Praxis medica cum theoria. [Tomus primus]

71쪽

in aqua conueniente ante novilunium: Ville quoque est nucem moschatam tape ore deti& naasticare. Tum etiam odoramenta tape naribuS admouenda

seu Jc in primis balsama apoplectica 'Aromata in cibis usurpentur: post pastus puluis digestitius, in curatione frigidae intemperiei cerebri deseriptus. Si , sanguinis copia affectus soporosus metuitur, iblius in primis quantitas imminuenda est, dandaque se dulo opera, ut haemorrhoides profluant, quo nihil utulius est talest. His etiam purgationes instituendae sunt ό ex senna& in . e ue tamedia effigenda, quae mino cales

Si denique ab humore melancholico metuatur apo-plexia , fluxus haemorrhoidum etiam utilissimus est, purgati' iterata humoris melancholici, & medicamenta proposita ad roborandum cerebrum ; pr*cipue vero puluis Qx succino, diarrho ne & poeonia sepoclescriptus. '

De comatemgita : i π Icet coma αγρυπνον, seu vigil ad seporoses assectus . ,referri selint , quiae tamen longe diuersam a caeteris conditionem obtinet, ideo seorsiti in hoc capite

inplicandum est.

Est' autem coma vigil Aectus, in quo aegri clause

72쪽

I I I. De Comate vigili. 4 Ioeulis decumbunt, Vt dormire videantvir, Cum tamen

Victilent , & delirent: ac si eos tetigeris, statim oculos aperiunt, & portae aspiciunt, & iterum delabuntur in sommum qua variis imaginibus & deliramentis imp ditur, ita ut vigIlare cogantur.Hunc affectum Gai --dium constituir inter phrenitidem & lethargum, phomaniam appellat. Causa fiuius affectus vulgatissima, est bilis cum piatuita permissa, a quibus humoribus cerehrum tantum irrigatur, vel tumorem atque inflammationem concipit,vnde erysipelas cedematose vel cedema erysipel tosum exoritur. Cum autem ea humoru miscella variis

modis proportionibus fieri vileat, sic varii in diue sis aegrotantibus isti affectus app rent. Si enim bilis inmixtione. praeualeax, delirium maius est, & aegritate clausos habeant oculos minus dormiunt; si veri, pi

tuita praedominetur, aegri magis dormiunt, minuS delirant,& expergefacti ininus vociseraretur,ac desipiunt Fit etiam coma vigil per sympathiam h vaporibus. biliosis, & pituitosis simul mixtis in cerebrum transflatis : quod non raro selet contingere in febribus ex humorum miscella oriundis , praecipue hemitritaeis tertiana dc quotidiana con 'sitis. Non est tamen in-; conueniens asserere, vapores simpliciter calid s& Ni-lmidos in febribus satis intensis hunc assectum produ- re, quia ab humiditate fit somnas,a calore autem Vs γgilia. Diagnosis huius affectus ex iis quae antea dicta sentsatis elucescit. lneo enim laborantes clausis oculis pe manent, & somnum capere videntur;attamen dormire Πςqueunt,& se variis modis exagitant, sese sebito erigunt , e lecto surgere nituntur, & iterum in somnum

xς abuntur. Causarum vari as ex praedictis etiam iaci- η ignoscitur.

73쪽

r. Praxeos Meilicae, Lip. t.

Periculoses affectus maxime censendus est.Siueehini tumore & inflammatione cerebrum afficiatur, grauε malum esse consueuit, seu alio quouis modis a praediuctis humoribus obsideatur, siue i vaporibus ex febrium malignarum materia oriundis assiciatur. Deliria vehementiora in comate vigili conuulsio nem efficiunt: fiunt enim ab humore, vel vapore aceta Limo, qui partes neruosas seriendo, conmmisionem facile concitare potest.', a Curatio comatis vigilis idiopathici iisdem instiua mentis perficitur,quibus phrenitis & lethargus curati conseruit: quod si magis ad phrenitidem deflectat, illius remedia magis adhibentur.Si vero magis ad letha

gum inclinet,eius m remedia magis usurpantur. Sympathici vero comatis curatio a Febris malignae cur xione dependet,a qua sumit originem. Pec diariter ta men remedia vapores illos a cerebro reuellentia ,& repellentia usurpanda sint in principio, ut phlebotomia ex brachio,& malleolo, & oxyrrhodina fronti & sincipiti admotat quibus accedent clysseres frequenter iniecti, cucurbitulae tum siccae, tum humidae sic pulis, dorso,natibus,& cruribus assixae ; vesicatoria ceruici, brachiis, & femoribus admota: & siquid cerebro infixum videatur, derivatio per apertionem 'enae stomis, aut hirudines pone aures, & temporibuέ aExas molienda erit,dimulque re lutio procuranda'animalibus tenetitis calentibus capiti admotis.

De Catoche,seu enalapsi. QVNd m apud aut res confusib reperitur. cir c iochi nomen, quod alij pro comλπ

74쪽

pro catalepsi usurpent 3 illis autem occas1onem: dedit Paulus, qui lib. 3 cap.R. de duplici catoche agit, &primum sub illius nomine de ς6mate vigilli tractat:in sine vero sub eodem nominς catalepsim explicat. Vsus t men inualuit, ut catochus, & catalepsis pro uno& eo- doen morbo apud omnes prope dum authores h beatur. Latini vulgo congelationem appellant. Rarissimus est affectus, di admiratione dignissimus, re quicumque ex authoribus aliquem eius castim vid xunt , obseruatione dignissimum censuerunt , eiusque historiam descripserunt. Primus omnium Ges.commenti in I. pror en sect. i. partio. sό. cuiusdam condiscipuli

sui historiam proponit, qui chm assiduo studio se fatugaret, catalepsi correptus est ; Iacebat, invit , Dum prorsus inflexin rigidiu ue, atque extensia. Videbam ue oculis apertis ita nosintueri et ne commeret quidem

hil tamen loquebatur. Is quoque eodem tempore qua loqueremur aia se a is, quamquam non euidenter clare-surinonnulla item re memoria tenens referebat, raptesque omnes se conssicere ἀχit ; ita ut quorundam actiones recor datus exponeret ; sed neque loqui posse, neque membrum ullum mouere. Fernelius vero lib. 3. de morborum pari bus cap. a. duas refert historias, quae sic habent. Vnuae dum literis ct chinis sedulo Enuigilaret, repente hoc vitiσpercut sua quidem obrigintivi sedens calamumque digitis' emens , ocκlis in libros defixis , putaretur in eadem studia sncumbere, donec Oocatus ac impulsu deprehensus est omnis Uu, atque motu careo. Alterum moram ritu iacentem

in , qui neque cernebat, neque audiebat, neque compunctus sentiebat quicquam. Facilis tamen Enerat rejiratio quisquid in os ingerebatur, promt e vorabat, e lectulo subia ui, sius insistebat , impulsi que incedebat, ct quocumque vel manus, vel brachium , vel crusi e teretur,

silis quasi saeum , vel flabile permanebat s expressam.

75쪽

quandam dixisses laruam, t arte progredientem R.

tuam.

Similes historias videre est apud Schenkium, Maria cellum Donatum, Rond eletium , Iacotium, & alios. Ex quibus colligitur, in hoc affectu sensuum interno

rum & externorum abolitionem cum membrorum rigiditate ut plurimum reperiri ; int redum tamen sensis non esse prorsus abolitos , ita ut aegri colloquentes audiant ; interdum etiam membra non esse rigida,

sid ab adstantibus flecti posse , & in varios ditus

moueri.

. Causae huius affectus variae assignari possunt. Gai com. frigidae & siccae cerebri intemperiei cataleps1s generationern tribuit , quae quidem in- imperies partem cerebri resteriorem praecipue occupat, eam constipat , & condensat ; unde necisi ab ea oriundi etiam condensantur, & tensi ac rigidi evadunt. Talis etiam intemperies.dotum neruosem genus occum Pare potest,ab externa et interna causa producta Hanc tamen causam nonnulli in dubium reuocant,existimam res tantam frigiditatem inviaeme corpore reperiri non posse,quae talem neruis congelationem inserat. Verum hoset cite redarguit: Gahi de HG. morb. . s: ratione, ab experientia desumpta, his verbis. Nam q quos in is nere usque ad mlh tem frigus oppresit. libis rigoribm corriris turis' es Graci em Motoras,' hoto siletanosque appellant nonnulli vero his passionibis quas conge a tiones nominant L min. Docetigi α Gal. a frigore externo catalepsim generari posse. Et ratio facile perint sugdet , in iis qui in itinere ex intense frigore rigescunt& intereunt, rigiditatem mortem praecedere , προς adeo mitiorem frigiditatem eam poste inducere, quam iis illa, quae mortem inducit si que congelatio neruo-

cum, seu catalpsis a frigida intemperie produci potorix

76쪽

ωχ citius talem affectum pariet, si siccitatem comitet ab habuerit. Frequentilis tamen generatur hic affectus ab intem -etie frigida & sicca cum materia coniuncta. Illa autem materia est hutnor, aut Vapor melancolicus, a quibus constipatio partis cerebri posterioris,& neruorum ten

sio, atque rigiditas inducitur, non solum qualitate suam da & sicca; sed etiam quantitate, quae replendo distentionem facii Aecim lib.6. cap. . a sanguine etiam fieri posse cata lepsim asseruit , cui subscrib1t Rondeletius, dicens illud contingere quando venae & arteriae cerebri opplentur, unde sisescit corpus, de distentum in modum corporum a frigore congelatorum conspicitur. Hanc te te tiam contirmat historia nobilis mulieris febre synoci laboriantas, quae 19. die catalepsi correpta est, sed largo tandem fluente e naribus sanguine liberata. Semertus nouam excogitauit causam,quam dicitestes,iritum quemda congelantem, a quo spiritus animales Agunturo immobiles reddunt illam autem vim congelativam, & fixatiua ab intemperie frigida & sicca dopendere negat: sed a qualitate quadam occulta exoriri Misit, cuiusmodi spiritus coligalantes in Maero sincireperiunturivi in fulmine, a quo interdum homines ri gidi, & veluti congelati reddunturiquemadmodum re fert Cardanus octo mestares sub quercu coenates,sulmia ne percustas fuisse, & eande figuram corporis seruasse, ut Unus comedere videretur,alter manum poculo ad O vere,alius bibere licet omnes essent exanimati. Vulg*etia asseritur vinu in dolio fulminis spiritu interdum congelarisin terraemotibus aliquando spiritus quosdam

ς terra erumper a quibus homines reJiqua animalia' pente consistunt, & rigida manet. Addit Sennermi

m congelandi ha nitro & pluribus aliis imineralibus

77쪽

insignem reporiri. Erie la eoru non affert. Nos musti proponimus ex plumbo desumptum, cuius Vapor mercurium ita figit, & congelativi mali Cabilis euadat. Hoc Sennerti inuentum non esset prorrus reiiciendum, nisi ille hanc unicam catalepseos causim statuens, reliquas omnes expungeret, quae cum a Gai aliisque praestantis. simis Medicis stabilitae sint temere non sunt reiiciendae. Neque ulla necessitas cogit ad causas occultas conia giendi quando manifeste habenturitat em effectum producendi capaces , ut in earum enumeratione satis demonstratum est. Et cum se citus huiusmodi spiritum Congelantem ab humore mel ncholico excitari dicit, illius sententia a communi parum distat, quae humori,

aut vapori frigido S: sicco, atque adct melancholicoecatalepsis generationem tribuit. Diagnosis huius affectus satis manifesta est ex historiis supra ex Gal.& Fernet. propositis; malum enim s. bito hominem invadit, eumque in eostatu detinet in quo primo eum offendit. Sicque immotum seruat,ac si congelatus esset. Diuersitas vero symptomatum in disserentiis proposita sensibus ipsis discernitur. Prognosis huius affectus eadem propemodum instia tuenda est, qualis in soporosis affectibus fuit proposita:

nempe affectum esse periculosum, & pro maiori, aut minori intensione 'mptomatum,maius aut minus Po tendere periculum. Curatio autem duplex instituevia est ;vna in paro- smo, altera extrema paro si aum. In paroxysmo ad

aegrum exCitandum conuenient ea remedia quae ins

porosis affectibus descripta sunt. Extra paro sinum

curatio melancholiae morbi hic omnino conueniet, si eatochias ab liumore,aut vapore melancholico gener rur ; quae quidem causa frequentissima est. Si autem

stigida intemperies sola, a causa externa, vel intern

78쪽

Cap. V. De Paralysi I

Ndusa , huic malo originem dederit ; quae illam emendant rςmedia e capite primo huius libri erunt de . promenda. inc denique si copia sanguinis hunc esse dum generet, Vel foueaz, illiuS imminutio per venae-

sectionem erit consentanea.

' Victus ratio calefaciens & humectans praestribe da erit , sicut in affectibus ab humore melancholico oriundis.

BAralysis est priuatio motus & sensis ini quibuslandi artibus ob impeditum influxum spiritium stam

lium.

Vatiae sent illius disserentiae. Vel enim omnes quae sub capite sint partes occupat , dicitur, vel dimidiam tantum corporis partem,&ημ ιπληγια no minatur ; vel unicam tantum particulam obsidet, ¶lysis particularis appellari solet. Quamuis nomnulli authores paralysim, hemiplegiam, paraplegiam, paresim, & realutionem pro una & eadem motus, &1ensus priuatione,quae dimidiam corporis partem O cupat, indiscriminatim usurpent. Duplex iterum paralysis constituitur. Vna persecta, in qua motus & sensus omnino abolentur. Altera imperfecta, in qua functiones ista tantum imminuuntur;& si leuis sit earum imminutio, nondum paralysis,sed xorpori, vel stuporis nomen obtinet, quia via est ad ram paralysim,& quasi prodromus illius Alia etiam est species impersectae paralysis , quando motusllaeditur illaeso sensu, vel vice versa.

79쪽

48 Praxeos Medicae , Liba.

Catio paralysis in genere sunt omnes iquae spirituum animesium influxum in ueruos & musculsis impedire possi int. Omnium frequentissima est humόr pituitosus , qui

neruos obstruendo,comprimendo,densando, Vel refri

gerando, dictam spirituum animalium infimum pro-nibere selet. 3Humor ille pili litoses influit a cerebro in neruos &medullam spinalem. Sic apoplexia leuis degenerat in paralysim, quia humor illam efficiens e cerebro excuari tur in medullam & principium neruorum sicque vel in eorum substantiam sese insinvia , meatusque inafensiles, per quos spiritus influunt, occludit; rei per Cauitatem vertebrarum dorsi descendens, S spinalissae lae ac neruorum Arctas sequens, eos comprimitae artigvstat, sΙcque spirituum animastyris e me uti etiarci impedit. Potest etiam idem humor frigidi tausea hemisubstantiaen dentae , ut aeinceps spiritibus istaei alibus peruia risti sir Ac denique

e frigidiori humidiorique spirituum insulam ita pedum potest , quandoquidem duni halitatii nerui

temperamentum, & calor illius ih rus a' nimia rem .

geratione destructia est spiritus animalis ossicio suo fungi non potest;catas enim illius in uens' si ρ rtii calore inseo coniungi debet, La propr1am stilus

nem obeundam. . .

De aliis humoribus controuertitur , num paralysis caud, esse possint. Attamen licet infrequentiores sint, non sunt omnino abdicandae. Tralliams I. c. p.6.re ere,quemdam es paralysim ex maerore incidisse, deinde sumpta hiera adeo laetan, ut torus immobilis fieret, & propemodum interiret nisi in contrarium mutatus fuisset, & huimectantibus Dmnibus,cum potibus , tum cibis, & aliis quae tempe

ratum

80쪽

itum ipsum redderent Vsus fuisset, maxime vero balaneis compluribus , Vnctionibus ex hydrelato. Paulus lib. et,. q. 28 9 3. p/ralysim proponit ex co-hea biliosa; cui refrigerantia maxime conferunt. Et nostro iaculo notissima est colica Plistonum, quae in ostralysim utplurimum degenerat, eamquer ab humo ebit osse produci apud omnes in confesse est, de qua fusi is agetur in colici doloris theoria. Eiusdem rei exemplum proponitur a Foresto ovem. ρ . liba o. cuiusdam adolescentis, cum earumdem tium expenuationeri atrophia;cumque calefacientium exsiccantium melicamentorum Hu, ab aliis Medicis praescriptorum, in peius continuo rueret ; tandem solis humectantibus asiumptis & admotis ab eo restitu.

Ratio dipsi ura conuinciri Bilis enim , & melancholi1, & quiuis alius humor & neruos influens s meatus eorum insensiles occludere potost, si eorum interiora pedae I vel eosdςm comprimure , si ext secusam'

Neque rationes Rondeletij contrarium sentientis ullo modo conuincunt, dum ait bilem di melancholiam siccare potius quam 'emollire nervos; bilem ad conuulsionem magis , mordendo & vellicando, quam ad parat sim cssiciundam esse idoneam quidem emo litio neruorum, ut in paralysi a pituita concedi, potest, in omni tamen pisathii necessaria non est , licet Vulgo parabsis, neruorum res lutio hominetur; cum illius ossentia a Gla priuatione influxus spirituum animalium dependeat; quae dum a compressione neruo ruis, aliisque causis producitur , eorumdem emolli i vo ad illius generationem minime concursit. Huius, autem relaxationis & emollitionis nemorum opinio h de exorta est, quod partes paralyticae tensiorie destiti. I