장음표시 사용
211쪽
utuntur: alij verosunt ora tores, qῶ ijs etiammtuntκr; quibus in arte dicendi non est impositum nomen disembrum, ut in Dialectica , ita in Rhetorica aeque appellatur orator , qui has Diracias nouit, ct eis utitur,ac is, qui nount, Onon utitur. Atque haec est loci alias obscuri, sententia. Et quoniam his decem Di putati rubus plane Rhetorica naturam explicuimus , iid, quod polliciti sumus persoluimus, huic simbro mem Dciamus.
212쪽
An R hetorica ullas partes habeat, quae illae sint, Disputatio Prima.
perfectamo ra scientiam eius rei de
Librortitia ; ut non uno in Physici loco optimus Philosophua , ac escendi magister docuit Aristot ies ;proptere exposita superiore libro natura,
principi's, caussisq; eloquentiae; sequitur vi ad
213쪽
clivis partes explicandas nostra sese tonuertat desputauio. Et quamuis nemo hactenus, quod sciam, hanc a nobis propositam discultatem
examinaverit: tamen , cum haec controuersiast huius libri basis , ac fundamentum , idcirco eam priuatim proponere Hiligente'; tractare nobis visum est. Et licet apud omnes rhetor, caprofessores certissmum sit, hoc facultas quasdam habere partes:tamen,dissutamdi caussi, quibusdam argumentis, eam omnibus partibus spoliare contendam. Quod igitur nuus simirhetorica partes, hunc in modum demonstro. Primum, si quas haec faculta partes habet , eaprofecto erunt, qua omnes Scriptores numerarit: inuentio, di positio, elocutio,memoria, ct pronunciatio : sed hae singula partes
sunt aliarum artium propriae; Ni inuentio dispositio dialectices, memoria iuri*rudentiae, pronuntiatio, histrioni , ct elocutio est communis Rhetoricae cum poetica: Quiare haec dicendi doctrina nullam propriam habebit partem: cum vna ct eadem res, nonpossi diuersarum rerum esse particula . Seinde , eloquentia est una simplex facu to , qua quid sit in unaquaque re aptum ad persuadendum videtur: nullas igitur babebit partes; cum ea,que sunt simplicia partibus omnino careant. Quare , sicuti dicimus insitiam
214쪽
esse si plicem animi virtutem , qua cuiquesuu Instit. tribuitur , ct prudentiam esse rationcm quan-,dam , qua, quae nobis agenda sunt metimur rudem de vis facultateque dicendi virmandum erit: cum ergo sit simplex qualitas nullaaha
Iebit partes.. Traeterea, quae ad Oratoris oscium perti- ... Ment,nemo eloquentiae partes appellaret: sicuti nemo prudens, quae Grammatici vicium con situunt,partes diseret esse Grammatices; cum alicuius rei partes, non sint eiusdem rei munera : atqui, inuenire, di ponere, eloqui,memoriae mandare, ac pronuntiare, ut magistri dicendi traduvi, sunt quinque oratoris munera; quomodo igitur essepossunt Rhetoricae partes'
Tostremo, ea proprie dicuntum habene pamres , quae mole constant, quae dimensionem bolent , ut siunt res crassae corporata: Ni phtet in aedificio, cuius partes, sunt fundamenta, parietes, O tectum: at eloquentia omni cras sitie caret, cum sit quaedam qualita quae estgenere distincta a quantitate: qua igitur ratione
ei partes vllas a gnarepossumus ' Atq; haec ad demonistrandam huius disputationis di*cu
tatem , argumenta attulisseesusciat. Et quo niam in hac proposita disceptatione nulls sunt, quo clam, Scriptorum diuersaesententiae; ideo
215쪽
. Il fundamentis, quid de re propositasent dumst, exponam.
Frimum fundamentum: cum in hae di putatione de partibus eloquentia nobis agendumst, quid nomine partis intelligere debeamus priuS docere oportet: quod ad alias quaestiones expi 'Iu Top. candas erit maxime utile. 'mine ergo partis , M pari, id M.Tisius significaresolet, quod Philosoph6 Libro i. species, appellant; formas nitarum, ac natur 4e Or . ras,quae ascui generi subiectaesunt;ratione qua
rum,genus,totum appellatur. Virtus ergo erit
quas quoddam totum,quod uniuersale dialectici vocant; iustitia vero, fortitudo,temperatia, o prudentia erunt partes ei subiects,quassub lectivo vulgo appellant. Rursu omine partis magis proprie,ea designantur, ex quibus res aliqua conficitur,Nisunt materia e forma,eignatia ex li,in homine corpus et anima: quas, Issophi,partes essentiales nominant TVterea, adhuc pressius, partes dicuntur eae n quas molassiue rei qualitas diuiditur,aut diuidi potest:
quae in animalibuῬ,nominatim,membra Noe 'tur: ut in homime caput, brachi est pedes , ct in domo fundamenta, parietes, di testum:qu rumpotium coitione sit aliquod integrum cor pus;acpropterea,Nulgo,partes integrales nota nantur . Denique ,hoc nomen, pars, signat NAXes,ac facultates, eu,πt loquuntur,qualitatem
216쪽
virtutis: quo modo tres dicimus 6se animae intelligentispartes,ronem, memoriam, Nobm-
ratem; maiorem esse Solis lucem, qua Lunae , disimq; ni inis vim esse infinitam. .arribae' irtutis, qualitatis partes dicuntur, sicuti, us molem includunt, partes quantitatis nominantur :'qus Nelsunt eiusde ratiorns, vi partes ligni,Mus,ct ossis,quas Grsci ομογενοῦς,nos, o gnatas, seu eiusde gerieris, appellare possimus: ,el diuerse rationis , ut caro ,sila, is nerui,in corpore animato,quas Grsci ετερογενύς,nos mul Agriritigenas, pellaremus. Harum deniquepartiis, aliae ad rei constitutionem sunt omnino nece si ris,quibus sublatis res tota perit, ut in animali caput, in domo parietes; alis ad rei integritatem conferunt, ut in homine , digiti O manus. In hac ergo di putatione, hon quaerimus depa tibus,prout pars sumittor pro forma, e specie;. neque de partibus , ex quibus res aliqua imtrinsece conficitur , neque etiam de partibus
quantitatis, si quantitas proprie sumatur , sed de partibus qualitatis is mirtutis; ita vi hsost huius quaestionis sententia r . . Rhetoriaca , seu Eloquentia habeat quasdam virtutis. partes,'quasi membra, ex quibus constetur; fine quibus , vel confisere non queat , vel sit
Secundum fundamentum: si omnes rates
217쪽
anterse natur prsceptis,et niλ distin',atq; dissociatae sint : tame,vsu ct exercitatione norantistae artes ita sunt inter se connexae , ct copulatae, Ni mna merita consistere nou po sit. Ita enim est ars lapicidae , alia fabri . tigyari , alia aedificatoris, ct aliasebri ferrari' :: merum hae artes quod ad Uum attinet, itas Ut colliga tae, Ni Tna egeat aliar vel quia materiamprs- parat, vi ars tignaria ei quae si a signum: mel quia lastrumentasubministrat, mi faber feΠAristo rarius multis artibus malleos, alia instru-
cap. λ' - ωel aliqua alia ratione iuuato QNoc de artibus essectionis diximus, idem de artibus cognitionis Ormare licet o 2Um , Logica eget Grammaticat Thilosophia necessaria est Logica r ct Theologis opus es Philosophia r cum ex his una me asia non satis bene percipi, atque cognosci queat . Huc facit Libro 3--Crao apud Ciceronem sententia: Est etiam
ς ψ δ Platonis mera, ct tibi Catule certe non inaudita vox, Omnem doctrinam harum ita nuarum, ct humanarum artium, uno quodam societatis vinctilo contineri. Et quamulis id quod ciuimus verum sit, artes πίdelicet omnes inter se iuuare, unam ab alia aliquα ratione pendere; tamen, ut virmare non licet , cam artem,qus alteri quoquo modo iu- seruit,
218쪽
serui esse istius partem; veluti Grammaticam is dialectices, philosophiam , Theologis ; it a
si tem: quod quidam minus eruditi , de his es m quentiae partibus negarunt : existimantes eo esse quidem 'fui rhetori ., sed non e se par res , ex quisus ipsa constetur . Id itaq; ano his hoc loco explicandum est, an M quinque, aut ex his aliqus,sint Eloquem partς quibuU, intem er absoluta reddatur; M verosola sint quas eius minista, ct ancilla o aut id planius explicetur, aliud subii elemus fundamentu. 11 T rtium fundamentum d . mi facile intestis, queat , num ius omnes parten ad unam per fectam eloquentisi artem conficiendam colardebearit, animaduertendum est ex Galeno libro de arte valetudinis tuends , qus sint curissRe cap. 1t. id artispropria , ex ip s artis sine spectandum, esse. Quoniam , qus ad finem consequendum ii, sunt simpliciter necessaria, urtis propria esse censentur , est ex illis ars proxime confici pulis latur : qus Nero nihil conferunt, aliena suntii ab arte, est ad eam constituendam ct confer is uandam non sunt necessaria. Eandem doctri nam ad alicuius artis partes constituendaT nosii. transferri posse existimamus e ut ille cuiusque
sinis partes sint diceno, qus per se spectanς
219쪽
ad finem consequendum,Had id emolumentu erunt; quibus sublatis ars nec consistat, nec Li. t. di- finem attingat. Et quoniam, Nisepe disimus, sput. 3. 'eloquentia finis, est persuadere, ad quem adipi scendum omnes ista partes, ex se,referuntur, ac necessaria sunt, fatendum profecto est, ita eas esse cum eloventia coniumnias, ct eloquemtiam ita ab Hispender , ut non solum Nn NA altera sublata, dicendi saeuitas manc multilata, ac decurtata, infirmaque sit,sed etiam his priuatapraesidiis, nulla ratione cinistere queat: non secus ac se domui parietes, velfundamen tam detraheres. Nemo itaque existimare d bet, eloquentiam, ab his quinque facultatibus aliqua tantam ratione iuuari; ct ita sese ad eashmere,ut se habet exempli gratia, Gra alia ea ad alias artes, quibin adiuMento essepotest, ut Dialecties O Rhetori ;cu Grammatica ex
se,suas nato non referatur ad aliam artium fines, neque ex ea,tanquam ex Ῥna pari comsentur,quamuis illis inseruiat. t Nero hs quiuque facultates,inuentio scilice dissositio, elocusio, memoria Opronunciatio, coua natura,
sunt omnino ad persuadendum necessaris ita Neex his omnibus una integra, absoluta conficitur eloquentiae facultor scut ex fundamentis, parietibus, ct tectost domu : ut clariin s
quentibus disputationibus explicabitur 'His
220쪽
iri iactis fundamentis propositae diaitationi his positionib- satisfacio.
Frima positio: Rhetorica ,siue eloquentia non habetpartes, si nomen partis sumatur pro ea re, quae molem magnitudinem significat. Quoniam, ut ex primo libro consta Rhetorica Mon est in genere quantitatis, sed qualitatis, egst habitus quidam: quo qui est praeditus, nou quantum sed qualis proprie nominatur. Secunda positio: Si nomen partis Amatur pro forma, siue specie, rhetorica nudias habet partes. Siquidem est habitus quidam ,se peries ultima in genere artis: sicuti, O homo, iugenere animalis; cum homo sub se nullam aliam habeat Jeciem . Tertia positio: se nomenpartis sumatur pro parte essentiali, est intrinseca, Rhetorica hobet partes, quae sunt eius materia O forma , eo tamen modo, quo materia O forma in hoc rerum gemere esse potes 2 de qualus primo li-- . bro dissutatum est. Quarta positior Eloquentia habet partes, si nomen partis per catachresin sumatur pro qualitate, O babitu. Conficitur enim,ut patet ex ijs, quae adnotata sunt, ex varijs habitibus, qualitatibus, nimirum ex habitu inventionis , dis ositionis, elocutionis,memoria, ct actionis: