장음표시 사용
141쪽
explicabimus: Deinde varias sententias ci suis fundamentis explanasimus : deinde nou nun=ndamenta ad huius quaestionis explica- tionem necessaria ponemus: Postea aliquibus positionibus quid tenendum si decem us: nique, aliquot dubitationes enodalimus.' Quod igitur ad primam partem attinet, nomine materiae insessentia, per catachresim, id cic. s.7. est per alusionem, intelligimus id in quo omnis Minu - acultas, quae conficitur ex arte, ers tur: quam ars tractat, in qua exploratula est occupata. Vt si messicina materiam inicamus morbos, ac Nulnera, quod in his omnis medicina versetur. Itaque quibus in rebus versatur
ars facultas oratoria, ea eius materiam, quam nunc investigare Noli res, nomruamus.
- fialestici, quod is arte tractatur, materiam,
subiectum, obiectum, μιlitudine a sensibus
sumpta, rem consideratam, subiectam mat riam, ct genus appetunt. Quaerimus ergo quid nam si istud, quod rhetorica ,sibi tracta dum cognoscendumque proponit. Nomine autem rhetoricae possumus intelligere, usi artem, quae praecepta bene dicendi tradit, vel i et quentiam, quae' preceptis edi rerum cognitione sonsat oratione ornata, atque
piosa res apud homines exponit: quae duae fa cultates, ut hise diximus, inter se multum di ferunt:
142쪽
i Disputatio VII. cfferunt: ct quid de νtraque sentiendum sit Me
trii disputatione explicabimus. Et,ut illud, aut quam opiniones referam, monue momnes δε-
a re qui hac de re disserunt otius materiam elo-zva quentia, quam artis ignare videntur ratq; ita de ea quidem p cipua est dubitatio. Tracta- . runt hanc quUionem olim omnes dicendi m hii gistri ter quos maxima fuit hac de re disse sor M. Tussius in Sermonibus de Oratore non mno in loco, edissectati,n in tertio,hanc di p. res rationem examinauit: Quinctilianus libro secundo,capite vigesimo primo, τbi nonnullo ira sententio recenset: quas nos in secunda parte nunc fideliter exponemus .
miret Seram pars, in qua exponuntur varia asinorum dare proposita sententia.
VARIA s de materia rhetorices opinio nes relaturus,ab ea initium capiamqus nullam huic arti propriam triguit materiam. Duo it que hsc opinio affirmat alterum rhetoricam in omni materia Nersaris alterum nullam propriam habere materiam. Qui hanc opinionem docent, ita ratiocinantur: rhetorica nullam habet desinitam materiam, igitur nec propriam: Libo ideo, Ni ait Fabius, artem circumcurre rem appellabant. Secunda opinio fuit eorum,.qui Grerint sermo
143쪽
sermonem , seu orationem ornaram esseris artis materiam: quam opinionem his ra suGorg. tionibus confirmares. Trimum ex Gorgiae sententia: is enim, ut est apud Platonem, toricam in sermone Nersari asseuerauit. A I cedat etiam auctoritas M. Tuliij, quisermonnem ornatumstanquam oratoris proprium, ad nullum alium ratificem spectare non anno Lib. 2. in loco docet: ut cum ait, Oratore uum n dς Qx x. eloquentia, ides sine ornata oratione retinere non possie:'alio loco , Oratio, la-quit, ipsa propria est huius uritus rationis dei Lib.7.de qua loquimur,qquaerimus. Idem docere ν, detur , cum res omnes Philosi bo ct Or tori communes facit , ct eos hac una re dia singuit , quod alter ieiune o exiliter , a ter Nero Narie , copio sie, elegariter scribit. cratio igitur composita, est artificio ornata , expolitioneq; distincta , erit propria oratoris
materia. Deinde, cum certum exploratumquest rhetoricam esse artem actionis , elata actionem in Hictione, hoc est in ora tione postam esse: siligitur profecto eam esse artem sermocinalem', in quo cum Drammatica, e poetica conuenit; ac proinde in sermone , ram quam in propria materia versabitur.
1h. . Tertia sententia fuit quorundam Grycoru,
Cap.1 I. Tt ex Cicerone colligimus; cuius etia- lobros an . . secundo
144쪽
secundo meminit Fabius, qui existimarunt quDsiones ciuiles esse rhetoricae materiam: qu opinio his rationibis confirmatur. Primo a storitategrauissimorum hominum, qui eam si cutisunt: itasensit Diona s Halicarna gaeus: Hermogenes, qui agens de huiuου artis materia ρ- quaestionem ciuile finiuit: Consultus Chi-νius, Ariston Theodorus Gadarsu Alfuriis, Trapezuntium Rodolphus Agricola , ct multi alij, quos breuitatis caussa omitto. Deinde ex omnium rhetorum do trina, omnia quae huic arti subi ciuntur , ad tria genera caussarum reuocantur; videlicet, ad genus iudi , deliberationis, ct laudationis: atquisub his gen ribus solum continentur ciuiles quaestiones ; ut ex eo perspicue intelligi licet, quod, quae ad haec tria gener apertinent, vel in foro, Nel in sensetu, vel apud populum, ct in concione resectantum: erit igitur rhetoricae materia solac, uilis quesio. . Me etiam, quod que stiones cognitionis ct infiniis solum pertinere videntur ad Philosophiam, que insola reru- νnruersarum cogitatione consistit. Quarta sententia fuit eorum , qui ex Lmantes rhetoricam esse Nirtutem , dixerunt eiu maseriam esse humanam vitam rati, Nero pressius, aliquam tantum vitae partem, Ni r
145쪽
cui hanc artem solam in rebus dubiis, . in propria materia ver sera alii dixerunt in argumentis persm mmbμs
Sexta opimo, - hominum animos, seu απι morum motus, in quibus tractadis tota in oratoria est occupata, eius materiam facit. Cur1eu In Gor' tentie hae rationessuffraga tur . Initro, Platog ' sicriptum reliquit oratores in hominum a Tistractandis esse occupatos: idem eandem esse di xit medicins ct eloquentis rationem. Nam mi medici subiecta materia est humarium corpus, in quo curando ct construandofluam a tem exercet; ita oratoris, hominum amisimἶ , in quibus tractandis est occupatus; ρο νς medicus in corporibus assectis medendo sanita efficit ; ita orator in animis dicendo persuasit mirenit. Et M. Tullius aliquando scripsit,
Lib. 3- verbis re sententiss animos ab Oratore, non ἐς ψιδ secus ac neruos a fidicine trauar ι. Alio,
ut e*quentis esse copiose apteq; in hominum
ministi nouas opiniones inflerere, ct in ferti In Phq- euellere. Huc accedit, quod Plato, phyim Greciscriptores,orationem, 'ν,quoa imos quoquo Nesit , ducat , ct , oratorem, δημαγωγον, a ducendo populo , nominant. Et M. Tullus Nerbiem grecum ex quodam ant quo poeta eaponens, eloquentiam , Flexanima,
146쪽
nominauit: quida- alius bonus poetaΠΡ Eum-cus,loqueris de eloquentia, dixit, ραννος των φρενων, ides, perseolo mentium ty
Septima opinio docet materiam oratoris V. ase tria caus arumgenera: Ita Cicero in primo de Inuentione libro, νbi reiecta Gociis Leo .i sinisententia, hanc sequitur ; sed in eo errauit, utpost planius expl2cabitur, quod Ari ot lem in hanc opinionem traxerite paucos in- nentes,qui in hunc errore non la fuerint: non animaduertentes , quila re νζra Aristoteles senserit Denique, ne plures opiniones prosequar , Gorgias, de quo paullo ante mentionem feci, existimarit, res omnes, quae in qu ionem v xirepossunt, essestoquentie materi : quam opinionem inmatura nate amplexus est,
pugnacisime defendit Cicero: idem proculam hio sensit Aristoteles, idem Quinctilisnus idem etiam Hermogenes, ct omnes j, qui hac de re subtilius di putarunt, O qussit eloquentis na-
tura , acutius viderunt: Qtram sententiam,tauquam veril am, nos retinendam essepaucto sust docebimus. erum, qusnam sit . Motelissententia, apud criptores,nonsatis constat, cum ali' hunc grauissimum auctorem , in νnam , ali in alia opinio-
147쪽
visonem trabant. Nam M. Tustius, ut O .cebam, existimauit de Arristotelis sententia , tria caussarum genera esse rhetorics materia,
non autem res orames: quem multi secuti sunt . . Lib.1.de Iacobus Zabarella Nir nostra aetatescriptorum n xVIR mo inentis illustris, quesiones ciuilesprosis 'biecta materia rhetorics 4 at: atque in hac opimion etiam Aristotelem trahit. Huic am ori , Antonius Riscobonus huisanarum lit
rarum in Gymnasio Patauino publicus professor, O im rhetoricis Aristotelis Ῥersatus, insus adnotationibussese opposuit: atque de Arλ stotelis sententia, defendit, omnes quesiones esse huic arti subiectas. Idem M.Antonio Mureto virmanti quesiones cognitionis nonper
timere ad oratorem, aduersatus est. Atque de opinionibus hactenus .
Tertia pars, in qua ponuntur non nulla fundamenta ad explicandam propositam quasionem.
Ex PLIςATIs ergo aliorum sententiis quid in tanta opinionum Noerietate nobis magis ad veritatem accedere videatur, quibusdam fundamentis aperiendum est. Trimum fundamentum, multae sunt condiationes, quas Diales fici in subtemo alicuius amris, Nel scientis necessarias esse arbitraritur: sed nos, cum nolimvssubtilius hac de re disserere,
148쪽
duas tantukr attingemus, qua mazinis ad no- : rum instituti pertinent: Parum altera est, mi subiecti materia complectatur omnia, qua marte tractantur ita ut nihil in arte tractetur , quod aliqua ratione: id hoc materiam nonpertineat, ac referatur: altera Nero, Ῥt artem illam a ceteris artabra distinguat, iης,
unitae em tribuat. Id, per quod e ficitur, ut, Abiecta materia,ars aliqua au alijs sieparetur,a Dialecticis siolet appellari, ratio formalis; qu nihil aliud est, quam quidam moda , qua res ilia a tali arte consideratur: sed rompausio obscuriorem aliquo illa fremus eramplo. Trcssunt artes, qua aliqEo pacto sermonem tra .ctant, Grammatica, Rhetorica, Logica: si flectemus id, quod consed cratur, idem es in omnibus his tribus artibus, nimirum, humanus. sermo ; si vero raἰionem, siue modum,secEndu quem desermone agat, est diuersas:a qua diuem saratio; re hae tres inter se distingurratur artes. Gram=natisa considerat sermone congruur in hoc enim potissmum laborat, ut congrue loquendi cariones tradat: Rhetori fermonem or. natu :Logica aurasermone vera.En igitur ut de una eademq; re tres agunt artes; que tu, ob
diuersam agendi rationem, inter se disingu-tur. Verum,de harum artia conuenientia ct discriminesuo loco accuratius. Habes etiam pla-
149쪽
ns simile de homine , de quo Philosophus nar' turesis agit, ut est muta monι sullectus; medicus, vi est sanitatis, O morbi capax: at vero Philosoplas moralis , ut est ad beatitudinem Deis. Habes etiam apud Quinctilianum exemplum de varijs artibus , quae in aere Narie re
Secundum fundamentum, Dialectrca ct et In parti quentia, ut vere docuit M. Tullius, sunt quasi, duaesemula o ancillae sapientia: ita enim scribit: Sunt autem aliae quasi ministra comitesq; sapientia: quarum altera,quae sinit in d putari do vera, atque Diu: qu bur positis, quidsequatur, distinguit iudicat: quae virtus omnis in ratione , Iclantiaque disputandi sita est: altera autem oratoria. Mil enim est aliud eloque tia , nisi copiose loquens sapientia: quae ex eodem hausta genere, quo illa, qua in di putando uberior est , atque latior ,-admotus an, morum vulgiq; sensus accommodatior. Sapientia itaque utitur dialectica ad res cognosce. δε ν certo ordine tractarida eloquentia vero ad easdem res oratione ictustrandas,et populariter escendas. Ex quo intelligi licet, has duas ain tes, si earum Uum spectemita, nullo certo ge-Li. τ .rhe nere contineri, ut non uno in loco docuit tDr. c. r. Aristoteles. Quoniam,cum sint sapientiae admih iiset, o sapieistia per omnia Gm genera, per
150쪽
humna sicilicet in dii ina, Tagetur , neces Mnu profecto est, ut etiam eius comites, ea se 'dem rerum omnium regio Speragre t ..Hinc patet Hum maximum discrimen , quod est inter has duas facultates, O csteras omnes amres : quod hae nullam certaυ habent regronem an qua versentur, nullis sunt incis cancellis; 'asa Nero intra certos continentur terminos. Sunt itaque hae duae maximae artes inter se an- Aristotiti rophae, similes nimirum, Osibi respondentes , ἐχ quas duae sorores, nullis inclusae tem ζζ 'A' minis ,sed suam dominam Sapientia equ-- ρ' tur quocimque perrexerit; eique diuerso fammiam instrudunt. Quo fit, ut ij longe a veritate aberrent, qui cum Halecticae res subisciant omnes , eloquentia non item: cum omnia, de quin bra illa probabiliter disserit, hac ora te , copiose evadsiens popularem accommodate
dicat Tertium fundamentum: oratio, qua velusi quodam instru ento orator ad suum munus exeavendum , finemque obtinendum Nirtur,ex
obha constat, rebus nimirum , sime optimis sententi's , o meotis νerbis: quorum se ait rum absit , profecto non erit ad persuaden dum idonea. Pleque enissermo censetur ora- Cicli.3. torius , nisi ex ijs iam didis constetur partiaris: qui optimaa sententio a selectis νe I a bis.