장음표시 사용
201쪽
Ad R. quod perfectio uniuersi non est perfectio unius personae,
vel suppositi ; sed eius quod est
unum positione vel ordine ; cuius plurimae partes non sunt assumptibiles, Virile relinquitur quod sola natura humana sit assiimptibilis.
In Angelis suis reperit prauitatem Videt ut quod in Angelo peccatum esse non potuit; omne enim peccatum ex errore est : sed in Angelis, scum sint intelligibiles substantiae , terror esse non potest; ergo in An- lgelo peccatum esse non potuit. a. Sicut est ordo inter supeliora lCorpora, & inferiora ; ita inter superiores spiritus dc inferiores et sed lin corporibus superioribus peccatum accidere non potest ; ergo nec in superioribus spiritibus. 3. Alicui creaturae hoc conferri potest ut peccare non possit: ad immensitatem enim diuinae bonitatis perti l quod communicatum sit creaturae quicquid ei est communicabile di sed inter caeteras creaturas Angelus est excelsior secundum naturam ; ergo Angelus non potuit
Sed contra est quod dicitur in textu. Praeterea , solus Deus est in
quem peccatum non cadIt, nec cadere potest : caetera cum sint liberi albitrii, in utramque partem flecti possunt; ergo Angelus peccare pO-
confirmationem peccatum accidere
potuit, dc in quibusdam accidit: &lioc ideo, quia in voluntate peccatum accidit quando non recte ordinatur ad finem. Voluntas autem ut quaedam na--tura est, necellariam inclinationem A P. IU. V f. 18. 'ς
habet in id. quod sibi naturale est :respectu vero aliorum nullam n cest itatem habet, ergo illa sola voluntas est omni modo impeccabilis, cuius natura est ipsa bonitas summa,t quae est regula voluntatis.l Omnis autem voluntas alia pol test pi aeter hanc regulam agere: dc ideo in ea potest peccatum accedere. si secundum suam naturam cou- sideretur. Bonitas autem prima, quae est vltimus finis, Sc regula omnis bonitatis; non est natura voluntatis angelicae. Vnde in voluntate angelica
potest esse obliquitas; Sc peccatum. Ad i. R. quod intellectus Angeli, licet in eligendis non possit ligati passione. sicut in nobis accidit; potest tamen impediri a recto iudicio eligibilis pet omissionem aliquorum
quae consideranda sunt non enim naturali cognitione omnia simul cognoscit.
Aliquid autem secundum se consideratum est eligibile, quod consi-l deratis aliis eligibile non est. Et sic circa iudicium eligibilium in Angelo error esse potuit ζ quamuis non circa absolutam cognitionem eorum , ad quae naturalis cognitio se extendit. Ad x. R. quod in corporibuς coelestibus est solum natura , & non voluntas. Natura autem est determinata ad unum : unde in eius actione peccatum non potest accidere, nisi per eius corruptionem , dc inpedimentum. Voluntas autem non est determinata ad unum : & ideo per eam Angelus peccare potuit.
Ad s. R. quod non posse peccare
non potest taliter creaturae rationali communicari, ut ei per naturam insit. Sicut non potest ei com
202쪽
municari quod eius natura si bonitas L mina. Communicatur autem-
aliquibus per gratiam : & sic quibusdam Angelis communicatum fuit. Lib. 2.sent. ad Anmbald. Dist.
Voca, si est qui tibi restondeat, ct ad
Idetur quδd solus Deus debeat orari ; quia oratio est actus latriae: sed latria soli Deo debetur i, ergo & oratio. 2. Virtus orationis plus in assectu consistit quam in voce : sed solius Dei est cogitationes cordium & aD
sectiones percipere ; ergo ei soli fit
Sed contra est quod dicitur in ltextu ἰ ergo oratio potest fieri ad sanctos Dei, non solum ad Deum. Praeterea , orationis species est supplicatio: sed si1pplicatio homini fieri potest; ergo dc oratio. Dicendum quod illud quod orando petimus, est beata vita, quia omnia alia quae petimus, non petimus nisi secundum quod ad hanc ordinamur : beatam alltem vitam dat directe solus Deus. sincto- Sed tamen etiam sancti cooperum rantur nobis ad hoc quod beatam vi-
tam obtineamus. Et Ideo oratio di
recte & proprie fit ad Deum, scuta quo expectainus quod orando
petimus. Sed tamen orantis intentio ad sanctos conuertitur , Ut quorum auxilio a Deo impetrat quod expectat. Ad i. R. quod oratio est actus latriae; nec tamen eum sancti orantur, eis latria exhibetur sed illi a C A p. V. Vers et quo petitio orantis explenda spe
Ad a. R. quod sancti agnoscunt in Verbo omnia quae ad eorum gloriam pertinent. Et quia ad magnam eorum gloriam est quod alios tuu re possunt quasi Dei cooperatores existentes; ideo statim in Verbo vident vota eorum qui eos interpellant.
ctorum nos conuertendum esse docet , ut ad mediatorem orationis snon ad quem principaliter oratio dirigatur. Lib. sent. Dist. IS. q.
Voca, sis qui tibi restondeat. Viis detur quoὸ solus Deus debeat ora
ri', oratio enim est actus religionis: sed solus Deus est religione colendus , ergo solus Deus est orandus. 2. Frustra porrigitur oratio ad eum qui orationem non cognoscit: sed solius Dei est orationem cognoscere ergo Oratio non est nisi Deo porrigenda. 3. Si aliquibus sanctis orationem porrigimus,hoc non est nisi inquantum sunt Deo coniuncti: sed quidam in hoc mundo viventes , vel in purgatorio etiam existentes , limimultum Deo coniuncti per gratiam: ad eos autem non porrigitur oratio , ergo nec ad sanctos qui sunt in paradiso debemus orationem porrigere. Dicendum qubd oratio porrigitur alicui dupliciter : uno modo quas per ipsum implenda ; alio mOdo sicut per ipsum impetranda. Priamo quidem modo soli Deo orationem porrigimus ; quia omnes Orationes nostrae ordinari debent ad gratiam. 8c gloriam consequendam, quae solus Deus dat secundum illud, gratiam ct gloriam dabit vo-
203쪽
LIBER Io B. C A p. V. Vers. I. 3OISed secundario modo orationem . Voca,si est quinbi restondeat, ct ad O
porrigimus sanctis Angelis, & ho- aliquemsanctorumco uertere. Videminibus ; non ut per eos Deus no-l tur qudd non debeamus sanctos instras petitiones cognoscat sed ut terpellare ad orandum pro nobis ;eorum precibus de meritis oratio- nullus enim amicos alicuius internes nostrae sortiantur effectum. Et pellat ad orandum pro se, nisi qua- ideo dicitur quod ascendιt f mus tenus credit apud eum se facilius 'i' incensorum de oratiombus sanctorum gratiam obtinere posse et sed Deus de manu Angeli coram Deo. est in infinitum magis misericors Et hoc etiam patet ex ipso modolquolibet sancto , & sic voluntas quo Ecesesia utitur in orando : nam eius facilius inclinatur ad nos exauia a Sancta Trinitate petimus ut nostri diendum, quam voluntas alicuius misereatur ; ab aliis autem sanctisssancti; ergovidetur superfluum con- quibuscumque , petimus ut orent stituere mediatores inter nos &pro nobis. Deum, ut ipsi pro nobis interce-Ad i. R. qudd illi soli impendi- dant. lmus orando religionis cultum , a 2. Si eos ad orandum pro nobis quo quaerimus obtinere quod ora-hinterpellare debemus, hoc non est mus ; quia in hoc protestamur eum nisi quia scimus eorum orationem ' bonorum nostrorum auctorem Deo esse acceptam: sed quanto ali- non autem eis quos requirimus qua- l quis est sanctior inter sanctos, tantdsi interpellatores nostros apud cius oratio est magis Deo accepta; Deum. ergo semper debemus superiores Ad a. R. quδd mortui ea quae inssanctos pro nobis intercesseres con- hoc mundo aguntur , considerata stituere ad Deum, oc numquam mi-
eorum naturali conditione , non nores.
cognoscunt, &praecipue interiores 3. Etiam Christus secundum quod motus cordis Sed beatis in Verbo homo, dicitat sanctus sanctorum, &manifestatur illud quod decet eos ei secundum quod homo Orate com cognoscere de eis quae circa nos petit: sed nunquam Christum ad aguntur , etiam quantum ad inte- orandum pro nobis interpellamus;
riores motus cordis. Maximὸ autem ergo nec alios sanctos interpellare excellentiam eorum decet ut co- debemus,
gnoscant petitiones ad eos factas, 4. Quicumque rogatus ab aliquo vel voce, vel corde. Et ideo peti- ut pro eo intercedat, preces ipsiustiones quas ad eos dirigimus, Deo ei reprςsentat apud quem pro eo inmanifestante cognoscunt. tercedit : sed superfluum est ei re-Αd 3. R. quod illi qui sunt in praesentare aliquid cui omnia sunt
hoc mundo, aut in purgatorio,non- praesentia ; ergo superflum est qubddum fruuntur visione Verbi ivt posi sanctos intercesseres constituamus sint cognoscere ea quae nos cogita-lpro nobis apud Deum.
mus, vel dicimus Et ideo eorum s. Illud est superfluum quod fit suffragia non imploramus orando ;Ipropter aliquid quod sine eo fieret, sed a vivis petimus colloquendo.ivel non fieret : sed smiliter sancti
. f. 8Mart. 4. orarent pro nobis, vel non orarent .
204쪽
sue nos orcinus eos, siue non Oremus ; quia si sumus digni ut pro nobis orcnt,etiam nobis eos non Orantibus, pro nobis orarent: si autem simus indigni, etiamsi petamus, pro nobis non orant ; ergo interpellare eos ad orandum pro nobis, videtur omnino luperfluum.
Sed contra est quod dicitur intextu, nam vocare nostrum est humili Deum prece deposcere; ergo cum volumus Deum orare,debemus ad sanctos eonuerti, ut pro nobis
Praeterea, sancti qui sunt in patria, magis sunt accepti Deo quam in statu viae t sed sanctos qui sunt in
Via, constituere debemus interceo res pro nobis ad Deum ; cxemplo Formis. Apostoli qui dicebat , Obsecro vos 'V so 11 trei per Dominum nostrum Iesum Christum, cst per charitatem sancti
spiratus, ut adrntietis me ιn orationi
bus vestris p s me ad Deum s ergo nos multo fortius petere debemus a sanctis qui sunt in patria, Vt nos Iuvent orationibus suis ad mum. Dicendum quod iste ordo est diuinitus institutus in rebus. Ut per media, ultima reducantur in Deum: unde cum sancti qui sunt in patria,
sint Deo propinquissimi; hoc diuinae legis ordo requirit, ut nos qui manentes in corpore peregrinamur
a Domino , in eum per sanctos medios reducamur , quod quidem contingit dum per eos druina bonitas in nos suum effectum infundit. Et quia reditus noster ad Deum respondere debet processui bonitatam iptius in nos, sicut mediantibus
sanctorum suffcagiis Dei beneficia in lnos deueniunt ; ita oportet nos in Deum reduci , ut iterato ben cficia crus suinamus medantibus sanctis. A p. V. Vers. I.
Et inde est qubd eos inter tesseres
pro nobis ad Deum constituimus. de quasi mediatores, dum ab eis petimus quod pro nobis orent. Adi. R. quod sicut non est propter deffectum diuinae potentiae, bd mediantibus secundis causis agens operatur, sed est ad complementum ordinis uniuersi, & ut eius bonitas multiplicius diffundatur in res; dum res ab eo non s olum suscipiunt bonitates proprias, scd insuper quod aliis causa bonitatis existant: ira etiam non est propter defectum misericordiae ipsius, quod oporteat eius esementiam per orationes sanctorum pullare; sed est ad hoc, ut ordo praedictus seruetur in
superiores sint magis Deo accepti, quam inferiores ; utile tamen est etiam minores sanctos interdum orare. Et hoc propter quinque Iationes; primo ex hoc, qubd aliquis quandoque habet maiorem deuotionem ad minorem sanctum, quam ad sanctum maiorem : ex deuotione autem maxime dependet orationis effectus. Secundb propter fastiadium tollendum , quia assiduitas unius rei fastidium parit. l 'er hoc autefit qudd diuersos sanctos oramus, quasi in singulis nouus feruor deuotionis excitatur. Tertio quia quibusdam sanctis datum est in aliquibus specialibus causis principuὀpatrocinari ; sicut sancto Antonio. ad ignem infernalem. Quarto Ut omnibus honor debitus exhibeatura nobis. Qirintd quia plurium orationibus quandoque Impetratur se quod unius oratione non impe
Ad s. R. gubd oratio est actus Diuili od by GOrale
205쪽
LIBER. IOB. CAp. V. Vers. r. &2. 3οῖ quidam: Actus autem sunt particularium suppostorum. Et ideo si diceremus, Christe ora pro nobis, nisi aliquid adderemus, videretur hoc ad personam Christi referri: & ita videretur esse cons uiam errori Nestorij, qui distinxit in Christo personam fili j hominis , a persona filij
Dei: vel errori Ari:, qui positit personam filij minorem patre. Vnde ad hos errores euitandos Ecclesa non dicit, Christe ora pro nobis ;sed Christe audi nos , vel miserere nobis. Ad 4. R. quod non dicuntur sancti preces nostras Deo repi aesentare, quasi ei incognita manifestent; sed quia eas exaudiri a Deo petunt, vel diuinam consuli int veritatem de
eis, quid scilicet secundum eius prouidentiam fieri debeat. Ad s. R. quod ex hoc ipso aliquis ericitur dignus ut sanctu aliquis pro eo oret, quod ad ipsum in
sua necessitate cum pura deuotione recurrit. Et ita non est superfluum quod sanctos oremus. SVplem. g.
Ioa CR p. V. v. 2. Virumstultum interficit ir Panda.
mortale; nam quicquid contrariatur actili charitatis,est peccatum mortale e sed ira contrariatur actui charitatis quae vult bonum proximo : ira autem vult proximo nocumentum , ergo ira est pecca
eo qubd spiritualiter occidit : sed
mirum stultum interficit iracundia , ut paret in textu ; ergo ira est pecca-
Dicendum qu bd cum actus morales ex obiectis speciem trahant, secundum eorum obiecta considerati debent, utrum ex genere suo snt
boni, vel mali ; & si mali, utrum mortalia vel venialia peccata. Obicctum autem irae secundum quod est peccatum, est vindicta iniusta; quae nihil aliud est quam nocumentum illatum proximo contra iustitiae debitum. Hoc autem de sui ratione impoliat peccatum mortale.
Quia enim debitum iustitiae cadit sub praecepto ; quicquid est contra
rationem debiti iustitiae, contrari tur praecepto I Vnde est peccatum mortale. Vnde ira per vitium ex suo genere est peccatum mortale cum nihil aliud sit quam voluntas nocendi proximo iniuste, propter aliquam offensam praeceden
Sed sicut in alijs peccatis, contingit aliquod peccatum ex genere suo esse mortale; tamen propter imperstetionem actus esse veniale s qui quidem actus hominis potest esse imperseetiis duplicitor : uno modo ex parte agentis: d c sic imperfectus actus hominis est qui est solius sensualitatis praeueniens iudicium rationis, quae est proprium principium activum in homine. Et secundum hoc motus sensualitatis ad quodcumque peccatum mortale ;etiam ad adulterium vel homi ei-dium perpetrandum, est peccatum
Alio modo dicitur actius impersectus ex parte obiecti, quod propter sui patuitatem quasi nihil habetur. Nam ratio id quod est modicum, accipit qnasi nihil. Et secundum
hoc quamuis accipere rem alienam,
206쪽
sit peccatum mortale ex genere suo; tamen accipere aliquid modicum, quod quali nullius est piet ij
vel momenti , non est peccatum mortale ἔ puta si aliquis acciperet num modicum racemum de vinea alicuius. Vtroque autem modo contingit in genere peccati irae inueniri aliquod peccatum veniale: uno modo sicut lubitus motus irae , cui ratio C A P. U. mers 1.
impersectus, ut dictum est. Ad i. R. qudd charitas vuli proximo bonum sub ratione boni: Mideo proprie charitati contrariatur odium. Ira autem appetit malum proximi, non inquantum malum;
sed sub ratione iusti Vindicatiui. Et ideo ex parte obiecti, quod non est vere iustumi sed apparens , contra riatur iustitiae. Ex parte verb pas.
sonis contrariatur mansuetudini, non consentit; est peccatum venia-Ie. Alio modo propter paruitatem nocumenti; puta si aliquis irascitur
contra aliquem puerum volens eum
parum trahere per capillos, vel per laurem, aut aliquid aliud leue facere in sui vindictam. ItaquI- Sed quando aliquis appetit sedo est. ν indicare, non seruata iustitia infe p in tendo aliquod graue nocumentum ζ' - eum consensu deliberatae rationis italis ira semper est peccatum mortale. Nota quδd circa vindictam Deus aliquid ubi soli retinuit. Inferre enim vindictam in manifestis delictis, aliis commisit qui constituuntur in ordine alicuius potestatis. Dicitur enim de homine potestatem
Rom.I3, habente quod est vindex De an irames cyΜι male agιt. De occultis verbsbi soli iudicium & vindictam re seruauit, secundum illud, iste ante tempus iudicare.
vindi- Sibi etiam soli reseruauit Deus vi' u ' propter seipsum vindicaretur r ho-
. i. mocnun non debet vindicari pro
eiis. pter 1eipium, sed propter culpam in seipso commissam, quae est Dei offensa. Quando ergo aliquis quaerit vindictam propter seipsum, vel praeter ordinem iudiciariae potestatis : usurpat sibi quod Dei est : &ideo psccat mortaliter, nisi sit actus
Ad χ. R. quod auctoritas illa est intelligenda de perfecto motu irae per vitium. In quast. Hsput. q. . O
Virum stultum interficit iraeuniua. Videtur quod omnis ira si peccatum mortale ex textu; nain loquitur de interfectione spirituali, aqua peccatum mortale aenominatur ἰergo omnis ira est peccatum mortale.
1. Nihil meretur damnationem aeternam nisi peccatum mortale: sed
ira meretur damnationem aeternam;
dicit enim Dominus , Omnis qui Mau sirascitur fratri suo reus erit 1udicιο, v M. ergo ira est peccatum mortale. Dicendum quod motus irae potest esse. inordinatus & peccatum dupliciter ; uno modo ex parte ap petibilis, ut pote cum aliquis appetit iniustam vindictam : & sic ex genere suo ira est peccatum mortale; quia contrariatur charitati N iustitiae. Potest tamen contingere quod talis appetitus sit peccatum veniale propter imperfectionem actus: quae quidem imperfectio attenditur vel Iraqaa-ςz parte appetentis, pittacum mo- do est rus irae praeuenit iudicium rationis; pq δx vel etiam ex parte appetibilis, putδ secum Aliquis appetit in aliquo modi Diuili ed by Corale
207쪽
LI B ER I Ο B. C eo se vindicare ; quod qua si nihil est
reputandum, ita quod etiamsi actu
tale ; puta si aliquis parum trahat aliquem puerum per capillos, vel aliquid huiusmodi. Alio modo potest esse motus irae inordinatus quantum ad modum irascendi; ut pote fi nimis ardenter irascatur interius , vel f nimis exterius manifestet signa irae. Et se ira secundum se non habet ex suo genere rationem peccati mortalis, Potest tamen contingere qubd stpeccatum mortale , puta si ex vehementia irae aliquis excidat a dilectione Dei & proximi. Ad i. R. qu bd ex illa auctoritate non habetur quod omnis ira sit peccatum mortale , sed quod stulti per iracundiam spiti tualiter occiduntur ; inquantum scilicet non refraenando per rationem motum irae, dilabuntur in aliqua peccata mortalia, puta in blaspnem iam Dei; vel in iniuriam proximi. Ad a. R. qubd Dominus verisbum illud dixit de ira, quasi superaddens ad illud verbum legis qui
occιderit reus erit iudicio: unde loquitur ibi Dominus de motu irae in quo quis appetit proximi occisionem , aut quamcumque grauem laesionem ; cui appetitui si consensus rationis superueniat, absque dubio erit
I o a Cap. V. v. 2. Pa ulum occissit inusidia.
perioris est ut pater in textu Ised Adam non erat luperior daemone, ad minus reputatione daemO
nis qui fuit superbissimus ; ergo non est ex inuidia stimulatus ad tentandu . Ad argum R. quod diabolus homini inuidebat, quem sbi superio-sem futurum putabat si illuc ascenderet, unde ipse descenderat, Et in hoc ipso iam superiorem, quod ad bonum illud habendum paratus erat homo, quod ipse daemon in perpetuum amiserat. Nec in hoc aliquid eius superbiae derogatur, quia superbia potius est in appetitu excellentiae, quimin aestimatione; nisi prout aestimatio ex appetitu excellentiae nascitur , quod oculos
Vnde superbi frequenter alios se
superiores in multis aestimant , quε tamen multa sibi magis digna esse cogitant, propter alia bona in quibus alios excedere videntur. Et ideo ex ipsa superbia inuidiae. zelus oritur. Vnde dicit Aug. Amando quisque excellentiam suam, vel paribus inuidet, quod ei coaequantur, vel inferioribus, ne sbi coaequentur; vel superioribus quod S non coaequentur. Lib. 2.sent. Ei 2I q. 2.
amulum occidit ἐnuidia. Videtur quod inuidia non si peccatum mor tale , quia scut bona ex genere possunt male fieri, ea autem quae sunt ex genere mala non possunt bene fieri. vi Aug. dicit; ita ea quae sunt ex genere venialia possitnt fieri mortalia et ea autem quae sunt ex gener mortalia, nullo modo possunt esse venialia; sicut pater de homicidio Madulterio: sed non omnis inuidia est peccatum mortales ergo inuidia non est peccatum mortale ex ge
a. Peccatum operis in eodem genere est grauius peccato cordis :ὶ ed Dissiliaco by Gorale
208쪽
impedire opere bonum proximi, Vita autem animae est per charita-
non semper est peccatum mortale i tem, quae coniungit nos Deo, per ergo non semper est peccatum mor- quem anima vivit. Vnde dicitur tale dolere de bono proximi quod von diligit manet 1n morte I mors est inuidere. enim est priuatio vitae. 3. In viris persectis non potest esse Quando ergo ex comparatione peccatum mortale: sed in eis potest actus ad suam materiam intelligit ut esse aliquis motus inuidiae ex surre- aliquid appositum charitati; opor-ptione I ergo inuidia non est pecca- tet quod actus ille sit peccatum tum mortale. t mortale ex suo genere. Sicut occi- . In pueris nondum loquenti- dere homini ui importat aliquid rebus non potest esse peccatum mor- l pugnλns charitati, perquam diligitale; quia nondum habent usum ra- mus proximum , α volumus eum lionis, in qua sola est peccatumi vivere, & esse, & alia bona habere; mortale : sed in pueris potest esse in- hoc enim est de ratione amicitiae. Et uidia ; dicit enim Aug. Vidi ego S: ideo homicidium est peccatum
expertus sum Zelatempuerum, non- mortale ex genere suis. dum loquebatur, & intuebatur pal- Si vero ex comparatione actus adlidus amaro aspectu collactaneum suum obiectum non appareat ali- suum, ergo invidia non est pecca- quid contrarium diraritati, non est tum mortale. peccatum mortale ex suo genere; si- . Omne peccatum mortale con- cut dicere verbum otiosum, & aliatrariatur ordini charitatis sed in- huiusmodi; quae tamen possunt fieri uidia quae tristatur de bono alterius, peccata mortalia per aliquid aliud in quantum redundat in proprium luperueniens. nocumentum, non repugnat ordini Inuidere autem importat aliquid charitatis ; secundum quem quili- charitati repugnans ex ipsa compa-bet debet se plus diligere quam ratione actus ad suum obiectum : est alium ἱ & proximos plusquam ex- l enim de ratione amicitiae, ut eis ve-traneos I ergo inuidia non est pec- limus bona, sient & nobis ipsis ; eo Catum . quod amicus est quodammodo alter6. Omne peccatum mortale ali- ipse. Unde quod aliquis de felici- cui virtuti contrariatur: sed inuidia tale alterius tristetur, hoc manifestEnon contrariatur alicui virtuti; ergo i repugnat charitati, in quantum per
idem quod prius. t eam diligitur proximus: unde inu Sed contra, nihil intetficit spiri- dia ex suo genere est peccatum mortualiter nisi peccatum mortale : sed tale. inuidia occidit spiritualiter; ut pa- Est tamen considerandum quod tet in textu; ergo est peccatum mor- ingcnere alicuius peccati mortalist ale. potcst inueniri aliquis actus qui non Dicendum quod genus siue spe- est peccatum mortale, propter suam cics actus moralis attenditur secun- inaperfectionem ii quia scilicet nondum materiam vel obiectum ; δnde attingit ad perfectam rationem il- etiam actus moralis dicitur bonus lius generis. Quodquidem contin- vel malus secundum suum genus. git dupliciter. Vn
209쪽
Vno modo ex parte principi, acti- , ipsa felicitate alterius, inquantumui; quia scilicet non procudit a ratione deliberante. quae est proprium es principale activuna principium humanorum actuum. Vnde subiti motus etiam in genere homicidi j vel adulter ij, non sunt peccata mortadia quia non attingunt perfectam rationem actus moralis, cuius principium est ratio. Alio modo potest contingere 'ex parte obiecti, quod scilicet propter sui paruitatem; non attingit ad perfectam rationem obiecti. Quod enim paruum est, quasi nihil aecipit ratio; sicut patet in specie furti. Si enim aliquis accipiat de agro alterius unam spicam, vel aliquid hi iusmodi; non est credendum quod peccet mortaliter ; quia hoc quasi nihil computatur, ram ab illo qui accipit, quam ab illo cnius est res ipsa. Secundum hoc ergo potest contingere quod aliquis motus inuidiae non est peccatum mortale; quamuis inuidia secundum suum genus sit
peccatum mortale;propter imperfectionem ipsius motus: vel quia est subitus, &non procedit ex ratione
deliberata; vel quia homo tristatur de aliquo bono alterius, quod est adeo paruum ; quod non videtur esse aliquod bonum: puta si aliquis inuideat alicui smul ludenti, quod
vincat in ludo ; puta cum eo. cus-
vendo, vel aliquod huiusmodi ludicorum faciendo.
Nota qubd in diffinitione alicujus, non ponitur id quod est per accidens s sed solum id quod est per
se. Cum ergo dicitur quod inuidia est tristitia defelicitate vel gloria alterius; oportet quod intelligatur secundum quod aliquis instatur de
est huiusmodi. De qua ea ratione aliquis tristatur quia vult singulariter excelleret unde qui ab aliquo vincitur in gloria vel felicitate. Mde hoe dolet; proprie dicitur inui
Contingit autem aliquem tristari de felicitate alterius propter alias
rationes,qnae ad inuidiam non pertinent , sed quandoque ad alia vitia. Q mcumque enim odit aliquem , statur de felicitate eius et nota inquantum est excellentia quaedam. iens inquat num est simpliciter bo, nutri quoddam eius quem odit. Cum enim aliquis inimico velit mnium ι, consequens est quod de
Vnde haec est differentia inter inuidentem dc odientem , quia inuidens non tristatur de bono alterius, nisi pet hoc quod excellitur , vel &odies singularitatem gloriae suae amittat. Odiens autem de quocumque bono inimici statur. Potest etiam esse Sc alia ratio quare aliquis de felicitate alterius tristetur; quia ιcilicet timet ex hoc alia quod nocumentum sibi prouenire; uel aliquibus quos amat, quod magis est timoris quam anuidiae. Contingit autem timorem esse & bonum & malum, unde hoc potest fieri & cum peccato, quando timor est malus ;& sine peccato , quando timor in bonus. Nota secundo : quod quando motus est sensualitatis tantum, non potest eme peccatum mortale ; sed quando motus tristitiae ex deliberatione rationis procedit ; tunc non
solum est sensualitatis, sed etiam rationis ;& ideo potest eme peccatum
210쪽
3o8 LIBER. Io B. CAd r. R. quod illud quod est
mortale ex genere, non potest fieri lveniale, si actus sit perfectus: potest
tamen contingere per imperfectio- lnem actus. , l
Ad a. R. quod impedire bonum ,
alicuius potest esse absque peccato mortali , propter imperfectionem actus ; quia illud quod impeditur, non habet plenam rationem boni; aut quia est paruum, aut quia est indebitum. Ad 3. R. quod motus surreptitius inuidiae est imperfectus: & talis etiam inuidiae motus est in pueris qui non habent usum rationis Unde patet responsio ad quartum.
aliquis tristatur de felicitate alterius propter nocumentum, quod exinde sibi vel suis imminet ; talis tri stitia non est inuidiae , sed timoris.
Vnde quandoque potest esse sine
duo obiecta : est enim tristitia de prosperitate alicuius boni Et secun dum hoc duabus virtutibus contrariari potest : ex parte enim prosperitatis de qua dolet contrariatur ei misericordia, quae dolet de aduersitate bonorum. Ex parte autem boni, de cuius prosperitate tristatur, opponitur ei ra per zelum ; quando lailicet aliquis tristatur de hoc quod aliqui mali in sua impietate prospera
Nota qubd inuidia non est odium hominis, sed felicitatis , prout sub
Odio comprehenduntur omnes passiones animae tendentes in malum, quae ex odio derivantur. Quod au- sicin dicitur odium esse ira Inueterata, non est sic intelligenta u., qua- A P. V. Vers. 7. 8T '.
si omne odium ne tale , simi est aliquis status motus odi j: sed quia ira
inueterata odium causat. In quaest. disput. q. Io. de malo art. 1 md. 22. q. 36. an. 3. 4j I PB Cap. V. υ. T. 1Homo nascitur ad laborem.
EX plicatur supra Genes. cap. P
DEo competit esse aliis principium essendi quia quod per
se alicui conuenit, naturaliter ei In- esse necesse est : sicut homini rationale , & igni sursum moueti. Ager autem per se aliquem estoctum ,
conuenitenti in actu : nam unum
quodque agens secundum hoc agidquod est in actu. Omne igitur ensactu, natum est agere aliquid actui existens: sed Deus est ens actu ; igitur sibi competit agere aliquid ensi actu, cui sit causa essendi. Adhuc. signum perfectionis in rebus inserioribus est quod possunt sibi similia facere ι Deus autem est maximὶ perfectus, ipsi igitur competit facere aliquid sibi simile ens iaactu, ut sic sit causa essendi. l Item, Quanto alicuius actionis principium est perfectius , tanto actionem suam potest in plura extendere , & magis remota : ignis enim si sit debilis, solum propinqu calefacit ; si autem sit fortis, etiam
remota. Actus autem purus qui est Deus, perfectior est quam actus potentiae perunxtus , sicut in nobis est.