장음표시 사용
231쪽
ho elocutionis comes apte nominata fuit . . cum itaque Orator in publica luce versari, ct in ho- num conueni ermonem habere debeat; ct humanus sermo, quo mentissensus aperiuntur, verbis ct sententi's conficiatur , ct res inuem-tionem, ct verba elocutionem requirant, O tam res quam verba suis locis collocanda sent; ad alios nisi memoria contineantuΥ, ct muncientur, peruenire πequeant, profecto Orator suum finem nunquam a sequetur,n grauessententias inuenerit , di stribuerit , exornauerit ,
memoria mandauerit, tandempronuntiauerit. Etsane, quo nam modo orationemxa,qua προ
luti quodam instrumento Orator adsi suum attingendum utitur, conficiet,ni adsit inuentio si inuenta temere atque confuse posuerit, quonam modo docebit e , se ineleganter,inconcinneq; ea construxerit,qua ratione delectabit o denique, ni memoria commendet, Nipostea cum quadam venustate ct decoro pronuntiet , quo pacto mouebit e Hac,quae dicta sunt,explica repossumus semili sumpto ab eo,qui vellet conuiuium instruere, qui primum cibos idoneos , ct accommodatos hs,quibus condixissee pararet: delade eos certa quadam ratione in varios missus distribueret , ac denique quibusdam salsamentis. ct aromat,bus condiret. Es illud simile,de eo,qui don ν
232쪽
Bbricare velle qui lapides menta congiis gare oeco egata distribuere domumq; consceret, atque exornaret. Maneat itaque certum ex his quae diximus quinque esse eloquentiae partes, nec plures, nec pauciores Hyriquo numerauimus; rum
sine his consistere non possit,ct his postis,int gra atque perfecta existat, ut nulla alia et sit
opus parte. Restat igitur,Ῥt quo in contrariuattulimua rationes,eas nuri soluamin. '. Quod igitur ad primam rationem attinet, cocedimus quidem omnes artes in Oratore requi-ri,sed quia istarum habit insuntpropr3 aliorum artificum, ideo non censenturpartes eloquetis, sicuti hae quinque,quae sunt Oratori maxime propris. Diceres etiam has quinque facultates ciatim esse partes rhetoricae, quia ipsa harsi partium prscepta ct doctrinam tradit. Eloquetiae vero, quagenus his quinque habitibus ad or tionem construendam, habedam utitur,quibus aliae artes ad hunc finem non utuntur Veιs placet, dicas, ct fortasse melius, cetera omnes artes ad ho quinque partes reuocarὶ , pyotit priuatim, vel inuentioni, vel di positioni inseruiunt. Secundae rationis sicilis est solutio: quoniam Ῥerba res non eloquentia, sed orationis, quae ab eloquentia conficitur, partes putanta
233쪽
sunt: at nos hoc loco de tartibus eloqueutis s1putamus. Neque tertia aliquid necessario concludat rLibro 1. Auidem, cum M. Tublius ait sita tria oratori ις O esse νidenda , tres quidem partes in uat ,sed ceteras non negas: sicuti nec cum ait,esse duas. qqaru altera ornate, altera apte dici postulat. inumerat autem solum tres partes, quia eas proatae expositurus erat,quae ad ipsam orationem conficiendam requiruntur, ut sunt inuem lio, di positio,. elocutio, qua significatur perita verba, quo.modo. Quid de ultimo argu merito iusicendum fit,po- ea integra disputatione ex inabitur. Cimitaquae istae rationes nihil concludint,conclud Ire profecto licet,qui ur esse eloquetia pretes,
Initentio sit rhetoricae pars, Disputatio III.
A VI M v s hactenus eloquenaiam aliquas habere petries: dochimus etiam Nniuer-ρ quae er quot nam sint: n cconfessuens est, ut de singulis di-aputationem inclituamus, cum singula pris tam di uitarem. ba eas. α quoiam inter
234쪽
eas rimlim lacum obtinet inuentio , ideo de ea.
Friore ioco verba faciemus. Et qua uis anti- . qui dicendi magistri pro certo habuerint intim timem esse rhetorica partem:tamen quidam recentiores aliter opinati sunt; ac proinde huius usionis examinandae nobis occasioncm p uerunt: quorum opinioni hae rationes fauere possurit . . Frimum hulcsentent fauet auctoritas 2. Tulli',qui locorum inuentionem tribuit dialecticis: ita enim scribit : Sed Aristoteles, is, quem maxime ego admiror,proposuit quosdam loco
ex quibus omnis argumentatio , non modo ad
philosophorum disputation sed etia ad hanc,
qua in causis Himur, inheniretur alio loco Libro r. . is dialecticorum acumine inuentionem positam ese virmauit. Deinde, rhetoric ex .Aristotele, est meluti Libro 1. particulaqpropago quaedam, ac simulacrim Rheta dialecticae,ean iram jecaussa, quodab ea in 'κenien di,atque argumentaridi ratione accipiat: tui Ihuc facit quod Cicero inuentionem artis disi rendi, id est dialecticae partem fecit: quare noverit pars eloquentiae. Et l-cies, quod Aristote ses in rhetoricis nihil de locis,qis ad inuentionε pertinet disputauit: nec etia Hermogenes alias absolatissimus dicendi magister, ct no nulli af. Rodes. d hac lacheae quibus a in medita in rheto- lib. 0 4 rica.
235쪽
ricapetutur,4 ἔ omnino sunt, ,ecvlla rartisve - disserunt,a locis dialeetici vipatet exi orum - enumeratione descriptione: igitur inuentio , A qua tota in locis versatur, erit dialectica propria.Quid ergo ta multa rhetores frustra de in tientione sicribunt e cum hyc a dialecticis acciapienda sint. Insuper,Ῥt Orator a Philosophis ct ab ali' s. a ovi 1 atri cibus res e sententias accipit, nec enim di' sputat de irtutibus, de legibus, ct de rep. ita inueniendi ratione a Dialectico accipiet. Huc fai cit,quod legimus,Gallum solitum diceres quς- stio incidissEt de facto,banc pertinere ad Ciceronem : si vero de iure, nihil ad Ciceronem sed ad. 7 oi Gallum: ac si dixisse Oratoresolum vocem I merba adhibere,res vero a Iuriscuultosumerc. Iam veros Oratori elocutio relinquatur,. io dis inuentione 'olietur,suum retinebit nome,quod Vinnime retineret, si omnes ali, partes ei tri-- bueres, ct elocutione privares, cum ab hac o- Cie. in la disertus ct eloquens nominetur: ergosola elo- cutione consistet eloquentiae cum id solum adi Oratorem pertinere Uideatu Ni oratione Ne his ornat Oct copiosam reddat. Huc facit,quod
A M. Tullius sermone secundo de Oratore his Nerbisscriptum reliquit Sed quod cuiusquesit pro- , si prisi, O si ex eo iudicaripotest, cu , deris quidquaqj doceat: tame hoc certius nihil pepotest, quam
236쪽
quasi quod oes artes aliae sine eloquentia suum : ijunus prae stare possimi; orator me ea nomem
suum obtinere no potest:νt ceteris diserti sint, aliquid ab hoc habeant;hic nisi domesticis si in Bructus copijs, aliunde dicendi copiam pet re non po sit.
Fratere omnes Haescientiae rationem inueniendi, di disponendi accipiunt a dialectica,quges omniumscientiarum,inartium instrumentum; cur non etiam Rhetorica e quae , ut ab e dem ratiocinandi modum mutuo accipit, ita rationem inueniendi accipere debere . Denique, inuentio est quadam naturalis prudentia,atque perssicacia, ac propterea Tulli orati aliquando dixit, inuenire esse magis prudentiari Inquam artis:alio loco, scriptum reliqui esse m diocris prudentieradde etiam au toritatem Fa- , bis dicentis inuentionem esse nobis communem . - ./cum imperitis,et esse magis a natura,qua ab ar te:quod se hsc vere diculur,sequitur necessario inuentione non esse parte artificiosae eloquetiae. In hac disputatione duas havenio Scriptota sententio: alteram quorundam recentiorum, qui contradicendi studio , nouam introdux runt donis am, a firmando inuentionem esse
propriam ipsius Halecitici: ita ut inutiliter rhetores de iuuentione scribant, Waliquid praecipiant: cum tota inreeniendi ratio a dio r
237쪽
tibro 1. is Aco petenda sit. Ita existimauit Rodolphis sap- Agricola: cuius siententiam libenter amplexus est Petrus Ramus, er non nosti alij.ι Asteram priori contrariam, omnes antiqui Loenia ma sistri constanter docuerunt;qua commmuz alqui Rhetorica scribunt, amplectuntur ; ita mis aere seranda opinio pro communi heieri d beat e quam nos quibusdam fundamentis, positionibus retinendam esse demonstrabimus. Solet etiam hoc loco dubitari,an inuentio sit quaedam vis naturalis, an vero facultas studio
disciplina acquisita: de qua re quid sitsemetiendum, infra in positionibus aperi M. fundamentum: Ni humariae menti
eap., a vat ra Vis qusdam differendi,quam ipsistea perspicacis ingenis iuri expotiuerunt,est
Cie. Ii. r. ad artem redegerunt: ita etiam at eadem natu de orat.-h-anae rationi ingensita est vis quadam dicendi, quam homines quidam caelidiores notatione, Hu per ecerunt. Quae duae facultates, licet inter se mar imam a nitatem ha- - . beant,ut .Arsotries eo merito, antistrophas,
loe estpersimiles c sibi respondentes , appe lauerit: tamen oe insertimenta ,st um, .c Multa alia inter se habent diuersia, edi quod ad rem nostram morimefacit,ipso sine potissimum cIee in discemuntur. Nam, cum dialectica tota pomTop. rasit in disserendi via, bus rationis; quam i i diria
238쪽
dirigis , ne in rerum cognitione erret, eum habet inem , eoq; tota refertur , ut comparan-
,σr tradenda doctrinae, isserenae'; via commonstret. Eloquentia vero eospectat , ut ansemos multitudinis tractet, quoquo mula impestat , atque commve t. 'opi, ut dies cctica ad docendum-c oscendum , eloquentia vero adpersuadendum potissimumsit comparata : illa opinione haec vero persuasionena motum gignit: quos fines hae faculta res a tingere nequeunt,nisi res inuenerint, quibus opiniosiue fides, acpersuaso gignuntur . Et quoniam ea,quae ad finem consequendum coferunt, debent esse covata, O accommodata sint rρ-pterea , licet a ba hae artes anuentione utan- π: tamen, earum inueniendi diuersa debet efse ratio, ut secundo fundamento plamuU eh
standum itaque secundo loco est , persu 'sionem dialecticam, ut etiam supra scripsimus, - .. ' multum disserre a persuasione rhetorica. Dia- lecticus enim disperendo eam cognitione in anim is eorum, quibus cum agit gignere conatur ,
qua sit firma ct quantum fieri per ipsum po
test certa , est ut quamproxime ad scientiam accedan: er ideo ea inuenire debet argumenta, quaesint ad banc firma m opinionem gigue' vim motae accem duita. mene autem dise-
239쪽
dialectui hoc loco, non solum intelligo eum, qui
tantum nouit locos numerare,ac distinguere, ratio mq; Arobabiliter disputandi docere, sed euqui pro omnibus, ct contra omniaprobabilito inphilosophorum scholis disputare queat; qui
nimirum ea teneat, quae non scientia, sed sola opinione Oprobabilitate continenturaqqui xib.7. de dem huiuscemodi hominem Aristoteles, Dial δε 'in δ' sticum appellare consueuit. Vt enim Rhetor in terdumsignificat eum, qui siolum praecepta doce interdum Nero etiam illum, qui copiost omnateq; de quavis quaestione populariter dissutat; ita Dialecticus aliquando is dicitur, qui rationem ac viam docet inuentedi argument quibus in miramque partem probab stiter disputatur: aliquando Nero,eum,qui sit probabili rerum omniu doctrina ornatus, qua de rebus omnibus propositis, in doctorum hominum cstu, Ni Gorgias faciebat,d putet. At Nero orato, Axistpti ea persuasio est propria,qussidem opiniori Dii i Rhς quamdam, non tam ad rei naturam, quam ad 'sese δ' hon numsensus accommodatam , planepo putarem, excitet: quae interdum infirmissimisg itur argumentis , quorum in dissutatione dialectica, nullus Usiet Uus: quoniam,nibit,aut parum ad sidem faciendam Nalerent. Imperiis enim multitudini ea interdum magis probabilia Nidentur, qvs Nera non sunt, quam quae
240쪽
snt veritati magis consentanea. Hincforta fρ fictum est, Ῥc Aristoteles libro primo de amre dicendu , eloquentiam arti Sophisticae s lem esse dixerit: quod, sicuti Sophista argumentis non probabilibus astis quidem, sed q probabilia apparent, ad decip7endum uti δε-
at; ita Orator rationes parum probabiles interdum adhibet; modo multitudini probabiales videantur: quinimo etiam falsis vulgi op xionibus, er erroribus aliquando ad id, quod vultpersuadendum,utitur. Quare,longe diuer
sus illud probabile, quod dialectici sectan
tur, a Grecis, ενδοξον, appellatu ab eo,quod Oratores, πιθανὸν, ab eisdem dictum. Cum it
que hi duo communes artifices diuersys sines spetient, quos me inuentione attingere nequeunt; non eadem profecto erit Ῥtriusque inuentio rcum ad diuersos fines consequendos diuersa, aut saltem diuersa ratione considerata , sint adhibenda media . Sed quantum horum artim cum inuentiones inter se discrepent,paullopia planius explicabitur. Tertiu fundamentum nomine inuetionis duo possumus intestigere rimu excogitatione argumentisve locisve medi', ut diale fici loquuntur , ad aliquam qonem proposita probamdam; qua rone, inuentio dicitur ese excogitatio argumenti: argumentum autem est,probabile inuentβm