장음표시 사용
91쪽
68 Logicae disp. III. Art. II.
militudine hue ab omnibus illis disturentiis , per quas naturae individii DN, S specificae licci alias similes, ut dictuin est, discitnuntur : &ratio est, quia cima omnes illae disterentiae sint imparticipabiles, roel-dunt proinde naturam , cui cohaerent , paritor imparticipabilcm , ac proinde nulla natura potest obtinere inislcntiam communem in multis v. g. individuis , doncc sit spoliata differentiis , quae illam contrahunt , S determinant ad existcndum in uno , nusquam in alio. Deinde cum ea quae jam dicta sunt de aptitudine in istendi , facile intelligantur de aptitudine praedicandi , tantum addo quaestionem institutam vcrsari circa univcrsilitatem sermalom , pcr quam stilicet natura aliqua sit Ermalitcr , & proxime apta esse una in multis , depcixdicari cle illis; & haec natura sic apta illa est, de qua inquiritur, an talem statum obtineat, aut obtinere possit independenter ab nitel-Le l.
Dpugnat omnino dari uni*ersale formaliter a parteret , id est independenter ab intellecti.
PROBAT ii R. Prymst. Natura, quae independenter ab intellectu non potest esse serinalica & proxime apta inexistere multis , &praedicari de illis , non potest independenter ab eodem intellediueste maliter universalis et Atqui nulla natu a potest praedictam illam
aptituistitem Obtinere independentre ab intollcctu et cino Sc. Major satis patet ex praenotatis , minor vero sic probatur. Nulla natura potest aptitudinem illam obtinere , nisi sit libera & privata di f. serentiis , quae in suis sibjectis illam contrahunt , limitant, licterminant , & tandem emciunt particularcua : atqui selus iniciliatus potest illam liberare, S privare praedictis di ficrentiis : crgo Sc. Maiaior rursus fatis constat ; quia omnes ac singulae disserentiae , qua naturam asticiunt in silis QSjectis, sunt totidzm illius coarctationes, ac proinde totidem impedimenta diis aptitudinis illimitatae , quae ad universalitatem requiritur. Minor quoque non minus constat ; neque enim absque fictione plus quam chininica ullus concipiet posse naturam v. g. humanam , quae est in Pctro , spoliare se disterentiis , per quas inicitur singularis , & singulari ter addicta Paro , .lamque incommunicabilis Paulo, quam impossibile sit coarctari utrumque adscwtem unius , & ejusdem individui: ergo &c.
92쪽
Probatur Secundo. Natura, de qua inquiritur an sit Armaliter universalis a parte res, vel est conclusa in aliquo subicisto; vel in extra omne subjectum : seci in quocunque statu admittatur , repugnat illam csse formaliter universalem a parte rei ; ergo Sc. Maior est necessario conccisci a ; Minor autem probatur. Et Primo quidem si natura , de qua proponitur quaestio, supponatur extra omne subjectum , hoc ipso assiinutur pro chimaera , aut una ex idcis Platonicis, & de qua proinde non minus gratis assctitur capacitas in- existendi inultis subjectis , seu speciebus, sicu individuis Zec. quam si quis assereret posse vinum, quod ex vineis in concavo Lunae occultis prodierit, in nostris hisce doliis asservari. Secundo si natura , quae venit in quaestionem , suppoditur conclusa in aliquo sit cista, ut v. g. si quaestio sit de natura humana , quae intra aliquod individuum continctur, probo sic identer illam non posse fieri serinaliter univcrsalem a parte rei. Ad hoc ut natura illa sit formaliter universalis. id est apta esse una in multis, necessu in quo i sit transferibilis ad plura indivi tua; atqui implicat illam esse sic transseribilem a parteret , vel mina sitam illam traia,scribilitatein haberet per modum agentis liberi r quod nemo hactenus finxit , vel per modum agentis necessarii , & sic necessario se ipsam transferret ad illa plura indivi tua , quini non minus gratuito fugeretur; Optaremque ego plurimum , ut quis mihi resurret modos , conditiones , & vicissitudines hujusmodi translationis : ergo &c. Itaque quidquid ad naturarum universalitatem attinet, id totum pendUt ab operatione quadam logica aut metaphysica intclicetiis, uti filsius in articulo subsequente inplicabitur. Objicies Pramo. Natura quae a parte rei cst apta osse una in multis , cst univcrsalis a parte rci ; scd natura v. g. humana cst a parterci apta esse una in multis r ergo Sc. Probatur minor , N primo quidem natura humana a parte rci est una, neque mim est duplex, aut triplex , aut quadruplex , Sc. neque diversitatem ullam obtinet, propter quam aliquis sit magis, minusve homo quam alter. Secundoctiam est apta esse in multis; si quid enim obstarct , id maxinse quod vel non esset communicabilis , & nihilominus communicatur ut patet ς vel non esset communicabilis cadem : & nihilomitis iterum constat eam non esse alito communicabilem quam candem quia. ut probatum iii ix , cum non sit nisi una ; si communicatur, nec stario communicatur uio, S rudem. Inde fit ut una cadimque naturae humanae definitio peraque omnibus individuis conveniat ; quo l utique non contingervs , nisi in illis esset unum , & commune desini-emn. Ergo dic.
I V. Sive supinponatue intra , sive extra Omne
93쪽
Et concessa majori nego minorem . pro cujus probationesta venda dico Primo naturam humanam non esse unam nisi unitate surrulitudinis , in quantum scilicet omnes, di singuli homines naturam obtinent comparatiam ad loquendum , amanctum , ratiocinandum, studendum, deambulandum &c. similiter a se t ultra omnem mensi ram fictionis est, si cogitetur naturam in omnibus csse unam unitate identitatis ; neque enim quid minus ad hanc identitatem requireretur , quam ut unica omnium csset anima , unica indoles , unica compago corporis , unicta diuturnitas vitae, &c. Secundo. Neque proinde
ulla natura habet aptitudinem inexistendi pluribus subjectis , nisi per
communicationem similituditiariam; nequaquam vero per communicationem identicam': & illa quidem similitudinaria communicatiosi fiait ad hoc , ut eadem definitio conveniae omnibus su estis, in quibus illa naturae assimilatio reperitur. Vel si ultra hanc similitudinem major quaedam unitas reperitur, per quam natura ab omnibus differentiis subjectivis praesicindatur , id totum operationi intella stivae adscribendum est: unde advertis hoc argumento non probari universale Ermale a parte rei, sed tantum fundamentale, de quo nihilathbigitur. ob icies Secundo. Individua naturae v.g.humanae in aliquo conveniunt a Parte rei, sed in nullo convenirent a parte rei,nisi illa osset etiam a parte rei se aliter universalis : ergo &c Major constat,quia nullo etiam cogitante intellactu multo magis inter se conveniunt individua iratum humanae ad invicem comparata, quam si conserantur cum leoninis: at ista major convenientia nonne aliquam praesupponit Minor sic probatur. Si natura humana non est universalis a parte rei, quidquid a parte rei est in retro , id totum abest a Paulo : Sed si ita est, Petrus A: Paulus in nullo conveniunt a parte rei, propterea quod alter cum altero nihil communius obtineat quam cum leone , aut biicephala; ergo &c Rest. Distinguendo majorem. Individua naturae humanae conveniunt a parte rei in aliquo simili, concedo maiorem ; in aliquo uno neso majorem, & distinista similiter minori nego consequentiam. Ratio diltinebonis jam satis patet ex praedictis: nam non alia est talium individuorum conventcntia , quam quae ex similitudine petitur r Atquia similitudo suscipit magis , & mious: hinc fit ut unius ejusdemque species individua magis conveniant inter se, quam si cum individuis speciei alterius conferuntue : licet quantumvis conveniant, nul- quam lainen haec convenientia pertingat ad unitatem , scilicet identitatis, Armalem ullam a parte rei, qualis ad propositam univcrsalita-
94쪽
tem Nutritur. Vno ucssio quisquis quasioncm istam de universalitate serinali naturarum a parte rei attente circumspicit, illico mirabitur potuisse Logicos in ca controvertenda tam serio occupari; cum qui squid de illa utrinque propugnatur, redoleat uacram artem & fabriacam intellectus, sicut postmouum exponetur.
ο T A N DU M est duplicem distingui silere a L
gicis actum intesIoetus fabracantis universalitatem se maIcm , de qua agitur ἱ stilicet adium praecisivum, &aetum comparativum , quem alii reflexnm vocant. Actus pnecdivus ille in , quo intellectus per suam conia siderationein separat a subjectis alicurus naturae disserentias omnes, per quas illa ab invicem discernuntur z.quia vero necesse est, ut conveniant inter se quaecumque in nullo diiserunt z hinc fit . ut natura ab omnibus subjectoriina quibus inexistit, differentiis jam Iibera ut, ut loquar aliter , viduata pro una & communi rerutctur. Actus de inde comparativus ille dicitur , quo natura a suis omnibus differen tiis subjectivis jam praealistracta , deinceps iisdem subjectis redditur. ac veluti communicatur , ves saltem considerarur ut apta inexistere iclis r qnia vero quidquid est unum S aptum inmistere multis, est hoe ipὶ universale , hinc intelligis prarietos duos actus pnescii civit.& comparandi co uerere ad fabricam universialitatis se alis. Sed quaestio est uter ἡ duobus attingat illam propius & iniciat: atque huic quaestioni satisfiet in assertione sequente. '
95쪽
7r Logicae disput. III. Art. III.
Natura sit formaliter universalis per actum intellec
I i. - ROBAT ii R Primo. Natura fit Erinaliter univcrsilis per il- Actu, tum actum , per qucm attenditur quatcnus lina apta incile ompa- L multis di atqui talis attenditur per actum intelledius comparas, Mi vim , er go Major constat cx pr ictis ; nam univerialitas unike a. serua lis nec unitatem , nec aptitudinem in incndi multis quasi s i. paratim importat , cita conjunctim : ita ut natura sit simul una ,& simul apta inesse multis ; & ut talis necessario attendenda in ad
hoc , ut sermalem univcrialitat obtineat. Minor vero sic probatur. Actus comparativus cst ille , per quem natura a suis disteren-riis omnibus subjectivis praeabstracta , attenditur quatenus non jam diverse , sed una , quae antecedonter ad abstractionem crat participata a multis r atqui sic in tali statu non aliter attenditur , quam prout una apta inesse multis et nam evidens est naturam , quae filii, participata a pluribus subjectis , in quibus erat divise propter dist ' rentias indi Vtiluales , si deinceps ab istis distotcntiis abstrahatur , ficri . hoc ipso unam , Se participabilem ab ii sic in subjectis , a quibus
p abstracta est: ergo M. Sic, ut me magis cxplicem , natura hum ira in multis individuis multiplex cst propter disterentias individua les , ratione quarum Petrus disteri a Paulo , &c. Tum vcro potest intellectus considerare naturam illam non consideratis disserentiis , Per quas individuatur ; sic autem considerata , non in jam multiplox, sed una. Rursis potest natura illa considerari relative ad individua , quae propter disserentias praeabstractas , illam sub una & communi ratione possitiat proinde participare , atque ita Pcr hujusinodi comparasionem natura concipitur , quatcnus una apta inesse multis: quid vacialiud id tot uti est , quam illam fieri serinaliter univcrsei
III. Probatur Seeundo. Si per aliquem alium actum natura fieret ser- Actus maliter universalis , id maxime per praecisivit in : sed per actum prae-2.2' cisivi in non potcst fieri serinaliter universalis r ergo superest , ut tibis Est resis CVadat pri' actit in comparativum , qualcm jam explicui. Maior ad h6e concedi solet , minor probatur. Natura non potest fieri univcrialis lassiciens per actum , per quem non ordinatur ad multa subjecta , tanquam ab illis participabilis : sed per actum praecisivuin non ordinatur raliter οῦ
96쪽
liter : ergo Zec. Major constat , quia scilicet ex praedidiis id pro principio logico inconcusto tenendum cst , universalitatem formalem haec duo simili importare nempe quid unum , & ordinem unius ad multa. Minor autem facile probatur et quia tantum abest , ut peractum praecisivum natura ad pluralitatem subjectoruui Ordinetur , ut per eum potius ab illa separetur ; nam praescindere separare est ; sienamque per actum praecisivum id tantum consideratur , in quo sub jedia distonveniunt ; scd non in quo conveniunt ; quini utique fit per comparationem adhibitam. Ergo superest ut isti comparationi tribuatur universalitas sormalis , de qua agitur. Objicies primo. Natura fit formaliter universalis per illum actim, per quem desinit esse singularis: sed istanti csse singularis per actum praecisivum: ergo M. Major est manifesta, quatenus sola sinsularitas univcrsalitati opponitur. Minor autem sic probatur. Natura desinit cile singularis per illum actim, per quem s ratur 1 suis diffcrentiis, 1 quibus utique sistis suairrobtinet singularitatem : sed ab istis disserentiis stparatur
per aetum praecisivum, ut constat ex praenotata definitione actus praecisivi r ergo &c. Unde consequitur naturam uno eodemque adtu de suam singularitarem amittere , & acquirere suam universalitatem ; vel ex hoc maxime ; quia inter statum singularitatis , & statum universalitatis nullus medius repratur.
Rest. Distinguendo majorem. Natura fit se aliter universalis , stilicet fit complete , aut incomplete per illum adium 8ec. concedo majorem , complete , nego majorem ; ac tum concessa minori dis tinguo similiter consequentiam. Ratio distinctionis in ; quia ad completam universialitatem non tantum requiritur , ut natura a suis se jectivis disserentiis sit abstracta ; sed insuper ur ad sua subjeeta ordinetur in ratione participabilis : at evidens est actum praecinuum non importare ordinem ad subject , sed a subjectis. Quapropter iste actus dispositive tantum concurrit ad naturam Ermaliter universaligandam. in quantum non potest esse panicipabilis a multis sub una quadam &eommuni ratione , nisi prius separata fuerit a rationibus disserentialibus , per quas in suis subjetiis diversificatur seu multiplicatur. Quod autem dicunt inter statum singularitatis , de universalitatis nullum occurrere medium , . id falsum est , si de universalitate completa agitur ἰ nam inter statum singularitatis hinc , & illinc universalitatis complerae medius occurrit status universalitatis incompletae ;qualis ille est , qui competit naturae a disserentiis suis tantummodo praeciis. Objicies Secunia. Natura , cujus universalitas praxedit omnem
Natura praeeita . inquiunt non est singulaἄ
97쪽
Logicae disjuit. III. 4Art. III.
tum comparativum , non obtinet illam ab actu quocunque comparativo r sed universalitas naturae p ccdit Omnem actum comparatiis viam : ergo M. Major patet in terminis ; minor sic probatur. Universalitas alicujus naturae consistit in comparabilitate , seu refcribilitate illius ad sita subjecta r at talis comparabilitas , ut rursus patet exterminis , t omnem actuin comparativum: neque enim comparatio reddit rem comparabilem , sed stipponit , ut amor rcln am,
bilcm , visio rem visibilem , &c. Ergo &c. Quia vero hoc ipso, quod aliqua natura a suis omnibus differentiis subiectivis ust praecita , hoc ipso , inquam , cst rescribilis ad ea subiccta , quorum disterentiae praecisae fuerint , propter communitarem, quae ipsi cx tali praecisione advenit; hinc sequitur naturam fieri seruas ter universalem pcr adium praeci siviain. Reso. Distinguendo majorem. Natura cujus univcrsalitas proxima Ze stadilita praecedit Rc. concedo major ; remota ek statuenda . nego majorem ; de distincta similiter minori , nego consequentiam. Dico itaque naturam ctiam antequam praescindatur, esse comparabilem remote ; sed non proxime ; ad hoc mi in ut sit proxime comparabilis , debet per considerationes praevias reponi in certo aliquo statu , in quo advortatur incrito comparanda : at in statu illo non reponitur, nisi in quantum attenditur convenientia , & participabilitas illius respectu individuorum , quae ad invicem comparantur : hujusmodi autematiciatio , comparatio quaedam cst , ut patet. Deinde in his , quae omnino pendent ab intellinctu , non sola corum actualitas tribuenda est intelicetui , scd ipsa etiam illorum possibilitas : talia autem sentcntia rationis ; quare nihil obstat , quin asseratur naturae cujusvis univcrsalis sive genericae , sive specificae Sc. comparabilitatcin non minus , quam comparationem actualom pendere ab intellectu. Deinde etiam , quod maxime advertendum cst , duplex potest concipi comparario et una , quae cfficit universalitatem ; altera quae silpponit: nam postquam natura per comparationem idoneam acquisivit statum universalitatis , haud dubie potest rursus comparari quantum quis volverit : at non haec posterior comparatio , scd prior illa talis est, cui tribuitur tanquam causae efficienti univertilitas, de qua agitur. EY dictis jam facile constabit qualiter posse intellectus naturae alicui adimere universalitatem , quam ante illi contulerit ; scilicet per actum opposituin et , cui ossicicntia praedictae universalitatis tribuitur. Ita ut sicut natura specifica fit universalis per considcrationem Convenientiae communis , quam habet cum suis omnibus individuis ;ita reddatur particuIaris per considerationem convcuientiae particularis,
98쪽
quam obtinet cum determinato aliquo individuo ; sic enim considerata hoc ipso investitur , & rursus limitatur differentiis trulividualibus , quibus per conceptum universalem fuerat spoliata. Eapropter quia per praedicationes actuales Petrus es homo , Paulus est homo ;dec. Iratura humana iterum revocatur ad silas disserentias indi viduales, non alia ratione opus est , qua probetur illam , & sic de aliis , non retinere sumi universialitatem in adluali praedicatione. Praesertim vero , quia quando dicitur Petrus est homo, o homo ' non supponi pro omni homine, alias propositio inci falsa ; scd tantum mi aliquo homine : ergo iratura per illum aliqvcm hominem dcsiginta non est ultra universalis. Neque obstat quoil circa hanc difficultatem satis agitatam a quibusdam obiicitur naturam humatum ex hoc , quod est universalis, esse pmdicabilein de suis omnibus individuis ; ergo licet praedicetur de uno , id non obstat quominus sit praedicabilis peritiue de aliis : haec autem praxlicabilitas probat univcrsalitatem non amissam. Non , inquam , id obstat , quia sifficit praedicatio de uno vii praedicabilitatem omnem de multis .lcstrilendam e & ratio evidens est, quia cum dicitur Petrua est homo , ille aliquis homo , qui de Petro p dicatur , non est praedicabilis de Paulo ; sed homo alius , & de Iacobo alius : ubi autona est homo alius de alius , lain non adest homo unus , seu universalis. Verum quidem est itaque ii turam specificam uia versalem esse indifferenter praedicabilem de quibusci inque individuis ; scd statim atque vel de uno praedicatur , non esse ultra universalem , ad eundem modum quo speculum , quod se ponitur universale in repraesentando propter indifferentiam repraesentandi quidquid ipsi objicitur, sitam illam universalitatem amittit per repraesentationem vel uniuψ O cicti ; hoc ipso enim determinatur ad particularem repraesentationem ; sicque evadit speculum particulare.
99쪽
De finiatio gene ris, eius. que mulis
ΟTANDUM Prin o. Genus , quod in primum universale , sic communiter definiri. Genus est id , quod est aptum inesse ac praedicari do multis specie distereniatibus in quid incompictum persectibile ; cujus definiationis sensus eo tendit , ut intellisas naturam illam vocari genericam , quae repcritur in multis specizbus ς obtinetque in illis iccum partis equidem essentialis , scd ignobilioris. Tum vero quia Logici sic loquuntur, ut apud cos idcira sit praedicari admo dum partis inentialis , ac praedicari in quid incompletum ; & aliunde quia pars ignobilior concipitur tanquam exigens perfici, ideo praeniissa definitio traditur in hunc modum Genus cst id &c. Hoc pa eo quia animal rcperitur in multis speciebus diversis, ut in humana , Iconina , caprina, &c. Obtinetque in illis locum partis perfectibilis . ideo natura animalis vocatur Mneri . Unde jam fatis intelligetur qu, litor sit major latitudo generis , quain speciei ; quia genus in multis speciebus reperitur; licet in alio scnsu genus latitudine minori potiatur , in quantum non est nisi pars altera, caque ignobilior speciei. Neque dissicile concipies qualiter genus dividi .lcbeat in supremum , sibalternum & infimum ; quatenus quaecunque assignabilia genera sime sic inter se subordinata , ut necesse sit unum praedicari de caeteris omnibus , aliud caeteris omnibus subjici r ac tandem adesse alia , quae hinc se iciantur , , hinc praedicentur: quo pacto genera quae subjiciuntur superioribus , respectu illorum vocantur species ; sic substantia corporea & incorporea sunt species respectu entis in communi ; jam enim dictum in genus non aec nisi id , quod in multis diversis specie
- Notandum Semrado Spcciem , quae a Logicis pro secundo universali assignatur, definiri solae in hunc modum. Species est id . quod est aptum inaeo ac praedicari de inultis in quid completum , Di sitirco by Corale
100쪽
id est , ad instar cujusdam totius complentis ea multa , quibus in- existere apta est , ac de quibus proinde apta in praedicari. Sic homo respectu Petri & Pauli vocatur species , quatenus in totum complementum utriusque , & sic de aliis : homo enim ex suo conceptu importat aggregatum ex genere & differentia , id est ex animali , & rationali , nihilque praeter hoc imum & alterum inhumanis individuis reperitur. De caetero praemissa desinitio intelligi debet de specie infima , quae scilicet nihil sub se habet
nisi individua a nam sive species supremae , quae immediate supremo Feneri subjiciuntur, sive subalternae, quae subjiciuntur generibus substernis, potius Pro generibus rzputari de ni , quam pro speciebus ; quia nimirum sub se alias habent species : at species infima potest de solis individuis praedicari. Tum quia haec species duplicem obtinet respectum , unum subiicibilitatis propter senus, cui subjicitur , alterum praedicabilitatis propter individua, de quibus praedicatur, hinc orta est inter Logicos quaestio , an species quatenus subjucibilis sit universalis r & rursus altera , an haec eadem species foret universalis , si esset tantum praxlicabilis de uno individuo i quod aliter inquiritur in hunc. modum , an species possit conservari in unicoelindividuo. Itaque utrique difficultati satisfiet in assertione sequente.
ecies qua subjicibilia non es uni ersalis ; nee
potest in unico individuo confer ari.
PRORAT u R prima pars. Illud non est universala , quod
non in unum aptum praedicari de multis et soli species qua subjicibilis non est una apta praedicari dc multis r ergo &c. Major constat ex definitione universalis superius explicata : minor sieprobatur. Species qua subjicibilis non rciertur nisi ad genus , quod unum est , ut patet ex terminis z atqui juxta talam relationcm non est apta praedicari de multis, neque enim est apta praedicari de genere , cum sit inferior illo ; neque si de illo esset apta praedicari , rosset propterea praedicari de multis , cum illud sit unuua, ut rursus satis patet e ergo &c. Adde quod universalitas consistit in respectu aliquo siperioritatis; de ratio est , quia consistit in unitate communi praedicabili ; omne
autem quod est praedicabile , est superius iis subjectis, de quibus prae-