장음표시 사용
61쪽
modi in ratione exquisition contextus odiganorum censeri debent , & falso anime tribuuntur, cujus tamen imperio quandoque subjici valent. Mentis praecipuum munus est Supremi Numinis, ejusque operum contemplatio : ceterae hominis operationes quae vulgo menti referuntur', a praedicta systasi materiae mobilissimae & tenuissimae, spirituum animalium nomine notae, referriqistunt , uti fustius exponemus sub titulo Sensationum.' Corpus vivens est machina Hydraulo-Pneu-
suis. με matica innumeris prope modum partibus, nulli. fabrica , situ & cohaesione ad peculiares
usias comparatis , conflata. Parum discrepat corpus humanum a corpore aliorum animalium ue eadem in utroque Observantur Organa; exquisitiora se praebent instrumenta , elateria nempe , funes, trabes, vectes, valvula, cribra & alia sexcenta quorum artificioso contextu varii peraguntur motus, Ec notissimae absolvuntur functiones ; e quihus intelligitur hominem , si corpus spectes , pleraque cum bestiis communia ha
Duplici partium genere constare corpus humanum, solidarum nempe & fluuiarum, Constat neminem ferme latet. Partes solidae sunt partibus ' molles Vel duim primae certa flexilitate so idis. kistruuntur, uti viscera, musculi, Vast, &c. fibrae quibus coalescunt, male cohaerenteS , facile a se invicem secedunt, si motus Scros vitalis deficiant ; cur celerrime post obitum in faedam & putridam corruptionem ruunt. Secundae constant fibris firmio-
62쪽
S ACTIO PRIMA. 4.7ribus & rigidioribus, uti cartilagines & ossa
quae densior conteXtus a corruptione vindicat. Partes fluidae sunt conspicuae vel in- conspicuae ; primae in variis receptaculis ubique Occurrunt uti chylus , sanguis , bilis, &c. secundae sensus nostros fugiunt, uti spiritus animales et aer qui bronchia, veliculasque pulmonares occupat. Alia eth, sed rudior , corporis divisio in truncum scilicet & artus. Truncus sub se habet tres ventres , ut inquiunt ; supremum nempe aut caput medium Nel pectus,& infimum sive abdomen. Artus sunt vel superiores , brachia nempe ue vel inferiores , crura scilicet. Accuratam partium corporis humani descriptionem exhibet Anato- me , cujus studio acrito & strenue incumbere debent Tirones ad Physiologida sese accingentes. Haec est pixis nautica quae naturae scrutatore. pb omni erroris periculo vindicat; hoc est praesidium quod dubitantium sistit nemus, re abditiora naturae penetralia reserat.
E vario contextu solidor mi Cmergere corpus humanum iam supra notavimus ; haec 'peculiari fabrica & cohaesione constituunt partes; diversaeisortis, , quarum aliae densiores , firmiores &Garctius iunctae caeterisbas1m & fulcimentum praebent, uti ossa& cartilagines ; . alterae flexiliores , molliores & laxius inter se admotae vasa , Viscera , musculos, involucra &c. conficiunt. Utriusque indolis panes solidas quibus conflatur corpus humanum in Ovulo impraegnato delineari, quis post .tot solertiorum Et guidis, Solida dia
63쪽
48 ELEMENTORUM PHYSIOLOGIAE. Anatomicorum experimenti inficias ibit Primaria foetus rudimo ε ab appellante fluido materno in motum acta sensim ampliantur ue turgentia expau metir organa, cerebrum , spina medullaris, ocul'rum globuli , & cor fiunt primo cosspicua , deinde pulmones, hepar & reliqua abdominis viscera explicantur ; elooga ur demuna superiora, inferioraque exi n. Illae. sin gulae partes haud dum firmiter cohaerentest & connexae sensim sine sensu augentur dc solidescunt donec debitam molem nau-ciscantur.
s; bi, stac QuMnam sit fabrica primariorum parti ini, ei. solidarum staminum adhuc forte in abstrusis latet. Nonnulli de re Physica alias bene meriti, fallaci demonstratione delusi, fibram simplicem nil aliud esse quani
concatenationem vesiculosam , aut Vasicu-
rum seriem sibi persuaserunt , sed perspicacissimus Leuvenoe ius , qui accuratius oculis exquisitissimo microscopio armatis hos villum examinis incudi subiecit, candide fatetur nil quid simile praebere haec stamina ; sed dumtaxat fasciculos aliis te nuioribus fibris conflatos ; qui fasciculi peculiari & tenuissima obvestiuntur membra nuta , non secus ac crassiores quos detegit oculus nudus. Omnium ferme animalium brae, si oculatissimi auctoris experimentis sit fides, eamdem fabricam exhibent : mirati profecto si1bit fibras carnis bovillae haud crassitie superare fibras murinas ; licet triginta murum millia mole vel pondere haud aequiparent unicum bovem : imo stanninae qui-
64쪽
e quibus tendo pedis muscar contexitur 3 dc si lamenta quae tendinem balenae, tam ingentis & immanis belluae , componunt , nihil inter se crassitudine differre , quod sane omnem expectationem superat. Fibram ultimam uno tractu Oblongam , densiam, solidam , firmam , innumerisque portalis perviam esse credere quid vetat 3 Haec perpetuo fluxu trajicitur fluido aethereo quod ipsi certum.elaterem , aliis cor
poribus communem, conciliat. Succo nerveo irrorata ad motum fit magis prona renitentior evadit, quod de fibra motrice intelligi volumus. Illa simplieta filula peculiarium involucrorum beneficies, nunc in fasciculum collecta, alias firmiori nexu sibi haerentia constitutuat fibram paulullina crassiorem, quae similibus sociata consti tuit partes organicas quibuS gaudet animalium familia: adeo ut solida ex staminibus exilibus, simplicissam is , flexilibus, disi tractilibus & elasticis, sed nulla arte conspicuis , emergunt. Fibrae consipicuae osseae,nerVeae , membranaceae, carneae , &c. haud aliam sortiuntur originem , ac eadem' ferme fabrica gaudent. Varia partium soliditas a firmiori, laxiori ve primorum staminum compage & haerentia peti debet, hinc emergit contextus varius multiplici
Ex praelibatis patet cur partes alienis vel
suis terminis per extrema annexae & alligatae innata tensione donentur , & ad contractionem sint pronae. Materia aetherea subtilissima, singula corpora trajiciens & Per-
65쪽
1o ELEMENTORUM 'PHYSIOLOGIAE, vadens , vi reliquae matri , vel quadam ata tractione in praedictos fibrarum porulos adacta eos implet, dilatat , eorum figuram mutat , cuneique vim exercendo distrahit: hinc perpetuus ad contractionem nisus , qui juxta vulgarissima S leges mechanicas covalidior fit quo magis angustantur anfractuosia haec fibinum foraminula ; dum scilicet turgescentia vasa ipsasmet fibras coarctant, elongant, & distrahunt. Hanc nativam fibrarum eloticitatem intendunt inibi hospitantes spiritus animales, quorum impetu angustati poruli ampliantur Sr adeo ut fibrae crassiores factae abbrevientur, & juxta sui longitudinem constringantur ; quod enim additur latitudini, demitur longitudini. brarum Fabras ad contractionem pronas esse, &motus to motu tonico gaudere ex variis experimemni,vβ. tis patet ; resectis enim nervis, arteriis , venis, membranis, involucris & tegmentis statim fit sectarum paritum retractio i& insignis hiatus inter divisias partes cer-Ditur. Musculi spontaneo & nativo motu luxatos artus ita retrahunt , ut sanis breviores evadant. Si musculi unius lateris paralysi tentantur, antagonistae appensas Partes convellunt ; quod sine quidem arguit fibras molles Vasorum , musculo rum , membranarum , &c. vi quadam contractili gaudere, qua ad motum Proniores censeri debent.
Oscilla- Si fibrae rore nutritio orbentur; si sus xi Dς - flamminetur sanguinis influxus; si deficiat serum, emergit quaedam , qua Par i
66쪽
tes sensim plane exsiiccescunt & contabescunt. Frigus Partes constringit , quae a calore laxitatem quamdam contrahunt. Ab intensiori spirituum motu rigescunt fibrae ,& crispatione 'quadam afficiuntur , firmiores fluidorum impetum sustinent, eorum que velocitati minime cedunt : hinc im pares illis elevandis succi suiflamminantur de stagnant donec laxiora solida ipsis aditum . praebeant, & se trajici sinant. Hinc facile concipitur cur a tardiori spirituum motu , vel denegato influxu staccescant partes , humores aquei immisceantur cum solidis , illorum contextum laxent, imo de adhaesionem solvant ue hinc imminuta oscillationes fracti elateres haud solitum liquidis appellentibus motum impertiuntur, quae Vicio sim flaccida organa debilissima motione seriunt , hinc vasorum concidentia. Ex praehabitis igitur patet cur elongatae Nisus in partes proprio nisu sese restituant ; cur elevati vasorum parietes vi innata ad axim canalis sese applicent. In utroque castu angustali poruli haud solitum ingressum dc egressum praebent fluentibus liquidis, quae
motu proprio adacta innumerorum cuneorum Vim exercentia angustatos poru
los proprio nisu dilatant ue hinc luce clarius elucescit cur tens a viventium solida adulteriorem contractionem tendunt. Tonus praeterea fibrarum varius est respectu temperamenti, aetatis, sextis: molliores & flexiliores sunt partes in iis qui sanguineo dc phlegmatico gaudent temperamento , inlunioribus & luminis 3 densiores vero α
67쪽
11 ELEMENTORUM PIIYSIOLOGIAE, rigidiores Occurrunt in cholericis & in lancholicis , in adultis & viris ue quod sane
quidem alta mente tenere debent qui morborum curationi incumbunt.
Fluido. Inertia jacerent solida ni fluidis appellantibus irrorata in motum agerentur , ς' ga soli' utrorumque conuensu , & adaequata vi Versentur totius oeconomiae animalis
leges. Qitis haud perspectis liquidis exponere contendet nativum Partium calorem , abstrusum sensationum negotium , cordis& musculorum motum , reconditam nutritionis mechanicam, intricatum generationis arcanum , caeterasque functiones quae
a fluidorum vi praecipue absolvitntur ue suum symbolum conferentibus solidis. Quid sit Corporis viventis fluida sunt corpora
Laidum. quaedam conspicua, vel inconspicua mole-culis male cohaerentibus & fluxilibus composita intra tubos , foveas & receptacula Contenta. Humores audiunt in Physiolo-Dumo, gia ; adeo ut definiri soleat humor , cor- in Physio. Pus fluidum in corpore humano ex cibologia. & potu mediate vel immediate genitum nutritionis causa , vel ad alia corporis commoda. Humoris nomine venit
apud Physicos quidquid alienis terminis cohibetur, suis Vero propriis nequaquam ;quod sane Omni liquido convenit ; sed additur in definitione nutritionis causa , &c. ut distinguantur succi nostri alibiles, vel ad alios usus comparati, a reliquis. Illud
Per transennam notare cxpedit maximum
quandoque esse discrimen inter fluidium &humorem, licet ut Plurimum unum & idem
68쪽
SEcTIO PRIMA. 33 audiant apud Physiologicos : humor enim est liquidi species quae instar aquae Omnibus
fere corporibus haeret, eaque humectat tsi concrescat humor fitiiditatem amittiti; sed humiditatem servat; quod apparet in nive , glacie, pinguedine , lacte , aliisque humoribus concrescitibus. Fluidum vero potest esse siccum & humiditatis expers, uti sitiat vitrum & metalla liquefacta , hydrargirum, ipsemet aer , &c. Triplicem humorum in corpore humano reconditorum classem admittere licet; aut potius una dc eadem materia e variis
substantiis conflata , sub triplici conspectu se praebet. Prima classis continet quidquid colligitur in primis viis, stomacho nempe, intestinis, vasis lacteis, & aliis chyli
receptaculis. Secunda comprehendit humorum massam quae corde , arteritS, Venis ,
aliisque sanguinis 3 sis coercetur & in orbem agitur. Tertia sub se varios succos ex praedicta humorum massa oriundos quisiib excretorum nomine innotescunt. Prima Classis exhibet 1'. materiam chyli, alimenta scilicet solida & potulenta variis elaborationibus subacta, faliva, succo pan- creatico & bili impraegnata. 2 '. Ipsummet chylum , humorem nempe lacteum ex cibo& potu genitum qui vasis . lacteis hauritur . ad receptaculum lumbare appellens , dc ductus thoracici beneficio cruori affunditur. Haec est materia quae e multiplici assiiminiorum substantia cruorem reficit & instaurat, ejus naturam sensim induendo. Chylus in sanguinem conversius, prioris indo
rum divisio in tres classeS. Prima
69쪽
da Clast si pectat ad 3enuinum
ue ELEMENTORUM PHYsIOLOGIAE, lis particeps , diversias nanciscitur vires Emoleculis essentialibus oriundas. Secunda Civis , respicit quidquid sub generali materiae sanguineae titulo intelligitur. Licet latex coccineus ex arteriis & venis eductus meri sanguinis faciem prae se ferat, variis scatet humoribus qui etiamsi ejusdem
coloris participes esse videantur, longe tamen a genuino sanguine discrepant. Chylus sanguini immixtus varios stibit circuitus , multisque elaborationibus submittitur priusquam ejus induat ingenium r motu, pressione, calore, &c. adunatae chyli mole- culte facessunt in globulos coccineos, qui vehiculo aqueo innatantes constituunt ip- summet sanguinem. Sic constitutus sanguis nil praeter serum superfluum colatoriis praebet ; sed sensim vehiculo orbatae praedictae spherulae, & diversimode subactae ultramodum incalescunt : moleculae aereae, aqueae& sulphurere ad rarescentiam pronae expandantur, & dis lactationem sphaerularum moliuntur 3 adeo ut hinc emergant variae substantiae quae supeditant secretionum materiam, & una cum sanguine singulas partes peragrant, donec causis suo loco recensendis genuina subeant incernicula. Haec est Vera humorum massa quae licet ab ipso sanguine sobolescat muli im tamen ab illo disserePal. Tertia Classis spectat ad excreta, humores scilicet qui trans varia organa, Vel poromrum beneficio educuntur a massa sanguinea conflata e mero sanguine , e chylo & aliis humoribus. Hi ad certos usus comparantur
70쪽
S E C Υ I o P R I M A. I Futi lympha, succus nerveus, semen, bilis,
saliva, &c. vel tanquam inutiles foras aman dantur uti urina, sudor , mucUS narium, cerumen aurium , &c. ultra omne dubium
possitum esse videtur mas blam sanguineam ungulos hosce humores recondere , qui ante secretionem e1dem forma gaudent, iisdemque pollent viribus ; uti patet ex bilis &urinae supressione. Infantiam hepatis presso pede sequitur icterus, nempe diffusio bilis
ad habitum corporis, qua omnes Partes , haud exceptis oculis, colore flavo assiciuntur : saliva in nonnullis amaritiem quamdam contrahit ; urina plus aequo faturata& obscure flavescens emittitur , adeo ut linteaminibus immersis croceum colorem
impertiatur , quod sane quidem arguit bilem in materia sanguinea redundantem &exuberantem parum aut nil differre ab illa qua turget vesicula fellea. Si renes haud sua obeant munia & sumaminetur lotium ; fa liva , mucus gastricus & intestinatis, non secus ac alii humores urinam redolent squod nusquam eveniret si1 illud fluentum ab organo secretorio suam indolem contraheret.
Ex praediistis perspicuum fit parum accuratam esse hanc juxta neotericos humorum divisionem in primarios & i secundarios rprimarii dicuntur illi qui ex eduliorum succo emergunt quales sant chylus & sanguis ; secandarii sunt illi qui ex iis originem mutuantur. Haud minus enim occurrit discrimen inter chylum & sanguinem , quam inter sanguinem & caeteros humo-