장음표시 사용
81쪽
in ea traduntur certituiuinem designent . que altera ratio multum πrget, quonaorator, Nel causas non inquirit; mel se quas quaerit , extrinsecas a'nate neque tam de rum Neritate es sollicitus, quam de probabit, tale,ctpersuasionis specie . Frima illa ratio, quaprobabatur es*ρ dentiam ,solum euincit , in oratore desiderari prudentiam , sicuti in quovis allo artifice; ctim
singulae artes, O maxime, qua in come traversantur,priuatam prudentiam habea quod nos iiibenter concedamus taed haec non estprmdentia ill de qua est dubitatio. Ex quo etiampatet quid de Aristotelis definitione sentiendum sit, quampinea diligentius
explanabimus: neque enim ait esse Nim Ῥidem di agenda, sedpersuadenGO . Altera ratio ex iactisfundais iis haud obscure soluitur: per rhetoricam enim a liquid curem ratione scimus; at Neroperpruestiam recte, hoc es,honeste agimus ,QNiuimus. Ex tertia id solum oecitur , oratori cons Iere Nolenti necessariam esse ciuilem prudenti
s de rebus ad resp. statum pertinentibus cons
Tostrema , solum probat huJus artis initia quaedam esse nobis a natura tributa: at nos desola o absoluta arte dissutamus. Fiam itique
82쪽
que maineat , per ea quae a nobis decreta sunt, rhetoricam , nec sapientia, nec sicientia , nec prudentia , nec intelligentia nomen sibi proprie Wndicare. Septitur ergo Nisequenti disputatione quaramus, an in genere retis cosi canda sit.
An Rhetorica sit ars, Disputatio R
r prima, in qua explicantur nonnullam eis Ignificationes.
sese nobis offert dissutatio , ne rei . ram litudo , ac longitudo legenti fastidium ac obscuritaes parias, eam in quasdam pretes secabi-u omnia icilius explicari,ac comprehen Leσε. Ci
83쪽
Quod igitur ad primam huius di putarionis
Donat'. partem attinet ; Artem aliqui dictam esse Ῥolunt, απὸ της ἀρετοῦς,id est,a Nirtute: ah iero παρὰτοάρπαν,id est compingendo,ct conum gendo, iue arctando: quod ars multainmnum compingat, atque coarctet praecepta. Et licet hoc nomen multas significationes haleat a ta-mema, ea olum nos attingemus , quaproxime
ad nostrum institutum faciunt. Trim*m nomine retis ista facultates pro-' prie continentur, qua aliquid moliuntur ese inciunt: veluti ars texendi,pingendi,dolandisa bricandi naues, ct alia harum similes,quaepost essectionem aliquod relinquunt opus. Hac signi L '- ε .matione usus est Aristoteles,cum dixit Artem' esse habitum cum recta ratione essectivum: quo Libro loco , essectionem ab actione distinguit: Oalio ac mag. in loco,cum irascripsit: Cis casacturam, qu
i do potius , quam in agendo,est artem mercere. Eodem modo Uus est hac Noce Tlato, cum G. Lib de xi essee artem quanda ulcimentorum aduom
sus frigora e felicem. Et M. Tullius, cum ΑΕ aἡφ' reliquit , esse quoddam artium gem Aquaest. molitur aliquid, aut facit: quarum omne opus est in faciendo,atque agendo. Secunda artis signoratio est aliquanto latior, cum nomine artis nonsolum,qus essciunt,
84쪽
sed etiam, q/ aliquid agunt, significantur. η Hacsignificatioue Uus est Plato, cum en e- Dial. I. i 'et rauit artes, quae ad remp. conficiendamsunt ne . tu cessarias: Mi nonsolum eas , quae in esciendo, 'u sed etiam quae in agendo versantur percensuit. B. Eodem modo usurpauit Astiistoteles, cum dixi: Seet. tr. artium liberalium professores, qui se trepidare prQb-6 I. a nouerunt,principio siummissa voce agere, dum resideant, oestabiliantur. sp Ter 'ia significatio adhuc latior, qua non sotri tum essectionis ct actionis ,sed etiam cognitiosii nis facultates continentum. Hac significatione In Proluit Uus est Plato Narijs in locis, cum nomine am x setis complexus est .arith meticam, O Geome- Εἶ aer triam, quae sola cognitione sent comte tae r er nomide. cum quaesiuit quaenam artes efficiant sapientiam. Eodem modo saepe hoc nomen v*γ nit Aristoteles; multis locis omissis, lo-i' eus maiuifestus est in libro primo de arte di- Cap. 1. ni cendi, ubi cum definiuisset rhetoricam, eiu se Libro r. que oscium demonstrasset, dixit, nullius a terius artis id manus esse , ct ad id explicandum usus es, exemplis ab artibus , quae sola cogitatione continentur , sumptis. E iis dem modo usus est M. Tullius , cum in Orat reperfecto omnium maximarum,ac praeclariis de smarum artium cognitionem requisiuit: dy l. is cum eloquentiam aliquem Philosophorum . E artibus
85쪽
artibus cumulam afferre scripsit. --3. Sed peteret hoc loco quissiam , cur artis dς .Qxati nomen , quod proprie js facultatibus tribuitur , qua aliquid moliuntur,ct sitiunt,actio ni cognitioni tribuatar ' Tribuitur quidem actioni, quia actio ejectionisinitima est;
ac proinde ab Nna ad aliamfrcilis fuit migra tio : Ni artes πocarentur etiam istae seculta tes , quaesolum in antione versantur. Illis N ro Nirtutibus, qua in cognitione consistunt, ideo nomen artis accommodatur; quoniam, ,: scuti artes essectionis certam quandam Niam ac rationem tradunt, qua non patitur eum qui agit, errare; ita scientia, cum qua Ut methodo , ac certo ordine tradantur , artis nomen sunt sortitae. Ars itaque in hac tertia
gnificatione , quamcunque designat disciplinam, qua certa methodo , facilique via tradiatur: ut ars idem significet , quod methodus , - breuem nimirum ac facilem viam, ad ali quid cog uoscendum agendumque rationem . Et sane, nomine methodi , apud Graecos ,passim omnes designantur artes disciplinae, quae
certa cum ratione tractantur. Quo modo acce-
pit Aristoteles cum dixit, tunc nos scire cimi Wi omne methodos, quae principia o elem MLib. 1.c. habenticu caussa sc o cimus: ct iri Topicis - saepe nomine methodi Tte quacumq; designat, Denique.
86쪽
Denique,nepluresprosequamur huius artis fgnificationes , ars , tum apud Latinos , t mapud Graecos sicriptores, in speciatim apud Comicos,idemsignifica quo inaus, tu astutia,
o cauissius. Ita accepit Virgilius, cum cecinit. Tum vero ardemus scitari, quaerere Lib. 1 caussas, Aenei. Ignari scelerum tantorum , artisque Pelasgae.
tque haec deprima huius di putatioris parte dictas ficiant:ex qua colligitur,quo modo ars, hoc in loco a nobis usurpari debeat, tribus nimi πι- primis significationibus.
Seeunda pars , in quam plicatur quid ad artem conficiendam sit necessarium.
X P LI C A TI s ijs artis signi is tionibus,quo cognoscere ad rem nostram necessarium esse , debatur; siequitur,ut qua ad arte constituemdam conuenire debeant,doceamus. Illud inpria '' mus ad artem conficiendam est maxime necessarium,ut ars sit ita constitui mist quasi regula,ac mensura quaedam , ct certa ratio oectedi aliquod. Hoc aperte docuit .Aristoteles, cum in Lib. c. definitione artisposivit illam parti culam , cum Eth. q. recta ratione, quam qui in agendo adhibet, ni
hir peccat. vii ergo in re aliqua opicienda
87쪽
carent regula, ij temere agunt: quod est ab a
Aristot. tis natura omnino alienum. Deinde ea facultas; li. I.Rl e nomen artis mereri vult, eiusmodi esse' I G , corum qua rcit,sciat rationem redegia. dere. Hoc docet Socrates apud Platonem, Aristot. cum Polo ait , nullam sie appellare artem, qusME' E ratione, hoc est eorum quae escit, nu
'l' lam rationem aserat: ct propterea coquin riam , quod absque ulla ratione voluptatem iucibis aucupetur , non artem , sed peritiamqΗandam vocat. Deinde, ad artem consti tuendam opo est multis perceptionibu qui -b- via O ratio ad aliquid faciendum V Lib. 1. ritur. Huc facit.hoc luculentum M. Tulli'. Acade. testimonium, lars vero qua pctest esse, ni-80Mst , , duabuου, sed ex multis animi perceptionibus constas ' Et G-
Lib. . lio loco dixit, .Artes confici ex covition dς Fin. comprehensionibusque rerum. Id m no Libro r. obscure significauit Aristoteles , cum docuit Rhe.c I, ratione ars rhetorica seri potuerit..Ars itaque multas tu unum praeceptiones debet coarctare , atque coniungere. Dei
de , praecepta ista, qua in arte traduntur, de bene esse inter se cohaerentia , ct consenta nea: ut nullo modo inter sie pugnent ,sed inserina consensione unum sinem ectent. T sea artis praecepta debent Usc firma, certa,
88쪽
stabilia , ita ut non patiaritur eum errare , i probe ea tenuerit, atque eis idonee ad finem artis consequendum Uus fuerit. Po- i r remo , ea censenda est ars , qua secum aliquam utilitatem ad humanae visa societ tem retinendam asserat. Hanc conditionem Mecessariam esse, non uno in loco docuit , Plo Dial.t. to : ct ideo aliquando dixit , Medicinam non de xςῖ- esse inuentam ad comparandas pecunio ,sed ad corpora sananda. Propterea , cum disciplinae Mathematicae inutiles appeliari soleant, earum utilitatem demonstrare aliquando conatus est. Quo sit , ut in definitione artis, non nulli hanc conditionem exprimant. Atq;
haec de hac parte dictas ficiant, quae omnia insequenti particula adhuc manifestiora fient.
E R Ti o itaque loco quidsit ars em . . plicaturi , quasdam artis definitiones magis illustres ageremus, enucleabimus . Aristoteles , ut at ei definitione exordia capiamus, hunc in modum artem finiuit. Ars est habitus,cum ratione προ ιra esse riuus. Dicitur habitus , qua particu' Rhe. e. la ostenditur genus, in quo ars conuenit cum teris riirtutibu) c itionis. Dicitur, cum
89쪽
. ratione, ut Dificentur dirae priores artis com ditiones superius explicatae. Dicitur cum rati In lib. 6. ne vera, ut distinguatur ab άοε οἱ idest,ab imExhi ς--,-aliquid esscit cum ratione falsa: in δῖ peruerso , ut ait Eustratius, ars et inertia interse discreparit.Dicitur essectivus,
ut distinguatur at habitu comtionis O acti nis, qui nihil , proprie loquendo , oeciunt. Haec Aristotelis definitio est optima , is solum
eas complemitur artes, qua proprie artes n Lib. I. minantur. Cicero hac usus est descriptione .dς Orat. Ars est, quae cognitis enitusque pesectis,
lentibra rebu) continetur. Docet haec definitio artem constare ex rebus , hoc est expraeceptis, siue perceptionibus, ut alijs in locis artem demniens , loquitur: quae praecepta unum debent Lib. r. spectaremem , ex quo praeceptorum rationem 4ςI0Rς su endam e sse aliquando sapienter, idem auctor docuit. Et denique in hac definitione nonnulla ex iis,quae ad artem constituendam neces Lib. ,. dirimms, attinguntur. Quinctili cap. 17. nu artem describens, dixit , .Artem constare ex praeceptionibus consentientibua coexe citatis , ad finem vitae utilem. Eustratius In ea. i. librum primum Ethica Aristotelis, ait in 7. Artem esse ex perceptionibus exercitatis ad aliquem finem in vita utilem tendentemia
90쪽
zF eoAemonem. tres descriptiones parum in-ς ter se disserunt , O sunt explicationes quae- δε- eius definitionis , quam Stoici tradiderunt quae ita habet. ἐγκουι-
μ ευ σης ον των ἐν τω βι- : hoc est , Ars est B constitutio perceptionum exercitatarum , ad a. aliquem finem Ῥtilem in vitio. Harum emis Io descriptionum haec videtur esse sententia. Ars est constitutio , me ordo, O consensio Ui perceptionam, quae ad aliquem finem viis mi,
ε, Circa hanc desinitionem , cum sit valde Eli eelebris , non nulla nobis ad maiorem ei, i explicationem , animaduertenda sint. Pri- , mum haec descriptio omnium artium gener, is bus aliqua ratione accommodari potest; ut eae dictis , facile intelligi licet , est ex iis qua dicentur multo facilius intelligetur. Deinde, ut illud verbum graecum, συς, globum, coses' gregationem, collectionem significat: CL si Cero , comprehensionem , Ῥertit. Aristoteles mundum describens, dixit esse συρη τύνοῦντων , id es , globum ct collectionem eorum, , qua sunt. Verbum vacum, εγκαταλήψεων, cicero, perceptionum , vertit. Quinctili nus habet, preceptionum ; sed in omnibus cod cibus locus, nisallor, est mendosus, quod eiusE scholi