Hippocratis et aliorum medicorum veterum reliquiae, volumen tertium

481쪽

κατα πτόλιν διατριβε τι βραχειά τις ἐστι merciis papvus usus exsistit. Quandoquideiurούσων ἡ χρῆσις , oraγάκις γαρ ἐν παντὶ civiles et hostiles expeditiones rarae sere sunt.

τω vGω γίγνονται ποMNκαὶ στρατιαὶ καὶ quae saepissime assidueque circa externa bella πολεπικαί Ευμβαίνει in τα τοιαυτα πλει- accidere solent. Is igitur, qui hanc manus opea στάκις καὶ 5υνεχωτατα περὶ τὰς Γενικὰς ram exercere volet, ut externos exercitus se στρατιὰς γίγνεσθαι. Toν μD ουν μιέλλοσα quatur oportet. Hac enim ratione ad eam exre

χειρουργεῖν στρατεύεσθαι δὲῖ καὶ παρηκολου- citationem usum sibi comparabit. At de hi q κέναι στρατεύμασι ξενικοῖς ούτω γὰρ ἀν' quod maxime ad artem pertinere mihi videtur εἴη γεγυμνασμένος προς ταύτην τὴν χρείαν. dictum est. Artis et eius, quae huc spectat 'o in μαι δοκει περὶ ταυτα τεχνικίτερον, manus operae non minimum munus est tela in εἴρηται - τών γαρ ξπλων ἐνύντων καὶ Moliata corpus subeuntia certis notis deprehendere. Ex πεπομαι ταγης ἐστὶ ' πλεῖστον μέρος καὶ quo, efficitur, ut ignorari non possit, quando τῆς προς ταυ 'χειρουργω φτομου γαρ is, qui vulnus acceperit, minime convenientem υπάρίαντος, οὐκ ἀν παραλείποιτο τρωματίας manus operam expertus fuerit. Qui autem si- νοηθεὶς νῖταν χειρουργ*ται μη προσρο-- gnorum cognitionem habuerit, is solus rite ad τως - μιόνος δ' ἁν ὁ τgν σημείων ἔμπειρος es- curationem aggredietur. Ac de his omnibus in κιτως ἐπιχειρο*. Περὶ δὲ τοίμων απάντων aliis libris scriptum est.

ἐν ἐτέροις γεγραμμων ἐστί.

484쪽

1. Qui sapientiam istam, quae in vitae communione versatur, ad multa esse utilρm ollegant, ii mihi non temere sacere videntur. Ρleraeque enim ad ambitiosam quandam operam comparatae videntur, eae videlicet, quae nihil proficiunt ad ea, de quibus sermonem suscipiunt. Harum tamen partes ad illam reserri possunt, cum nulla otiositas, adeoque neque

improbitas insit. Quod enim otiosum est nihilque agit improbitatem quaerit eamque contrahit. Vigilantia vero et ad aliquid mentis contentio sibi hcquirere sollat aliquid eorum, quae ad ornatum vitae tendunt. Relinquo igitur sibi ex iis illas, quae nullam sermonis uti, litatem adserunt; imundiqr enim etiam ad allud

quid illa, quae ad. ariem nomparata est , illam volo, quae: ad decus et gloriam tendit. 2. omnes vero, quae sine turpi quaestu et sine dedecore exercentur, opulchrae sunt, in

485쪽

θο ἀναίδειαν ' δημεύονται. Νέοι τε γαραθυσι ἐμπίπτουσι ' ἀκμάηοντες ὁδε δι' ἐμ οπν ἱδρώτας τδενται βλέποντες ' τρε βυται δὲ δια πικρ ν νομοθεσίην τεινται ἀναίρεσιν ἐκ των πολίων. Καὶ γὰρ αγορὸν ἐργα μενοι Ουτοι μετα βαναυσιης ἀπατέοντες καὶ ἐν πόλισι ἀνακυκλέοντες οἱ αὐτοί. Iδοι δέ τις ἁν καὶ ἀπ' ἐσθῆτος καὶ mi σιελλησι περιγραφῆρσι 'κὴν γαρ tam υπερ - νέως κεκοσμημένοι, πουλύ μἄλλον φευκτέοι καὶ μισησέοι τοῖσι θεωμένοισί nri. 'Τὸν δε ἐναντίην χρῆ In σκοπέειν οἶς οὐ διδακτὸ κατασκευὴ, οὐδἐ περιεργίη

εκ τε γἀρ περιβολῆς καὶ τῆς ἐν ταὐτιν εὐσχημοσύνης καὶ ἀφελε*ς, οῖ πρὸς περιεργίην πεφυκυ*ς, ἀλλὰ μἄλλον προς εὐδο- ν, τύ τε ξύννουν ' καὶ τι ἐννως πρὸς

εωυτοῖ ς διακεBθαι, πρός τε τὸν πορείη - οἶτ' ἐν ἐκάροψ σ 1ματι τοιουτοι ' ἀδιάχυτοι,

ἀπερίεργοι, πικροὶ πρὸς τὰς ξυναντ ιας, ευθετοι πρις τὰς ἀποκμιας, χαλεποὶ προς τὰς ἀντιπτώ τιας, πρῖς τὰς ὁμοιωντας εὐστοχοι καὶ Ρι τικοὶ, 'εύκρητοι προς ἁπαντας, πρῖς τὶς ἀναστάσιας σιγητικοὶ, πρὸς

τὰς ἀποσιγῆσιας ἐνθυμηματικοὶ καὶ καρτερικοὶ, πρὸς τὸν καιρὸν εύθετοι καὶ λημματικοὶ, πρῖς τὰς τροφὰς εο in στοι καὶ αὐταρκέες , ' υπομον τικοὶ προς καιρού οπομονῆν, πρῖς λόγους ' ἀνυστοὶ παν το υποδει εν ἐκφέροντες, εὐεπείη χρώμενοι, χάριτι διατώμε-

quibus via artificiosa opus perficitur; sin contra, impudenter in vulgus proseruntur. iuvenes enim in eas incidunt, ubi vero adesuerint, prae prudore conspectum sine sudore non sustinent: at senes effecti propter amarulentiam, eas publica legis sanctione urbibus expellunti Hienim ipsi conventu facto, ambitiosa et quae- stuosa sua prosessione decipientes in urbibuqcircumeunt. Quos ex vestitu et ceteris ornamentis quis cognoscere poterit. Quin etiam quo sumptuosius ornati fuerint, eo maiore odio aversandi et ab iis, qui eos conspexerint, su-3. Contrariam vero hoc modo spectare oportet: quibus non inest exquisitus et curiosus Ornatus, nam ex ornatu et in eo decore et simplicitate, quae non ad nimiam ostentationem comparata est, sobrietas et prudentia tum

in habitu, tum in ineessu profluit); quique

in quovis habitu sunt huiusmodi: minime ad nimiam hilaritatem effusi, non superflui, in

hominum concursibus graves, ad respondendum appositi, adversus altercantes difficiles, in similium familiaritatibus contrahendis prospicientes, erga omnes moderati, ad emotiones taciturni, ad respondendum arguti et tolerantes, in occasione prudenter captanda appositi et accommodati, in victu frugales et paucis contenti, ad exspectandam occasionem tolerantes, ad orationem efficaces, quidquid 'doctrina acceperunt in medium proserentes, lacultate dicendi utentes, ad gratiam comparati, et pro

486쪽

- θειαν ' πρῖς τὸ ω δειχθῆν ας τερμιτι- μενοι. y. Ηγεμονικώτατον μῆν ' ουν τούτων ἀπάντων των προειρημένων iὶ φύσις καὶ γὰρ οἱ ἐν τέχνησι, ὴν ' προσρ1 αὐτοισι τουτο, διὰ

πάντων τούτων ' πεπόρευνται τών προειρημένων. Ἀδίδακτον γάρ τι χρέος ἐν 'τν σοφίη καὶ ἐν τε τέπιν, πρόσθε μ ἐν ἡ διδαχθηναι, ἐς το ἀρχὴν λαβεῖν 'i' φύσις κατερροη καὶ κέχυται, ' ἡ δε σοφίη ἐς τι εὶδ σαι τὰ ατ αῖ τῆς τῆς φύσιος ποιεύμενα. Καὶ γἁρ ἐν

ρεσει. Ευμκονται γουν οἴτοι παραα σί νουον ἐκεινοισι πεπορευμένοι. Διόπερ ἀπογυμνούμενοι τὸν πασαν ἀμφι νυνται κακ*ν

ἀμαθίης καὶ ἀτεχνίης σημεῖθν ἐστι λο σις γὰρ μάλιστα ἐν ὶ τρικὴν αἰτιην μῖν τοισι κεκτημένοι τι, 'ὁλεθρον δε τοm χρεομένοισι ἐπι*έρει 'καὶ γὰρ ἡν ἐωυτους ἐν λύγοισι πεισαντες ob ta τι εἰδέναι ἔργον τὸ ἐκ μαθῆσιος, καθάπερ gloria, quae inde provenit, decertare parati,

ad veritatem in eo quod docentur respicientes. 4. Ad haec igitur praedicta omnia praecipue dux est natura. Etenim si adsuerit his qui artibus instructi sunt, ad praedicta omnia aditus est amplissimus. Usus enim in sapientia non docetur et in arte, priusquam docetur, ut initia capiat natura defluxit et affusa est; sapientia

vero ut noscantur ea quae per naturam sint operata. Nam in utroque sermone multi superati, nusquam in utroque ad demonstrationem

rebus lactis usi sunt; si quis eorum igitur albquid illorum, quae in sermone ponuntur, ad veritatem exegerit, nusquam iis succedunt ea, quae Secundum naturam sunt. Hi igitur simili atque illi via incedere videntur. Quapropter denudati omnem nequitiam et turpitudinem induunt. Pulchrum quid enim ratio ex opere docto; omne enim quidquid artificiose lactum est, ex ratione proiectum est. Quod vero artificiose dictum, sed non laetum est, indicium sactum

est viae, quae artis expers sit. Opinari enim, sed non efficere, imperitiae et artis desectus sibgnum est. opinio enim maxime in medica arte iis, qui eam tenent, culpam, iis vero, qui eam in usum vocant, perniciem adsert. Nam si in ratiocinationibus sibi persuadent et opinantur se scire; opus, quod ex disciplina proficiscitur, quemadmodum vile aurum in igne exploratum,

487쪽

- 342 -

χρυσὸς φαυλος ἐν πυρὶ κριθεὶς, τοιούτους αὐτοῖς ἀπέδειξε. Eta οι γε τοια&m1 ἡ προρρησις ριπαρηγορητον ' εὶς ανεσιν ὁμογένεσιν ς ἐστιν εἰ Ε, τὸ πέρας ἐριννυσι γνωσις των δ' ὁ χρονα καὶ τήν τέπην εὐο- κατέστησε, Θ τοισι ἐς την παραπλη ν άζιον

ρ . Διι δεῖ ἀναλαμβάνοντα τούτων τίν προειρημένων εκαστα μεταγειν την σοφ*ν ἐς την ὶητρικὸν καὶ την 'τρικην ἐς τὸν σοφ*ν.

μοiose, εὐησις των προς βίον χρηστων καὶ ἀναγκαίων, ' ἀκαθαρ ς ἀπεριπύλησις, ἀδεισιδαιμονίη, οπεροχὴ tita. Ἐχουσι γὰρ ἁ ἔχουσι προς ἀκολααην, προς βαναυφν, προς ἀπλ1στιην, πρὸς ἐπιθυμ*ν, πρ)ς ἀφαίρεσιν,

καὶ πρὸς τέκνα, προς χρήματα. πιο ν μῆνουν ἐπικοινωνῖς σορ- τις, δτι καὶ ταυτα τα λεῖστα b ὶ τρος εχει.ς . Καὶ γαρ μάλιστα η περὶ θείν ε σις D νύ .' αὐτ* ἐμπλέκεται ἐν γαρ τοισι α 5. Quapropter praedicta singula colligere

oportet et sapientiam ad medicinam traducere eb medicinam ad sapientiam. Medicus enim philosophus deo aequalis habetur. Nam neque multum inter se differunt et quae ad sapientiam requiruntur in medioina insunt omnia; pecuniaρ contemptio, pudor, verecundia, modestia inusti tu, existi tio, iudidium, lenitas, occursatio, mundities, sententiorum essecutio, eorum, quae ad vitam sunt utilia et necessaria, cognitio, impuritatis abiectio, superstitiosi deorum metus aversatio, praestantia divina. Quae enim

habρot, tabent ut in iis conspici possit incontinentia, quaestuosa et sordida professio, inexplebilis habendi sitis, cupiditas, detractio, impudentia. II eo enim spectant ad cognitionem redituum et usum eorum, quae ad amicitiam, et ad liberos, pecuniam pertinent. Cum hac igitur coniuncta est sapientia quaedam, quum etiam medicus horum pleraque habeat. 6. Nam et deorum cognitionem ipse potissi,mum animo complautitur; cumque ceteris in

488쪽

λοισι παθεσι καὶ D Ευμπτώμασι εὐρίσκεται

ὼς δέοι εὶ δὴ μῆ, ἐπὶ του χρέους ἀπορ'

affectibus et in insibus medicina multum deos colere reperitus, tum vero medici diis plurimum concedunt. Neque' enim ipsa supervacaneam potentiam sibi; arrogat, cum si quidem ipsi multa aggrediuntur, multa tamen sunt quae superans eorum potestatem et per se fiunt. In quibbus vero medicina superior exsistat, hinc manifestum eriae Est enim illis ipsiή' etiam via in g, pientiri, quod illi non opinantur verum esse ;sed concedunt quae circa corpora obveniunt, quae sane per totam ipsam procedunt, dum transformantur, aut permutantur, partim quidem per manus Operam sanantur, partim vero per auxilia, aut victus rationem, curationem accipiunt. Praecipuum vero caput omnium est,

ut horiam cognitio habeatur. 7. Cum igitur praedicta omnia ita se habeant, medicum urbanitatem quamdam sibi adiunctam. habere convenit. Austeritas enim tum sanis, tum aegris difficilem accessum praebet Observare autem eum maxime oportet ut ne multas corporis partes nudes, neque cum plebeiis de rebus multis, sed tantum de necessariis, confabuletur. Id enim vis quaedam ad eliciendam curationem esse putatur. Horum vero nihil neque nimis curiose, neque ex opinione. Vat. In istis autem omnibus videndum ut haec tibi sint ad lacultatem, ut decet, praeparata; alioqui, cum opus suerit, inopia semper

489쪽

η . Μελετάν δε χρη ἐν ἰητρικη ταυτα μετὰ πασης καταστολῆς περὶ Φηλαφ*ς καὶ ἐγχρίσιος καὶ ' ἐπικαταντλῆσιος, πρὸς την ευ- ρυθμ'ν τἄν, χειρον, περὶ τιλμάτων, περὶ σπληνον, περὶ ἐπιδέσμων, περὶ τῶν ἐκ 'καταστασιος, περὶ φαρμακων, ἐς τραθματα καὶ opta ιικὰ καὶ τούτων τὰ πρις τἁ γένεα, D' ἡ σοι προκατηρτισμένα δργανά τε καὶ μν

χαναὶ καὶ σίδηρος ὁ ἐξῆς - η γω ἐν τού τοισι απορ' αμηχαν' καὶ βλαβη ἐστί. Ἐστω δέ σοι ἐτέρη παρέξοδος ἡ λιτοτέρη πρὸς τὰς

' αποδημίας η διὰ χειρων ἡ δ' ' εὐχερεστατη διὰ μεθοδων , οὐ γὰρ οἷον τε διέρχεσθαι παντατον ὶ τρύν. θ . Ἐστω δέ σοι εὐμνημόνευτα φαρμακα τε καὶ δυναμες απλαῖ καὶ αναγεγραμμέναι, εἴπερ ἄρα ἐστὶ ἐν νον καὶ τὰ περὶ νούσωνὶρσιος, καὶ οἱ τούτων τρόποι ὁσαχῶς καὶ ον τρόπον περὶ εκάστων ἔχουσι' αἱ τη γὰρ 'hαρχῆ, ἐν ἰητρικρ καὶ μέσα καὶ τέλος.

i . 'Προκατεσκευασθω δέ σοι καὶ μαλαγμάτων γένεα πρὸς τας εκάστων ' χρῆσιας, ποτέ ματα τέμνειν δυναμενα ἐξ ἀναγραφῆς ἐσκευασμένα προς τὰ γένεα. ΓIροητοιμα-

σθω δὲ καὶ τὰ πρ/ς φαρμακείην es fasag

απι τόπων των καθηκοντων, ἐσκευασμένα εἰς

ον 'δεῖ τροπον πρὸς τὰ γένεα καὶ τὰ μεγέθεα ἐς παλαίωσιν μεμελετημένα, τὰ δεi 8. Horum vero omnium diligens in re mediis eura habenda est cum omni habitu demisso, quae ad frictionem, illitionem et perfusionem

pertinent, ut eum concinna manuum tractatione adhibeantur. Quod attinet ad linamenta, comcerpta, splenia, Vincula, ea, quae ex temporis conditione petuntur, medicamenta tum ad vulnera, tum ad oculos comparata et ex his, quae ad genus quodque reseruntur, uti tibi sint ad commodata, instrumenta, machinae, serramenta cetera. Horum namque penuria mentis inopiam et detrimentum affert. Alter vero tibi sit apparatus simplicior, quo ad manus operam utruris, ad peregrinationes accommodatus. Promptissimus autem est, qui via quadam et ratione comparatur. Neque enim fieri potest, ut omnia

medicus enumeret.

s. Medicamenta autem, tum eorum simplices

smultates, tum si quae descripta sunt, probe tibi memoria teneantur. Si nempe in animi notione etiam reposita sint quae ad morborum curationem pertinent eorumque modi quot et quomodo se in singulis habeant. Hoc enim in re medica principium, medium locum et finem 10. Malagmatum quoque genera ad singulos usus praeparata habeas, potiones item incidendi facultate praeditas, ex descriptione praeparatas, cuique generi accommodatas. Ad manum etiam sint quae ad purgationem per medicamenta &ciunt ex locis convenientibus desumpta, eo quo decet modo pro suo quaeque genere praepa rata, tum quae ad vetustatem diligenter sunt

490쪽

- 345 - πρόσφατα 'bri τὸν καιρὸν καὶ ταλλα καταλογον.ια . 'Εm γ' δε ἐσίης πρις τον νοσέοντα,

διαστέλλεσθαι οὐν χρὴ ἐκβησθμενον ἐκ τῆς ἐμπειρ ς' ἔνδοξον γαρ καὶ εὐμαθές.

ιβ 'Εν δὲ τῆ εὶ ἡδύν μεμνῆσθαι καὶ κωθίδρης καὶ καταστολῆς, περιστολῆς, ἀνα- κυριώειος, βραχυλογ'ς, αταρακτοποι σω, προεδρίης, ἐπιμελε-ς, αντιλέξιος πρ/ς τααπαντώμενα, πρὸς τοὐς δχλους τούς ἐπιγιγνομένους εοσταθ ς'τες ἐν ἐωυτῶν, πρὸς τοὐς θορύβους ἐπιπλῆξιος, προς τας θου

ρασκευῆς τῆς πρώτης εὶ δἐ μῆ, κατὰ τάλλααδιάπτωτος εἶναι, ἐξ ὼν παραγγέλλεται ἐς

ταβολας ' ἀπαντων ' μον γἁρ εἴσει, ἀμαδε καὶ εὐμαρέστερος εσερο ἁστατα 'γαρ ταἐν ίγγροῖσι ' διο καὶ 'ε ιεταπο τα καὶ ὐποφύσιος καὶ ὐπο τύχης ' αβλεπτηθέντα γαρ τὰ κατα τον καιρον τῆς bπουργ ς εφθασαν ὁρμῆσαντα καὶ ἀνελόντα ' οὐ γαρ τὶν το ἐπικουρῆσον. Πολλα γαρ ἄμα τα ' ποιέοντά

τι χαλεπόν τὸ γαρ καθ' ἔν κατ' ἐπακολου- θησιν εὐθετίτερον καὶ ἐμπειρύτερον. reposita, tum quae recentia pro temporis occasione in usum veniunt reliquaque ad eandem

rationem.

11. His adornatis cum ad aegrotum ingressus fueris, ne animo haereas, cum singula habes

ad id quod fieri debeat apposite accommodata, priusquam ad aegrum ingrediaris, fac cognitum habeas quid agendum sit. Pleraque enim non ratiocinatione, sed auxilio indigent. Eventa igitur ut ex experientia tibi innotescant curandum. Id enim gloriam adfert et cognitu est facile. sessionis, demissi habitus, vestitus gravitatis, breviloquentiae, ut ne quid perturbato animo

lacias, ut aegro assideas, in omnibus diligentiam adhibeas, ut ad ea, quae obiiciuntur, respondeas, et ad omnes perturbationes animi constantiam adseras, tumultus verbis castiges, et adQomnia administranda te promptum exhibeas. Ad haeo primum apparatum in memoria tenere oportet; sin minus, videndum ut in reliquis, quae ut in promptu sint praecipiuntur,

opinione tua minime excidas. 13. Crebro aegrum invise, diligentem considerationem adhibeas, ut iis, quae requiruntur, ad permutationes occurras. Facilior onim tibi cognitio suppetet, simulque te promptius expedies. Instabilia enim sunt quae in humoribus consistunt, ideoque facilem cum a natura, tum a sortuna mutationem habent. Quae nisi in tempore, cum subministrari oportet, percipiantur, suo impetu praeoccupant et interimunt, cum non adsit quod opem afferre possit. Μulta enim simul concurrunt, ut aliquid molestum