장음표시 사용
131쪽
eantur, qua sola cognitione contentae sunt
inde, artis genus, Ni paullo ante docuimus,
proprio sine , ct ex toto genere perpendendum est: atqui huius artis finis est persuadere, 'vel , γt Quinctiliano placet, apte dicere ad persua dendum; quod in actione consistit: se uniue sim eius genus speectemus, nihil, aut certe parsi contemplationis habere videbimus, oesiquid
est, totum ad actionem refertur: igitur. To- fremo, ex Fabj sententia, necessario sequere' tur, eum nosposse oratorem appellare, qui sola esset cognitione contentus,innullo caligas in Libro r. foro ageret; quod cum M. Tulli sententia mulo ς ό locis pugnat. 2Vihil igitur est, cur tantum, huic arti tribuamus, Ni eam in hoc artium g
Secunda positio: Rhetorica roprie loquendo, non es ars essectionis. Est haec positio comtra eunde Fabium, qui aliter existimauit; ea motus ratione, quod Oratoressuassoleant ora tionesscribere: nostra autem sententia his si mis nititur fundamentis. Trimo, dfectionis artes ista censentur, quae post ipsam operationem aliquod relinquunt opus, Ni ex iam dictis, crex communa omnis a sententiastis aperte constat: at facultas oratoria post ipsam operatio nem nullum opus relinquit, sicuti nec ars cazon
dissereni: non erit igitur sub hoc artium
132쪽
genere ponenda. Deinde ,potes seperfectissimus orator is, qui nihil unquam scribat ,sed si sola caussarum actione contentus: erit igitur rhetorica perfecta absque ulla effectione: ita Falij fundamentum ruit,ac proinde etiam eius opinio, quae valde infirma innititur ratione. Et mi rem hanc planius explicemus, fingamus CL ceronem , dum suas orationes conficiebat, nunquam adbibuisse calamum, postquam eas in foro egit, noluisseeposteritati trudere; nunquid, s se ita gelisset , summi acperfecti oratoris nomen amisisset ' haudquaquam. Cum itaquescriptio nihil ad huius artis perfectionem pertineat, non poterit esse ratio,cur inter artes s ctionis collocetur. Terriapositio: Rhetoricarater artes actimis repoὼenda est. Cum rico esse artem actionis, mne practica accipio nomen actionis,ut signim cat eam operationem quae no relinquit aliquod
opus post ipsam sectionem , non autem Nisolum significat operationem , quae a consilio Grdeliberata rationeproficiscitar, Ni sunt actio nes honestae. EB haec positio certissima:quoniam
clim omnes artes ad illa tria reuocentur gen
ra, est in duobus atlys generibus, ut iam demons tum est, non si ponenda, sequitur profecto, mi in isto suam sedem habeat: id quod, nesquinctilianus nciat. Dicatur itaque simpliciter
133쪽
rs activa, silie ractica, nec prura reuoc turgenera, cumis iso totum gemere, curus cliue rei natura, Niphilosophi tradunt, co caseri debeat. Ohartapostior Rhetorica est eaenumero e rum artihm coniectura nituntur. Haec positio est adeo certa ex ijs , quae in tertia parte adnotauimus, mi nullast necessaria confirma tio. Trans- enim est,ead omnes proprietates,
curantes in cis ra posito habere diximus,' rhetoricae conuenire: cum eius finis non si in rhetoris potestate situs: ct ad eum consequem, dAm multis extrinsecis egeat praesidi s : d nique j etiam interdum persuadeant, qui non
sunt hac arte praediti. Certum itaque maneat non esse inter aintes certo perse Urepo
Quinctapositio: Rhetorica non lum diceta est arssermocinalis sed etiam rationalis . Quo- Arist. niam,chm eius missipersuadere, o persuasos I. R hic solisentismeniatis,atqueprobationibusgitur, necessario debet esse rationalis. Dculto. Adde etiam, quod eius primum oscium esses' faciendo docere, quod rebus dr rationibus sit:
alterum est hominum oenimos mouere motusaut potissmum amplificationibus, quae a locis, argumentosissumuntur unt. Quare,cumrb torica nonsolam insermone ornato, rationcm
134쪽
Gnformandae orationis expficando,ut aduersori' dicunt , sed etiam in ratiocinationibus, per quas priuatim suum attingitfinem, versetur , non est censenda sempliciter ars sermocinalis,mcuti Grammatica, quaesola ermonis congruintatem considerat. Huc iaci quod initio suae rhetoricae dixit Aristoteles , omnes homines diale- Lib. t. Elica ct rhetorices esseparticipes , quod omnes cap. I. aliquo rique'exquirere, est rationem redd re, defendere,atque accusare aggrediantur:qus duo posteriora munera rhetorices propria, sine Lib. 1. ratiocinatione, praestabit nemo. Huc etiam)α- cap. I. cit , quod idem auctor ait ,solam Dialecticam, Rhetoricam de contrarijs ratiocinari. Sexta positio: Rhetorica est ex enum artiunumero, qua Iacultates dicutatur. Docet enim Plato in
in utramque parte disputare sed de hac positione plura in ultima huius libri disputatione dica. Septima positior Rhetorica in artibus liberalibus est numeranda . Positio est certisma, quam latissime probabo, cum de huius praeci rysma artis dignitate agam. Octava positio: Rhetorica est ars maxime Ῥtilis , Nel etiam max e necessaria in bumana rep. Haec veritas hoc loco simpliciter posita, alibi probabitur.
Fostrema positio: Rhetorica est ars instrumentaria,qua ars politica utitur ad bene rem H a seren-
135쪽
gerendam. Hoc docuit Aristoteles, qui eum Cap.1. in primo Ethico dixisset scientiam ciuilem QR Dcultatem quandam architectonicam, dixit a rtem militarem, id oratoria- essesta civili co locatas, eique inseruire. Sed hac de re alio Io eo disputatitur latius.
Septi pari, is qua proponuntur, ac, non nulla dubitationes.
V τ igitur quae supra posuimus, ctprobam
i vimu adhuc confirmentur murs , quae contra
nostras positiones dubitationes fieri possent, ain hac postrema parte explicabimira. Prima dubitatio , oratori , ut nos inferius probabimua, subiecta sunt omnia quaestionum, genera , in quibuπ conti nentur quaestiones in nitae , ct quaestiones cognitionis , Ni si quaera'
tur, an mundus sit habituruου interitum , an omtum habuerit, o Deus rerum caduca rumpr curationem habeat,st id genus aliae,quefola cognitione attinguntur:ergo rhetoric saltem ex parte,erit c nitionis ars. Hoc argumeratione refelleres,si cosecutione negares. in eo enim ora
tor a philosopho dissere, quod ea qus cognoscit, ad actione refert: qus didicit ornata et copiosa oratione adpopula explicat.Cum ergo orator omnia quae corioscit ad Medu refera vis ora toria,no cognitionis, sed actionis ars ces da erit.
136쪽
di Securida dubitatio , perfecta eloquentia potest esse in eo, qui nullam inforo orationem ha beat , quodprofecto negaret nemo , cum pistqui iam omnes huiuN artis partes perfecte cognoscere, ct tamen a foro abitinere. Si ergo χe actione potest repeririperfecta,ri sola cognitione consistet. Si quicquam haec regumentatio probaret, certe concludere licere omnesseces . rates esse covitionis artes; min omnia artium genere reperiri a quipo ssint , qui sola cognitio ne sint contenti: atqui i- diximus , non horminum Noluntates ,sed artis naturam spectan dam esse,Ni quo in genere collocanda sit,Nide Mus. Quid' quod oratori nussam caussam agenti, id, quod in oratore summus orator, ummΠm putauit, actio nimirum, detiset. Quare, si
quis eloquentiam in animo inclusam tenere Ne iet, elin plane naturam peruerteret, est mamcam mutilatamq; redderet nec numerandus esset orator, ut prima disputatione decreuimus.. Tertia dubitatio; contingerepotest, dit orator,vel sponte,vel fortuna,cesset ab agendo; tamen ex sua arte Ῥtilitatem, Noluptatemque piat , Ni Quinctilianus ait; ex quo illud con- Lib. sci posse putat, Ni vis oratoria in numem artium cognitionis reponatur. 2dque enim quispiam eum, quem disimus oratorem, suo no-
minepriuaret: sicuti nec eum qui artem pi . H 3 gendi
137쪽
gendi didicit, aliquis negaret esse plectorem
dumsomnum capit. Leuis est obiectio,&facinis ex distis soluitur: quia non tam is,qui arteria habet, quam artis naturam spectare debemus . quae eiu modi est,ut ad actionem referat ri. go, Nel Me mia esset appellaridus orator; vel, si ' placet, pelletur, sed ea de causia,quia aliquiido dixit μου scit ad demonstrandum artem oratoriam in sola cogitat one, vel, ut Quinctialianus loquitur, inspectione, non ere. Adde
etiam, quod eadem ratione probarem omnes mechanicas facultates esse artes cognitionis.. Quarta dubitatio, qua probatur esse artem ' efectionis: orationum ac historiarum scriptionem ad solos oratores pertinere, nemo negabit Libro I. unquam, idque Cicero uon uno in loco apertis
dς Os --docuit: at scriptio est efectio: cum post scriptionem aliquod remaneat opus: erit igitur oratoria facultas effectionis ars. Psin imus ficiari eos solos, qui siunt eloquentia omni of st recte binoria est orationeGribere: verum 3 eloquentia non est in hunc finem comparat ut quae dixerit,scribendo posteritati tradat; std, ut caligo in foro agat. Quo vel ex eo patet, quoniam qui orationes, vel histori tu scribunt,
in lucem forensem non veniunt, a numero Cici in oratorum excluduntur: qui Nero agunt, noui scribunt, inter oratores numerantur. Qua
138쪽
re, licet orator ad posteritatis utilitatem, lectionisque coimmoditatem , ea quae dicit , scri-bat: tamen non continuo egicitur, ut inter effectionis artifices ponendus sit; cum sine milaefectiqne perfecte suae artis munus expleat. Sed esto oratorem non posse plene suo oscio fungi, ni aliquidscripserit; non propter eas
teri cogar oratoriam vim esse factionis artem . Siquidem in scribendo duo animaduertere possumus , est compositionem rei , quae ribitur , ipsam literarum formationem. frimum , dicam esse oratoris, Osolam actionem laesu dere: alterum esse essectionem , ct ad librarium pertinere. Ex his itaque non solum et natur, sed etiam penitus eneruatur Quincti liani ratis. Quincta dubitatio: inter caussa quibus eloquentia comparatur, est exercitatio, quae 'ti
sum requirit , cum sylus sit optimus dicendi essettor; verum, Ibit exercitatio est essectio
quaedam: non poterit igitur aliquis sine ris ctione esse perfectus orator. Fatemur equidem 'li usum esse malis utilem ad eloque tiam comparandam e tamen non est simplic ter necessarius; cum semescriptione possit aliquis in dicendo sese exercere. Adde etiam, quod ista essectio, quae in se si exercitatione reperitur , adactionem, sicut linearum Omi suram
139쪽
gurarum formatio in Geometria , ad cognatio nem refertur. Quare , licet ad eloquentia comparandam opus esset aliqua effectione: t
men postea quam fuerit acquisita , sine Nila effectione exerceri potes. Sexta dubitatior Poetica est ars factionis ut ipsum nomen atertissime demonstrat , cum ab esciendo,nomen acceperit: igitur O rhet rica ; cum Niraquest eloquentia quaedam, O in sermone versetur. Expedita est huius dubitationis solutio: nec enim est necesse Nipo tica si ars effectionis , quamuis ab essciendo sic nominetur: cum Necti , oecio , ct ago pro eodem interdum sumantur. Et si quis quod
sumptumfuit concederet, non propterea comsecutionem admittere cogeretur: neque enim
est par ratio de poetica , ct oratoria facultate. milia sua poemata scribere debet, vel tab alijs canantur , Nel Ni legantur: quo fit, mi , cum quaepoeta composuit , perse non agat, opus sit Ni eascribat, Ni is asi s agantur,
posteritati tradantur. lenique, ut multas alias dubitationes fi diinis timenibus excogitandas relinquamus,ora 'tor dicendo gignit in animis auditorum persua yonem: oecit igitur aliquid. Hanc rationem
breuiter dilueres, si negares persuason pro prie loquiari escere,et opus quod relinquit in se
140쪽
se quid materiale, cui modi est istud opus,quod
ab arte essectionis pori operatione relinquitur . Atque de hac disputatione de i s ommi bus quae ad explicandam rhetoricae formam n bis dicenda erarit, hactenus. Ut autem qua finse lateque di purata sunt, in pauca conferamus, maneat firmum rhetoricam non esse Nirtutem, sed retem, non cognitionis, vel jactionis,sed actionis, non certam sed in coniecturapositam, rationalem, Nillam,vim quandam libero homine dignam ct ciuili scientiae subiectam . .
De materia rhetorices, Disput. VII.
Prima pars, in qua explicatur huius dissi
D aensam itaque rhetoricae facultatis caussam explicandam aggredientes, materia,qus es forme cogηata, atque post eam maximae rei natura attingit, sermonem habebimus. Et quoniam haec etiam di sputatio est aliqua nio longior, iideo ne longitudo fastidium obscuritatem pariat, eam in aliquot pretes hoc'rine secabimus. ωrimum, huius dissutationis titulum deci rando, quid nomine materiae intelligi debeat, expli-