장음표시 사용
131쪽
116 ELEMENTORUM PHYsIOLOGIAE appetitus aut desiderium quod ingestorum copia sedam US. Qitibus Famem non secus ac alias sensationes 1
rnodis ex- vellicatione fibrarum nervearum, quae uber-
citetur se' ventriculo prospiciunt , oriri perspicuum fit : notis instignibus nervis e pari vago oriundis qui in ventriculum desinunt,& quibus totus ferme succingitur, evidens
est illud viscus exquisitissimo sensu pollere. Qiuaenam sit causa lacessens vacuum Ventriculum in abstrusis forte latet: commentitiam venarum suctionem , aliasque Veterum ineptias consulto p termittimus ; han que sensationem triplici duntaxat modo excitari posse asserere minime dubitamus.1'. Succus gastricus certa copia aggestus ;. 2'. Alimentorum reliquiae, ratione caloris& morae a priori indole degeneres ; 3'. Mutua & reciproca vellicatio, vel levis collisio corrugatae interioris tunicae ventriculi ,1unt totidem causae quae hunc effectum producere queunt. Faleso ad. Succum gastricum eme mucum insulsum, scytbitur blandum , inodorum , crustae villosa: hae- succo ga- rentem infra docebimus : vix concipere siricu, quod hicce succus recondat particulas acriores quae Papillas ventriculi nerveas assicere valent. Mucum intestinatem eadem
indole gaudere apud omnes in confessis est ,
hanc tamen haud experitur sensationem imbas intestinatis , licet illius liquidi majorem copiam coacerVet. Praeterea ab ingestis cibis haud abstergitur crusta villosia ventriculi ; illud duntaxat praestare valent
γ emetica & cathartica acriora : hinc impa
132쪽
SEc Tro S Ε C U N D A. I ITria essent edulia huic sensationi compei cendae, quin potius illam exasperarent dilatando ventriculum & longe ampliorem superficiem , s oblitteratis rugis ) materiae vellicanbi praebendo. Si demum everratur Cathartico-Emeticorum praesidio hic succus Oblinens tunicam bombicinam , haud deficit appetitus , quin potitis intensi is urgeat ;e quibus colligere licet famis titillationem
aliunde Oriti. Quoad alimentorum reliquias , neminem Nec ma latet quod a varia indole & diverso ca- gis confe- loris gradu ut plurimum acescant , Vel aikalescant ; prout haec vel illa Talia evolvuntur Vel extricantur : sed dubitare licet .an haec spicula salina ad excitandam famem suum symbolum conferre Valeant ; I'. quia in statu sano haud occurrant, sed durataxat in constitutione morbosa ; a'. ubi notissimis signis praedicta saburra se prodit, haud major viget appetitus ue quin potius
remittatur ; 3'. a largo aquarum mineralium haustu auferri has reliquias , & ulterius devehi neminem latet ; sed haec lotio haud appetitum sedat , quin potitis pro- J Z imoVeat s '. demum a propinatis emeticis & validioribus catharticis procul dubioeVerruntur quaevis materies nidulantes in stomacho , imo & abstergitur tunica VillΟ- L csa , incolumi appetitu ; quod sane quidem ultra omne dubium arguit a nulla materia fluida & mobili, in ventriculo contenta
famem excitari. Superest demum mutua & reciproca vel- Vera fa-licatio tunicae bombicinae , quae sic se ha-
133쪽
O8 ELEMENTORUM PHYSIOLOGIAEhet. Ex anatomicis scitur binas interiores ventriculi membranas longe ampliores este caeteris involucris , vel aequali vi orbari ;adeo ut tota corrugata occurrat Ventriculi facies interior L dum tunicae lacertosa &membranacea CXterior summe extenssiles &contractiles faciem perpolitam , laevem &nullis plicis exasperatam praebent. Ubi alimentorum copia turget Ventriculus , delentur internae rugae vel omnino oblitterantur , donec ulterius detrusis ingestis pristinium statum recuperent. Vasa sanguinea quae membranas interiores corrugatas irrigant , innumeras inflexiones & curvaturas
subeunt, quibus sanguinis motus infringitur solitus circulus aegre perficitur : a sanguinis mora plus aequo turgent praedicta vasa, & viciniora leviter premendo vellicant ; exhinc emergit quidam pruritus a restituta sanguinis velocitate demulcendus. Interim distractae fibrae nerveae , quae am biunt praedictos ductus, hospitantibus spiritibus motum quemdam conciliant, quo vividior fit haec sensatio. Praeterea vibratione vicinarum arteriarum, aortae nempe& coeliacae , motu diaphragmatis & mus culorum abdominis subagitatae praedictae partes levem quemdam affrictum patiuntur , quo molestior ei nergit famis stimu-
Si ab inaedia insolita sanguis inibi coa
cervatus vasa ultramodum distendat, subjecti nervi validius comprimuntur, & to pore quodam afficiuntur qui famis sensationem obscurat. Mucus gastricus famem
134쪽
palatuli, in obtundit in statu naturali ; si vero majori quam par est,copia crustae villos, haereat, illam omnino impedit. Idem evenit s1 laxior sit a quavis causa fibrarum stomachi contextus , cujus ratione
molliores nervi praedictis stimulis obsurde
cunt. Quo uberior est spirittium proventus, Vel eorum motus citatior, eo vividiorem experimur setasationem , & vice versa. Solitis pastus horis viget haec spirituum motio , quibus praeteritis quandoque languescit , famesque compescitur. Illud enim notare juvat spiritus qua semita pluries ducunturi, nisi impeditos vestigia prius tractata ad amussim repeterei; hinc sistitis, statisque horis, prandii & coenae tempora expectamus,& regre preterimus ; dormi-muS, expergiscimur , variaque quasi inscii
agimus ue tantum Valet in oeconomia animali mos, habitus & consuetudo.
Quidquid movendo & stimulando hos. Pergi
pitantes spiritus exsuscitare , placidumque ς 4 in motum ipsis conciliare valet, appetitum instaurat ; hinc Varia , acida nempe, amara vel alterius sortis salina , quotidiano usu comprobata , feliciter usurpantur. Pravi succi nidulantes & quasi putrescentes in stomacho cibi fastidium accersundo, fibras ner veas assiciendo , quae sub hac conditione stuporem quemdam contrahunt. A Varia spirituum motione vel indole stomachum diversimode assici, ex variis imaginationis vitiis , quae insontwa stomachum in consensum trahunt, pespicuum manet. Eadem labe assiciuntur gustus organa , uti Pater
135쪽
Oo ELEMENTORUM PHYSIOLOGIAE ex depravato appetitia pica & malaciaborantium , gravidarum , &c. Sed variis causis morbosis , quibus laedi solet appetitus , in praesentiarum inhaerere ab instituto
Sitis est quaedam siccitatis & ariditatis
sensatio excitata in membrana , oris interiora & imas fauces vestiente , & obducente. Defectum salivae aut aliorum humorum hanc membranam rigantium, quibus madent internae oris partes & imae fauces , genuinam esse sitis causam extra dubii con-rroversitam potitum esse videtur ; quod evenit si a jugi & indesinenti aeris calidioris
motu exsiccentur praedictae partes ; vel quavis alia causa deficiat diluens humidum , quo haec organa innatam flexilitatem servant , debitamque lubricitatem assequuntur. Si cruoris 'mas a debito vehiculo orbetur ;singuli humores , qui ex illa , quasi ex
ineXhausto promptuario natales mutuantur, eamdem contrahunt indolem ; nec aliani naturam obtinere valenta: cur salini & sulphurei illi latices, a nativa forma degeneres , vellicant & laces uni surculos nerveos qui in oris & imarum faucium membranam disperguntur. Ab hisce causis haedemergit molesta sensatio, quae suam eχercet saevitiem donec vini aqua temperati , aut alterius liquoris haustu sedetur. Illud notare expedit quod siepe stepitis aquae potus sitim minime extinguat sed duntaxat compescat si eo quod moleculae salino- oleo sice, portalis faucium infixae , a fluido
mere aqueo avelli & auferri non patian-
136쪽
SECTIO SECUNDA . I 2Itur : alium effectum exerit aqua , si spiritui vini vel ipsimet vino immisdeatur.
alimenta solida assumit, quae dentium Ope frangit & comminuit: variisque volutationibus ad mollitiem quamdam beneficio immisite salivae perducit. Haec actiomasicatio , Velimanducatio nuncupatur. . Ut incisoriis dentibus scindantur edulia , debet alternis depressionis & elevationis motibus agitari maxilla inferior sola mobilis in homine ; peculiari conneXione, cartilagine mobili obducta, ossibus te Porum haerens , Versus pectus abducitur opemusculorum biventrium, qui e sinu processus mastoidei, basi insculpto orti , tendine medio a recto tramite deflexo ope ligamenti cujusdem annularis ossi hyoideo adnati, inferiori, mediae & internae menti partim inseruntur. Alter motus perficitur ope musculorum temporalium , masseterum, plerigoidum majorum & minorum : primi veniunt ex 'rtu circulari e temporum re ione; & Validissimo: tendine maxillae inferioris Processiti acuto inseruntur. Masseteres ex ossis jugalis imargine, duplici quasi fibrarum serie , extimo maxillae lateri implantantur. Pierigoides majores ab interna sphaerioidis processiis ala , crassiori tevdine , internae
resticaeque maxillae inferioris parti alli-Maxillae mobilis primus
137쪽
111 ELEMENTORUM PHYsIOLOGIAEgantur. Minores ex processit alari externo ,
affiguntur sorti tenditie in spatio semiiunari sito in interna parte maxillae inferioris , inter coronoidem & condyloidem processum ; sursum & antrorsu in maxillam movent. Si illi octo musculi stimul agant, valida fit compressio maxillae inferioris versus superiorem ue adeo ut intermedii cibi dentibus incisoriis admoti commordeantur δί frangantur.
Tertius. Haec morsu divisa edulia repetitis maxillae inferioris motibus, dentium molarium ope, pluribus radicibus maxillae infixorum , commoluntur & comminuuntur.
Praeter enim assignatos elevationis & depressionis motus, quibus gaudet maxilla inferior, antrorsiim & retrorsum, dextra laevaque fertur ue adeo ut molares maxillae inferioris versatili quodam motu circumagantur ad confringendas interpositas solidas alimentorum partes supra molares alterius maxillae , quae ossibus cranii umdique firmiter iuncta immobilis est. Ut
Mustulo cibi dentium actioni subjiciantur coarctari rum labio- debent inter latas, inaequales & asperas rum. ii Q, rnqlarium superficies : haec arctatio fit extrinsecus musculis labiorum, intus vero variis linguae motibus. Inter musculos labiorum qui huic usui inserviunt praecipuam opem conferunt buccinatores & orbicularis ; primi interiores genas efficiunt , ab utroque processu coronoide maxillae mobilis , inriusque mandibulae gingivis haerentes, binis oris angulis inseruntur : Orbicularis est fibrarum contortarum fasciculus
138쪽
SECTIO SECUNDA. I 23 qui circulari ambitu totum os obambulat. Horum musculorum beneficio, non
secus ac aliorum, de quibus satis superque actum fuit in Anatonae 3 ita dentibus &gingivis applicantur genae & labia, ut nil cibi & potus inter praedictas partes eXcidere queat.
Intus premuntur cibi integri versus haec atterentia organa variis & in infinitum diversiis linguae motibus : praeter musculos quibus instruitur haec pars summe volubilis , multiplici fibrarum carnearum serie
contexitur , quarum contractione abbreviatur lingua , contrahitur, ejus crassities minuitur , explicatur ; sub demum innumerabiles formas se prodit. Tribus praeterea musculorum paribus alii peraguntur motus ; genioglossis nempe, ' qui e processisu medio internae partis maxillae inferioris,
ex ortu carneo, linguae radici inseruntur, antrorstim adducitur. Basi - ceratoglossi eam retro agunt, deprimunt & explicant; ortum trahunt ex osse hyoide , & basi linguae implantantur. Stylogossi eam versus
latera trahunt, eicvant & explicant : Veniunt angusto ortu e processu styloide , posticaeque linguae parti inseruntur. Haud debitam mollitiem in oesophagum propellenda edulia assequerentur, ni saliva tempore masticationis indesinenter fluente irrigarentur. Variae sunt glandulae, genuini salivae fontes , quae peculiaribus emissariis instructae hunc seroso lymphaticum laticem tempore masticationis uberiori proventu evomunt ue alternis enim vicinarum & am-
139쪽
saliva. A quaintuor humoribus conflatur sputum.
Ir ELEMENTORUM PHYSIOLOGIAE bientium partium motionibus elongantur& premuntur praedicta Organa quae exprimunt quidquid illius laticis penes se continent.
Saliva est humor dilutus, pellucidus ,
igne non concrescens , saporis & odoris fere expers , conquas Iatus , tenaciter spumescens, Variarum glandularum ope a fanguine arterioso secretus , & in os effusius
ad primariam ciborum inibi praeparationem. Ad illius laticis naturam partim attendes Veteres, qui sputi nomine quidquid ex ore
excernitur comprehenderunt ; cum tamen
variae admodum sint scaturigines diversorum humorum e quibus sputum conflatur. Illud per transennam notare liceat sputinomine quadruplicem excerni humorem ,
mucum scilices qui e narium cavitatibus, variis sinubus & cavernulis , quae Obducit tunica pituitaria, educitur ; depluit enim , uti infra dicemus , humor ille blandus , inodorus, insulsus & excolor e vasis fanguiferis , quibus quasi intertexitur haec
membrana. Secundus humor e membrana imas 'fauces Ob vestiente , nec non e tonsillis quae circa faucium isthmum situm habent ue crassioris consistentiae & viscidior apparet hic humor , qui vix screatu elici potest , quam reliquus mucus ; sed ejusdem indolis est particeps & ab eodem fonte scaturiginem mutuatur. Tertius hic est qui phlegmatis Viscosi facie saepius e laryngis rima, trachea & bronchiis tussis ope elicitur ; interior enim facies laryngis, tracheae & bronchiorum tunica quadam Va
140쪽
SECTIO SECUNDA. 423riis vasis referta obvelatur, e qua depluit hic submucidus humor : in statu tamen
naturali haud crassus & viscidus debet esse ille succus, qui aeris frigidioris accessu saepius spissior & compactior redditur ; sed
potius fluidus & tenuis, ut hocce oblinimento lubricis factis vocis organis aes pulmonum motu facilius citra obicem elidi& expelli valeat, dum per laryngem, tracheam & bronchia erumpit. Quartus demum humor est saliva ; de qua disserere inpraesentiarum decrevimus ; quid sit jam supra assignavimus ; nunc superest ut genuinas illius scaturigines indicemus.
Inter varios ductus hiantes in oris ca- Glandulaevum, & salivam eructantes , quatuor oc- salivales
currunt crassiores & notatu digni , qui eremotioribus glandulis, parotidibus nempe& maxillaribus capiti adjacentibus, orti majorem salivae copiam fundunt : caeteri minores Vix conspicui e variis glandulis in ore reconditis, & tota ejus membrana Obtectis scaturiginem ducunt. E glandulis salivalibus extra os sitis praecipue recenseri debent parotides haerentes in fovea quae occurrit inter processsum mammiliarem condyloidem & os jugale ; ad anteriora
utrimque late extenduntur, supra scilicet musculum masseterem : instruuntur ductu si cretorio a Stenone celebrato , qui e Pluribus confluentibus indiculis , ex acinis glandulosis quibus conflantur, ortiS emergenS,
ad calami scriptorii amplitudinem quandoque accedit : subit ac perforat musculum buccinatorem , non secus ac membranam