장음표시 사용
651쪽
se ignotis circumdata, & ineluctabiles navigio p ludes, nec ipsis quidem inter se pervias,quibus incoluntur. Deinde tot sontes,tot capita fluminum, subitos,& ex occulto amnes vomentia. Tot deinde ad tempus collectos torrentium impetus: quorum vires quam repentinae, quam breves Omnis haec aquarum, etiam intra terram, natura iaciesque est. Illic quoque aliae vasto cursu deseruntur, re in praeceps volutae cadunt: aliae languidiores invadis refunduntur, S leniter ac quiete fluunt. Quis autem neget, vastis illas receptaculis concipi, occessare multis inertes locis Non est diu probandum, ibi multas aquas esse, ubi omnes sunt. Neque enim si1ssiceret tellus ad tot flumina edenda, ni si ex reposito multoque sunderet. Si hoc verum est, necesse est aliquando illic amnis excrescat, &xelictis ripis violenrus in obstantia incurrat. Sic fiet motus alicujus partis, in quam flumen impetum dedit, & quam donec decrescat verberabit. Potest
fieri, ut aliquam regionem rivus affluens exedat, ac secum trahat aliquam molem: qua lapsa, supe posita quatiantur. Iam vero nimis oculis permittit, nec ultra illos scit producere animum, qui non credit esse in abscondito terrae sinus maris vasti.
Nec enim video, quid prohibeat vel obstet, quominus illic habeatur aliquod etiam in abscondito
littus, dc per occultos adirus receptum mare,quod
illic quoque tantumdem loci tenet, aut fortassis hoc amplius, quod superiora cum tot animalibus erant dividenda: abstrusa enim, & sine posse redeserta, liberius undis vacant. Qiras quis vetat illic
fluctuare, M ventis,quos omne intervallum terrarum, & omnis aer creat, impelli Potest ergo maior solito exorta tempestas aliquam partem terrarum impulsam vehementius movere. Nam apud
nos quoque multa, quae procul a mari Herant, subito
652쪽
NA TvRA 2. Q v ΑΕ s T. LIB. VI.mbito ejus accessu vapulaveret 8c villas in conspectu collocatas, fluctus, qui longe audiebatur, invasit. Illic quoque potest accedere ac decedereμ- lagus insernum : quorum neutrum fit sine motu superstantium.
C A P. VIII. Non quidem existimo diu te
haesitaturum, an credas esse subterraneos amnes
8c mare absconditureia Vnde enim ista prorumpunt, unde ad nos veniunt, nisi quod origo hum ris inclusa est Age, cum vides interruptum Τigrim in medio itineris siccari, &non universum averti, sed paullatim , non apparentibus damnis. . minui primum, deinde consumi: quo illum putas abire nisi in obscura terrarum: utique cum videas emergere iterum, non minorem eo qui prior fi . xerat3 Quid cum vides Alpheum, celebratum poetis, in Achaia mergi, 3c in Sicilia rursus transjecto mari effundere amoenissimum fontem Arethusam Nescis autem, inter opiniones, quibus narratur Nili aestiva inundatio, dc hanc esse, a terra illum erumpere, & augeri non supemis aquis, sed ex imtimo redditisZEgo quidem centuriones duos, quos Nero Caesar, ut aliarum virtutum, ita veritatis inprimis amantissimus,ad investigandum caput Nili miserat, audivi narrantes, longum illos iter per
gisse, cum a Rege AEthiopiae instructi auxilio,
commendatique proximis regibus, penetrassent. Adulteriora quidem, ajebant, pervenimus, ad immensa, paludes, quarum exitum nec incolae nou
rant , nec *erare quisquam potest, iis implicitae aquis herbae sunt, & aquae nec pediti elui iles, nec navigio, quod nisi parvum dc unius capax, Iiamosa dc obsita palus non ferat. Ibi, inquit, vidi mus duas petras,ex quibus ingens vis fluminis emcidebat. Sed sive caput illa, sive accessio est Nili, sive tunc nascitur , sive in terras ex priore receptae e L cursu
653쪽
L. A N N AEI SENE c ΑΕ cursu redit: nonne tu credis, illam, quidquid est, ex magno terrarum lacu ascendereὶ Habeant enim oportet pestibus locis sparsum humorem , dc in imo coactum, ut eruelare tanto impetu possint. C A P. IX. Ignem caussam motus quidam, de quidem non eamdem judicant. Inprimis Anaxagoras, qui existimat, simili paene ex causia dc aera concuti, ic terram: cum in inferiore parte spiritus crassum aera, dc in nubes coactum, eadem vi qua
apud nos quoque nubila frangi solent, rumpit: dc ignis ex hoc collisu nubium, cursuque elisi aeris, emicuit. Hic ipse in obvia incurrit, exitum qu rens, ac divellit repugnantia: donec per angusta aut riactus est viam exeundi ad caelum, aut vi atque injuria secit. Alii in igne caussam quidem esse, sed non ob hoc, iudicant: sed quia pluribus obrutus locis ardeat, dc proxima quaeque consumata Quae si quando exesa ceciderint, tunc sequi m tum earum partium, quae subjectis adminiculis destitutae labant, donec corruere: nullo Occurrente, quod onus excipereti Tunc chasmata, tunc hiatus vasti aperiuntur: aut cum diu nutavere,super ea se, quae supersunt stantque, componunt. Hoc apud nos quoque videmus accidere, quotiens incendio pars civitatis laborat: cum exustae trabes sunt, aut
corrupta quae superioribus firmamentum dabant: tune diu agitata fastigia concidunt,& tam diu dis. Letuntur atque incerta sunt, donec in solido resederunt. C A P. X. Anaximenes ait, terram ipsam sibi esse caussam motus, nec extrinsecus incurrere
quod illam impellat: sed intra ipsam & ex ipsa
quasdam partes ejus decidere,quas aut humor sol--Verit, aut ignis exederit, aut spiritus violentia e cusserit. Sed his quoque cessantibus non deesse,
i propter quod aliquid abscedat aut revellatur. Nam
654쪽
NA TvRA L. QUA Es T. LIB. VI. primum omnia vetustate labuntur, nec quidquam
tutum a senectute est. Haec solida quoque magni roboris carpit. Itaque quemadmodum In aedificiis veteribus quaedam non percussa tamen decidunt cum plus ponderis habuere quam virium: ita
in hoc universo terrae corpore evenit, ut partes ejus vetustate solvantur, solutae cadant, re tr
morem superioribus afferant: primum dum abscedunt nihil enim utique magnum sine motu ejus , cui haesit, abscinditur deinde cum deciderunt, solido exceptae resiliant, pilae more; quae cum cecidit exulcat, ac saepius pellitur, totiens a 3 solo in novum impetum missa. Si vero in stagnantibus aquis delata sunt, hic ipse casus vicina concutit fluctu, quem subitum vastumque illisum ex alto pondus ejicit. CAP. XI. Quidam ignibus quidem assignant hunc tremorem, sed aliter. Nam cum pluribus locis serveant, necesse est ingentem vaporem sine exitu volvant, qui vi sua spiritiun intendit: δc si acrius institit, opposita diffundit: si vero remissior fuit, nihil amplius quam movet. Videmus aquam spumare, igne subjecto. Quod in hac aqua facie inclusa dc angusta, multo magis illum facere credamus , cum violentus ac vastus ingentes aquas excitat.Tunc ille vaporatione inundantium aquarum, quidquid pulsaverit, agitat. CAP. XII. Spiritum esse qui moveat, & plurimis dc maximis auctoribus placet. Archelaus antiquitatis diligens, ait ita: Venti in concava te rarum deseruntur: deinde ubi jam omnia spatia plena sunt, δc inquantum aer potuit densatus est, is qui supervenit spiritus,priorem premit & elidit, ac frequentibus plagis primo cogit, deinde pertu bat. Tunc ille quaerens locum , omnes angustias dimovet, dc claustra sua conatur effungere. Sice e 3 evenit,
655쪽
ss ANNAE 1 SENECAE evenit, ut terrae, spiritu luctante, 6c fugam qua,
Tente, moveantur. Itaque cum terrae motus sui
rus est, praecedit aeris tranquillitas ic quies: vid licet, quia vis spi as, quae concitare ventos solet, in inferna sede detinetur. Nunc quoque cum hic motus in Campania fuit, quamvis hibemo ten pore, dc inquieto, per stiperiores dies aer stetit. Quid ergo Numquam flante vento terra concus.sa est 3 Admodum raro duo flavere simul venti. Fieri tamen & potest, & soleti quod si recipimus,& constat duos ventos rem simul gerere: quid ni accidere possit,ut alter superiorem aera agitet, alter inserum CAP. XIII. In hac sententia licet ponas Aristotelem, & discipulum ejus Theophranum, non, ut Graecis visum est, divini, tamen ic dulcis et quii virum, bc nitidi sine labore. Quid utrique
placeat, exponam. Semper aliqua evaporatio est e terra, quae modo arida est, modo humido mixta. Haec ab infimo edita, ic in quantum potuit, elata, cum ulteriorem locum in quem exeat non habet , retro sertur, atque in se revolvitur: dumque rixa spiritus reciprocantis jactat obstantia , & sive interclusus, sive per angusta enisus est, motum ac tumultum ciet. Straton ex eadem schola est, quii inc partem philoisphiae maxime coluit, di r rum naturae inquisitor fuit. Hujus tale decretum est : Frigidum & calidum semper in contraria abeunt, dc una esse non possunt: eo frigidum confluit, unde vis calida disi essit: dc invicem ibi calidum est, unde stigus expulsum est. Hoc quod cruco verum est: sed utrumque in contrarium agi, ex hoc tibi appareat. Hibemo tempore , cum supra terram fiigus est, calent putei, nec minus specus, atque omnes sub terra recessus : quia eo se calcut
contulit, superiora possidenti frigori cedens : qui
656쪽
cum in inseriora pervenit, & eo se quantum poterat ingessit, quo densior, hoc validior eit: huic alius supervenit, cui necessario congregatus ille jam de in angustum pressus, loco cedit. Idem econtrario evenit, cum vis major frigidi illata in
cavernis est. Quidquid illic midi latet, frigori cedens abit in angustum, bc magno impetu agitur: quia non patitur utriusque natura concordiam, nec in uno moram. Fugiens eHo, dc omni modo cupiens excedere, proxima quaeque remolitur ac jamt. Ideoque antequam terra moveatur, solet mugitus audiri, ventis in abdito tumuimantibus. nec enim aliter posset, ut ait noster Virgilius,
Sub pedibus mugire solum, O Mira moveri: nisi hoc esset ventorum opus. Vices deinde lui-jus pugnae sunt: desinit calidi congregatio , ac
rursus eruptio. Tunc frigida compescuntur 6c su cedunt, mox futura potentiora. Dum ergo alterinna vis cursiit, dc ultro citroque spiritus commeat,
CAP. XIV. sunt qui exissiment, spiritu quidem, & nulla alia ratione tremere terram, sed ex alia causia, quam Aristoteli placuit. Quid sit quod ab his dicatur, audL Corpus nostrum re sanguine irrigatur, oc spiritu, qui per sua itinera discurrit.
Habemus autem quaeciam angustiora animae receptacula per quae nihilamplius quam meati qua tam patentiora, in quibus colligitur , dc unde dividitur in partes. Sic hoc totum terrarum omnium Fus, dc aquis, quae vicem singuinis tenent, reventis,quos nihil aliud quis quam animam vocaverit, pervium est. Haec duo alicubi concurrunt, alicubi consistunt. Sed quemadmodum in corpo--- re nostro, dum bona valetudo est, venarum qu que imperturbata mobilitas modum servati ubi
aliquid adversi est, micat crebnus, de suspiria a e e 4 que
657쪽
que anhelitus, laborantis ac fessi signa sunt . ita te xae quoque, dum illis positio naturalis est, incon- lcuuae manent. Cum Piquid peccatur, tunc velut laegri corporis motus est, spiritu illo qui modestius
perfluebat, icto vehementius , de quassante venas suas: nec, ut illi paullo ante dicebant, quibus ani mal placet esse terram.nam si hoc est quemadmo- stam animal, tota vexationem sentiet. Neque enim in nobis febris alias partes moderatius impellit, sed per omnes pari inqualitate discurrit. Vide ergo, irumquid intret in illam spiritus ex ci cumsuso aere: qui quamdiu habet exitum, line iniuria labitur: si offendit aliquid , dc incidit quod
viam claudat , tunc oneratur primo infundente se a tergo aere. Deinde per aliquam rimam malia
me sugil, dc hoc acrius sertur, quo angultius. Id sine pugna non potest fieri, nec pugna sine mintu. At ii nec rimam quidem per quam etfluat invenit , conglobatus ille furit, de huc atque illa circumagitur, aliaque dejicit, alia intercidit: cum tenuissim , idemque sortissimus, dc irrepat qua vis in obstructa, & quidquid intravit, vi sita diducat dc distet, tunc terra iactatur. Aut enim datura vento locum discediti aut cum dedit, in ipsam, qua illum emisit, cavernam fundamento spoliata considit. CAP. XV. Quidam ita existimant. Terra multis locis pecorata est, nec inmum primos illos aditus habet, quos velut spiramenta ab initio sui r cepit, sed multos illic casus imposuit. Alicubi diduxit , quidquid superne terreni erat, aqua: alia
torrentes exedere, illa aestibus magnis dirupta patuere. Per haec intervalla intrat spiritus i quem si inclusit mare , & adegit, nec fluctus, retro abire permisit, tunc ille exitu simul redituque praeclussi, volutatur. Et quia in rectum non potest tendere,
658쪽
N Α Υ v R A L. Qv AE s T. LIB. VI. 7. quod illi naturale est, in sublime se intendit,& LeI- ,
CAP. XVI. Etiamnum dicendum est, quod pleririsque auctoribus placet,dc in quo sociasse fiet distensio. Non esse terram sine spiritu, palam eiu Non tantum illo dico, quo se tenet, ac partes sui jungit, qui inest etiam saxis mortuisquae corporibus t ted illo dico vitali.& vegeto, & alente omnia. Hum nisi haberet, quomodo tot arbustis spiritum insunderet, non aliunde viventibus, dc tot satis 3 Quem admodum tam diversas radices aliter atque aliter in se mersa, foveret, quasdam summa receptas parte, quasdam altius tractas, nisi multuin haberet animae, tam multa, tam vaIia generantis,& haurishu atque alimento suo educantis 3 Levibus adhuc argumentis ago. Totum hoc caelum, quod igneus aether, mundi summa pars, claudit, omne. hae stellae, qiiarlim iniri non potest numerus, omnis hic caelestium coetus, 5 ut alia praeteream) hic tam prope a nobis agens cursum sol, omni terra rum ambitu non semel major, alimentum ex ter reuo trahunt,Winter se partiuntur: nec ullo alio scilicet, quam halitu terrarum sustinentur. Hoc illis alimentum, hic pastus est. Non posset autem tam multa, tantaque, dc seipsa majora, terra nutriare, nisi plena esset animae, quam per diem n ciem ab omnibus partibus suis landit. Fieri enim non potest, ut non multum illi supersit, ex qua ianrum petitur ac sumitur: bc ad tempus quidem, quod exeat, nascitur. Nec enim esset perennis illi copia suste ruri in tot caelestia spiritus, nisi invicem ista excurrerent, dc in aliud alia solverentur. Sed tamen necesse est abundet ac plena sit, & eae condito proserat. Non est ergo dubium, quin multum spiritus lateat intus, dc caeca sub terra spatia ari latus obtineat. Quod si verum est, ne
659쪽
sis L. ARNARI s EN Ee AE cesse est id saepe moveatur, quod re mobilissima lenum est. Numquid enim dubium esse potest cuiquam, quin nihil sit tam inquietum quam aer, re tam versabile ic vagatione gaudens CAP. XVII. Sequitur ergo, ut naturam suam exerceat, & quod sempeLmoveri vult, aliquando& alia moveat. Id quando fit 3 Cum illi cursus imterdictus est. Nam quamdiu non impeditur, placide fluit di cum osse itur & retinetur , ins nit, & moras sirus abri pit, non aliter, quam
Quamdiu illi facilis & liber est alveus, primas
quasque aquas explicat. Vbi saxa manu vel casu illata pressere venientem, tunc impetum mora quaerit: dc quo plura opposita sunt,plus invenit virium. Omnis enim illa unda quae a tergo supere nit, & in se crescit, cum onus suum sultinere non potuit, vim ruina parat, & prona ciam his quae jacebant sugit. Idem spiritu fit: qui quo valentior agiliorque est, citius rapirur, oc vehementius septum omne disturbat. Ex quo motus fit scilicet ejus pariis, sub qua pugnatum est. Quod dicitur, verum esse ex illo probatur: cepe enim cum terrae motus fuit, si modo pars ejus aliqua dirupta es , inde ventus per multos dies fluxit: ut traditur factum eo terraemotu, quo Chalcis laboravit: quod apud Asclepiodotrum invenies, auditorem Posidonii, in ipsis quaestionum naturalium caussis. Inv nies dc apud alios auctores, hi asse uno loco terram, dc inde non exiguo tempore spirasse ventum:
qui scilicet illud iter ipse sibi fecerat, per quod se
CAP. XVIII. Maxima ergo caussa est, pr pter quam terra moveatur, spiritus natura citus,&Iocum eloco mutans. Hic quamdiu impellitur,
660쪽
NA TvRA L. QEAEsΥ. LIe. VI.& in vacanti spatio latet, jacet innoxius, nec circumjems molestus est. Vbi illum extrinsecus superveniens caussa solicitat, compellitqtie dc in arctum agit scilicet adhuc cedit tantum, dc vagatur. Vbi erepta discedendi iacultas est, dc undique o sistitur, tunc
quae diu pulsata convellit ac iactat: eo acrior, quocum valentiore mora luctatus est. Deinde cum cir- ,
ca perlustravit omne quo tenebatur, nec potuit evadere, inde quo maxime impactus est, resilit: dc aut per occulta dividitur, ipso terraemotu raritate ficta, auo per novum vulnus emicuit. Ita ejus vis tanta non potest cohiberi, nec ventum tenet ulla
compages: solvit enim quodcumque vinculum, Momne onus fert secum, infususque per minima laxamentum sibi parat,indomita naturae potentia liber, utique concitatus, sibi jus suum vindicat. Spiritus vero invicta res est: nihil enim erit quod
Luctanter ventos, tempestatesque senor Imperio premat, ae vinelis O Greerefranet.
Sine dubio poetae hunc voluerant videri carem rem, in quo sub terra clausi laterent. Sed hoc non intellexerunt, nec id quod clausum est, esse adhuc ventum: nec id quod Ventus est, posse jam claudi. Nam quod in clauso est, quiescit, dc aeris statio est. Omnis in fuga ventus est. Etiamnum dc illud accedit his argumentis,per quod appareat, motumessici spiritu,quod corpora quoque nostra non alia ter tremunt, quam si spiritum aliqua causa comturbat: cum timore contractus est, cum senectute languescit, & venis torpentibus marcet, cum friagore inhibetiit aut sub accessionem cursu suo dejicitur. Nain quamdiu sine injuria perfluit, dc ex more procedit, nullus est tremor corpori.cum ali