장음표시 사용
111쪽
. i quod haec ars mendacio utatur, multi dicendi magistri docent,idque licere e simoent. R ed git haec ratio Quinctilianum in angulum, atque ita eum comprest, ut concesserit licere orat ri uti meridacio, cum etiam id apieti liceat: --gat tamen,id cum honestatepugnares iustis de, ean fiat. Nolo hic longum de mendacio,multa ex Philosophia o Theologia repetedo,tex re sermonem;dicam igitur breuiter. Trimu ita mendaciumsua natura est malum, Ni nquam, Quin h. etiamsi pro optimis causs dicatur, sua malitiab. ι λ.ς i. Joliari queat: Quo fit, ut hac in parte multi, qui comtra senserunt,turpiter,acgrauiter erra Au. Ges. uerint, in qliem errorem viri, alias bene docili, lapsi sunt; putantes ob aliquaa grauiores cause μου licere mentiri; ν ob ciuitatis conseruationem,pro regno amplificando, vita meridα rCum tamen id quod est ex se malum, nulla ratione possit esse ratio essciendi honestum. Quare Lege D. contraria sententia tanquam veri religioni consentanea, constanter retinenda est.
pueros. Deinde, se mendaci Uininistimanam Iociet Cic.li. i. rem introducatur, potira est idonein ad eam oriri euertendam, quam conseruandam : cum ex se tollat fidem, qua omnis humanra continetur, ac co seruatur coetin rct ob mendacis usum
introducta est iusiurandi consuetudo, ne dicam abusus. Postea, Quinctili ua secum pugnat,
112쪽
ἀ- rhetoricae , quam Virtutem esse putat Io oratori suo, quem Hirum bonum esse vult, id quod turpe est ,. tribuit. Et denique, ne
Iongum faciam , ad antam rationem breuiter dici ipsam dicendi artem nunquam mentiri, nec mentiendi rationem docere. dod se qui oratores mendacio utuntur , id non arti , sed
artifici tribuendum est : quamuis possit esse
optimus orator etiam is , qui mendacio utitur: quod dum secit, non contra Miem , sed contra bonos mores peccat. Quod si Fabiuae, mel aliquis alius rhetoricorum scriptor, docet qua ratione mendacia tractari , adumbrari queant; non debes existimare id esse hui, artis mun- ,sed artificum errore fieri. Secima ratior nulla ars est sibi contraria , cum ars ex js constare debeat , quae inter se maxime cohaerent, ut supra docuimu ; atquii per eandem dicendi artem videmus ora tores causso contrario defendere; es' huius retis imin hoc positam esse , ut doceat utramquς in partem dicere: Qui igitur ars appellari potest , cum secum pugnet, seque ipsam de seruat c Quinctilianis, primum ait , ibi no esse rhetoricam, ubi iniusta causa suscipitur
ita concedere , detur esse aliam rhetorsecam a riirtute disiunctam : addit ex adrnirabili casu contingere, νt ex Vtraque pssse
113쪽
te orator, idest vir bonus , dicat: confitetur
tamen id in rerum naturam cadere. Ait deinde hoc argumentationem etiam eos πrgere , Nudicunt rhetoricam non esse virtutem: alia adhibet solutionem, dicendo artem non secu pugnare,sed eos, qui arte utuntur. Iras breuiter descimus, oratorem posse contrarias caussas agere; ct unum oratorem cum alio interdum' pugnare: idq; per eandem, quapraeditisunt dicendi artem. Nyc tamen indesequitis artem
essemi contrariam, ecumq;pugnare:sed is qui
te mlumtur sunt inter se contrar' . Sicuti duo milites, eadem arte militari praediti, inter A istor. se dimicant. Adde etiam, quod sec facultas i. r. Rhς-js est ruin, de quibus licet in utramuispartos tem probatiliter disserere . Vndecima ratio: nulla ars opus quod escit, dissoluit, ct destruit, alias enim vana ac inutilis esse ec emolumentum, sedpotius detrimentum humariae Nitae asserrete verum rhetorica i quod effecit, destruit; cum idem orator, qui rationes ad aliquid probandum attulit, easdem soluat: rhetorica igitur non erit in artibus p nenda. 2 gat Fabius oratorem argumentumasepositum dissoluere, quamuis, quod certius,aec melius Usuadeat; quod non est constructa defruere, cum quod es certius , non sit minus certo contrairium . Ses, visatur, non satis bene
114쪽
Lonus dicendi magister ad aram argumentatis nem de ruit. Etenim oratores interdumqus
probauerant non et iactafuisse demonserat: quod probauerant esse Ῥtile , probant esse inutile. Itaque non solum diuersa , dissimilia,
sed etiampugnanti destruendo,docent. IXU igitur id, quod in argumento sumitur, nul iam arte uum opus deseruere; cum num alia Dcultas,Ῥt aliquando dixit Cicero , melius at quid euerta qua e qus ictu erit; uti a e perientia docet quod sane de rhetorica, ct dia lecitica speciati tendum est; cum sint acu tates,qus Niramque in partem dissutant. Duodecima ratio: contra nostram opini nem objci solet , Ciceronis opimo , quam Crase Lib. rsus , ct Antonius harix quesionem diligenter examinando aperuerunt , concludentes non esse artem ,sed solum babere quamdam artis smilia avdiriem. Qua ratione horamgrauissimorumho navi sententia accipiendaset,patet ex js, Os in penultima postione diximus: quare ni,hil est,cur in huius rationas solutioneplura a nollis dicantur. Et per hsc hialc parti,stpropo su iissutationi satis Daum sit; 'd' c, in q- artium genere reponi debeat, dissiciendum est,
115쪽
In quo artium genere rhetorica ponena . da sit. Disputatio VI.
Prima ars , in qua proponuntur ea, de quibus agem dum est, ct una explicatur artis diuiso.
ὁ Ε Τ o RI C A M in artibus p nendam esse, ex proxima disputatione satis perspicuum ese arbitror : sed cum varia sint artium genera, adlia enascitur dubitatio, quo nam in genere coliocari debeat; quod haedi putatione a nobis explicandum est: quam,cust aliquanto longior, in quasdampartes acilintatis caussa, distribuemus. Primumasseremus: ' eam artis diuisionem, qua in cognitionem, O
- actionδ diuidi solet: deinde explicabimus quid actio, o sectio significent, O quopacto inter se disserant :postea docebimM qua ratione a tes perfectae ct in coniectu positae intersie d
singuantur : praeterea non nultis alias artium diuisiones breuiter aperiemus: ad haec,quae mi imaduertenda ad artem aliquam in suo genei recollocandam demonstrabamus: postea quibusdampositioni bus huic disicultatisatisfaci gnus: tandem quasdam dubitationessolvemus. Quod igitur ad primam partem attinet , ars apud bonos,probatosque auctores,cor speciatim In parti apud Ciceronem O r oletem in duo disse a n d L u A u u A u v
116쪽
ite: titurgenera: quorum alterum eas complectitur artes , qus sola conlisione sunt contenta, suspiroprie loquendo, scientis,nominatur.Qua in hoc genere cMinre r. a Grscisa M. Tullio, artes cognitionis, cogitationis, ct Lbhoc artemplationis Nocantur: vulgo, contempla- Officit u ti . Huius generis est Metaphsica, quae vim frui naturamq; diuinam tractat: P sica, quae resit, naturales considerat: Asbologia, Geometria, im id genus alia. Alterum gemus earum est artium, quae non suns sola cognitione contemra, sed ad aliquid agendum, vel ejiciendum es referuutur: quo Graeci , Latini, is a Itonis artes, Nel iniura, ct actuos , ,πο- α l carit Ut sunt ars saltandi, canendi, pimii a gendi, est barum similes. Ratio huius diuisio- , ni haec est; quoniam cum artes mi institutae 'ad dirigendo ac perficiendata humano opera a quibus cognoscimus, aliae quibus operamur; ct rerum quas coga0- , , scimus aliae a nobis e sciantur, alis vero non; duo etiam erunt artium gener .ὰρ qRoniam earum operatiunum , quae ad si Gg dum referuntur, alie funi, quarumpem - fectio pendet a bene assecta voluntate , aa s pri dentia morum, buae es honeste agendi regu
117쪽
i . cuang patitur eu qui ait in ipso operem
she opus sit hones uenon:bincest, qδ artes, h. ad esciendum reseratur in duris disribtiatur partes. Trioris generis operationes,qus pro prie loqhendo,actiones nominant ,dirigunti H a philosophia ethica, a virtutibus more: p - . serioris Nero,q; flectiones nunci antis, ab hal itu Artis. Otio sit,ut ea facultas qua dirigit actiones morEm graece πρατικὴ , latine, activa, seu actionis; quae Nero alias operationes , graece αμυκή anne arsessectionis,Nust activa d, catur. Artinan essectionis , alia sunt , quae Du' - operatione perfici turi,isurit omnes ilis, suapcst operationem nactum relinquot opus aia artesultam; ut ars canendi,saltandi, e, loquentdi: ob qua m caussam interdum actius nomina Πsolent: alis Nero,que operando essessit aliquid, est hae speciatim artes sectionis dicunturiquas et b. 6. Aritoteles,artem doniendo, solam si ectu si h ς- υ detar. Itaque, artim aliaesunt cognitionis, alia sperationis; harum, aliae actionis, ad cfectionis. Vel,πt ath diuidcnt,dicamus tria Ese artihm gener anad cognitioru aliud actionis, quo nomine continentsir on ra artes, graagendo nihil e ciunt, autpost operationem relinquunt ; aliud est ectioins,per quod artium 1
118쪽
a ramia pars, in qua e sicatur , quid vere est facere 'ud Gna coiis Latinoi significent.
V hsc prima artium diuisio, apudscripto . . xessspe repetita,cta multis non satis bene e plicat intellecta, melius intelligatur, quid apud Grscos πρακτειν,ίπποι δε apud L rinos agere, facere significent, di interse differant, aperiendum est: di quae latissime de huere dicipossent, in pauca conferam,ea solum a timendo, qua proxime ad nostrum institutam pertinent. Apud sicriptores Graecos, πρακτειν, Eorum proprie esse dicitur,quorum sinis in agendo,non est aliquod opus, quodpost ipsam opera rionem remaneat: Ni patet in saltatione, cantu, est locutione : πbi post functionem nu lumenat opus. At vero ποιῶν eorum esse dicitur, quorum finis es aliquod opus: νt psetet in arte pingendi, ct fabricandi: in q/ί- 'hus, ut .Aristoteles scripsit, mrlius est opus, Lib. i. quam operatio ipsa. Hoc esse horum duorum Exi, c. . . verbori a discrimen, colligere licet ex Arz- sotele libro sexto de moribus ad Nicoma- Cap. chum, oe ex libro primo magnorum mor Cap. 33. hium , mi multa alia eiusdem auctoris loca, Galen. alios scriptores missos faciam. . ere, facere apud Latinos diuersis habere si 'νῆ Patrones ex multis locis apad Ciceronem de Oia
119쪽
Lib. 2. cogno sicere licet; oui saepe haec duo verba adfdς Qxδ diuerses signisecandas conitinxit; νt curidixit : fiunt , quaeque aguntur: alio Libro L. loco , loquens de artibus , ait: Quarum omne Acade. opus est in faciendo , atque agendo. Inter lu*J haec duo υerba id discriminis posuit M. I asero, ut agere de ijs tantum rebus dicatur , quae materia carent; facere vero de tys , qua materia constant: quae tamen disserentia non est perpetua '; cum facere iniuriam recte di
camus , agere Nero mi ime. Verbum an
re , si proprie loqui velimus, respondet embo graeco, , ct ea agere dicuntuΥ , quae post operationem nullum relinquunt opus. Facere autem ressondet Merbo, renuis, is
his proprie dicitur , qua ita Giciunt , Nipvi est seisionem aliquod extet opus: Cr quod GV-ci dicunt , πο ni σις, aliqui latine dicunt ,s in Top. Itio, ea fortasse de caussis , quod Cicero at quando dixerit , testamenti factione ; sed melius dicitur , effectio : cum factio , apud ' bonos auctores , fere si per in malam chpiatur partem. Et quoniam inter atitiones, nobili fima siunt eae , quae a consilio O deli berata ratione proficiscuntur ; hinc est quod tibiae priuatim, O magis proprie actiones no minantur . Quo modo intelligendus est Ariastoteles libro Iexto Ethico capite secuudo , iu
120쪽
principio , cum ait; Sensum nulli, actionis esse principium , idest nullius amionis mores, , O studios: alias enim fissum esset Philosophi ductum , cum etiam sensus sit alicuit, actionis origo. Eodem etiam modo libro se- ndo P scae auscultationis locutus est a ubi explicos discrimen inter casum fortunam, ata scribit: Fortuna enim ct quod a fortuna U , in iis inest, in quibua, fortunatos esse in hominibuου scilicet, qui ex consilio est delia
heratione tauris inerit , ct omnino actio.Hinc es , quod apud Graecos προι-τικο e, dicitur is, qui est actuosius,et ad agendum idoneus. Fate dum tamen est,tum verba Grsca, tum Latina apud bonosscriptoresse confundi,ct indij renter usurpari 2Um Plato in Gorgra uno,Nelestero loco de messicina dixit,πράκτειν i. agere, cum potius inciat. Aristoteles et lib. I .de mori huspaulo post principia et lib. I .de P sica asehultatione,aljsq; in locis πρακτειν , pro ποειν, dixit.Ft IV. Σ.Ethicosub initiu, ποιεῖν,pro πρό κτειν,posuit. Cicero etiam, ere et faceres e promiscue Uurpauite Ni tib primo de Oratore, O libello de Senectute, O alse in locis: quom rum omnium locorum verba huc astorre posi , sed breuitatis causia prudens pratermi to. Et Ni etiam iliud adnotauerim I ius apud Gracos , πρώκτειν , pro ποιοῦν, apud Latinos