장음표시 사용
201쪽
ANC, disputationem divido in articulos quatuor, in qu rum primo agam de conceptu entis : in secundo de univocatione cntis r in tertio de praecisionibus entis : ac tandem
. in quarto de distinctionibus entis.
OT AN DU M Prim. ens dupliciter posse accipi,
scilicet vel pro iste in aetii , vel pro ente in potentia. Ens in actu secum importat existentiam , & juxta hanc signification derivatur. ut Grammaticis placet, a verbos m , cujus significatum est ex o . R. cujus participium tia. . est. enι , qu si existens. sus vero in meentia non importat siccum existentiam actualem I sed sim iciter essentiam , quae est mutudo ad exisi tendum , 8e stcundum have significationem , ut rursus 2Grammatici sentiunt , est nominale ; propterea quod ens non maliter acceptum significat essentiam indifferenter: sive eoni istam , sive nos conjundiam eum existentia. Uno verbo ens vel significat existentiam. vel essentiam ;sed nota quod sicuti existentia essentiam praesupponit , ita essentia non
202쪽
ssint , omnino inter non entia computentur ; sicque intelligis discrimen entis a nihilo: tiam nihili non modo nulla est cxistentia ; scit nec essentia ulla est. Notandum Secundo conceptum entis, quod hic ac fere in tota Metaphysica nominaliter sumitur , esse duplicem ; Ermalem ncmpe , &objectivum. Conccptus se alis vocatur actus ille , quo mens comeipit rebus omnibus a se cognitis, vel etiam cognosci bilibus convenire
rationem ac denominationem, tis e conceptus autem ob iniviis diei-riir ratio illa eadem , ac denominatio entis , quae menti objicitur, sive repraesentatur tanquδm conveniens rerum Omnium seu ab ipsa mente cognitarum , seu aliter cognoscibilium multitudini: sicque eon
e reptiis objectivus nihil est, nisi objectum ipsum concupius se alis. Tum vero hic inquiritur an & qualiter iste uterquς conceptus tam objectivus , quam Brinalis' sic unus. Sed imiuisitionis decisioni non parum proderit , si insilper praenotetur id esse eonnaturale intellectui , ut postquam varias variarum rerum persectiones' conspexit, haereat in consideratione aliarum prae aliis , & unius quid in prae omnibus , si sic libuerit quasi separantio illas , stu ut loquuntur Metaphysici , praesieindendo. Atque in hoc inter alia inulta intellectus praevalet visui, qui non potest nisi conjunctim intueri ob ina , quae eonjunctim videnda ossi runtum 2 at intellestiis ex plurimis, quae aeque novit, potest considerare aliqua scorsim, quasi avertendo se a consideratione aliorum rquamquam ad id accurate praestandum studio & exercitio metaphysico opus est. . His praenoratis proposita quaestis deculetur in assertione sequente.
ASSERTIO UNICA.conceptus formalis est unus r- idem die de objestivo . .
PROBA Tu R Primo. Conceptum Hrmalem emis esse unum , nihil aliud est, quam intellecium unico aestu apprehendere rerum omnium tam cognoscibilium, quam cognitarum convenientiam sub communi ratione & denominatione entis et sed intellectus id praestat unico actu : ergo &e. Major constat ex praenotatis, minor vero prQbatur in hunc modum. Si intellestiis id non praestaret unico actu; ideo maxime , quia unicus amis ad id , de quo agimr , praestandum non sussiceret et atqui non modo non sussicit ad id unus; sed e contra si non esset unus, non sufficeret : nam si unico actu potest apprehendisiib praducta communi ratione & denominatione entis convenientia
Ira Coneep tus entia alius est formali , alius obaeiectivus. Ita.
Mens ualeo aevi u attinagit e ma
203쪽
Res o m. nes inisduunt rationem unius obi
duarum rerum I cur non triuin cur nou quatuor & sic dei iam s.. ac tandem cur non omnium , cum convenientia omnium non habeat ,
nisi conditionem objecti unius λ Ac deinde si adtus ille, ut dixi, non
esset unus . non nisi seorsim couserrentur res quaedam cum aliis , & sic nuuquam simul conferrentur omnes et ac proinde nunquam attingeretur omnium illa , de qua agitur , convenientia. Igi ir intelicetiis unico aetii convenientiam.illam attingit : talcaraque actum vocamus conceptum formalem ciatis , ut praemissum cst.
Probatur Secunia. Si quia impedit quo minus res Omnes apprehendantur uno actu sub communi ratione & denomanatione cntis, id maxime impedit earumdem rerum multiplicitas et atqui ista multiplicitas id Iazn impedit : ergo &c. & sic conceptus sermMιs cntis erit unicus. Major constat ἔ quodnam enim aliud crit assignabile impedimentum p Minor aurem sic probatur ; scit quia si rerum multiplicitas id impcdaret , tot actus necessarii Ercnt , quot .sunt res et under uia nunquam perveuiretur ad omnes & singulas seorsim conspicionas , nunquam proinde intelicetiis cognoscoret eas omnes convenire sub communi ratione & denominatione cntis cum nihilominus id probe agnciscat. Seu ctiam quia nemo est , qui neget plurimas partes posse unico adtu intelligi sub una ratione & deuominatione totius, quini componunt οῦ sic caelum . unico adtu intelligitur quin etiam unico actu intelligitur vetitas. illa scripturae asserentis Deum in principio creasse coelum R. terram ἱ atque. ita de aliis. Igitur si multiplicitas Partium. , ex quibus cassum componitur, non impedit quin unico aetii agnoscantur sub una ratione & denominatione cassi, quod componunt , nullo similiter impcdimento crit multiplicitas rerum omnium, quin omnes apprehendantur uno actii sub communi ratione & dc nominatione cntia. Scit ut iam fatis patet , actus ille est conceptus se malis , de quo agitur et ergo conceptus seria abs ciatis cst unicus. Addidi in assertione idem esse semiendum de objectavo ; & ratio evidens cst : quia propter convenientiam illam , quam , res omnes Obtinent sub communi rarione re dcnominatione cntis, induunt omnes Limam ac conditionem uuius objecti , ad cundem modum , quo pro uno objocto computantur milites omnes , qui componunt exercitum; ac cives. Omnes, qui componunt urbem , Sc. Omnis .quippe convenientia est quaedam unitas : ac proinde omnis convenientia , quae offertur intellectui cognoscenda , est quoddam unum objectum illius. Cum itaque conceptus objectivus entis nihil aliud sit , quam convenientia illa rerum omnium sub communi ratione & denominatione eulis proposita cognitioni intellectivae , illuc apertissime sequitur conia
204쪽
ceptuin o octivum entis esse unum et tantumque superest ut stias ad unitatem utriusque istius conceptus, se alis nimirum , S obieetivi intelligendam recolenda inc, quae alibi dicta sunt circa esserinationem universalitatis naturarum. Nam sicuti ad constitu lana v. g. naturam humanam universalem. considerantur statim illius individua sicundum sinulitudinem de clissimilitudinem . quam ha nt . ac tum consideratur similitudo eorum seorsim ab omni dissimilitudine,& haec similitudo sic abstradia ab omni distotcntia chssinu litudinis iliai vidualis reddit naturam humanam unam , & sub una ratione praedicabilem de suis individuis , id est . , ainivcrsalem. Hoc itaque modo considerat intellectus res omnes secundum similitudincua ac dissimilitudiiκiri, quam habent ;trim vero non considerat, nisi carum similitudinem a dissimilitudine praecisam : uicque intelligis considerationem hujus similitudinis . seu quod idem cst, convenientiat sub ratione communi & denominatione tutis esse conceptum illum , quem vocamus conceptum Armsem mistis,quemque simul a svertis esse universalem.& illa convenientia sic objecti intellectui quid est, nisi conceptus entis objediivus,& maxime universalis Oriicies Primo. Omnis conceptus , qui unicus est , indivisibilis est ; sed conceptus entis tam objectivus, quam sermalis non in indiva sibilis r ergo &e. Major constat ex terminis , siquidem quidquid vere ac perrecte unum est , id incompositum est et repugnat autem aliquid incompositum dividi. Minor vero sic probatur: quia si potest
uuiversitas rerum sub ratione ac denominatione.communi entis concipi, potest exinde concipi similiter modo una , modo altera medietas , ac quaevis alia multitudo comprehelisa sub medietatibus talis univcrsitatis, quod evidens indicium in actum ilium , quo sic concipitur universitas rerum, continere in se plures actus, quibus scorsim ac successive sic concipi possitiat variae multitudines talium rerum e unde Consequitur actum illum esse multipliciter mestiplicem . sic cx alio capite universitas rerum est divisibilis in varias multitudines seorsim ae successive cognoscibiles sub illa ratione iemis A denominatione communi , de qua agitur et ergo A c. Adde quod conceptus saltem objediivus entis non est unus t ergo&c. Probatur antece scias conceptus objecti viis entis importat omnem multitudinem rerum, quae officiuntur intellei hu i consideralviae prout convenientes sub praedicta communi ratione & denominatione cratis .
sed hujusnodi multitudo, ut patet, non potest vocari una e ergo Sc. Imo quia conceptus sermalis supponit objectivuin & rcspondet illius Iatitudini , scii intelligibilitati adaequatae et hinc rursus consequitur conceptum sermalem ciatis non esse magis unum, quam sit objociivus:
205쪽
r Xa Sed ista diji sibi. I itas est
atque ita neuter est umis contraquam assertum fuit. . Resp. Distinguendo majorem. omnis conceptus qui est unieus tam a viriualiter, quam sermaliter , est indivisibilis, concedo majorem : uni-icus tamaliter k sed non virtualiter nego majorem et ac tum concessa minori nego similiter consequentiam sub data dissimctione. Cujus itaque distin stionis ratio haec est quia liuet conceptus, de quo agitur, . sit sermaliter unus propter rationem ac denominationcm unain &. sor- maliter eandem , quam attingit, nihilominus aequivalet multix comceptibus , quibus utique potest seorsim ac successive considerari una illa eademque λrmalitas rationis N denominationis communis : idco scilicet, quia in conceptu communi rerum omnium , continetur haud du- NE conceptus omnium hominum , &c. atque hoc modo nahil obstat, quin concitus se aliter unus, qualis asseritur, sit ali vir se virtualiter multiplex. Ad id vero quod additur, nego antecedens , pro cujus probatione silvenda dico conceptum obj livum posse considerari dupliciter, vel relative ad res quas completatur , vel relative ad modum, quo res illae objiciuntur intellectui: & hic posterior diresfectus ille est , sub quo iactitur conceptum objeetivum esse unum e quatenus etsi res aliae, quibus eadem ratio ae denominatio ciatis convenit, sint evidenter multae , non aliter tamen objiciuntur intellaetiti, quam ad instar unius. Sicque illa universitas rerum , etsi . materialiter , sit multiplex , o e rive tamen una inste quae ratio ibit asserendi conreptum Objecitavit entis esse unums .
Objicies Meunct. R Conreptus entis illa, quem contenditur esse unum, talis est alit per eum res omnes attingantur sub communi ratione & denominatione emis r atqui hujusmodi conceptus est impossi- bilis r. ergo non est unus , ut contendtur. . Probatur minor, quia talis conceptus pristipponit cogntrionem rerum omnium , cuIus utique incapax est omnis intellectus creatus :eain vero .praeliipponit quandoquidem si vel una res ἀ non praecognoscitur , unde eruct tiriclicebis rationem entis communem esse illi, perinde ac aliis et Drgo&c.
Adde quod conceptus ille entis in eommuni vel includit distermistias omnium entium , vel nonaincludiet: si non includit, igitur contra hypothesim .non est communis, seu umversalis: quandoquidem da L ferentia: omnes sunt totidem entia. Si vero includit : igitur conceptus ille non erit unus a quia implicae disserentias ex hoe ipso quod dissere aliae sint, habere aliquid commune. Ergo falsiim est quidquid ii unitate illius conceptus sive sermalis , sive objectivi asseritur. Rωρ. Et concessa majori nego minorem, pro cujus probatione
206쪽
silvenda die praerequiri qui scin tali conceptui cognitionem rerum omia riit quantum . sed sitfficere confusam e qualis utique facillimὰ obtinetur; ex liter ille hoe enim quod distincte minimus rationem communem di denomi ' p i nationem ciatis convenire hominibus , arboribus , lapidabus , &c. hu- possibilis ius regionis , rationabiliter judicamus. illam non nanus convenire reiabus constitatibus , ilicet invisis alterius cujusvis regionis. Unde fit ut deinceps res Gmnino omnes sub praedicta ratione & denominatione communi meis et coneipiamus. . postquam stilicet ab illis ditarentias singulares abstraximus. Ad ide oro uod additur dico conreptum illum unum enti, & XI communem , de quo agitur , esse praecisum ab Omnibus disserentiis: .ista non quod disterentiae non sint entia , alioquin pro puro nihilo repu- Dientiae. tarentur ; sed quod non sint entia nisi cum addito , id est talia enia cuia nouria. Sic quippe in stranone ac sensu metaphysico , qui in decursu 'nt τω tior fiet , di flerentis , pcr quas entia ab invicem discernuntur , non insunt entitates, Ita tantummodo talitates ac modificationes entitatum. ξUnde ex hac instantia nihil recte infertur contra asscrtionem satis hae tenus stabilitam.
OTAN DUM Primo emis uia vocation Hi quae est, nihil aliud esse , quam talem communitatem, ratione cujus tum ratio , tum denominatio tentis eadem conveniat rebus omnibus , increatis & creatis a pisuhris& deserinibus t .validis & debilibus ri mollibus & com Ndiis ; &c. Idque eruitur .in vulgatissima apud ἐPhilosephos defitii
tione . per quam uni voca ., 'stilicet univocata , rea dicuntur , quorum nomen communi ψ , est ratis por illia nomen significata omnino eadem. Quare si res omnino omnes nomen idem entis , & emiscin eo nomine significatam rationem obtineant , hoc pactis i. .dubitatum eritens esse uni vocum respei hi rerum omnium , ac proinde respeetii Dei& creaturam ; respectu Angelorum & sermicarum . reipectu eoelorum
207쪽
itu Metapb icae disput. I. Art. II ..
& granulorum arena: ς &e. absque ullo discrimine. Cum autem Mnomine pateat nihil cile , cui adaptari non possit , uti dicendo Deu in ens, Angelus est ons, Formica in ens , &c. sola dissicultas superest de ratione per nomen significata , quae de caetcro non potest non cadein censeri , postquain fuit praecisa ab omiubus disserentiis r at die- tum est in articulo praxedente qualiter sic praescindi. possit; quare illic habes decisionem plane integram hujus quaestionis ; neque hic iterandam nisi consuetucis jubcrct locum cingularem praebere exemeitationi isti scholasticae reputari solitae inter non infimas. i i Notandum Secunia , ne quaestio agitetur tota , uti solet , de no- Aetiui mine , duplicem Llistinguendain esse univocationem , physicam scilia de uni. cet & metaphysicam. Physica convenit iis rebus , quae eum intra
Laxione eandem speciein contineantur ., ejusdem. etiam. persectionis , aut saltem
ς -- feta ejusdem sunt participes et sic nemocinegat nomen hominis univo PyIης 't uiuuersis hominibus convenireia Univocatio auoem metaphysica , quae utique universalior quam physica est vel nullae erit ves reperietur etiam in rebus ad diversas species revocandis ; sicque saltem nomen animalis conveniet uni voce universis animalibus ; & nomen lapidis universis lapidibus , dec. Ubi noccsic cst , ut advertas ca, quae physice aequivoca sunt, Posse esse univoca metaphysic ,..quatenus non attentis differentiis singularibus , quae physicam aequivocata onctu, constituunt , potest ex illis praescindi peristio , quaedam communis , sive generica r sicque nomen animalis , quod physicc aqua vocum cst respectu hominis & leonis propter disserentias in utroque notabiles animali talcm contrahente , evadet uni vocum irietaphysice per sistam differcntiarum talium praxisionem. Iamqtie satis intelligitur quaestioneinde uoi vocatione cntis propositain , agitari utique de luat vocatioue Ita taphysica , ae proinde nisi de nomine moveatur , sensum illius csse omnino istum. An ratio entis sic possit ab omnibus differentiis praesecindi ut fiat in hunc modum uni voca respectu rerum Omnium , sive quod idem est , ut omnibus conveniat sub eadem denominatione,& cadom eiusdem dentat allidritaliis significatione. His praenotatis bre-Vitet probabo PM Π Diu. controversiae assirmativam.
208쪽
respectu rerum omnium , quae possunt utcunque in-sellectui subjacere : atque ita perinde est uni vocum respectu Dei in maturam , ac respectu 18sarum creaturarum ad iniicem , qualitercunque alias distinctarum per varios , ac marios gradus perfectionum inaequalium. i ta .PR o 3 A et ii R Frimo. Si quid obstat per me ac non restrictae
univocationi entis , id se tenet vel ex parte denominationis, vel ex parte rationis per denominationem significatae; quasi utraque, nominia ut RIterutra non possit rebus omnibus convenire et sed utraque illis con- & rati in νςnit et ergo &c. Probatur minor , & primo quidem nulla est res in- ni . lligibilis, quae non subjaceat denominationi entis, siquidem nulla, quae non sit distincta a nihilo , cuius contradictorium est en3. S o illa ratio, quae per universalem significationem entis importatur, nihil aliud in sto conceptu exprimit , quani oppositionem cum nihilo ἐsive quod idcm est, essentiam. radicem proprietatum , possibilitatem istendi, ves quid aliud simile , quod rebus omnino omnibus ex hoe 3pso quod sint res. necessario convenit r Igitur non solum una deno. minatio entis, sed etiam una eademque ratio, qualem jam explicui , Per talem denominationem significata convenit rebus omnibus ς quod idem est ac dari persectam, & sine ulla restri ictione uni vocationem Cntis , ut dictum est. I V. Probatur Seeundo. Ad hoc ut ens sit persecte uni vocum respemi β' raxerum omnium intelligibilium, susscit , ut illae omnes in statu quodam si 'abstracto intelligibili sint omnino ejusjein metaphysicae entitativae per dem petiastictionis r sed in statu praretiisto omnes nulla incepta sunt Mustem sectionishuJusnodi pertactionis , ergo &c. Major constat, quia hic non agi- mς 3pby.tur sic uni vocatione physica clatis concreti, sed de uni vocatione nactaphy- ώςκ sca cntis abstraeti : minor autem sic probatur. Persectio metaphysica icntitativa , qualis in statu abstracto entiς concipitur , cst in indivisibili posita : crgo non potest aliter quam omnino ea scin rcbus omnibus convcnire : rursus lite probatur antecedens . tum quia cum ratio enus
209쪽
dem ia: Deo &creaturisv I. Aut salis
tionementis co .cretam &abstracta.
i 86 3Metaphnicae disp. I. Art. II.
de nihili conrraclictoric opponantur, sicut nihilum non suscipit magis de minus , ita neque ens , cujus proinde poscetio non minus , quzanimperfectio' nihili indivisibilis est. Titin etiam quia si divisibilis esset, constaret utique cx variis pactibus, seu aliter gradibus perfectivis , qui rursus singuli vel ex aliis componerentur, rei non , de sic tandem ves labitur progressiis in infinitum. contra principia, vel deveni tur ad entitatem abstraelam simplicem , incompositain, indivisibilam cujus proinde persectio quaecunque illa se, non potestianisi una cadem rebus omnibus convenire. Hiae Mico manifestum est qualiter ens sit uni vocum, ut nihil adjiciendum sit praetor sequentium objestionum solutionem, quae proderit ejusdem assertionis ampliori elucidationi. Objecies Primo. Non potest ens esse uni vocum respe mi Dei de creaturarum , si intelligi nihil potest, quod sit ci commune cum creaturis : sed sic est, nihil intelligi posse, quod sit commune Deo &creaturis et ergo Sc. Sequcla majoris manifesta est, quia si nihil intelligi potest commune Deo cum creaturis, nec proinde ens erit commune, cum cns sit aliquid. Minor autem sic probatur. Quidquid est in Deo, est independens , infinitum, increatum , Sc. & e contra quidquid est in creaturis, id totum cst dependens, finitum , creatum &c.
ergo Sc. Adde quini si ens est commune 'Deo 3c creacuris , haec utique ruinratio, tum donominatio entis conveniet prius ac principalius Deo quam creaturis ; atqui cx hoc susticiciatur convincitur. ens non esse peris secte univocum respectu Dei & crcaturarum et ergo Sc. Major constat, quia tota illa cntitas, quae potest in creaturis excogitari, pst .cnutas derivata dc participata a Dco : Minor vero probatur, quia sic stifficientcrconvincitur cias illud non tae nisi analogum : sicut enim Logici dicunt sanum respectu animalis , medicinae, urinae, Sc. ine analogum, propterra quod non dicitur de medicina.& urina , nisi propter animal, cui primo ac principaliter convenit : ita ens non erit nisi analogum, simili nempe analogia , quam vocant attributionis quia non dicitur de crcaturis nisi propter Dcum , cui prisuo ac principaliter competit secundum omnem rationcm sui ac dcnominationem. Igitur Sc.
θ. Et conccssa majori nego minorem , pro cujus probatione solvenda distinguo antecedens. Quidquid in in Deo , est independens
Sc. consideratum in statu concrcto , concedo anteccilcns ; consideratum in statu abstracto , nego antccc scias. Similiter quoque respondeo ad alteram partem anteccdentis, quidquid est in creaturis, id totum est depentians, Sc. in statu concrcto , conceditur : in statu abstracto negatur ; nam in statu abstracto ciatis a suis Omnibus disterentiis dcnu-
210쪽
dati Deus neque est ens infinitum , neque finitum ; neque indepcndens, neque dependens ; dec. sicut etiam creatura in statu consimiliter abstracto neque in cns finitum , neque infinitum ; neque dependens, neque indePendens ; Zce. Imo quaecunque in illa independentia Dei nunquid est ens p & idem di de aliis attributis Divinis r igitur res eo semper
redit, ut cim sit commune Deo de creaturis. Aut si argumentum Adversariorum cst efficax , aequaliter convinceret ens non esse univocum
respectu Angeli & lapidis sequia quidquid in Anselo est , spirituale est,
R e contra quidquid tu lapide est, corporeum est, 3e sic de aliis et . nihilominus nemo Metaphysicus est , qui neget uni vocationem illam, uti aliam ejussem 'generis inter erraturas ad invicem con parata . Ad id vero quod additur solvendum sufficit haec Padcin responsio , Et sussi i qua Adversarii monendi sunt ; ut non confundant statum entis concre- haee dintum, cum statu ejus lana abstracto : in quo utique nullatenus atten- tincti. ditur ad modum, quo ens convenit rebus ab ipso dcnominatis. Vitia py ω 'de fit ut quamvis physice & eoncrete loquendo Dcus sit ens, &Om- stiti ἡ, ' nmo aliter, de omnino aliud quam creatura; nihilominus loquendo metaphysice & abstraete nec sit aliter; nee sit aliud et quia nimirum haec entis consideratio ex hoc ipso quod est , ut toties cxplicuimus , abstractissima, nullas prorsis involuit essendi disterentias. Itaque etsi Cias sit analogum rosmictu Dei & creaturarum in sensu physico, nihilominus in sensu metaphysico est perfecte univocum, ut iam fatis intolligitur. - IM Obiicies Secundo. Ad hoc ut ens sit pertate univodum respexmi Probant rum Onacium intelligibiIiuin , necesse est illud posse abstrahi ab om- τηε nonnibus illarum dissimcntiis r scd abstrahi non potest r crgo Sec. Μ.jor Constat, quia univocatio importat omnimodam iclentitatem rationis & d Gethri. nominis et quantulacunque autem di flerentia tollit identitatem illam. tiis. Probatur minor. Nulla est disterentia, quae quantumcunque praecisa, non retineat rationem entis et quomodo cnim illa non erit ens , si est aliquid p aut quis neget illam inc aliquid , cum sit, ut stipponitur, di flerentia : ergo ens non potest abstrahi ab omnibus disterentiis , imo neque ab ulla ; sicque non potest esse uni vocum. Adde quω etiamsi r ens abstraheretur, ut prestimimus . ab omni pi,a
bus disterentiis, non tamen propterea esset uni vocum : & ratio est, hane praeis quia juxta notionem scholasti in univocationis, non est uni vocum , eisionem, nisi id quod sub eodem nomine de sub eadem ratione convenit multis: etsi ες et at talia multa , quibus res sub eodem nomine & cadem ratione con- 'φ' veniat, nulla sunt : quaenam enim p nulla utique sunt, nisi reeurras ad
disturentias cratis, quibus alias impossibile est ex hoe ipso quod dist