장음표시 사용
171쪽
116 ELEMENTORUM PHYSIOLOGIAE Farcum Haec faecum alvinarum expulpio pendet adςjςctio, pluribus causis supra memoratis : intestina crassiora excipiendis cibariorum sordibus di cata, illas retinent ; donec prae mole &pondere anum ad egestionem sollicitent. Haec intestina variis cellulis exasperata ad colligendas faeces stini comparata ; ne continuo & quasi indesinenti fluxu egeramus. IlIud silentio minime premere debemuS, quod ex illis prodeant nonnulla vasa lactea, quae exhaurire valent quidquid materiae chylota superiora praeterfugit. Ubi igitur haec ventris purgamenta ad rectum projecta quamdam vellicationem vicinioribus partibus excitant, intenditur motus intestinorum tonicus ue diaphragma sufflaminato spiritu complanatur; musculi abdominales contrahuntur ; ac demum faeces , angustata imi ventris cavitate , versus podicem detruduntur , sphincterisque obicem superant: sic stybala foetqris teterrimi, una cum muco intestinali , soras propelluntur , &venter hoc molesto onere liberatur.
SECRETIO. F ΜΛss A sanguinea quasi ex inexhausto
promptuario eruuntur varii humores huc& illuc secerni soliti, qui certis uisibus inserva ius Viunt Vel tanquam inutiles foras amandantur. humorum In narium anfractuosis cavitatibus s*cernitur:ς- rigi materia quaedam viscida & inodora,quae mucus audit. In imis faucibus & larynge conge'ner observatur humor , paululum tamen
dilutior ob breviorem moram. Glandula la-
172쪽
SECT1o SECUNDA. II crymalis humorem limpidum, & tenuem praebet; qui uberiori proventu fluens iacvmarum nomine venit. Emissaria spectabilia
evomunt in oris cavum humorem aqueum
spumescentem, salivae titulo notum , qui trans parotides , sublinguales , maxillares glandulas, &c. separatur. Ventriculi & intestinorum parietes muco quodam madent, quem nuncupant succum stomachalem se intestinalem. Salivae aemulum succum eructat in diuodenum pancreas. Bilis incerniculum hepar audit. Ε renibus stillat serum , quod Atii nomine ad vesicam amandatur. In testibus elaboratur semen ; & per peculiaria vasa suo loco enumeranda ad urethram defertur. Vapores fuliginei singulis expirationibus e pulmonibus elevantur. Superfluum cruoris serum per cutis spiracula in auras abit sub infensibilis perspirationis nomine; ubi vero copiosiori hoc latice irroratur cutis, dicitur sudor. Sunt & alii humores in diverso corporis habitu occurrentes , qui licet inferioris momenti , haud inutilem tamen operam praestant. Cutis cranium obvestiens succo oleoso S pingui uncta apparet. Meatum auditorium obducit humor crassus & luteus, qui ob ceream cons1stentiam ceramen aurium dicitur. Nec deficit in cute faciei hoc oleum quod splendorem quemdam ipsi conciliat. Sub vermium forma premitur succus quidam e lacunis densio lagmine nares externas Obsidentibus. Axillae, inguina , utriusque sexus genitalia humore quudam graveolente inqui
educi Valeant tot succi diversae indolis con-
173쪽
118 ELEMENTORUM PHYsIOLOGIAE sistentiae multum ambigunt Anatomici ; nec magis constat de organis secretoriis quam de modo secernendi. Hactenus magis accepta fuit opinio corum qui mediantibus glandulis has secretiones absolvi sibi persuaserunt ; licet nulla arte demonstrari possunt haec organa in variis partibus quae transcolatorii munus gerunt, ut in cerebro, cute, naribus, hepate , &c. hisce praejudiciis obcaecati cujusvis notae Anatomici glandulas per totum corpus , commentitiis Observationibus , quas1 certatim dispertiti sunt. Conspec- Quid intelligant glandulas vis definiritus genς' potest. Hoc titulo gaudent variae partes situ, rati. gl/Π inole, figura, fabrica & usu plurimum uig discrepantes. Neminem fugit corpO'ris viventis partes certis classibus comprehendi i duriores & densiores dicuntur ossa r cartilagines ad soliditatem ossium accedunt :has sequuntur ligamenta praedictis flexiliora: carneae musculorum classim exhibent: quae continendis liquidis dicantur vasa audiunt :nervi sunt funiculi pulposi e cerebro & medulla spinali oriundi : telae instar extens remembranarum nomine veniunt: partes certa
mole consipicuae, atque usibus animalibus, vitalibus se 'aturalibus inservientes , quae in cavitatibus capitis, pectoris & abdominis
reconduntur, Viscerum nomine salutantur rorgana demum minoris momenti, diversiae fabricae, quae ad praedictas classes minime referri valent, generico glandularum nominetarum di- Comprehendi solent. Illas dividunt in sim- visio juxta plices & comp0sitas 3 primae conglobatae, se- Aucto ς - cinidae conglomerata dicuntur. Toto cinio
174쪽
SEcTIO SECUNDA aberrant qui glandulas conglomeratas a prioribus simul congestis componi autumant : cum maximum sit discrimen inter haec corpora ; non solum ratione figurae, consistentiae, situs & texturae , sed etiam ratione usus. Nucis juglandis magnitudinem assequuntur, imo & stiperant nonnullae conglobata: ; ad globulum ut plurimum accedunt , & forti membrana obvestiuntur ; firma est earum compages, densa textura adeo
ut solidum quid refcrant. Longissime a prioribus distant glandulae conglomeratae, quae sunt corpora quaedam spongiosa, molliora, albicantia , inaequali superficie donata, ex minorum aggerie conflata , peculiari ductu excretorio vel pluribus instructa arteriis; venis & nervis referta, quae demum ad viscera nota minime referri valent. Ex quibus intelligitur peculiarem humorem secernere glam dulaS conglomeratas, qui per adnata emissaria fluit ad varios usUS. Sed aliae occurrunt glandulae, quae nec ad conglobatas, nec ad conglomeratas referri valent ; hinc aliam divisionem proponimus, Observatione anatomica suffultam; scilicet in secretorias , 6mphaticas , & anomalas. Glandulae secretoriae sunt haec organa quae ex cernendis humoribus sunt dicata, nec alium usium praestant ; ductibus secretoriis conspicuis donantur , qua nota ab aliis discrepant: ad hanc classem pertinent parotides , maXil laxes , sublinguales , palatina , buccales , lacrymalis, Pancreas, &c. Illud notare eXpedit varia organa cerebrum nempe , hepar , renes, i cc. colatorii munus gerere, sed ra-
175쪽
16o ELEMENTORUM PHYs Io Lo Glatione ingentis motis e glandularum albo expungi solent. Ipsi harum glandularum fa,icae falso tribuitur secretio , quae solis arteriis perficitur ue illud adeo verum est quod in variis partibus fiant secretiones ubi , uti supra notavi, ne vestigium quidem glandula rum apparet. Ideo primarius glandularum secretoriarum usas est fulcire & sustinere vasa sanguinea ; illa premere alias in glomeramen convoluta subsiderent, & solitis exercendis functionibus inparia evaderent ; quod etiam
intelligendum de singulis visceribus quibus
tradita fuerunt secretionum ministeria. Omphaticae sunt haec corpora oblonga, vel ad orbem accedentia diversis molis, densioris Contextus, juxta venarum latera sita ; quae trajiciunt vasa lymphatica a quibus nomen sortita sunt : crassioribus arteriis, Venisque pro mole glandularum amplioribus gaudent ; nec deficiunt nervi. Sunt quasi totidem receptacula validiori .elatere donata quae sanguinem everberant , conquassant &subigunt ; concresceret enim illud fluentum stagnans in majoribus venis ni a sanguine
ex hisce glandulis reduce, forte lympha &materia spirituum impraegnato , continubdilueretur : sub hac classi comprehenduntur glandulae jugulares, inguinales , axilla- . res , mesentericae , S c. Anomala sunt illae glandulae diversi situs , variae fabricae ; ocut plurimum incerti usus, quae ad superiores classes minime referri valent ue quales
sunt glandula pinealis, pituitaria , tyroi' dea , thymu4 , bronchialis , capsulae atra-bilares, &c, Ex
176쪽
SκCTIO SECUNDA . Ex quibus colligere licet varias secretiones exerceri absque glandularum beneficio;& quamplurimas esse glandulas ad alios usus comparatas: quod ut dilucidius pateat, enodandus venit secretionum mechanismus. Varias hypotheses de hac re in medium protulere , quasi certatim dissentientes Anatomico-Physicis quas singulas nunc recensere fastidiosum opus, nec sinit inchoata scribendi ratio ; cur unam duntaxat & alteram breviter, & per transennam proponemus. Diii invaluit sententia eorum qui contendebant singula organa secretiora succo quodam humori secernendo analogo imbui,
qui alios diversae sortis, nec miscibiles humores amovet & resipuit. Charta, ut inquiunt , emporetica oleo imbuta, particulas duntaxat oleos as admittit ; aqueis verbaditum denegat : haud . aliter succedit experimentum in charta aqua madida quae oleum repellit. Sic se habere omnes secretiones in variis corporis humani colis sibi persuaserunt. Hepar imbuitur bile ; renes urina impraegnantur ; parotides saliva afficiuntur & sic de caeteris : sed turpiter allucinantur illius opinionis fautores , qui e Verissimo experimento falsas inserunt conclusiones: etenim aqua & oleum misceri aegre patiuntur cur haud mirum si charta alterutro imbuta liquore alium respuat. Sed absona est aquae & olei cum nostris liquoribus collatio; cum neminem metiat nostros succos intime permisceri; quod desideratur in aliis. Juxta hanc hvoothesiin sin quia organa bile imbuta in ictero, hunc devium humorem Per
177쪽
161 ELEMENTORUM PHYSIOLOGIAE Petuo secernerent , sed reclamat experientia. Nec felicius collineant qui totum secretionis negotium Pororum configurationi ascribunt. Humorum , inquiunt, essentiales particulae varias inrtitae sunt figuras ;aliae enim sphaericae , ellipticae , quadratae , triangulares , prismaticae , cilindricae, &c
Portali, inquiunt, in solidis partibus insculinti, his molaculis excipiendis dicati, eadem
figura donantur sed haud naturae congrua censeri debet haec pororum & mol cularum configuratio ; notum enim est ex
Physicis particulas quibus constant liquida, sphaericas, oblongas , aut figura ad hasce
accedentes donari; alias in coagulum abirent. Quoad multiformes partium mollium portalos, mere commentitios esse luce clarius patet iis qui paululum Physices vel summis labris degustarunt. Aliis praeterea gravioribus , quas. consulto omittimus. difficultatibus obruuntur hae hypothests, de quibus fusiris disserere super 'acaneum.
Natura ab artibus compositis. prorsus aliena , simplici mechanismo suae exequitur munia : cruoris. Velocitas. & indoles osculorum secretoriorum diameter; varia demum quae secretis accidunt, haec in citcatissima cxplicant & in apricum prosci unt. Pororum quibus . permeabiliae sunt solidae, vel tubulorum lateralium ex ultimis finibus arteriarum emergentium beneficio exerceri secretiones sua det ratio, & docet Anat'me. Haec utriusque Qrtis, ostiola, ince niculi vices gerentia, e cruore exciPiunt
178쪽
s Et Tio SECUNDA. I ,3 quidquid sui diametro congruit, cur pro varia horum tubulorum amplitudine sipisssiores vel tenuiores secernuntur humores.
Tubuli salivales , lacrymales angustiores sunt renatibus; hos superant lactiteri, qui biliosis inferiores, &c. Hinc patet cur bilis
haud secernatur in mammis, in renibus ,&c. cur lac minime subeat renes, pan- creas , &c. cur demum glandulae salivales,&c. lotio sint impervice : sed haud facile concipitur ratio qua tenues succi haud trajiciant cola quae crassiores admittunt; cur verbi gratia faliVa , succus pancreaticus , urina haud secernantur cum muco narium , cum lacte, cum bile, dcc. si solo pororum beneficio absolvantur hae secretiones Haec primo intuitu gravissima dissicultas ad sublimiores auras evanescet, si paululum attendamus ad velocitatem & naturam appellentis sanguinis, & ad ea quae
secretis eveniunt. E membrana narium , faucium , trachete , &c. stillat humor tenuis qui ob moram - ω avolationem partim Cularum aquearum concrescit & in mucum
abit. Vasa galactifera excipiunt quidquid
lacte tenuius est, particulas nempe aqueas; quae vel per insensibilem perspirationem inauraS abeunt, vel vasis lymphaticis inibi ubertim occurrentibus absorbentur, quae iP- summet lac quandoque absumere Valent , uti quotidiana testatur experientia. Bilis demum educitur a sanguine venoso e Ventriculo , Pancreate, liene & intestisiis red Ce, Particulis aqueis orbato; hinc minime
mirari subit si sincera per ductus biliares fluat, dic. L ij
179쪽
164 ELEMENTORUM PHYSIOLOGIAE Priusquam ulterius progrediamur haud abs re erit coccinei laticis indolem exhibere , ut abstrusus secretionum modus dilucidius pateat. Quidquid intra vasa sanguinea continetur haud jure, uti vulgo existimant, ad genuinum sanguinem referri debet ue chylus cnim ad cruorem appellens aliquandiu ipsi immixtus ejus circuitum absolvit ; donec sensim ejus naturam induat , hinc chylus continetur intra vasa sanguinea. Sanguis, uti supra innui, constat eglobulis chylaceis varia elaboratione adunatis , adeo ut sphaerulae sanguineae conflentur ex variis sitbstantiis, '& diversis materiebus quas suppeditant edulenta & potulenta in chylum facestiira. Sphaerulae illae
coccineae conflatae e Variis materiebus natura, mole, figura & cohaesione dissimi,
libus, vi & actione organorum everberatae, comminutae & attritae , nisiu in contactum sensim soluto , dissisciantur & abeunt
Jn simpliciores substantias, aqueaS nempe, aereas, sulphureas , salinas, terreas, &c. quae constituunt humorum massiam intra vasta sanguinea , non secus ac chylus &sanguis, reconditam I adeo ut prima humorum a fanguine separatio fiat in arteriis& venis. Hinc haud falso conjicitur humores , bilem nempe, saliVam, urinam, &c. unά cum sanguine , intra cor, arterias &venas , atque alia receptacula contineri ;donec per peculiaria incernicula a reliqua massa separentur causis infra enarrandis scur minime mirum si ab obstrinstis vastulis
biliseris, bilis retenta sensim praedominium
180쪽
SEc Tro SECUNDA.obtinens , Omnes partes suo croceo colore
inficiat ; s1 ab infarctis renibus & sumaminato lotio , omnes alii humores urinam redoleant. Lac e variis partibus profluxisse abunde testantur Miscellanea curiosa, non seclis ac alia Eruditorum Adversaria ; quod sane quidem ultra omnem dubii controversiam arguit humores intra vasa sanguinea coercitos parum aut nil discrepare a secretis. His praelibatis ad ρcretionem devenimus, Naturali, cujus nomine intelligi volumus hanc cu- secretio jusvis humoris separationem quae fit me- num mediante organo , peculiari quadam fabrica huic usui dicato : alias vero separationes
quae trans Porulos Obviarum partium &diversae sortis exercentur generico eXcretionum titulo comprehendere animus est :nota sanguinis indole ex variis materiebus natura , mole , figura dc nisu ad contactum summe discrepantibus conflati, facile innotescit genuina secretionum mechanice ς praeci ue si attendamus 1'. ad velocitatem sanguinei laticis , ejusque fluiditatem : majori enim impetu fertur per arterias ad partes , dc lentiori gradu redux e partibus cor Petit : nec uno & eodem motu gaudet in singulis arteriis ; quin potius ejus Velocitas sit in ratione distantiae cordis & aortae ;quod apud exquisitioris notae Physicos ratum dc sumaminatum manci. a'. Ad c latoria densioris vel laxioris texturae, cujus ratione vasa secretoria apta S duntaxat& congruas hi morum in cruore nidulantium moleculas excipere Valent. 30. Ad