장음표시 사용
511쪽
492 ART. Loote ARSch. Si quis neget e. g. Troiam eaptaret a Graecis , is refellere debet argumenta omnia desumta ab omnibus antiquis hist rieis Graecis,& Latinis e nisi fecerit, cauissa exeidet. Si quis negat animam esse imeorpoream , consulare debet omnia Meta- physicorum argumenta. Nego vacuum esse In natura : statim oppriment me infinita pene argumenta, quae nisi difflavero, non Iure negasse convineor. Non autem difflo. fi respondeam, rerum natκra latet: nec sensus
habemus rerum naturae comprehendendae id
meosὲ nee ratisne plene possumus intelligere: quis nouit quibus illa legibus regatur &c. Haec, inquam, argumentis illis paria noti sunt , adeoque illorum vim non prorsus
- f. a. ani negat, si demonstret partem adversam esse impossibilem, partes suas plene secit; nee tenetur solvere obiectiones adversas: nam rationes, quibus rem impossi hilem esse probare conamur, nequeunt esse, nisi mera sophismata. Sch. e. g. Nego esse vortices Cartes nos:eos demonstro pugnare tum ordine universi , adeoque esse impossibiles ἱ rem ominnem conseca, nec rationibus Carte sanorum teneor satis facere, quae nequeunt esse, nims sophismata. Nego esse Deum quemdam malum, quem Manichaei praedi eant: deis monstro hune Deum esse, ut inquiunt, tontradictorium : nam quum si aeterna mens perfectissima & beatissima, simul tamen malefica constituitur, quae sunt si quae maxime pugnantia: nam malefacere naturae est,
nec beatae, nec infinite persectae, sed imbecillis, odio aut ira agitatae, aliquid sibi timentis. Id quum confeci, Manichaeorum
512쪽
argumentationibus non respondebo r nam non possunt esse nisi sophil mata . Porro quum dico demonsero, intelligo ratem prohationem , quae concludat neeessaris .f. 3. Quum principia probationum pendent ex auctoritate, qui clara attestatione aliquid probavit, non tenetur respondere argumentis desumptis ex locis ambiguis, aut obscuris ejusdem auctoris . Nam naec nequeunt clarae attestationi fidem derogare: per illam potius sunt expedienda. Sch. Prohavi e. g. elaris Scripturarum
Sanctarum locis , futuram olim eorporum sinnium humanorum resurrectionem; non teneor
respondere Socinianorum quorumdam argumentis ex obscuris locis deductis: nam pra eerquam quod loca haec obscura nequeunt esse illis elaris contraria, vim clarorum nullo modo enervare queunt. Probavi claris legibus ei vilibus naereditatem in ea. A , deberi haeredi B : non teneor respondere argumentis ex locis obscuris, aut ambiguis, quae adversarius proseri. . Disputantes postquam statum quaestionis dilue ide exposuerunt, debent exquirere aut fontes communes, in quibus uir, que conveniant, ut inde suarum probatio. Num petant principia; aut prinei pia haee communia constituere. Nam omnis disputatio nititur iis, quae inter partes conVeniunt, & ex iis proeedit. Si fontes isti, aut principia, desint, disputandum non est;
quoniam inutiliter agitur. Sch. e. g. Qui disputant de problemate aliquo Geometrieo, ἡefinitiones, axiomata, postulata & demonstrata theoremata geometrica pro communibus fontibus statuere
debent, aliM shi convenire nanquam Po
513쪽
4M A R T. L o G C AEterunt. Si disputatio sit physica, oportet
inter disputantes conveniat, clarum sensuum testimonium esse verum , nisi velint in umbris concertare: si sit iuridica, partes in legibus communibus convenire debent . Cum Turcha e. g. litigare non posisvmus ex libris legum Romanarum . Item quum Muham med ano de Theologia ex sacris veteris & novi Testamenti scripturis disserere non possumus, non magis, quam cum De ista, qui solam naturae rationem sectari se profitetur. Inde est, ut cum Me ptico homine disputare nequeamus, quippe qui nec fontes ullos habet certitudinis , nec principia ulla certa. f. 3. Quum adsunt presto sontes communeS, unde claras probationes petere posisis, non sunt urgendi fontes , quos adve sarius tuus non admittit, ne litem ex lite
Sch. F. g. Potes demonstrare Sociniano homini Trinitatem ex Evangeliis, noli urgere locum Epistolae secundae Joannis , quam ille interpolatam habet . Adversus Calvinianos dogmata quaedam sola scripturarum auctoritate probare poteS, ne appet les ad Concilia , quorum illi auctoritatem non agnoscunt . Ex certo & demonstrato theoremate Geometrico potes problema aliquod solvere, ne adhibeas theorema, quod tu quidem clare cernis, sed aversarius tuus negat. Nempe prudentiae est controversiam
ad pauciora , quo fieri potest, capita conferre ; imprudentiae vero lites ex litibus
serere otia 6. In causa ex parte tua vera & i sta, si aliunde revincere adversarium ne
queas , quam ex falsis sontibus , quos ille
514쪽
Da Usu RATIOCINII. 493 CAP. xta veros putat , prudentiae est id essieere ;malitiae vero essicere in causa ex parte tua falsa: falsitas enim nunquam de senile da est. Sch. E. g. Patres primorum Christiani Dmi saeculorum etiam si intellexissent libros Sybillarum fuisse confictos, prudenter tamen agebant iis utendo adverses Ethnicos idololatras: versabantur enim in causa vera &justa. Itaque ex Athorano licet Turcae dein monstrare Christianae religionis veritatem. Ceterum qui sic agit non est censendus , vera habere carmina Sybillina , aut Atho
g. 7. Si in disputationis progressu ad veris sqptim ro sarius a proposita quaestione dilabatur, ite-εμ 'rum eius status exponendus est , & blande ille ad eum revocandus . Id vero statim faciendum est e nam si res ultra protrahatur , utrique abibunt in tenebras , atque dissicillime inde ad clara revocari poterunt. Itaque acri attentione singulae adversarii responsiones considerandae sunt . Expertus sum pluries ex neglecta hac regula , nihil fuisse conclusum ex longis disputationibus, etiam inter viros doctos . Quod si tu respondentis partes agas , videasque adversarium argumenta urgere extra scopum, eum
humanissimis verbis ad quaestionem citato, ne frustra utrique divagemini. g. 8. Si adversarius clara prinei pia neget, Oct facienda sunt ei opposita , quasi eius men-SR tis pertentandae gratia : si haec a firmet , manifestam salsitatem assirmare convincetur. Si iterum neget, tum rogandus est, an duci
contraria simul esse vera possint i Quod si in materia , ut inquiunt , necessaria , duo isthaec contraria aruinaverit, deserendus
515쪽
ρε ART. L o G I C AE est, seu 'elut ratione destitutus seu vetustre fractarius , & pugnandi , non differendi
g. 9. Si manifestis probationibus adve
sarius res stat, obscuras responsiones adhi-hens, aut tu eius responsiones explica, ut
intelligat, illas non esse idoneas, aut rogaut ipse explicet , utque ideas claras suis v cabulis a frigere velit . Si ne tum quidemtoncesserit in verum , deserendus est , ut minime rationis ea ax , sed cavendum esta verbis aut gestis in juri osis. Seh. Nam aut is resistit ob malitiam , ut ob ignorantiam . Si primum , blande monendus est, ut ad conscientiae suae tri-hunal redeat, ae animadvertat, quam indi gnum sit philosopho, veritatem dissimulare. cuius ossicium est veritatem quaerere. Quo dsi ille pudori tribuit, aut turpitudini ducix .
manus dare victas, parcendum est, nec inur- hane triumphus ducendus. Sumeiat adversarii pudor : ulterius urgere nulla veritatis utilitate fit: nam nulla res magis obstinatos in errore facit homines, quorum ingemnia sunt elastica, quam adversiarii jactantia& triumphi gloriatio: contemtus enim est affectus aeris, quo homines semel agitati , suspendent se potius , quam ut adversario concedant. Quocirca, ut quod sentio dicam ingenue, non probo Theologorum quorumdam modum cum iis disserendi, qui ab Ecclesia nostra desciverunt, quos omnibus dicte. xiisti injuriis onerant, quasi non re & argum mentis , sed vi & eonviciis defendatur veritas. Quod si ille ob ignorantiam peecet, tu gravius etiam peceas, qui adversus ignora tem debaecharis, quem erudire potius debes.
Non potest dici qu atum huiusmodi dispu.
516쪽
DE UsU RATIOCINII. 497 CAP. XLtatores aut magistros horream , ex quo paedagogi mei viri agrestis recordor , qui ut ignorantis pueri errores dedoceret, alte me suspendebat, & ponderosis pugnis opprimebat quasi vero in eo statu possem doctrinae animum intendere , qui dolore , metu, Pavore agitabar: nec intelligebat vir durus huiusmodi argumentis flecti quidem Voluntatem posse , illustrari intellectum non posse.
f. i. D Ervagata fuit haec materies apud
L Graecos sophistas: inde Arnio te' illitas.
Ies de elenchis sophi licis accurate & copiose disserendum sibi putavit. Quum autem nullo aevo sophistica ingenia desint , necessarium est, ut & nos de sophismatibus dicamus aliquid, quo Logicus viam & rationem sibi comparet, qua possit sophistis resistere, ne fallacibus & captiosis interrogationibus circumscriptus , quum eas dissolvere non potest, desciscar a veritate. Nam, ut scri-hit Fabius Quintilianus O remedia melius
adhibebit, eui nota , quae nocent, fuerint. f. a. Duo autem sunt sophismatum sumis Sophism. ma genera , quorum alterum versatur in tum gς 'voce, alterum in re b) . In voce sex constitui solent fallaciae . Tres pertinent ad vocem unam ac simplicem, accentus, figura dictionis, & homonimia r tres autem ad voces plures simul compositas , amphibolia ,1 i comin a) Lib. II. Insis. cap. I.
O Vide Facciolatum p. Logicae.
517쪽
praesertim apud Graecos, quorum vocabula, variato accentu aut spiritu, mi rum in modum variantur. Apud Latinos fallacia haec argu menta ex syllabarum quantitate ducuntur.Hoemodo ludebat Nero, quum aiebat , Claudium desiisse inter homines morari a : nam moror prima syllaba correpta, significat manere; producta significat insanire. Ad hane fallaciam pertinet pronunciandi vitium , quum coniuncta seParantur , aut separata conjunguntur ; quo fit ut varietur accentus . Huius generis est illud Capitolini in M. Antonino Philosopho cap. 29. Crimini ei datum es, quod adulteros uxoris promo rit , inter quos Tertullum. Huic alludens mimus in theatro, ipso spectante Antonino, sciscitatus a servo est, quisnam esset uxoris suae adulter. Cum is respondisset, Tullus, Tu ιus, Tuli,s, & adhuc mimus quaerendo pe geret , tum servus quasi subiratus , nonne
dixi inquit ter Tullus ) . Duo postrema
Verba eoaem accentu & pronunciandi modo conjunm emetunt nomen adulteri.
Figura di. q. 3. Fallacia , quae figura dictionis dietionis. eitur , fit quum quis simili positione d ceptus, easdem vocabulis diversis assectiones tribuit. Per hanc fallaciam ludebat Diogenes Cynicus, quum Euclidis Dialectiei vocabat χολω , idest non scholam, sed bilem
quod suos auditores nimis contentiosos fainceret . Ad fallaciam Soloecismi referri potest iocus Plauti in Amphitruone, ubi in hero accipitur a Mercurio pro nomine , a Sosia pro verbo. Rogat Sosiam Mercurius,
518쪽
DE Usu RATrocis Ir. 499 CAP. x II. Servus es ne, an liber S. Utcumque ani- . - mo eouibitum es meo . M. Ain vero' S. Ajo enimviro. Μ. Demherost S. mentiris nune jam . minuta sunt haec : attamen Dialectico con
gnoscenda . non quis posnt facere sapientem inquit Quintilianus lib. I. cap. Io. Ied quia illum ne in minimis quidem oporteaι
f. 4. Homon mia est ambiguitas orta ex samon; necessitate, vel ex inscitia , vel ex fraude mi,. eius, qui uno verbo plura significat . Duplex est e nam vox interdum res plures significat nulla sibi siti i l i t ud i ne cognatas, ut si sidus latrare dicas . quod sidus quoddam canis vocetur. Interdum vox pluribus verbis tribuitur analogia & proportione quamdam , cuiusmodi sunt methaphorae omnes, ut quum caput. de summo diversarum rerum fastigio dicitur . Ex hae similitudine fallaces ducuntur Elenchi. Quo spectat e ror eorum , qui ex cornu , quod in Iusula Coa morali sensu , radices acere: & arborescere dicebatur , & sibi persuasere , & serio retulerunt, Arietum v & Bovum tornua ea in Insula terrae defixa instar arborum vegetare. Eusebius Nieremberghius : in Goa Insula, inquit, si cornua aliquanto jacue int, radices deorsum in terra defigunt , medAllaritis in plurima quasi flamenta diffecta , Ο protuberante , hoe modo in foliam obditurix. itente . Radix eius Brasseae smilis es .
Hujus causae examen multos summos naturae fas misere torsi. Hem rem portentosam lcrederes ex ioco tam seriam narrationem
519쪽
L s. v. Im AR T. LOG xc HRmpbibolia. f. s. Amphibolia est sal Iaeia, quae oritur ex conjunctione ambigua multarum Vocum , quarum fingulae iplae per se ambiguitate carent . Huiusmodi est Apollinis oraculum Pyrrho redditum, quod refertur a Cicerone lib. a. de Divinae. cap. 36., &a Quint. lib. 7. cap. IO. Mo te, Aeacida, Romanos vincere posse. Casus similes faciunt , ut non magis in Pyrrhum valeat, quam in Romanos. Alia
exempla habes ibidem apud Ciceronem &Quintilianum . Porro istiusmodi oracula ancipiti errore involuta urbane irridet Lucianus in Jois confutato .
Compostἰo 3. 6. Tandem compositio est sallacia ,st divisio. quae oritur ex conjunctione earum Vocum, & notionum , quae recte intelligi nequeunt, nisi disjungantur: ut si quis dicat, sedentem non posse sare . Nam sedens sedendo non potest stare: at s sedere desinat, stare poterit . Contra , divisio est fallacia, quae ea dividit , quae dividenda non sunt e ut si quis dicat, quinque esse numerum parem imparem , quod quinque sint duo, o tria; duo autem sint paria, tria imparia. Fallacia haee scholasticis dicitur sensus diuisii , superior sensus compositi .
- .. . f. 7. Sequuntur nunc fallaciae , quaerem', .e νfi oriuntur ex rebus non recte perceptis, quae unum acci. septem antiquis numerari solent , acciden-
ἀφη i - iis , dicti non simpliciter , consequentis , noucausae pro causa, peritionis principii, ignorationis Elenchi, pluriam interrogationum . Fallacia accidentis est locus ad decipiendum idoneus, quum rei per se tribuitur, quod convenit illi fortuito , & ex accidente . Itaque in hoc vitium labitur quicumque
rerum eventa pro rebus accipit necessariis.
520쪽
nem lib. i. de nat. Deorum cap. 32. con
tendit , Deos humana forma praeditos e sese , quod ratione utantur ; quasi vero humana forma sit aliquid cum ratione nece Giario conjunctum . f. 8. Fallacia dἰcli non simplieiter es , Dicti non quum id, quod aliqua ex parte valet, peris si Pii kxηr
inde accipitur, ac si simpliciter di omnino valeret; ut si dicam, ut est apud Gellium a) , quod nix est , hoe grando non es ; nix
aurem alba es ; grando igitur alba non es. Sumitur in prima enunciatione tamquam simpliciter verum , quod est verum dumtaxat ex parte aliqua. Per hanc fallaciam
aiebant Cynici , quod licet, ubique licere , ut est apud Sextum Empiricum b) .
9. Fallacia non eati De pro ea a est Non causae quum aecipitur tanquam rei causa , quae F φ R ' causa non est , ut quum quis humani generis infortunia in Cometas refert , qui non magis eorum causa esse possunt, quam xeliqui Planetae, e quorum sunt numero . Ad hanc fallaciam revocari potest Terentianum illud , υer tas odiam parit : neque enim veritas consentanea odii causa est , sed improbitatem movet , unde proxime
odium manat, tamquam ex vera causa .
Eodem spectat , quod a quibusdam stulte dicitur, literas esse Reipublicae perniciosas, quod quidam literati homines rerum publicarum perniciem machinati sint . per eiusmodi fallaciam quoque disputant , qui
fortunam asserunt causae loco . Eiusdem generis sunt fallaciae ostentorum, quae apud