Exercitatio Theologica De Locis, Seu Fontibus Theologiae Christianae

421쪽

minatissimi illius operis Theologici quod inscribitur

Sententiarum libri Quatuor: in eo autem, ut notat Melchior Canus lib. I a. cap. 3. multa Delio Sanet rum anaret: nam integrum sere compositum est ex Scripturae sacrae & Sanctorum Patrum sentenisis praesertim vero ex libris S. P. Augustini decerptis: praeterea in eo conficiendo Magister ipse , si fides habe da est Ioanni Cornubiensi discipulo eiusdem Magistri , non leviter adjutus fuit, & plurimum prosecit ex libris sententiarum Petri Abaelardi. Cum autem opus istud Petri Lombardi tunc manibus omnium volveretur factum est, ut accedentibus ad illud paulatim etiam aliorum theologorum commentarijs , S admixta eidem deinceps Dialectica atque Metaphysica Aristotelis , Theologia ipsa , quae usque ad illa tempora non erat, nisi collectio& ordinata quaedam theologiearum sententiarum diaspositio , plurimum creverit, & in meliorem formam redacta suerit . ut jure dici possit theologiam scholasticam a Magritro Sententiarum praesertim suam habuisse originem . Praeter librum Sententiarum Petrus Lombardus scripsit etiam diversa alia opuscula . quae ex Epitaphio ejus sepulchrali , quod Parisiis extat in Ecclesia LMarcelli ad tumulum illius appositum innotescunt :& quod ita se habet: nempe hie jaeet Petrus Lombardus laevus Parisiensis, qui eo osuit librum Sententiarum; Glossas Psalmorum, eae Distolarum: Porro autem librum istum ipse ita disposuit. ut li-her primus contineret Sententias Patrum de Trinitate O Unitate Deir Secundus de Creatione mundi &praecipue Angelorum & hominum, S de Dei gratia :Tertius vero de Incarnasione Verbi & de Virtutiabus ae viiijs Sc Quartus de Saeramentis & de Νο-nissimis .

422쪽

Et quamvis Discipuli eius , seu Doctores scholastici qui illum subsecuti sunt, non omnia, quae in libris istis continebantur, probaverint, imo non defuerint quoque , qui illum haeresis suspectum ad Alexandrum II l. Summum Pontificem denuntiaverint, praesertim quod docuisset christum ut hominem non esse aliquid, quae sententia etiam in Concilio quodam Parisijs habito jubente eodem Summo Pontifice damnata . suit, ut testatur Mathaeus Paris in historia Anglicana in Henrico ΙΙ. nihilominus ex iisdem libris S ex Schola Lombardi paulatim postea velut ex equo Trojano prodiverunt variae scholasticorum sectae omnes, qui primum in Sententiarios & Quodlibet rios deinde in Reales & Nominales ; ac demum in Thomistas , Scotistus, Aegidianos, Sc Neotericos diavisi fuerunt. Sententiarii vocabantur illi, qui commentarios in Petri Lombardi lihros simpliciter scripserunt: Quodlibetard autem qui dogmata theologica varii argumenti pro libitu ipsorum selecta par tractabant: Reales qui magis rebus, Nominatra Vero, qui magis nO. minibus, & vocabulis explicandis operam dare gloriabantur : Thomistae denique qui Divi Thomae Aquinatis Vestigia sequebantur. , μοι ista qui sectabantur Joannem Duns Scotum ex ordine minorum S. Francisci Aegidiani vero qui AEgidium Columnam ex or. dine Eremitarum S. Augustini Magistrum & Antist-gnanum venerabantur : ac tandem Neoterici qui The logiam profitebantur sine ulla ad certum aliquem auctorem & Magistrum servitute et in quo iisdem praeivit Gulielmus Oham, a quo subinde in scholis etiam Okamistae appellabantur. Ampullosi autem magis fortassis , quam veridici iure esse videntur tituli illi honoris, quos Doctoribus S antisignanis suis diversae istae scholasticorum Se-

423쪽

ctae tribuere consueverunte nam praetermissis hic divo Τhoma Aquinate & Divo Bonaventura , e quibus ille propter vere Angelicos . mores Doctor Angelietis hie vero propter ardentem in Deum amorem Doetor Seraphietis jure appellari meruit: Alexander de Ales ex ordine minorum S. Francisci Sancti Bonaventurae Praeceptor , vocabatur Doctor irrefragabilis & Egidius Columna ex nobilissima, Columnensium iam ' lia ordinis nostri Prior Generalis S postea Archiepiscopus Bituricensis doctrinae & operum Sancti Thomae Angelici Doctoris strenuissimus defensor Doetor iuncialissimus : Henricus a Gandavo Archidiaconus Tornacensis, qui Seripsit egregium opus . Quodlibetorum Doelor Solemnis: Joannes Duns Scotus acutissimo ingenio praeditus ex ordine minorum ut dictum supra Docior Subtilis: Durandus a Sancto Portiano , ex ordine Praedicatorum Episcopus Meldensis Doctor resolutissimus: Franciscus Mayron natione Scholus & Scoti discipulus Doetor illuminarus : Gulielmus Oham ex ordine minorum pariter Seoti discipulus Doetor invincibilis cujus tamen nomen propter quosdam errores, in quos occasione servidi sui ingenij , quo praeditus erat, prolapsus est, in indice librorum prohibitorum repositum fuit: ac tandem Ioannes de Baccone ex ordine Carmelitarum Theologus atque Philosophus aeque doctissimus Doetor admirabilis. Nunc quod ad utilitatem Theologiae scholasticae perintinet i prosecto ea utilissima est, non quidem sin-

i Loquimul hie praeei se desola Theologia scholastica: nam quod pertinet ad Theologiam positivam , de ea , quod non solum utilis sed etiam Ecclesiae absolute necessaria diui debeat, constat evidentissime ex illis quae ab initio hujus eapitis

dicta sunt: si enim Patres debuerunt omni tempore adversus luereticos ex sacra scriptura &

424쪽

Metio VII. cap. I. a Imgulis fidelibus , sed toti Ecclesiae, si spectetur Quatenus illam in Prolegomenis definivimus , nimirum quatenus est disciplina sacra , quae tanquam principia Numit sacram Scripturam , & traditionem a que Conciliorum, Summorum Pontificum, & Sancto rum Patrum statuta & decreta, ct quae haec omnia distincte atque perapicue ita disponit, ut servata me- odo dialectica exinde Conclusiones suas circa Deum& res divinas, non ad sucum faciendum , sed ad instructionem fidelium, tantum deducat , sicuti illani digesserunt supra laudati DQctores , imo hoc sensu

non est inconveniens, ut etiam aliquo modo necessaria dicatur , quamvis non omnino & absolute, sia

quidem etiam sine schol*stica theologia fides in Eeclesia firma & sincera conservata revera fuit instetrix serme primis duodecim saeculis, sed tantum sub hoc respectu , quia ope Scholasticae theologiae facilius &expeditius frangi possunt conatus haereticorum , qui postremis temporibus dialectica plurimum & potisaesimum abusi sunt, ut fidei nostra: doemata convelinterent . QSi autem Theologia scholastica accipiatur pro di

Sciplina quorundam scholasticorum, de quibus plurimum& suste conquaeritur Melchior Canus lib. 8. cap. I. qui scilicet gravissimas fidei & morum controversias& quaestiones non dirimunt ex veris & legitimis Theologiae sontibus, sed ex sola ratione & humana auctoritare, sicuti secerunt imprimis Probabilistae saeculi XVI. , & qui de multis disputant inutilibus pi

fideir profecto jam omni tem- proInde inutile plane est vel pore necessaria suli In Ecclesia de utilitate . vel de necessimis disciplina illa quae ex principijs Thologiae positivae in particulam positivis suas deducte Conci u- ri verba sacere. Mones de Deo rebusque divinis:

425쪽

13 De laeti Theologieis

ne ae subinde etiam de plane ridiculis , tunc ipsa non solum non est utilis, aut necessaria, sed neque etiam theologiae nomen meretur & Iure etiam pem

nieiosa potius dici potest & debet , eo quod vanitati m , quam instructioni fidelium & Religioni

'I Ibositis, ut etiam de Theolo3orum auctoritate ge

neratim iam pauca dicamus et imprimis unanimis & coniscors theologorum omnium conseimus In dogma aliouod fidei vel morum praebet adeo firmum S ualidum argumentum pro veritate dogmatis illius , ut ipsum sine nota temeritatis S periculo errandi in fide negari non possit: nam fieri haud potest, ut eousmodi dogma , in quod theologi omnes uno ore com Spirant , atque consentiunt , falsum fuerit r siquidem eum inter illos in rebus uteunque etiam non valde intricatis magna ubique semper regnet dissensio. ut uerpetua sere experientia comprobatum est, certe non omnes circa dogma aliquod idem plane assi arent vel negarent , nisi tam valida in illud concurrerent momenta rationum , quibus diSSentire nullatenus liceat r ac propterea neceSSe Omnino est , ut verissimum sit omne id , quidquid in materia fidei & morum unanimi consensu ab omnibus affrmatur vel negatur: ex quo intelligitur quod tam Concilia generalia, quam Romani Pontifices in definitionibus dogmaticis iure etiam semper respicere consueverunt ad concordem vel non concordem Theologorum mentem

atque sententiam . IDeinde plurium consensus in aliquod dogma, cui tamen alii insignioris notae, licet forte numero pauciores ex adverso dissentiunt , non est majoris auctoritatis & ponderis , quain sunt momenta rationum quibus innitu litur: nam Conclusiones theologicae universim non his ut firmitatem nasi in quantum legi-

426쪽

time deducuntur ex principijs revelatis r at vero dum plures tantum Theologi in unum aliquod dogma conaMutiunt, non autem omnes , legitima ista deductio ex principiis revelatis potest aequissimo jure in dubium revocari propter dissensum aliorum , nam licet isti pauciores quoque fuerint, ut ab initio dictum est, praesumi tamen non potest, aut saltem non debet sine istorum injuria , quod isti non seque beneratiocinantur quam illi, & quod nulla prorsus istorum haberi debeat ratio in deductione, quam isti a versus illos circa idem dogma instituunt.

Praeterea veritas fidei non pendet ulla ratione a nu mero vel ab auctoritate theologorum , sed duntaxat atque unice a conformitate cum principiis revelatis, S absolute fieri potest, ut sententia , quam pauciores tenent, gravitate rationum & pondere argumen torum praevaleat alteri, quae longe plures defensores habeat, ut exemplo esse potest Probabilismus, sive

systema de opinione probabili licite sequenda in co cursu probabilioris, quod circa finem saeculi xvi. &initium XVII. maxime invaluit in scholis . & quod plurimos defensores nactum est, quamvis illud ex altera parte Theologi , qui sanam moralem se sequi gloriabantur , firmissime semper oppugnaverint co S

i Ut autem pateat, quo

iure , bonone , an malo , Theologi isti opinionem istam op pugnaverint , congra um videtur ut systema Ipsum tam in se viam in suis consequentiis breviter perstringamus; itaque ut a definitione ordiamur opinio probaHlis est assensus intelis-ctus de aliqua re . nitatur ratione veι setoritate alicium momenti modo pro parte opportea nihil appareat eoovineem νquamvis adsit nonnulla em

dem partis opposita formido rita Thomas Tamburinus in Explieatione deealogi lib. s. cap.

num. I. ubi etiam num. 2.

427쪽

4eto De Ioeis Theologieis

tauquam sontem ex quo om te genus vitiorum , quodniundum postea inundavit, sua sponte ussiuxerit, ita ut sorte non omnino vane celebris quidam scriptoriam cirea annum I 6s3. idest eo tempore in quo systema istud omnium iere theologorum animos inυaserat , in sua dissertat. theologica de Probabilitate Secl. 3. q. s. scripserit dicens nemo illis, quae in nprodierunt vinionum portentis Eceles am defunetrimputet: imminent alia longe in inora Pericula: nee hie consistet ista remisies: tiam late junduntur h us dogmatis rami, ut in totius religio vis asterte gras-3emur eritium , O in omnium denique religintimquibus statim Intelligitur quod in systemate proinhabillstatum assensus Intellectus semper praestari possit sine culpa , dummodo a sἰt vel ratio aliqua alieulus momenti . vel

auctoritas aliqua etiam cum

'midino de sive quod

idem est cum conscientia dubia r 8e revera nam ita proin aequitur ibidem laudatus aisctor num. 3. qui aliquid operatur oens ex opinione pro Oiu ,

bene operatur , et sine recato rsuta in bamanti , ut cum Pru deotia , qua est rena rexula

eum , aee nostra dis evisisne non hiara eat , etiam vim sue pro Miareo relicta, etiam omassaturiore , etiam communi , etiam

in articulo mortis ἔ Pra dum proba ni taee sive intrinseca .

tenui, modo . ρυιabilitatis ιμ-ιtibns nom exeatur , eo σι aliquid agimus , 3emPer Pru denteν arimus; quibus non solum amrmator. quod operans ex opialone probabili sive inistrinseca sive extrinseca bene operatur ae sine peccato; sed etiam quod satis sit, ut unia versim res religionis & eo se lentiae, & quae proxime pertinent ad maximum atque prae cipuum hominis negotium nempe ad obtinendam tautem aeternam , aequa lance pensentur cum negotiis vitae temporalis, imo non hoc solum, sed quod magis est , afirmatur aperte , quod satis sit ad recte vivea dum sine culpa & sine peccaro , si quis operatur cum all-

qua probabilitate, etiamsi ope-ntus cum minori sollicitudine Duili od by Corale

428쪽

horrendam permixtionem tendant : nec immerito fortassis eodem in loco sermonem convertens auctor ad defensores Probabilismi prosequitur dicens: caveant ne ρraeter mi ntem O Prost 'situm suum qua doque dicantur deistaru/n Prinei a r omnia aune incerta, inquit Cicero, cum semel a jure disressum est: omnia nutantia , fluxa , mobilia , eum semel fidei. ae ueritatis retinaculis abruptis omnia ere tiem rationis arbitrio Permissa sunt: Permittuntuν Gutem Omnia hoc semel dogmate suae pio , fatium probabile a Mezato excusare , O ad honestandam aetionem 3usscere.

di minori prudentia , quam e mumuniter heri solet in rebus h manis et & revera, quis enim

vir vere priιdens commissurus est unquam ut negotia sua tem

poralia lea proseqnatur , ut re fleta opinione probabiliore ιιmo omissa quoque tutiore &communI de prospero & seliel

rerum suarum eventu . sequa

tur minus probabilem etiam tenuem , hoc solo contentus, quod in negotiis suis probabilitate aliqua dumtut i Ex his autem breviter indieatis iam s ciIe quisque intelligit qtiaenam consequentiae in morale hominis systema ex tam lubrico sonis te deflvere debeant i nempe stverum est , quod non errat , neque peccat, qui agit Se oporatur quod sibi probabile vide- aut i id injur audiens adolessent insidiabituν pudieitiae rexoris alie e , utimur verbis s. P. Augustini contra Aeeademieos lib. eap. 16. ι bee deierare peν omaso divinum nexcire me rorsus , quomodo vis peccaverit at quis quis id eae

sequitur ibidem laudatus D tog- ώ-ieidiis, pareteiriis, saer ιerijs, omniburque omnino, ι fieri , aut evitari pars una fi risiir , aut farino ibus , quaapaueis verbis, et quia est να- vrus apud sapientissimos iudires dese a Mur , quomodo enim

visum est r neque vero puta

dum est consecutiones huius. modi systemati huic ad . libitum appingi, sunt eaim neeessariae ut unusquisque per te videt 1 praeterea in systemate Pro in bilisti non solum veri sine culpa sequi opinionem probabilegi relicta probabillo

429쪽

et a Delaeis Theologieis

Tandem in quaestionibus mere philosophicis, sicuti etiam in illis, quae scholarum particularium . puta Thomistarum, Scotistarum, Molinistarum, Augustinensium &e. propriae sunt, licitum est cuilibet, &sine offensionis periculo a quibusvis Theologis disco, dere: nam in rebus Philosophicis nulla plane est theologorum auctoritas : in quaestionibus autem particularium scholarum proprijs , sive quis uni vel alteri schoἰae adhaereat, atque in respectivis illarum controversijs. vel assirmativam vel negativam teneat se tentiam .. nullum sequitur tu fide S moribus periculum , donec Ecclesia auctoritate sua non declarave

etiam. varios adue Casuinas , donec occurrat qui ad libitum espondeau ,..& mutare , primo conceptum iam probabi is dictamen rationis quotie cunque occurrit alia proba. bilitas etiam mere extrinseca lue lueuiratissime patet ex casu, quem solvendum sibi assumit

celebris Casuista Ioannes Ca. ramuel in Theo uos sendamen limp. I. sundam. XI. ubi adis ductis . principiis Probabilisminum. p. inquit. Ηι principi aissistens proporri earum inse

laem in Comm. in . Regulam S. B nadieti Disp. 2II. num. 14 6. Pem ex rietis poterit quiem que resolvere. Itie erat tura ingr6surus n-m maioris comisaditastra maria c 2 haeeerat tota probabilitaris ratiosnulose .eontulit reeum amma ais suisTribens Thomae Sanis usino in Summa Tmus. I. lib. I. cap. 29. num. s. a manti legem rem ea, g με continentur in diurnali os is divino satisfac re t postqua- autem solverunte portae , mutavit dicta-an , et secutus sementiam Ioannis Ma eii in selere. disp. 1 f. num. Massisentis in daaGnata non comtineri, integrum inscium disianum , ac proinae carentem Br inario , iacet diuνniae babeat . non teneri legere Osirium d Ninum , iuud non ierit i sed uomodo responde am ad Musai uualem l in ioco eitaeo haec scripsi ; aet exacte respondeam opus est omnes circumstantiar pendere I P.Mιus primo S-Mesii sententiam sequebatur , et bene faelevat nempe ex Opl-nione istocum auctorum quae cunque opinio p. atur ab insi

430쪽

rit quid in particularibus diversarum scholarum plae itis sentiendum sit , quidve in illis doetrinae fidei ves consorine vel difforme esse non definiverit. Quamvis autem haec ita sint ; nempe quamvis in huiusmodi controversijs unicuique licitum sit in suo proprio sensu abundare, non est tamen licitum , quod theologi diversarum opinionum conviciis atque dicteriis seinvicem proscindant , & quod pejus est. atque tam a chai itate quam a iustitia christiana m xime alienum , haermis notam diversa sentientibus objiciante siquidem neminem fugit , haereticum diei non debere nisi illum , qui cum pervicacia articulum aliquem ab Ecclesia ad credendum legi uim propositum negaverit: deinde meminisse quoque deberent

sententia. Ex vi huius Heω- mr sine eulp.e gravis serupulo νelinguere is larium in terra , et solum eonferae diurnale cnempe maioris commoditatis gratia Meundo asseritων Paulias mutasse Hetamen; et hoc hum num est , et rationale t ismo

non est suarum opinionum man.

cipium , eum probabile dictamen mutat utitur alia eaelitus ean erasa libertate , et bene faeie

quam pulchra probabilitas ,

quae nescio , an cuiquam etiam ineriantorum vere non aul-

deae fidei orthodoxae dogma

tibus , demonstrastionibus , Principiis perre notir subest logenium , probabilibus sentem eiis superest et ideoque quam ubere sententiam Sanctesii arrobaruit. tam libere potuit iuum dimistere t patuit igitur

tio dieitαν Paultis notaeisse res diurnali , et defeet. Meviarum Dis diebas , quibus in navi fuit --as non recitasse s pro habiliter maloris commoditatis gratia γ nec tamen pereavit morae taliter ς operabatων emm iuxtaeonseientiae dictatae. , quod erat probabile et pν eos subnixum Saucii auctoritate , hactenus Caramuel I verum haec satis sunt i nam inhnitum sere esse oporteret qui singula paradoxa, quae ex hoc systemate in mo tum doctrinam derivant, pro dignitate proisqui animum arponeret . Duili eo by CO le