장음표시 사용
231쪽
LL8 De saeris Ecclesiae Conciliis. Liber quintus.
Iesu Presbyter eruditus; qui nostris diebus eruditam conciliorum notitiam edidit, & Eminentissimo Domino Hieronymo Grimaldo S. R. E. Cardiis nati, & Λquamm-Sextiarum Archiepiscopo dicavit; cuius Eminentiar is,sionibus & auspiciis, brevem insuper de usuris tractatum, ac tandem exa ctam juris Canonici theoriam & praxim, ad utrumque forum, tam sacramentale, quam contentiosum, tum Ecclesiasticum, tum saeculare, nedum ad iuris communis & Romani, sed etiam ad iuris Francici normam , lin
232쪽
De Pontificiis Ecclesie definitionibus.
UM viri Theologi sit, fideles erudire & exhortari in doctrina sana, & Ecclesiae sit , sanam a non sana s cemere doctrinam, dubia circa Scripturam, Traditionem , vel Religionem emergentia singula resolvendo , quid sit de Fide Catholica credendum, vel non credem dum definiendo, quid in praxi circa morem disciplinam sequendum vel fugiendum assignando i ideo hic definitionum sive constitutionum Ecclesiae, sive a Concilio, sive a Romano Pontifice manantium, aliorumque nonnullorum ad ipsas , Romanumque Pontificem spectantium, levis quidem & tenuis, sed utilis& Theologiae Candidato necessaria praelibatur idea. nar. Atinati T. II.
233쪽
t Σ3o De Pontificiis Ecclesie definitionibus. .
De multiplici speeis definitionis, me e stitutionis Ecclesiae. O Mnis ab Ecclesia proveniens definitio, sive decisio vel constitutio ,
qualiscumque sit, sive circa Fidem, sive circa morum disciplinam . sve a Conciliis , sive ii Romano Pontifice ex Cathedra loquente procedat, nihil est aliud quam constitutio, & constitutio nihil aliud quam lex scripta, sive jus scriptum , ius inquam non quocumque modo sumptum , sed ius specialiter pro lege consideratum. Solet enim ius in communi quadrupliciter vulgo sumi, videlicet r. pro scientia seu arte, seu pro ruri rudentia ; ut cum dicitur, jus est ars bona Cr a qui. a. pro re justa seu debita, ut cum dicitur, iustitia est constans aepe elua voluntas ius suum cuique tribuendi. 3. pro potestate , ut cum dicitur , ius patronatas, ius suffragii. 4. denique pro lege seu pro constitutione , ut dum dicitur, aliquid iure naturali, divino vel humano vetitum vel imperatum ; & de iure sic pro lege usurpato intelligitur, dum dicitur quod quaelibet ab Ecclesia manans definitio sive constitutio , sit lex scripta sive jus scriptum t dico jus scriptum ; nam jus etiam pro linae sumptum esse rotest scriptum vel non scriptum, & utriusque variaelpecies e quae, quia ad inultorum in decursu Theologiae dicendorum imtelligentiain Candidatis sciui necessariae, ut hic breviter & distinctε praenotentur singulae,. - CONCLUSI O. Dico, ius in communi sumptum pro lege multipliciter dividi, videlicet,
I. in naturale , divinam ct humanum. a. Naturale, in naturale primarium me Americum, oe in naturale secundarium flve specificum. 3. Divinum , in divinum naturale oe in divinum positivam et secut σ positivum, in vetus O novum. 4. Humanum, in civile ct canonicum, o utrumque in communeo particulare, in seriptum oe non scriptum, in vetus oe novum.
Ratio hujus divisionis subdivisionisque multiplicis est , quia homo, qui
jure regitur, potest spectari, vel quatenus regitur a natura , vel a Deo , vel ab nomine alio. Si primo modo spectetur, regitur iure naturali, quod est a natura. Si secundo , regitur iure divino , quod est a Deo. Si te tio, lure regitur humano, quod est ab homine; ac proinde recte di ad quate dividitur ius, in naturati, divinum ct humanum. Et quia homo dum regitur a natura, potest stertim spectari, vel ut re- itur a natura generica , vel .ut resitur a natura specifica ; primo modo ipςctatus, regitur iure naturali primario seu generico , omnibus anima libus communi. Secundo modo consideratus , regitur iure naturali secundario seu specifico , soli homini proprio , vulgoque iure gentιμm
Si vero consideretur , ut regitur a Deo ; vel regitur a Deo ut auctore naturae , vel a Deo ut auctore gratiae ; sive ut explicant alii, vel regitur a Deo praescribente aliquid ab ipsa natura praescriptum, vel a Deo praescribente aliquid nullatenus a natura praescriptum, hoc est, neque prae ceptum, Disitiroo by Cooule
234쪽
centum, neque prohibitum a natura. Primo modo spectatus, regitur tu re naturali dimno. Secundo modo consideratus, regitur 1are dινιno positινο , quod , jus vetus , si in veteri, & novum , si In novo reperiatur T ''ἴ denique' eonsideretur homo, ut regitur ab alio homine sibi in dignitate superiori, vel regitur ab eo ut superiori laico, vel ut Ecclesiastico etsi primum, regitur iure civili, si secundum, Iure canonico, scii Pontificio
Rursus consideratus ut regitur a sirperiori laico , vel regitur a luperiori laico universali, v. g. totius Imperii, ut Imperanti omnibus, vel a luis periori aliquo particulari, v. g. aliculus dumtaxat Provinciae , Reipublicae, Civitatis, vel Communitatis; si primum, regitur jure cryΚt communi ; si secundum, iure civili particularr; & pariter si a superiori Ecclesi,stico restatur; vel a superiori Ecclesiastico universali, v. g. totius Ecclesiae, vel a superiori aliquo Particulari, V. g. aliculus parricularis Ecclesiae, Societatis, Congregationi S, vel Communitatis. Si Primum, regitur iure communa canonico; si secundum, inre particulari Canonica. Et utrumque iterum, sive civile, sive canon1cum ius, vel est scriptum a vel non scriptum t si primum, dicitur constitutio , sive lex scripta r fi se. cundum, dicitur consuetudo, definiturque ius moribus instuutum ; ergo re cte & adaequate dividitur ius in naturale, divinum & humanum, & natara te in primarium de serundarium; di,inum in divinum naturale, &divinum positivuin; p itivum in vetus & novum s & humanum im Civile & Cano. nicum ; & utrumque in commune & particulare, in scriptum re non icriptum, imo & in vetus & novum Ius naturaIe primarium, seu generi Um, Est illud, quo a natura animalia reguntur omnia, seu quod natura sola animalia docuit omnia , quale est illud v. g. quo ab animalibus omnDbus noscuntur istar
Fuga mali, ct prosecutio boni libι congruit . Vita propria conservatio, ejusque contra nociva defensio; Maris oe foeminae ad liberos gignendos coniunριο mutua, Natorum πιιio, eorumdem educaris, ct alia simum.
Ius naturale secundarium , seu specificum , Quodque ius gentium vulgo dici solet , estque sollim inter homines
commune , est illud quod sola ratio , seu rationis dictamen inter homines statuit, quodque ignorat nemo , quale est , v. g. illud quo scit Omnis homo , Quod Deus sit colendur. - Quod Parentes sint honorandi. Quod patria sit parendum. Quod fides, etiam hosti data, non sit frangenda. Quod Legatorum eorpora sint etiam intra bases tuta. Quod patia , contra I , conventionesque serventur.
Εe sing Iarum sile- eierum Exempla varia.
235쪽
De Pontificiis Ecclesiae definitionibus.
ὸd sibi ereditum ab auo secretum non m vistandum . . Quod alteri faciat nemo , quod μι fieri non θ, m. Ius Divinum naturale Est illud, quod est a Deo promulgatum, de his quae jam jure natrurae praecepta vel prohibita erant, seu quod est a natura & a Deo, qualia sunt, V. g. Decem Decalogi Praecepta.
Fraceptum de uno colendo Deo. Praeceptum de parentibus honorandis. Praeceptum de non furando. Praceptum de non occidendo. Praceptum de non moechando , oc.
Cum Decalogus nihil sit aliud, quam auris naturalis recapitulatio ; jus enim naturale est ipsum rationis dictamen, quod quia vitiatum est ab homine , dum se variis immiscuit erroribus , a Deo reparatum est per haec decem mandata, quibus ea iterum praecipit aut prohibet Deus , quae dudum per naturale praecepta vel prohibita erant; unde immutabilia &indispensabilia praecepta ista, etiam a Deo, ut ita loquar, cum sint a natura, hoc est, ab ipin dactante ratione.
Est illud quod est, non a natura , sed a sola Dei libera voluntate positum , de in Scriptura sacra, vel in sacris Traditionibus expressum . Qualia simus V. g.
Ioan. e. 3. A christo instituta nova legis Sacramenta, V. 3 Ut Praeceptum de Baptismo suscipiendo, .. or Praeeptum de Eucharissia sumenda, Et similia alia, non a natura, sed a Christo Domino instituta.
isia . - Et jus istud Divinum positivum etsi sit immutabile, & ab hominestist, . penitus indispensabile, Potest tamen a Deo, quando expedit, mutari a lex siquidem Mosaica divina erat, & tamen a Christo Domino mutata est & abrogata.
Ius humanum Civile Dicitur illud, quod est a potestate saeculari sive laica posirum, ut ab
Imperatore, a Principe, a Republica, a Magistratu, quales sunt ciνιιes omnes, sive communes, live particulares leges.
Ius humanum Canonicum Est illud quod est ab auctoritate Ecclesiae institutum, ut a Concilio , a Summo Pontifice, ab Episcopo, veI ab alio Ecclesiae Praelato. Qualia Diuiti so by COOste
236쪽
Qualia simi, v. g. Ecclesiae mandata, Conciliorum Canones, Summorat Pontificum constitutiones, Episcoporum vel Religionum aut Coimgreg tionum statuta : uno verbo , quale est omnis Ecclesiastica constitutio , quomodocunque sit vocata; solet enim constitutio Ecclesiastica variis nominibus donari r nam interdum dicitur canon, modo decretum , vel decretalta , dogma , mandatam, interictum , vel sanctio, rescriptum, Eulla, vel Bre e. canon sive Regula dicitur ea, quae est in Concilio statuta. Decretum vocatur, si a Summo Pontifice de consilio Cardinalium stutuatur, ad nullius consultationem. Decretalis nuncupatur, si sit Epistola seu constitutio per modum Epistolae, quam Papa vel solus, vel de consilio Cardinalium statuit ad consultationem aliculus.' Dogma vocari solet constitutio illa, quae consistit in doctrina fidei. Mandatum vero dicitur, si in pura morum doctrina versetur. Interdictum solet dici, si transgressoribus poenam adiiciat nullam. Sanctio econtra vocatur, si poenam iniungat aliquam, quia sic sanctumessicit quod statuit; & si de certis quibusdam negotiis sit , pragmatica dieitur , a voce Graeca significante negotium ; qualis filii Carolina constitutio in Bituricensi Concilio edita, tempore Caroli Galliae Regis , huius nominis septimi. Res riptum etiam vocari solet quodcumque diploma a Summo Pontifice manans, ad preccs vel ad consultationem privatorum ; nihilque est alaudquam privata constitutio, quae interdum Bulla, interdum Breve dici solet. Balla vocatur, si litam plo stylo, & in membranis scripta, plumbe que sigillo munita seu bullata. Breve dicitur, si sit breviori stylo, brevioribusque characteribus in papyro, non in membranis scripta, ceraque rubea, non plumbo sigillata. t
Quale habetur hodie, quodque corpus juris Canonici conficit, in tria volumina vulgo distributum, quinque illis comprehenditur Libris, qui vitugo dicuntur Decretum, Decretales, Sextus, Clementina , Extra agrates. Decretum Gratiam communiter nuncupatum a suo Auctore Gratiano, natione Etrusco, patria Clusino, & probessione ordinis S. Benedicti Monacho , nihil est aliud quam collectio iuris Canonici in Ecclesia usu recepti ad undecimum circiter usque saeculum, complectens anteriores Dioπysii Exigui, Is dori Mercatoris, ex Tuoms carnotenser collectiones, novis Summorum Pomtificum Constitut1onibus , Conciliorum Canonibus , & variis SS. Patrum diciis live sententiis adauctas , quae prodire coepit anno Iis I. sub Eugenio Rom. Pont. huius nominis tertio, & sub hac inscriptione, 'Concdrdantia discordantium canonum, unde perperam & inepte Decretum dici consuevit , cum non decretum, nec unius decreta, sed multorum decretorum collectio sit, quae tres in partes dividitur, quarum I. instrabiriir Ddimta mes. 2. Causa. 3. de conjecratione. I. centum di unam complectitur Distinctiones.
a. Causas 3 6. lingulas in quaestiones, quaestionemque causae trigesimae tertiae, tracta. Libri ju.
Ha Canoni ei sunt amer tum Grautiani.
237쪽
Σ3 De Pontificiis Ecclesia definitionibus.
tractatum de poenitentia complectentem , in septem distinctiones per e pila subdivisam . 3. pars tractatum de consecratione in distinctiones quinque divisum complectitur, di hae tres collectioniS Gratiani partes, mem riae iuvandae gratia, sequentibus versibus notari solenti
. Decretum centum istinctιones dat oe unam; Triginta causas ct sex addit tibi mixtas; Distinguit septem poenitentia, consecra quinque; uetorem quarum tibi declaro Gratianum. In multis peccat haec Gratiani collectio, in hoc praesertim, quod uni imterdum tribuat auctori, quod convenit alteri, v. g. Ioanni Chrysostomo, quod Ambrosio , Concilio Carthaginenti, quod Chalcedonensi, &c. In hoc etiam, quod ut certaS reserat omneS Veterum trium priorum saeculorum Pontificum ante Siricium epistolas, ab Isidoro Mereatore collectas ;sed ab iis, si non omnibus, saltem plurimis est purgata mendis haec Gratiani collectio praefata, iussu & cura Summorum Pontificum Pu IV. Pii V. de Gregorii XIII. & tandem multo diligentius di accuratius ab Augu-flmo Tarraconensi Episcopo , libro hunc in finem edito, inscriptoque de
Decretales meretν Gregorii vulgo dictae, nihil sent aliud quam nova decretalium Epistolui ' rum Alexandri III. Innocentii III. Honorii III. & Gregorii in Summinrum Pontificum collectio, iussu Gregorii IX. a LMymundo de Pea fora, ordinis Praedicatorum viro sanctissimo , & eiusdem Gregorii IX. Cape iam , ita lucem edita anno circiter Ia3o. divisaque in libros alios , qui ita sunt in titulos distributi, tituli in capitula, & capitula in par raphos, ut primus liber agat de munere & olhcio personarum Ecclesiasticarum. Secundus de judiciis, di de pertinentibus ad ea. Tertius de rebus ad Clericos , & Ecclesias spectantibus. Quartus de spectantibus ad laicos, & praesertim de matrimonio, ratione cuius plures iurisdictioni subiiciuntur Ecclesiasticae. Quintus de delictis di de poenis eorum e quod omne vulgares di triti isti designant versus I Pars prior incia ereat, Melestiaeque Μmistros; Altera dat testes, oe catera iudiciorum; Tertia de rebas oe vita Presbyterorum ιΩuarta docet Pales set risus coniugiorum; Quintaque de vitur, oe ρσnis tractat eorum.
Iudex, iudicium, clarus, sponsalia, crimen, Hac tibi deIgnant, quid quaque volumina signant. Sextus
Sexms Decretatium liber Musaei. VIII. vulgo dictus , est Decretalium Bon, vomis ki -ii VIII. eiusque praedecessorum Summorum Pontificum ad Gregorium usque nonum, ab ipso Bom iacio VIII. promulgata collectio anno circiter
238쪽
I 198. additaque ad quinque praefatos Decretalium Gregorii libros; unde Sextus, id est, Liber Decretalium sextus vulgo nuncupatus, a Decretalbbus licet separatus, & quinque in alios partiales libros sicut Decretales subdivisus, librique partiales elus in titulos, & tituli in capitula, eo modo & de eadem materia , ac ipsi Decretalium Gregorii libri , ita ut, si quid non sit decisum in Decretalibus, decisum reperiatur in Sexto; in quo idem servatur librorum & rerum ordo , qui in Decretalibus , designatu que versibus iisdem, quibus Decretalium ordo, videlicet istis: - Pars prror osscia creat, m. vel istis, Iacta, iudicium, clarus, oe.
Clementi me Nihil sunt aliud quam simul collectae Constitutiones aliae a Clemente V. in Viennensi Concilio editae, &u Ioanne XXII. Clementis U. suc--v. cessore promulgatae circa annum III 6. versanturque circa easdem materias, suntque in quinque libros, & eodem modo, quo Gregor Iana & Bonifaciana, digestae. Extra vagantes, Quarum aliae numero Io. Ioannis XXII. aliae communes vulgo dictae , uaganaea nihil sunt aliud quam constitutiones illae a Ioanne XXII. editae , & eius Ioannis nomine promulgatae, istae a diversis aliis Romanis Pontificibus ortae ι ΙΙ, quaeque omnes licet hodie corpori iuris Canonici insertae , dicuntur i, men adhuc Extra vagantes, eo quod extra juris Canonici corpus vasarem tur olim; re ista Extravagantium collectio in libros & titulos est divisa , sicut praecedentium Gregorii, Bonifacii, Clementisque Decretalium compilatio; cum hoc tamen discrimine, ouod quatuor dumtaxat libros habeat, quia in Extravagantibus non agitur de matrimonio , quod est quarti Decretalium libri materia. Ius noVum. Praeter hoc juris Canonici corpus, ex quinque libris illis praefatis, vide. licet ex Decreto , Decretalibus , Sexto , Clementinis, & Extrava antibus conflatum, accessit ius novum aliud , a tempore Clementis V. ad nostra usque tempora inductum per Concilia generalia, vel per novas Summorum Pontificum constitutiones in Bullario collectas, vel in Regulis cance laria vulgo dictis , quaeque sunt numero 7 I. quarum tres praecipuae sunt in Gallia usu receptae , quia in ipsa aequitate naturali fundatae, videlicet una de infirmis resignantibus; altera de publicandis resignationibus; & tertia
Dicitur illud, quod praeter commune Canonum jus, est cuilibet natim . ni , provinciae , civitati , vel universitati proprium ; nulla enim est orbis 'natio, provincia, civitas , communitasque nulla , Quae praeter communelus, suum insuper non habeat speciale ius aliquod sibi proprium. Sic Gablia praeter sibi cum aliis commune civile, canonicumque 1 , habet Pro Iure sibi speciali di proprio legem salicam, libertates is immunitates Ecclesia Gablicana, capitularia Ruum, pragmaticam sanctionem & concordata. Lex Disitigod by Cooste
239쪽
23 6 De Pontificiis Ecclesie definitionibus.
Vulgo dicitur illa, quam prope fluvium Salam sanxere, dum in GaIlias primo venere Franci, hoc est , antiqui Franconiae populi, quaque regebantur olim in Gallia sub prima Regum prosapia Galli, & quae non
una, sed multiplex est, scii culus collectio , re in varia capita reductio tot leges particulares, quot capita continet; harum enim omnium quae superest nobis hodie collectio, sub hoc praefixo titulo, Dactum te is S licae, So. comprehendit titulos de variis rebus criminibusque variis, imter quos est de alendis titulus unus , in cujus articulo 6. statuitur, ut nulla Salicae portio successione transeat ad loeminas , sed a solis acquiratur possidenda masculis; & hoc niti articulo putant nonnulli perantiquam Galliae praxim, qua soli masculi & non taminae succedunt in serenissima Franciae corona ; quamque ideo praxim, sive per excellentiam legem dixere Salicam, licet reipsa Salicae leges proprie dicantur leges a populis rimque dominis in Franconia prope fluvium Salam , in Comitiis S, lisbui gentibus olim statutae , & postea a Pharam undo I. Francorum Rege usu receptae, atque firmatae, a Christianis deinde Tharamandi successoribus Galliae ReFibus, Childeberto nimirum de Clotarao Clodovaei filiis & successoribus reductae , di ab omni Paganismi suspicione purgatae; tandemque post illos a Carolo Magno, ejusque filio re successore Ludovico Pio variis artaculis auctae. Vide Mesero bl. Franc. oec.
Privilegia Ecclesiae Gallicanae.
Cum privilegium nihil sit aliud quam privatum jus contra ius eoinmune indultum, privilegia Ecclesiae Gallicanae nihil sunt aliud quam pruvata aura quaedam, seu privatae quaedam leges contra ius commune etiam in Gallia usu receptum, seu quaedam privatae leges quae Gallos eximunt a lege communi r & in hoc differunt privilegia Ecclesiae Gallicanae a Iibortaribus Ecclesiae Gallicanae , quod libertates consistant in antiqui imris communis usu, privilegia vero sint exemptiones quaedam ejusdem imTis communis; sic v. g. privilegium Ecclesiae Gallicanae seu privatum Gaiuliae lus est a Leone X. vi concordatorum indultum, quod Rex Christi nissimus ad Episcopatum nominare possit personam in a . dumtaxat
aetatis anno constitutam, contra ius commune In Conc. Neocaec cap. II.& in Lateran. IV. quo constat neminem in Episcopum eligi posse, nisi post trigesimum aetatis annum.
Sunt statuta, sive Regum edicta nonnulla, in quibus reperiuntur Capitula arta Ecclesiae politiam spectantia. & in Conciliis de Episcoporum assensu condita, unde Capitularia vulso dicta, e quibus sola nobis superfuit ea, quae Carolus Magnus, Ludovicus Pius, Carolus Calvus, Ludovicus Lalbus, Carolomanus & Carolus Simplex Galliae Reges edidere , quae que deii cie ab eruditis re de re Iitcraria bene meritis viris diversis temporibus collecta hicie.
240쪽
cesis Cameracensis, cσοιι Magni, ejusque successoris & filii Ludovici Pii Capitularia collegit, & in quatuor libros digessit omnia anno Christi 8a7. quibus postea Pater Sirmundus Iesulta Parisiis adiecit Capitularia
caris calvi anno r613..tandemque Stephantis Baluῆius, vir eruditus de accuratus, Regum Capitularia simul collegit omnia, notis clucidavit & il.
lustravit , lucique publicae dedit anno I 676. Vide Balaoum, mutat in specimen iuris Eccl. μ. pragmatica Sanctio, Sive carolma Constitutio nihil est aliud, quam celebris illa Constitutio . in Bituricensi Concilio sub Carolo VII. Christianissimo Gallorum Rege cu - -
sa anno I 438. quae talis crat, ut a 3. continens articulos, in hoc unum &summatim tenderet, ut Gallici regni bono conssileret, & varia ab eo incommoda removeret: unde praesertim eo tendebat,
I. Ut acoeptaret Basileensis Concilii decrata do auctoritate ConciIii
a. Ut Regni beneficiorum collatoribus ordinariis sua reIinquerentur conserenda min/3. Ud juxta Basileensis Concilii Meretum, tertia benesciorum pars conforretur gradu atis, sicut de praebenda Theologalis, nec non parochi, les Ecclasiae in villis muratis sitae. q. Ut Cathedrali vacante Sede, a Ciero sive Capitulo, ut antea more solito eligerentur Episcopi, seu ut restituerentiir electiones.
s. Ut reservationes particulares , de gratiae expectativae abolerentur omnes, quarum occasione Ingeritur mortis alienae votum. Haec ut revocaretur Pragmatica Sanctio . diu multumque rogarimi Summi Pontifices, sed frustra : diu multumque restitere rogati Citristianissimi Reges, donec tandem mih obitum caroti VII. Musque succcs rum Ludo urea M. Caroli VIII. de Ludovici XII. haec sopita dissensio , per inita coim cordata inter Leonem X. Rom. Pont. ex Franciscam L Galliae Regem an
cimen iuris Ecc concordatum Gallicum .
Hic nomine concordatorum, vulgo concordati Gallici, nihil a nobis . Concor intelligitur aliud , quam perceiebris illa conventio Bononiae inter Leo-
nem x. 3c Franciseum I. inita anno Isi 6. & in Lateranensi Concilio com firmata . pro finiendis altercationibus & dissidiis , oecasione Sanetionis Pragmaticae motis . Illam enim dum abolere enixe postularet Romana Curia, de eam econtra vigere & executioni mandari niteretur natio Gallica, has ut pacarent discordias & rixas Leo X. dc Franciscus I. Bononiae tandem convenere de abrosanda illa Sanctione Pragmatica, certis quibusdam pactis sive conventis elus in locum subrogatis , quae concordata , sive concordatum vulgo vocamus , & in quibus firme retinentuc nonnulla Sanctionis Pragmaticae capita , de abrogantur , vel temperant
alia, de inter illar. Ad limoniacam abolendam labem, qua persaepe Episcoporum de Α, batum laborabat electio, abrogatur antiquus ille Praelatos eligendi mos, Nejus Disitirco by Corale