장음표시 사용
151쪽
bas, ab ornam,vel verba asententiis sieparatiare Nolunt, ipsam orationem destrulint: nons C e. in cus , ac si quis corpus ab anima, vel animam a Oxδ corpore segregare contenderet: qui iuud primum Iὰcerent,rnsentes; qui vero alterum sustia Cicerone appellarentur. Optimis itaq; siententi s ct selectis Ῥerbissime ornatu, oratorius imdiget sermo. Sententias accipit ab ali's artibus O scientijs, ornatum vero ab arte dicendi. Orator ergo qui est Nir dicendi per tus exsin- gulis artibus, eas siententias accipit, quo iudicat adper uadendum accommodatas;'ab arte dicendi rationem ornandi ,-amplifican- di siententias. Hinc sit, ut tqto errent coelo,
qui putant sie posse a magistris dicendi, proe
tim huius temporis,perfectam discere eloquentia, cum ab eorum dostrina rerum cognitione, qua non simi prς ithbaurire nequeant. Isti etia
tam ac perfectam sapientiam, ne rbetoru praeceptisse consequi posse arbitrantur. Hoc acuti se sine νidit, di eleganter exposuit M. Tullius cuhancpraeclarissimam sentetiam literis commenIn orat. Duri: .Ad has tot,tanta ; res adbibenda sunt ornamenta innumerabilia qu sola tum quidem tradebantur alijs, qui dicendi numerabantur magistri. Quo fit,Ῥt veram istam ct absolutum eloqueutiam nemo consequatur:quod alia inte ligendi,
152쪽
ligendi , alia dicendi disciplina est; ct abali'
rerum , ab aliis verborum doctrina quaeritur Et hinc enuta est magna altercatio inter Thialosophos est Sopbistas , quod j, dum ornandae orationispraecepta traderent, se etiam Thilo sopbiam res ipsas docere promerentur: quorum docendi rationem in Gorgia vehemen ter insectatur Socrates. Ex his quae diximus duo colliguntur: alterlim, oratorem plenum atque perfectum debere esse praeditum rerum cognitione , tr arte ea poliendae conformandaque orationis: illam accipit a scientijs, hanc ab arte rhetorica: .Alterum, aliud esse quaerere de materia subiecta eloquentiae , idest copiosebornateque loquentis sapientiae , cui , Ni postea docebimus, omnes res subjciantur , quae simi ornata oratione explicano;aliud quaerere de materia subiecta arti, qus solum bene dicendi praecepta tradite quae certas quasdam , ac terminatas res complectitur; cum bene licendi leges sint certo numero contentae : ut sequenti fundamento explicatius
. Quartum fundamentum: rhetorica, ut est bene dicendi ars, in eo sita est , ut rationem tradat, qua oratio apta adpersuade dum confici queat: sicuti Grammatica canones praescri Ut, quibus congrue loquamur; ac proinde eius I 3 mat
153쪽
materiam, convuam orationem esse diceres ratque etiam simili ratione arti rhetoricae pro materia, ornatlimsermonem tribueres, Seium ymus autem hoc loco sermonem a rebus ip-- , in quibus explicredis versaripotest, ορ-lam orationis concinnitatem, elegaritiam, diastositionemq; consideramus. Fi quoniam or
tio est Neluti quaedam fabrica, ct quoddam t ita dicam corpus, quod ex varijs membris, ac pretibus constatur; ct suas habet formas, uespecies, proprietates, est lectiones, ac denique Uum; hinc est , quod ars dicendi
in oratione explicanda, construenda, Uuque ipsius tradendo, varia, atque diuersa debet exercere munera. Quare, cui is,quii domtim aedificaturus est, debet prius multos, varios, ac idoneos lapides conquirere, est conquisitos secernere : Osecretossuis locis, dum adficat,
collocare,oe dum collocat, eaornare; ita etiam rhetor orationis confimendae rationem dat rus, debet prius rerum, est verborsim inueniendorkm,regulas tradere; tum eorudem collocaudoru=n modam praesicribere, ac tandem quopsecto oratio ex rebus'verbis constata exorn
ri debeat, cere. Et quoniam id apte ct idonee vicere nequit, ni varia dicendi genera, ct N rias orationis formas explicet ideo de qu)Gknx orationu,et dicendi ideam deq; generibus assectio- .
154쪽
a ectionum orationi agit. d is cum orario,,t dicebamus,sit Neluti quoddam corpus, prin ter materi quae t res et verba,Op ter ornatum,qui est Neluti forma, habet etsura parrites membra, de quibus rhetor varia praece pia tradere debet. Qtem,cuis hscsacuitas ad agendum refera tur,nonsol- construeno orationis Niam indicare,sed etiam,quo pacto facile memoris mandari, ac congruenter pronuntiaripo sit, docere debuit.Ex quibus nascitis,πt om nia qus in hac arte trictantur, Ῥel ac orna morationem conficiendam, mel ad eamdem balendam referantur ex quo intelligi potest,chrsubiectam rhetorita materiam ornatumsermonem esse dixerimus,cu tota in eo explicando, tradictando ersietur. At vero si de eloquentia,quaest vis atque facultas copiose, ornate, apte, a pienterq; dicendi, loquamur, alia ei vignanda est materia, de hac potissimum dubicatum,ut
ex opinionibus adlatis cognoscere: haud obscure licet. ueritur ergo,an eloquentia aliquam ce tam acptafinitam habeat materiam : exempli gratia quesiones ciniles,humanam vitam, πel aliquid aliud certis terminis inclusim, an vero res omnes: quod ut apertius intelligatur, aliud
subiiciam fundamentum . si 'inctum fundamentum: is cesendus est orator , Nisuo loco copiose demonstrabitur, quisitI ' omnium
155쪽
verborum copia drues , dicendique artifici non ignarus: unde sit ri orationem optimissenten-rijs in structam, lectissimisque verbis confor
malam,res sintiliter inueniendo,' apte cola locando , artificioseque exornando conficiat, qua,rcm quamcamquepropositam eaplicet, edi
explicazdo auditoribus persuadeat. are, si reueriam ex qua suum opis conficit spectes, dices esse res . seu sententias, ct Nerba: si v ro id, quod dictione ct oratisne erplicandum suscipit, dices sie res omnes; cum de rebus omnibis, est quidem in Niramque partem et ganter cy copiose dicere,oratoris sit proprium. Si Nero spectentu sid, quod dicendo oecere conatur , nimirhin persuasioncm , seu id, in quod persuasioncm gignit , virmare ilicebiterra mageriam, in quamsuae dictionis effectumrntroducit, o sic hominum animos, quos ducendo tractat, O quo visit impellit. Senique, ut huic parti fine=n imponamin,
animaduertendi es, quod, cxm materiam alicuiussicultatis inqrsirimitis, possumra, vel totam , ct ut diale Iici loquunttir, adequatam materiam q rere, vel potiis imam praecipuam , eam vi scilicet , in qua potissime ars Ner atur.jEt quoniam ora ores bona ex parte in quesionibus ciuilibitis tractandis sint
156쪽
, oecupati, hinc ractum esse puto, ut multi hanet eis materiam priuatim subiecerint, ct in hac plicanda laborauerint. .Atque bis iactisfun - l tamentis, non nulla positionesstatuamus.
geuarta pars, in qua vari,spositisnibus ad di uia ratem propositam re*ondetur.
E x his ergo quae adnotatas i hadpositiones costigere, ac sicile demon strare possimus. Prima positio: R etorica ,s ' pro arte, siue pro eloquentiasumatur , aliquam habet mat riam . Est do Dina apud omnes certissima, O ex dictis satis manifesta: p cum in era omnes rhetores conueniant, nihil est quamobrem est, qua ratione probari debeat. Secunda positio : Falssim est rhetoricam non habere propriam mageriam , licet nul lam habeat certam rem , in qua versetur. m , Ni acute disputat Fabius , qui contra sentiunt, secum pugnant , ct suo se femro iugidant: quoniam , dum rhetoricae mat riam assignant, necessario fateri debent , ef R ei propriam, qua a ceteris artissius distinguatur.
Tertia positio: si rhetorica sumatur pro a te, quae bene dicendi praecepta docet, habet pro materia ornata orationem . Patet haec positio, inprimis, rationibus supra allatis pro secunda
157쪽
sententia. Deinde ex his quae diximus in quarto fundamento, ubi non solum haecpositio explicat ed etiam probata fuit: cum docuimus rhetorem omnia qua docet, huc referre, ut ornata conficiatur, haleatur. oratio. Tinrcmo,
. quoniam se artem dicendi ab ipsi eloquentia separes , nihilprofecto poteris ei subjcere, nisi
sermonem, in quo poliendo ct exornodo vem satur: sicuti grammaticam eodem commeratrinando. Quartapositio: Materia eloqueritiae iri quac dicendo versatur, non sunt tantum quaestiones de rebus objs, ct incertis non amplius tractatis. Hoc a rnimus contra quinctam siententiam Aperius citatam. m, ut rectescri-Lib.3. Ut FabiuU, aliquando res certi1simae ab orat
cap. s. re tractantur: ut clim laudantur quaesunt manifeste honesta, ct Nituperantur, quae apertis is pari. sme sunt turpia. Cicero etiam ali ndo do cuit, in laudatione o vituperatione nusta n cessario opus esse adumentatione, ad aliquam rem dubiam confirmandam ;sed in hoc genere, certa pro certis posita, augeri, O auditorum animi leniter tractari. Quod si ea, quae laudan-ttar, ad quasionem reuocarisolent,idsit, ut longe melius, qMid si id, quo tota oratio refere da est, intcssigatur. Quincta positio: materia eloquentia non ess
158쪽
taqua bumos vitae pars, vel tota humana Niata, aut quaestio ciuilis. Haec positio est contra tertiam O quartam sententiam, quas fiet arat esse demonstrabo ex 's,quae in probatione septiat maepositionis dicam. Sexta positio: si tria genera causarum ita, t accipiamur, Ni nomine causis intelligatur fi tum quaestio sinit O actioni quo modo omnes fere accipiunt scriptores, non sint materia elorentiae. Quφnia νt alio loco late demonstr bo,etia' quaesi nes cognitionis Oinfinitae ora tori subis, sunt. Confirmabitur rurs- haec positio, exi Aquae in confirmationem sequentis positionis afferam . Septima positio: eloquentiae materia nullo certo rerum genere continetur ,sed ei subie M sunt res omnes: ita ut eius ma teria sit quaestio de quacunque re proposita. Haec positio his
rationibus confirmatur. Primumiauctoritate grauissimorum hominum , ac metiorum scriptorum: ita ex timauit Gorgio oratorum mntiquissimine idem etiam Hermagoro, πt ex Qiisne . eius verbis concludit Quinctilianus. Plato in libro a. Thoedro eandem Hiientiam per Socratem empressisse videtur, cuU dixit, iactoricam vers ri inpublicispriuatisq; congressibus , in magnis
paruis rebus. Eius discipulus Arristoteles Lib. r. idem apertissime docuit, cum definiens rhetoria cap. R.
159쪽
cam dixit, esse vim perspistendipersuasibilia is
quacunque re: ct de initionem exponens,dixit esse, quae de re data, id est, de quavis re , qua sunt credibilia' per icit: ct concludens,ita scripsit: quo circa etiam dicimus, non in genere quodam determinato hanc artem esse. Quid claritu'quid apertius'quid hic opus est expositio- Lib. r. ne, cu manifestis esuamsententiam apertate V λ- Quo fit, Ni perperam, faciant, qui particulam illam , id est, circa Nnumquodque , ab ipsomet auctore clare e licatam, aliter ese , ponant, dicentes,non esse si pliciter intelligendam,sed esse restringendam ad actiones,quae ad' humanam vitam pertinen cum eam Aristot ies nullo modo contrabat. Item, cum doceret,
quod nam sit huius artis munus, dixit, non esse
persuadere, sed posse, quae in singulis credibilia sunt, perspicere. Eius discipulus, vir doctissi-
In lib. r. mus, .Alerandu'Aphrodisensis, eandem sec x0p, sub tus est opinionem e scriptum enim reliquit, rhe-ini λψm toricam , ct dialecticam in omni rerum genere Ῥersari. M. Tullius, ct si iunior contra sens rit: tamen jn aetate matura hanc amplexatus en siententiam,eamque pluribus in locis docuit; ex quibus unum vel alterum subjciam . Cum ergo hanc dubitationem fuse copioseq; aliquan- , . . do tra lassici, docm ctq; ceteros artifices quasaam propri.ta babere artes adiecit verba:
160쪽
l Rd oratorem plenum, atqueperfectam eum dis Libro f.
se dicam, qui de omnibus rebuspo sit varie,copioseque dicere. Alio loco de eodem perfecto oratore loquens, ait , Omnia quacuuque in ho- Libro , minum disceptationem cadere possunt , ene ei de Occsunt dicenda, qui bo e profitetur: aut eloquentia nomen resinquendum est. Alio loco, ' i-hil erit, quod oratorem effugerepvit, non modo in forensibuου disceptationibus, sied omuino 'in ullo genere dicendi. .Alibi,una es enim quod Libro 3 exo externa die dixi, ct aliquot locis antempria de O a.dian er=none significauit nil se, eloquentia,quascuque in oras disputationis, regio resae delata est dilam, siue de cosei natura sue de tem rae, quae apud eundem sequuntur. De Quin-
taliano nibit est quod dicam , qui hanc di*cu
tatem tractauit, quod nos docemus, contra rio etiam siententii, refellendo, demonstrauit. Eandem opinionem habuit Cornelius Tacitus in Corn. eo,quem de oratore composuit dialogo. Hermo- Tacitagenem, quem aliqui in aliam sententia trabunt,
a nobis esse, apertis e ex eius verbis demonstro. Is itaque grauismus auctor, est' insignis dicendi magiser, definiens rhetoricam, dixi esse artem dicendi ἔντας βουλιυ id est, inconsilisso sienatu; in δι c αςκύοις. anforo ct iudicio, και πανταχου ,hoc est, ct Ῥbique ac si dixisset, in omnisermone, in omni conuentu, ct in omni