장음표시 사용
191쪽
uae S quot sint caussiae essicientes 'Rhetoricae, Disputatio IX.
nibus eloquentia caussas explicui , formam, materiam, finem: restat igitur vide conmaciente aliquid dicamus: de qua hac dissutatione uniuerse, quidem breuiter). agemus, cum postea intino libro de cauissis elo quentia sicientibus seorsim disputaturisimus. Quod igitur ad dissicultatopropositam attinet,
videtur non esse Neram eorumsententiam,quae communior censetur, quattuor tantum esse ffectrices eloquentiae caussas; naturam, artem, ercitationem, imitation D. - Frimum ex Platone , qui in Thoedro tres tantum assignat, nimirum tres priores iam n . meratas : eandem enumerationem posuit M. Libro r. Tulitus , qui scriptum reliquit, Hoc si forte nou dς Inuς. natura modo, neque exercitatione conficitur, Nerum etiam artificio quodam comparatur.
i Seinde, alia sunt caussa quibus eloquentia comparatur , veluti diligentia, clii multum tri-- Libro α. Tullius, ct philosophia, sine qua, Ni idem , Iri o , cen siet, sc non potest is, quem ipse for--: Libio , mabat orator: alio loco requirit in eo,qui ora i de Ora. tor futurasset, liberalem educationem, doctri- ue i nam
192쪽
puerilem, ct ut flagret studior alio loco,
ait numerorum artem siensim inuenisse. Postremo, ut multo alio rationes,studio- In Ora. sis adolescentibus excogatandra relinquam , vel haec dubriatio inteirigitur de eloquentia natur
Ii, vel de artificiosa: si de naturali, illa non est ab arte, cum quae sunt a natura, sint ante om- Tnem artem: si de artificiosa, ista non est ut natura, Ni est manifestum, igitur. In hac dissutatione ,si quid auctoresscripsi xuuet, spectare Nelimus, vari, sunt dicendi modidi. Trimus eorum, quisolum tres caussas ni Merant, i Plato, Fabius, auctor ad Herennia, Trape a*ntius,ct non nullis abj.Secundus eoru,
qui quattuor distinguunt caussa superiuspomatas. Ita Victorinus praefatione in libros de infBentione; quem prianus edi multi ai sequutitur. Inter eos,qui tres numerant, at spostreΘ mam omittunt, ut Plato: ali' eam nomisatim ad exercitationem reuocant,ut Fabius:al pri, mam omittunt, viscriptor herennianus. Verom, quidquid alij senserint omittentes , quod nobis verius videtur quibusdam fundamentis, opositionibus aperiem: .Frimum fundamentum: cum de calsis esse cientibus eloquentiae disi utamus,possumus plura inuestigare: primo, quae nam istae sint: de- - II de , quot sint numero b au tres au quat
193쪽
tuor , vel plures, aut pauciores: postremo, possumus eas inter se conferre, docendo , quinnam illarum maiorem vim habeat ad eloquemtiam comparandam: qua omnia nobis in prae- sentia breuiter explicabuntur, alibi latius . . Securidum fundamentum: caussa escientis In Top. Narijsunt modi, quos M. Tullius aliquando ea posuit. 2 am, alia est qua sua mi rem esscit, nulla atria adiuuante: quo modo Sol hutnc mundum illuminate adia qua tu atri velit,quo modo homo generat hominem, sed non sine aliarum caussarumpraesidio: item, alia est caussa comsans ct certa lia vero non constans: denique, ne singulos modos hic recenseam, quos labro de inuentione diligentius prosequar, alia est qua procreat, alia qua conseruat. Hic potissmum quaerimus de cavis,qua eloquentia procreant. His iam undamentis, hasstatuo positiones . Frima positio : eloquentia habet caussam
effectricem. Hac positio est per se manifesta, is ideo nulla probatione est opus.
Secunda positior Potura, ars, exercitatio , o imitatio sunt caussae esscientes eloquentiae.
In hac positione solum virmare uolumin hata esse eloquentiae caussas, O nihil satuimus de
certo n ero. Et quoniam versamur in re mι
Libro r. nime dubia, siola Ciceronis auctoritate ad has 4ς O. sngulas causo demonseranda' contentus ero.
194쪽
s ad igitur ad naturam, seu ingenium attinet, haec apud Ciceronem virmat Crassus. Sic ceneso, naturam primumatque ingenium ad Hcendum vita asti e maximam: est quae sequuntur. Et ne multa loca adducam in eo, quis uturus honus orator, pvim natu ram requirit idonea I De arte, siuepraeceptis,haec idem Crassus: Mnignoro, ct quae bona suntfieri meliora posse doctrina, cre qua non optima , aliquo modo acui tamen,ct corrigi posse. De exercitatione, idem apud eundem ait, ad doctrinam adiungendum Hse V frequentem, qui omnium magistrorupraecepta superat. Alio loco: quod si indocta consuetudo tam est artifex suauitatis; quid ab ipsa tandem arte, o doctrina postulari put mus e De imitatione, Antonius apud Cicerone Sed ea non satis perficere potuisset, nisi eodem sudio,atque imitatione incidisset; atque ita Gcere consuescet , Ni tota mente Crassum atque omni animo intueretur. Ergo hoc sit primum inpraeceptis meis, Ni demonstremus,quem imiremur : O qus sequuntur. Et Fabius: P on dubitari potest, quin artis pars magna contineatur imitatione M. Tertiapositio: hae quattuor causis sunt inter se di inguendae, ita ut una non sit alia,quam reis una ad aliam aliqua ratione reuocari, aut subadia contineri queat. De natura oe arte res es
man, Libro rade Ora. In Orao Libro I. de Ora. In ora. Libro 24 de Ora. Lib. IO.
195쪽
manifesta : quod autem imitatio at arte segre , . . iganda sit, patet Q quia multi orationes, estpo mata ea artescriluntio neminem sibi imita m dum proponunt, ut Ouidius fecit: ct alia sunt artis, alia imitationis praecepta. Ex quibus etiam manifeste colligitur imitationem distingui ab exercitatione , cu multi in dicendosese exemceant, ct ἡeminem imitentur. Quartapositio: Polla ex his quattuor cauis si , βDM , escit nerfectam eloquentiam. De natura res est moenifesta, quia nisi arte expolia iur, nihil perfecti m ct omni ex parte absolus sum escit. De arte, nihil est dubitandum,cum multi sint arte expoliti, sed quia ingenio tardo, hebeti utuntur, nibal, aut parum in dicendo proficiunt: ct si tota vis esset in arte, omnes homines euaderent eloquentes,quod est fessum.
De exercitatione, hac vel naturam, vel artem
supponit: O licet multum post; tamen, si qua
arte careatifere temere adhibetur. Denique, qui artem morant ranqua poterurit aliorum, artificium obseruando, eos imitari. Ex quiibus colligere lice has quattuor caussas storsim nones perfectas, std interst iuuare. Huc secit id, Lib de quod aliquando sapienter docuit Plutarchus, pueris naturam absque disciplina esse caream: dissipi
nam natura destitutam,deficere: exercitationε. Nero a s duabus demptis, imperfectam esse ri
196쪽
lampositio: hae causis, quod ad vim es
Ciendi ipsam eloquentiam attinet, hoc ordine vi dentur esse constituendae, ut primum locum o
cupet natura, ecudum exercitatio,tertium ars,
quartum imitatio. od natura primus locus Quineti tribuendussit, nemo profecto negaret , modo, lib. 2.c. quid natina nomine iistelligatur, perciperet de H0r in qua re latius suo dicetur loco. Dicam ergo br Mater cum Antonio, Pon possum equiidem nontingenio primata concedere. Et in oratione pro Archia, Etiam illud actiungo,ait M. litus,ss- pius ad laudem atque irtutem naturam sine doctrina,quamsine natura,valui se doctrinam. 'd secundus locus tributaus sit exercitatio- Lib.1.desii, non facile a quouis concederetur: Sed nostrs orat. Is . sententia sustragatur primum eiusdem Antonis auctorita cum ait: Inter ingenium quidem Eod. lib.
diligentiam erpaulurum loci reliquum est artiro quae sequuntur. Huc etiam pertinet illud , quod de exercitatione o usu Crassus dixi om- Libro r. nium magistrorum praeceptasuperarerct illa Sisum esse optimum dicendi essectorem,st magistrum. Sustragatur etiam ratio, quia, ut diastutat Crassus, Eloquentia non est nata exam Ibidem. tificio ,sed artificium ex eloquentia, ex qua nasci non potuit, nisi adbibita exercitatione , quam secuta est notatio, ct obseruatio, quae proatae artem peperit. Adde etiam, qMM
197쪽
exercitatιo dat quas N am a rii , quam etiam perficit, ct exponit. .i Sed hic objciat aliquis,quomodo exercitatio sieeundum locum obtineto cum debeat artems tqui e exercemus enimpraecepta,quae prius id ceramus. Hanc obiectionem dilueres,si diceres nostram positionem intelligendam e sse, non de ordine natura,secundu quem ars praecedit exercitationem, cutigladius,praecedit gladi1 Uum, sed de ordine perse ἱKιοiris, ratione escaciae, erescientia; ita ut se quaeratur, quid magis proxime escacius eloquentiam g at , ars, a sexercitatio, exercitationem, respondere debe mus. Ex quibus colligeres, duplicem esse exemcitationem, alteram eloquentis naturalis, alte ram artificissae: yra proculdubio artem praece dit, haec Nero sequitur. Quod ars debeat praecedere imitationem satis manifestum est; cum me imitatione,aliquam eloquentiam per artem parare posmis: at sine arte, non ita. Adde etiam, quod quid imitari debeamus, sine arte cognoscere licet nemini. Sextapositior Carisae oecientes eloquentis
sunt tantum quattuor; natura, ara,eXer ιtatio, imitatior vel si imitatιonem ad artem reuocare Ῥelis, dicas cum ali' G esse tres: Nerum ad
nostra instituti comodius est,Ῥt quattuor essed amus: cum de singulisseorsim integro libro
198쪽
ssi putaturi simus. Et caι ba crassae intersie in
guatur, c0gruentius est, Niseorsim numeretur.
Vltima positio: multa alia sunt,quae cum disponant, ct aliquo patito iuuerit ad eloquDiam acquirenda,vel iam acquisitam,augeant, coustruen caussae eloquentiae aliquo modo disi possunt,ac dicuntur. Ut tpoetarum, est binor, Cic. incorum lectio: diligentia, cui plurimum tribuit
nitonius, cuuis 'mo apud Cicerone omnino Libro 2. animaduertedus est; id genus alia. Atque his
positionibus praesenti d utationi fatis trita sit.
Quod autem ad argumentoru solutionem a tinet; nihil est quamobrem priuatim soluantur, cum ex dictis cymiui queant,ritam, qui tres tantum caussis numerant,imitationem sub arte copte iuntur; si qua alia a s uratur caussae, id intelligendum est iuxta ultimam positionem; ct eloquentiam naturalem,conferre ad eloquistiam artificiosam,tanquamsons, ct origo, negaret nemor idque alibi planius explicabitur. - tque hoc loco,huic libro sinis a nobis fieri post, ca de omnibus eloquentiae caussis copis egerimus, ni quod supra pollicitissumus nobis p- standum esset: id nimirum,ut de nitionem rhetorices ab Aristotele traditam declaremus, a qne a calumniis defendamus: quod βquenti di-θκtatione faciemus.
199쪽
Explicatur ac defenditur definitio in toricς ab Aristotele tradita,et noua quaedam affertur eloquentiae descriptio, Disput. X.
X his, quae a nobis de qua ituor rhetorica cauos diligenter, ni fastimur, di putata sunt, primm facile intestigitur,quaest eloquentia vis, atque nasura: deinde quid sentiendum sit de Nari s rhetorica descriptionibus supra d putationesecuta adlatis sintne bona,'an defendi queaut : postremo, quσpactos quis vellet nouam de Dionemper omnes causso constare, per ea, qua docuimus, id escere ei liceret. Et cumilateromnes alias definitiones ea,quam Aristoteles optimus desim .di dicendi magister, dedit, nobis probetur ppropterea hacpriuata dissutatione, eam a ca Lib. r. lumniis defendems, explicabimus. Aristo-ςU teles itaque rhetoricam definiens, dixit, esse facultatem videndi in unaquaque re, quid sit idoneum ad persuadendum. Contra quam descriptionem Quinctiliarius, Hermagoras ,-Hesemogenes bis rationitus pugnarit. Primo,Υidetur imperfecta,cum in ea no numerentur omnes eloquentia partes ,stdfotu inuentiorius no est rhetortu propria. Deinde, descri
200쪽
destriptiis non Dia rhetoricae,sed etiam dialecti ca, qua de omni reproposita probabiliter disse'
rit, conuenire Nidetur: ct ita cum non sit reci proca cum re definit grauiter peccat. . Tostea , damnatur a quibusdam, quod in ea non exprimatur aliqua certa materia,nimirum quaesio ciuilis, Ni Hermagorae placet. hsctauinctiliano non arridet,quia huius Libro di. aretis finem persuasionem facere videtur . c/p. II. Adde etiam, quod potius debuit dicere es artem, quam facultatem; cum facultas sum turpro quovis habitu, ex quavispotestate: Ono superius in artium numero collocandam es . se demonstrauimin.
Senique, hac descriptio pugnat cum iis . quae in fine capitis primi scripseras; Ῥbi eam in Lib. T.
genere scientia reponere videtur, cum ait: In cap. I. dicendi tamen ratione aeque orator censebitur. ex scientia, ct expraeelectione. Ob bra itaque ratione aliqui hanc definitionem,tanquam minus bonam, rei' ciendam esse putant: alij Nero tanquam bonam approbant, Ni re Neraproban .Licta es: De qua quid sentiendum sit quibusdam
fundamentis O positionibus aperiemus. Trimum fundamentu:Rhetoires est Oratores in definiendis iis rebus de quibus aguntinosunt,
nec esse debDita solicui,ut philosophi, diale chacproinde descriptiones, potius qua abso-M s luta