptum deserere cogantur, quod ego semper faciendum praecipio , quum aut nihil aut parum interest scriptoris sensum tene. re . Scilicet inurbanum est eum velle peditinae iter intelligere, qui ipse intelligi non vult. Cui enim bono improbus ille labor, Suem superiorum seculorum Philosophi in uitelligenda Arustotelia entelechia posuerunt Nam
243쪽
LIB. II. Tertius ab usus, aste. in obse
2 24 A R T. LOGr CAENam Hermolaum Barbarum ad Daemonem interpretem coniugisse , quasi desperatione actum, eius familiaris Petrus Criticus icilibris de honesta disciplina retulit. f. S. Tertius est affestata obicuritas ,
quae committitur aut receptis vocabulis novas notiones astigendo, quin lectores, aut auditores praemoneantur; aut nova vel o literata inducentes nomina, eaque sine ulla definitione adhibentes , aut vocabula sic copulando , ut enigmata referant. Hic etiam abusus aut ex imperitia, aut ex depravato scribendi gustu, aut ex malitia emcitur . Principio qui in lingua aliqua non admodum sunt versati , pallim prima duo peccata peccant. Tum qui nec cogitareelare & distincte didicerunt, nec in scribendo occalluerunt, admittunt posterius . Itaque viri quidam alioquin eruditissimi ,
dum memoriam magis excoluerunt, quam
perpoliverunt mentem , in hoc vitium sunt delapsi, ut vix intelligantur. Notatus eam oh rem est Ioannes Sel denus, cui ego Cumberlandium item Brittannicum adjunxerim. Quamquam si vera dieere velimus pauci sunt Angli scriptores, qui, ob melancholi-
eum fortassis temperamentum , non eo vi tio laborent; quum contra Galli ob amae.
nitatem ingenii perspicui sint omnes, etiam dum dissicillima scribunt. Sed hic ab sus industria aliquando affectatur, ne quod scribitur, intelligatur, aut non intelligatur nisi a paucissimis; tum scilicet qdum i terest, ne quae loquimur, in vulgus abeant quod veteres quosdam Graeciae pnilosophos effecisse constat, priusquam per populum liceret libere scribere, quae cogitarent. Hin Pythagorae arcana dogmata , quae nescio
244쪽
DR In Ers ET UOCARULys. 223 CAP. XIV. cur hoc etiam aevo viros doctos satigare debeant . Quid enim interest scire , quidianitatis o binarii nomiis Pythagoras significare voluerit Z uid illi fabae 8 Flatonis
quoque aevo fastum , quemadmodum constat ex eius epistolis ad Dionem . Sed &fuere veteres Ecclesiae Doctores , qui eumdem in modum scripserunt . Nota sunt , quae de disciplina arcani veterum Christianorum disputantur . Quin nullum ego aevum sine eiusmodi scriptoribus esse censeo, seu politica scribant, seu Theologica, idque non sine ratione fieri arbitror : sunt enim quaedam hominum vitia, quae quum adoleverunt , remedia pati nequeunt , ut aperte redarguere res sit periculi plena . Hi ne factum est ut vetustissimi mortalium Apologis, & parabolis uterentur, quo Oblique saltem notarent.*- 9. Quartus abusus est, quum aut qui Σφρομ loquitur, aut qui audit, sibi persuadet, vocabulis non notiones loquentis, sed rerum esse litias reales exprimi. Quod quum falsum sit, praesertim in vocabulis substantiarum , dici non potest, in quot, & quantos errΟ- res inducat auditores, aut lectores , maxime, si is qui loquitur, aut scribit alicujussit auctoritatis. Ad hunc abusum pertinent vocabula Systematum, quibus qui utuntur sectatores paullatim in hanc veniunt pe suasionem, iis essentias rerum reales, &non potius arbitrarias notiones , exprimi. Ex quo fit ut pro illis deinceps tamquam Pro veritatibus realibus pugnent. Igitur hic abusus in omnibus serme philosophorum sectis locum habet. f. io. Quintus est, dum continuaro quo Quinius ab. rumdam vocabulorum usu in eam induci. uius.
245쪽
126 A R T. L o G I C AEmur opinionem, quasdam notiones non ponse aliis vocabulis exprimi, ut videamur in unam simplicem & individuam rem vocabula & notiones miscuisse. Inde fit ut quotiestumque aliis vocabulis eadem notio exinprimitur, minus moveat , tamquam non
eadem . Inde facta illa honi ominis gratia , Parca , quia non parcit , Promon- rorium bonae Dei , quia malae spei . Fit etiam ut credamus, satis esse vocabula pronunciasse, ut ab aliis intelligamur, quippe qui vocabula pro id eis ipsis habemus . Fit
tandem ut lubirascamur iis, qui vocabulo rum eorum definitiones rogant ; quasi necessarium si ut cum eodem sono eumdem omnes sensum copulent. Sextus abis *. II. Sextus abusus est in tropis & fi
usus. guris Rhetorum positus. Quidam scriptores sunt, qui tum perbelle aliquid explicasse putant , quum sub inversis nominibus de oratoriis figuris explicuerunt . Dici non potest quam id auditorum aut lectorum inistellectum turbet . primum quum tropi ob smilitudinem rerum adhibeantur, similitudo vero rerum aut in paucis, aut in pluribus proprietatibus & qualitatibus consistere possit ; obscurum est quantam similitudinem tropus significet. Deinde quum agitur ut seriem quamdam id earum percipiamus, tropi, nisi necessarii fuerint, dum nos a propria verborum significatione ad
Impropriam traducunt , essiciunt ut attentionem divertamus, ac minus, quae erat
necesse, intelligamus . Per se quisque hoc animadvertere potest , si Euclideam quampiam demonstrationem tropicis verbis a solvat. Jam quae orationis dicuntur figurae, ad affectus magis concitandos, quam inteu
246쪽
lectum illuminandum propriae sunt : quo circa in simplicibus narrationibus, aut in docendo & demonstrando adhibitae , dum
animum commovent, rapiunt potius, quam docent. Intelligunt id, qui in mala causa versantur : nam quum docere nequeunt, tum declamant, ut si non ratione. assectu saltem auditores, aut Iudices pertrahant. Itaque ego charaeterem ignorantiae dixerim, in dogmatibus tradenὸ is, nisi cum una& affectus concitandi sint, stylo uti fig
q. ra. Atque hi sunt praecipui vocabulorum abusus. Copiose & subtiliter de iis Loeli ius disseruit in a. libro de intellectu humano: nos paucis & pressius, ne ab elementorum terminis discessisse videamur .
Juvat autem plurimum eos in numerato habere , non solum ut caveamus, Verum
etiam ut alios rite intelligamus. Quis enim dixerit in quot falsas interpretationes ali rum scriptorum eunt , qui haec minime animadvertunt uis quot illis aut falsas, aut iniquas sententias tribuunt scilicet , quod omnium esto difficillimum puto, ex verbis , potissimum scriptis , de aliorum mente iudicare, praefidentes homines pede stantes in uno efficiunt.
De enunc alion bur, si υe propositionibus. f. r. I TUlgarem Logicorum doctrinam Propositio V his capitibus , quae sequuntur , qv d complexi sumus , eamque quasi indigitantes. Qui huiusmodi res copiose pertractaras legere vult, adeat Auctorem artis cogitare ii P a par
247쪽
218 A R T. LOGICAE parte 2. Enunciatio, seu propositio est omnis Oratio , quae integram refert sententiam , qua sententia alfirmetur aliquid, aut negetur . Reserunt autem singulae enunciationes iudicia : quae quum sint nihil aliud, quam
perceptiones clarae & distinctae convenien riae aut discrepantiae idearum, aut clarae duarum vel plurium idearum, computationes ; intelligitur , cur a Stoicis enunciata appellentur quoque axiomata. Sed usu inva- . luit, ut omnis oratio, etiam qua probabiles sententias exprimimus , enunciatum , di
positio , seu thesis, quod Graeci dicunt , appelletur .
oliae elui δ' Tribus partibus constat omnis pro iiii,. posito M subjecto , attributo , seu praedicato , verbo , seu copula, quam & formam vocant . Nam quum sit collatio idearum , exigit & ideas, quae conferuntur , & collationem, seu calculum. Subjectum illud est de quo a firmatur, aut negatur aliquid: attributum vel praedicatum est hoc ipsum , quod de subje9o assirmatur vel negatur rutriusque coniunctio verbum est. Ita in hac propositione, virtus es nobilis, virtus subi ctum est : es forma : nobilis praedicatum .
Plerumque non omnia haec enunciantur,
sed subintelliguntur tamen ; potest enim attributum in ipso verbo contineri , ut ego fum, quasi dicas, ego sum exsistens : potest utrumque , subiectum & praedicatum , ut in illis Caesaris verbis, veni , vidi, vici,
a) Pater Fromon ius in Introductione ad philosophiam M. y7. quinque partibus omnem propositionem constare contendit. Ego nihil de uti ari docti ina immutandum censeo . Tu ilium υide , si vacat.
248쪽
Dg Ingis ET UOCA suus. 229 CAP. XIV. quae tres sunt enuntiationes . Sed nec raro verba suhticentur, velut in hoc Teren
f. 3. Bitariam dividitur en unciatio, ratione formae, & ratione materiae. Si ma' propositio teria enunciationis spectetur, tres sunt eiuS nes sim pii species : alia enim enunciatio simplex est, ces eoae pie. alia complexa, alia composita. Simplex dici -- α ς0m-rur quae simplicibus terminis constat, nee Pyy ς' in alias solvi potest propositiones, ut virtus est nobilis, corpus es grave, homo es mortalis . Complexa vero est cujus termini complexi sunt, seu qui alias enunciationes com-Act. se plectuntur a principali diversas, quae incidentes dicuntur , ut haec apud Terentium in Phormione , inique comparatum es, ut ii, qui minus habene, semper aliquid addant divitioribus: ubi incidens constat verbis illis, qui minus habent. Composita demum ea est, quae multiplici subjecto, aut praedicato uno ver ho iunctis constat. Haec autem coinposito vel manifesta est, quae salit e nunciationem explicitam ; vel alid ita 8c paullo oh scurior , quae facit enunciationem implicitam , seu exponibilem , ut turba Logicorum appellat. q. propositiones incidentes duorum Quolup κsunt generum: nam aut ad maiorem quandam explicationem & ornatum adhibentur,& dicuntur explicatisse ; vel extensionem subiecti aut praedicati coercent, quae di- cyntur resir ctivae : Prioris generis hoc est exemplum, Ninus, qui fuit idem atque B Iως , fundatat Ninivem e nam illa incidens, fuit idem atque Belus, subiectum explicat, non coercet , nec amplificat . Posterioris hoc, Ea virtus, qua bonum publicum priυa-
249쪽
23o ART. LOGIC AEto praeferimus , tantum es heroica r incidens enim illa, qua bonum publicum &c. subiectum coercet . Item haec Plautina , Non mihi homines placent , qui , quando male fecerunt , pumitant, quo in loco incidens illa est , quando male iecerunt, quae coercet subjectum .
Classes pro- 3. Explicitae enunciationis composi-po si x 'sum tae species recensent tir sex I. continent co jum Ypli I junctas seu copularivas, ut vocant. Est enun- rarum. elatio coniuncta, cuius membra per particulas o vel nec in uno verbo coniunguntur . E. R. Aristoteles es Philosophis Princeps philosophorum : aut Arisoretes nec philo bophus est , nee princeps philosophorum illa Virgilii , Nee tibi Diυa parens generis m. 2.continet disjunctas, quarum membra disiunguntur per particulas vel, aut, hisque smiles E. g. Quodlilet an mal aut mas est, adit f mina 3. HNotheticas , quarum membra copulantur per particulam si : E. g. s mundias providentia regitur , Deus es et si trian- stilum es ἰ scele, habet angulos ad basim
aequales , Omnesque Geometricae . Ea pars quae regitur a particula s dicitur antec dens ἰ altera consequens, quocumque loco ponatur . Porro non per solam particulam si fit enunciatum hypotheticum , sed etiam per quum , dum , & alias , quae idem valent. Hujusmodi est illud Martialis lib. a. Epig. 6q. Dum , quid D , dubitas, iam potes esse
nihil. 4. Causales, quarum membra colligantur per particulas significantes causam e. q. vitia nora quia amamus, defendimus : l ἐ-mus, ut discamus. Nam finis inter causas a philosophis recensetur s. continet Discre
250쪽
Dς Ingrs ET VOCABULrs. 23I CAP. XIV. ras, quae continet duo iudicia de eodem subjecto, quorum, unum aiens est, alterum negans , ut haec Horatii, Caelum, non ani
mum mutant , qui trans mare stirrunt f. re.
latas , quarum una pars resertur ad aliam,
S ab ea vim sumit , ut qualis vita , fuisita , & haec Iuvenalis, quantum qui que faunum mortim servat in arca, tantum habet o
q. 6. Enunciationes latentem composia Enune;
tionem habentes ad quinque classes referri T I e'
solent . Sunt enim i. Exclusit ae : a. Excepti e R. Comparativae 4. inceptiυae 3. De-jilitiae . Sic autem appellantur aut a particulis quibusdam quibus connectun rur : aut a principio vel fine rerum, quas res significant . Exclusivae particulae sunt tantum, solum , & similes; excepti vae praeter , excepto , similes . Explicemus rem exemplis . Haec propositio . Deus tantum est aeternus, duas complectitur : r. Deus es nerernus 2.
ω nihil aliud eortim quae sunt , est aeternum itaque exclusiva est . In propositionibus exclutivis diligenter perspiciendiam est, an particula exclusiva assiciat subiectum p an vero attributum p illa enim dicitur de subiecto exclusoἰ haec de excluso proeditato. Illae docent attrihutum nulli alii subiecto convenire, qualis in exemplo superiori : hae nullum aliud attributum subjecto attribui posise , ut oculus videt tantum p sensus est , ita viὸet , ut nec audiat , nec oderetur &C. Exceptiυae yropositionis exemplum , omnia sunt mortalia, praeter spiritus , vel exemtis Diritibus. Complestitur has duas: i. 5 Piritus sunt immortales a. cetera mortalin . Com